فیستول چیست؟

فیستول اتصال غیر طبیعی دو حفره بدن یا یک حفره بدن و پوست است. به عنوان مثال، فیستول می تواند بین راست روده و واژن یا روده و پوست ایجاد شود. آنها در شرایط بدتر شدن زخم های ناشی از التهاب در داخل بدن ایجاد می شوند و به اصطلاح تونلی در بافت های داخلی بدن ایجاد کنند.

علل مختلفی مانند آبسه، جراحی و بیماری کرون می توانند منجر به تشکیل انواع فیستول شوند. علائم به محل آنها بستگی دارد. برای مثال فیستول بین روده و مثانه، ممکن است باعث کدر یا خونی شدن ادرار و عفونت مجاری ادراری شود.

فیستول ها باید درمان شوند، اما نوع گزینه درمانی برای آنها به شدت آن بستگی دارد و می تواند از دارو تا جراحی متغیر باشد.

انواع فیستول

فیستول اغلب در ناحیه اطراف اندام تناسلی و مقعد (معروف به پرینه) رخ می دهد. چهار نوع فیستول وجود دارند که عبارتند از:

• انترواژینال: این فیستول به واژن می رود.
• انترونتریک یا انتروکولیک: این فیستول روده بزرگ یا کوچک را درگیر می کند.
• انترووسیکولار: این نوع فیستول به سمت مثانه پیشرفت می  کند و ممکن است منجر به عفونت های مکرر دستگاه ادراری یا خروج گاز از مجرای ادرار در هنگام ادرار شود.
• انتروکوتان: این نوع فیستول از روده تا پوست را تحت تاثیر قرار می دهد. فیستول انتروکوتانئوس ممکن است از عوارض جراحی باشد. می توان آن را به عنوان گذرگاهی توصیف کرد که از روده به محل جراحی و سپس به پوست پیشرفت می کند.

فیستول در کجای بدن تشکیل می شوند؟

قسمت هایی از بدن که فیستول بین آنها ایجاد می شود، عبارتند از:

• ناف و روده
• گردن و گلو
• روده و واژن
• دهانه رحم و واژن
• پوست و مقعد (فیستول در آنو)

بیماری التهابی روده، مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون، می تواند منجر به فیستول بین یک حلقه روده و حلقه دیگر شود. آسیب می تواند باعث ایجاد فیستول بین شریان ها و سیاهرگ ها شود. انواع فیستول عبارتند از:

• کامل (دارای منافذ در خارج و داخل بدنه)
• کور (فقط از یک طرف باز است، اما به دو ساختار متصل می شود).
• نعل اسب (پس از دور زدن راست روده مقعد را به سطح پوست متصل می کند).
• ناقص (لوله ای از پوست که از داخل بسته است و به هیچ ساختار داخلی متصل نمی شود).

توجه داشته باشید که فیستول شریانی وریدی (AV) که ارتباطی بین شریان و ورید است، معمولاً برای بیمارانی که نیاز به دیالیز دارند از طریق جراحی ایجاد می‌شود . ایجاد فیستول AV باعث افزایش جریان خون در ورید می شود و دسترسی مناسب به رگ های خونی فراهم می کند.

چه چیزی باعث فیستول می شود؟

فیستول ها معمولاً به دلیل آبسه، یک پاکت چرک در بدن ایجاد می شوند. آبسه ممکن است دائماً با مایعات بدن مانند مدفوع یا ادرار پر شود که از بهبودی جلوگیری می کند. در نهایت به پوست، حفره دیگر بدن یا اندامی نفوذ کرده و فیستول ایجاد می کند.

تروما از طریق جراحت یا جراحی یکی دیگر از علل شایع بروز انواع فیستول است.

فیستول نیز به ویژه در بیماری کرون شایع است. التهاب مزمن مرتبط با این بیماری می‌تواند باعث ایجاد زخم‌هایی در دستگاه گوارش شود و کانالی را در دیواره روده تشکیل ‌دهند. تا 50 درصد از افراد مبتلا به بیماری کرون طی 20 سال پس از تشخیص دچار فیستول می شوند. شرایط التهابی و عفونی مانند دیورتیکولیت و سل می تواند باعث ایجاد فیستول شود. اما این وضعیت به ندرت رخ می دهد.

علائم رایج فیستول کدامند؟

علائم کلی فیستول، که می تواند بر اساس شدت آنها متفاوت باشد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد
• تب
• خارش
• چرک، خون یا ترشحات بدبو

بسته به محل فیستول، علائم بیشتری هم ممکن است رخ دهد. به عنوان مثال، فیستول بین واژن و روده می تواند باعث نشت گاز یا مدفوع از طریق واژن شود. فیستول بین روده و پوست می تواند منجر به جوش دردناک یا تخلیه مایع یا مدفوع از طریق پوست شود.

تشخیص فیستول چگونه است؟

فیستول ها معمولاً با استفاده از معاینه فیزیکی، اسکن سی تی اسکن و در صورت نیاز سایر آزمایش ها مانند تنقیه باریم، کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی، آندوسکوپی فوقانی یا فیستولوگرافی تشخیص داده می شوند.

در طی فیستولوگرافی، رنگی به فیستول تزریق و اشعه ایکس گرفته می شود. رنگ به فیستول کمک می کند تا در اشعه ایکس بهتر نشان داده شود. این رنگ مانند تنقیه برای فیستول هایی که در رکتوم هستند وارد راست روده می شود. رنگ باید در طول عمل در داخل “نگهداری” شود.

در تشخیص یک فیستول که به سمت خارج بدن باز می شود، رنگ را با یک لوله کوچک در دهانه قرار می دهند. اشعه ایکس از چندین زوایای مختلف گرفته می شود، بنابراین بیمار ممکن است مجبور شود موقعیت خود را روی میز اشعه ایکس تغییر دهد. مانند هر نوع دیگری از اشعه ایکس، ثابت ماندن در طی عکس برداری مهم است.

هنگامی که مشکوک به فیستول انترووزیکولار (مثانه) است، ممکن است پیلوگرام داخل وریدی (IVP)، نوع دیگری از اشعه ایکس، انجام شود.

آمادگی برای این آزمایش ممکن است شامل یک رژیم غذایی مایع شفاف یا ناشتا بودن باشد زیرا مدفوع در روده بزرگ می تواند دید مثانه را مسدود کند. در این شرایط رنگ (ماده کنتراست) به بازو تزریق و چندین عکس با اشعه ایکس گرفته می شود.

عوارض فیستول درمان نشده چیست؟

فیستول ممکن است عوارضی ایجاد کند. در برخی موارد، فیستول احتمال دارد بهبود نیابد و مزمن شود. سایر عوارض بالقوه شامل بی اختیاری مدفوع، سپسیس، سوراخ شدن و پریتونیت است.

سپسیس یک بیماری جدی است که از پاسخ بدن به عفونت باکتریایی ناشی می شود. علائم سپسیس عبارتند از:

• لرز
• گیجی
• کهیر
• تب
• تنفس سریع و ضربان قلب

پریتونیت التهاب یا عفونت صفاق است، بافت روی دیواره داخلی شکم که اندام های شکمی را می پوشاند. علائم پریتونیت عبارتند از:

• لرز
• تب
• درد مفاصل
• درد و حساسیت شکم
• حالت تهوع و استفراغ

فیستول چگونه درمان می شود؟

درمان فیستول بسته به محل آنها و شدت علائم متفاوت است. درمان های پزشکی شامل Flagyl (یک آنتی بیوتیک)، 6-MP (یک سرکوب کننده سیستم ایمنی)، یا برخی درمان های بیولوژیکی (از جمله Remicade و Humira ) است.

رژیم غذایی روده ای ممکن است برای فیستول های انتروواژینال، انتروکوتانئوس و انترووزیکلار توصیه شود. رژیم غذایی روده ای تغذیه مایع است که از طریق دهان یا از طریق لوله تغذیه به بیمار داده می شود.

فرمول های تغذیه مایع جایگزین مواد غذایی جامد و حاوی مواد مغذی حیاتی هستند. بدون غذای جامد، مدفوع کمتری از مقعد عبور می کند، که به بهبود فیستول و حتی بسته شدن آن کمک خواهد کرد.

با این حال، بسیاری از فیستول ها به هیچ یک از درمان های فوق پاسخ نمی دهند و به جراحی و یا مراقبت از زخم نیاز دارند. اگر فیستول در قسمت سالم روده باشد، ممکن است بدون خارج کردن قسمتی از روده برداشته شود. اگر فیستول در قسمت بیمار روده باشد، ممکن است نیاز به برداشتن آن باشد.

درمان فیستول

رزکسیون ممکن است منجر به ایلئوستومی موقت شود. مدفوع از طریق ایلئوستومی منحرف می شود و به بخشی از روده که فیستول دارد زمان می دهد تا بهبود یابد. این نوع جراحی اغلب بر روی فیستول های رکتوواژینال یا انترووزیکولار انجام می شود. به طور کلی، زخم های ناشی از جراحی فیستول می تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا بهبود یابد.

برای ترمیم فیستول، بیماران از متخصصان زنان و زایمان یا جراحان کولورکتال مشاوره می گیرند. پس از تشخیص فیستول، پزشک متخصص بهترین برنامه درمانی را بر اساس محل، اندازه و وضعیت آن تعیین می کند. یک مسیر درمانی ممکن است به سادگی کنترل علائم با کاتتر باشد. ترمیم فیستول شدیدتر ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.

درمان غیر تهاجمی و کمتر آسیب زننده برای فیستول، عبارتند از:

• چسب فیبرین. برای مهر و موم کردن فیستول از یک چسب دارویی خاص استفاده می شود.
• کاتترها. برای تخلیه فیستول، کاتترها معمولاً روی فیستول های کوچک برای مدیریت عفونت استفاده می شوند.

گزینه های جراحی آن عبارتند از:

• جراحی ترانس شکمی. فیستول از طریق یک برش دیواره شکم قابل دسترسی است.
• جراحی لاپاروسکوپی. این یک جراحی کم تهاجمی است که شامل یک برش کوچک و استفاده از دوربین ها و ابزارهای کوچک برای ترمیم فیستول است.

آنتی بیوتیک ها یا سایر داروها نیز ممکن است برای درمان هر گونه عفونت مرتبط با فیستول استفاده شوند. با این حال هیچ راه حل دارویی برای ریشه کن کردن فیستول در این زمان وجود ندارد.

پیش آگهی فیستول چیست؟

محل و شدت فیستول نقش عمده ای در تعیین درمان دارد. فیستول نشانه بیماری التهابی جدی روده (IBD) است و بدون مراقبت مناسب می تواند منجر به بروز عوارض جدی شود. مراجعه منظم به متخصص گوارش و مصرف داروهای تجویز شده برای مدیریت و پیشگیری از عوارض IBD حیاتی است.

سوالات متداول

آیا فیستول سرطانی است؟ فیستول ها معمولا سرطانی نیستند. فیستول های مقعدی که تا 10 سال یا بیشتر ملتهب می مانند، به موارد بسیار کمی از سرطان منجر شده اند (کمتر از 0.2٪ موارد فیستول مقعدی).

مدت زمان بهبودی فیستول چقدر است؟ زمان بهبودی فیستول می تواند متفاوت باشد، به خصوص زمانی که از درمان های غیر جراحی استفاده می شود. هنگامی که فیستول نیاز به جراحی دارد، زخم جراحی معمولاً چند هفته تا چند ماه طول می کشد تا بهبود یابد.

آیا فیستول خونریزی می کند؟ اگرچه نادر است، اما فیستول می تواند خونریزی کند. خونریزی برای انواع خاصی از فیستول، مانند فیستول بین روده کوچک یا بزرگ و پوست یا فیستول بین آئورت (شریان اصلی) و روده کوچک یا بزرگ شایع تر است.