کیسه صفرا بین روده و کبد قرار دارد. صفرا را از کبد ذخیره می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند تا زمانی که برای کمک به هضم آن به روده ها ترشح شود. در صورت عدم تخلیه، ذرات موجود در صفرا، مانند کلسترول یا نمک های کلسیم، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند در کیسه صفرا باقی بمانند و غلیظ شوند. آنها در نهایت تبدیل به لجن صفراوی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند که معمولاً به آن لجن کیسه صفرا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند.
علائم لجن کیسه صفرا چیست؟
بسیاری از افراد مبتلا به لجن صفراوی هیچ علامتی را تجربه نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. حتی زمانی که لجن صفراوی باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، 80 درصد افراد علائمی ندارند. برخی از افراد تنها زمانی متوجه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند که لجن صفراوی دارند که علائم بیماری مرتبط با لجن مانند پانکراتیت حاد را تجربه کنند.
برخی دیگر علائمی شبیه به التهاب کیسه صفرا یا سنگ کیسه صفرا را تجربه خواهند کرد. علامت اولیه اغلب درد شکم است، به خصوص در سمت راست بالای و زیر دنده ها. این درد ممکن است مدت کوتاهی پس از غذا خوردن افزایش یابد. علائم دیگر میتواند شامل موارد زیر باشد:
- درد قفسه سینه
- درد شانه راست
- تهوع و استفراغ
- مدفوع رسی مانند
لجن صفراوی در افراد مبتلا به مشکلات کیسه صفرا و کبد بیشتر تشخیص داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود زیرا افراد مبتلا به این نوع شرایط بیشتر تحت آزمایش های تصویربرداری تشخیصی قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند. در بیشتر موارد، پزشک لجن صفراوی را در طول سونوگرافی کیسه صفرا تشخیص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
چه چیزی باعث لجن کیسه صفرا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟
لجن صفراوی که صفرا برای مدت طولانی در کیسه صفرا باقی بماند، رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. ترکیبات کیسه صفرا میتواند با کلسترول و نمک های کلسیم ترکیب شود و لجن ایجاد کند. به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد لجن صفراوی در دوران بارداری شایع تر است، به خصوص اگر زنان در این شرایط از رژیم غذایی سخت پیروی کنند. در حالی که لجن صفراوی یک مشکل زیاد رایج نیست، برخی افراد با شرایط خاص در معرض آن قرار دارند، از جمله:
- مبتلا به دیابت
- آنهایی که پیوند عضو داشته اند.
- افرادی که به شدت بیمار هستند.
- افرادی که دارای اضافه وزن بودند به سرعت وزن خود را کاهش دادند.
- اشخاصی که تغذیه را از طریق IV یا سایر جایگزین های غذا دریافت میکنند.
- زنان، که نسبت به مردان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های کیسه صفرا قرار دارند.
جراحی روی معده و همچنین پیوند اعضا ممکن است باعث ایجاد لجن در کیسه صفرا شود. اما برخی از شایع ترین علل لجن صفراوی عبارتند از:
- پیوند عضو
- برخی از داروها
- جراحی های معده
- رژیم های بسیار محدود کننده
- بیماری های جدی مانند نارسایی اندام ها
- کاهش وزن سریع، به ویژه در مورد وزن زیاد
- دریافت تنها تغذیه مایع از طریق یک خط به ورید
- سوء مصرف الکل، که با مشکلات کیسه صفرا و کبد مرتبط است.
- سابقه قبلی مشکلات کیسه صفرا، به ویژه سنگ کیسه صفرا یا لجن کیسه صفرا.
بارداری، که میتواند به کیسه صفرا فشار وارد کند، ممکن است باعث ایجاد لجن صفراوی نیز شود. لجن کیسه صفرا ناشی از بارداری معمولا با پایان بارداری برطرف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
در برخی شرایط، لجن صفراوی میتواند با بروز بیماری های زمینه ای زیر مرتبط باشد:
- پانکراتیت حاد: پانکراتیت حاد التهاب پانکراس است. یک مطالعه نشان داد که 74 درصد از افراد مبتلا به پانکراتیت بدون علت ظاهری، لجن صفراوی داشتند.
- سنگ کیسه صفرا: برخی از افرادی که لجن کیسه صفرا دارند در نهایت دچار سنگ کیسه صفرا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. سنگ های صفراوی مجموعه ای از مواد جامد مانند کلسترول در کیسه صفرا هستند. آنها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند باعث “حملات کیسه صفرا” دردناک شوند.
- کوله سیستیت: این تورم و التهاب کیسه صفرا است. میتواند باعث گیر افتادن صفرا در کیسه صفرا شود و باعث درد، استفراغ و نفخ شود. عوامل زیادی از جمله عفونت کیسه صفرا و لجن صفراوی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند باعث کوله سیستیت شوند.
- مجاری صفراوی مسدود شده: مجاری صفراوی به کیسه صفرا اجازه تخلیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. گاهی اوقات لجن صفراوی در داخل یا نزدیک مجاری تجمع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد و مجاری را مسدود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و باعث درد کیسه صفرا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این میتواند باعث عفونت، سنگ کیسه صفرا و سایر مشکلات کیسه صفرا شود.
لجن صفراوی یکی از 3 دوره مختلف را دنبال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. ممکن است کاملاً ناپدید شود و دیگر برنگردد. از بین برود و بعداً عود کند، یا حتی در طولانی مدت باقی بماند که معمولاً منجر به ایجاد سنگ کیسه صفرا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
لجن کیسه صفرا چگونه تشخیص داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟
اگر درد شکم را تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید، پزشک در مورد سابقه پزشکی و علائم شما سوالاتی را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرسد. آنها سپس یک معاینه فیزیکی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند که در آن جاهای مختلفی را روی شکم شما فشار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. اگر مشکوک باشند که کیسه صفرا ممکن است منبع درد باشد، احتمالاً سونوگرافی شکم را تجویز میکنند که میتواند سنگ‌های صفراوی را به دقت تشخیص دهد.
اگر پزشک پس از سونوگرافی، سنگ کیسه صفرا یا لجن صفرا را برای شما تشخیص دهد، ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین علت لجن انجام دهد.
این آزمایش‌ها احتمالاً شامل یک آزمایش خون است که میتواند سطح کلسترول و سدیم را بررسی کند. پزشک همچنین ممکن است برای اطمینان از عملکرد صحیح کبد آزمایش خون را تجویز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. پزشکان گاهی اوقات هنگام مشاهده نتایج سی تی اسکن یا سونوگرافی که برای چیز دیگری سفارش داده شده است، به طور تصادفی لجن صفراوی را تشخیص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند.
آیا لجن صفراوی میتواند عوارضی ایجاد کند؟
گاهی اوقات، لجن کیسه صفرا بدون ایجاد علائم یا نیاز به درمان برطرف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در شرایط دیگر، میتواند منجر به سنگ کیسه صفرا شود. سنگ کیسه صفرا میتواند باعث درد بالای شکم شود و احتمالا در این شرایط نیاز به جراحی دارید. در برخی موارد، این سنگ های صفراوی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند باعث انسداد مجرای صفراوی شوند. این یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به درمان فوری دارد.
لجن صفراوی میتواند باعث ایجاد کوله سیستیت یا همان التهاب کیسه صفرا شود. اگر کیسه صفرا باعث درد مکرر یا مزمن شود، پزشک احتمالاً برداشتن کامل آن را با جراحی توصیه خواهد کرد.
در موارد بسیار شدید، التهاب میتواند باعث فرسایش در دیواره کیسه صفرا و سوراخ شدن شود. در این شرایط محتویات کیسه صفرا را به داخل حفره شکم نشت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. این وضعیت بیشتر در افراد سالمند دیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
لجن صفراوی همچنین ممکن است باعث پانکراتیت حاد شود که التهاب پانکراس است. در این شرایط آنزیم ها به جای روده در لوزالمعده فعال شوند و منجر به التهاب شود. التهاب میتواند یک پاسخ سیستمیک ایجاد کند که منجر به شوک یا حتی مرگ شود. اگر لجن یا سنگ های کیسه صفرا مجرای پانکراس را مسدود کنند، این وضعیت ممکن است رخ دهد.
لجن کیسه صفرا چگونه درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟
اگر لجن صفراوی شما هیچ علامتی ایجاد نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، احتمالا به درمان نیازی ندارید. در برخی شرایط ممکن است با درمان علت اصلی، لجن اغلب ناپدید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. پزشک شما میتواند داروهایی را برای کمک به حل کردن لجن یا هر سنگ کیسه صفرا که ممکن است منجر به آن شود تجویز کند.
در برخی موارد، زمانی که لجن باعث درد، التهاب یا سنگ کیسه صفرا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، پزشک ممکن است برداشتن کلی کیسه صفرا را توصیه کند.
اگر لجن صفراوی یک مشکل تکرار شونده است، ممکن است لازم باشد برای پیشگیری از بروز عوارض تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید. با خوردن رژیم غذایی کم چربی، کلسترول کم و کم سدیم، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید احتمال بروز لجن را در آینده کاهش دهید.
پیش آگهی لجن صفراوی چیست؟
بسیاری از افراد مبتلا به لجن صفراوی هرگز نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دانند که به آن مبتلا شده اند، به خصوص در مواردی که علت آن موقتی است و علائمی را ایجاد نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
اگر لجن صفراوی منجر به عوارض بیشتر یا ایجاد درد مزمن شود، پزشک ممکن است برداشتن کامل کیسه صفرا را توصیه کند. لجن صفراوی معمولاً مشکل خاصی نیست، مگر اینکه در مدت طولانی تجربه شود یا علائمی ایجاد کند.
برخی از درمان های خانگی و تغییرات سبک زندگی ممکن است از بروز دوباره لجن صفراوی جلوگیری کند. این راهکار ها عبارتند از:
- ترک سوء مصرف الکل و پرهیز از مصرف الکل
- خوردن یک رژیم غذایی کم چرب
- جلوگیری از افزایش یا کاهش وزن سریع
- درمان بیماری های زمینه ای که ممکن است از بروز آن پیشگیری کند.
برای جلوگیری از لجن صفراوی، سعی کنید غذاهای مناسب بخورید. رژیم غذایی متعادل با غذاهای پر فیبر مانند غلات کامل، میوه ها، سبزیجات و لوبیا و همچنین چربی های مفید مانند روغن ماهی یا روغن زیتون. سعی کنید از مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده، شکر، غذاهای سرخ شده و چربی های ترانس خودداری کنید یا آن ها را کاهش دهید.
سخن آخر
لجن صفرا زمانی رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که صفرا غلیظ و چسبناک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و در داخل کیسه صفرا تجمع پیدا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. لجن مجموعه ای از مخاط و ذرات جامد و معمولاً کریستال های کلسترول، بیلی روبینات کلسیم و نمک های کلسیم است.
هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که صفرا بیش از حد غلیظ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، میتواند انقباض کیسه صفرا را تغییر دهد. در حالی که لجن صفرا اغلب خود به خود از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود، در بسیاری از موارد، ممکن است برای مدتی باقی بماند و منجر به ناراحتی های مربوط به دستگاه گوارش شود.
جراحی برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی) امروزه گزینه شماره یک برای درمان مشکلات کیسه صفرا است، اما بیماری های کیسه صفرا ممکن است سالها قبل از بروز لجن صفراوی، شروع شود.
آخرین دیدگاه‌ها