شایع ترین بیماری های عفونی در کودکان

شایع ترین بیماری های عفونی در کودکان شامل برونشیولیت، ذات الریه، عفونت دستگاه ادراری، سینوزیت، عفونت پوستی، گاستروانتریت و اوتیت میانی حاد می شود. بیشتر این عفونت ها ویروسی هستند و تنها بخش کوچکی از آن توسط باکتری ها ایجاد می شود. در حالی که بیشتر عفونت های ویروسی پادزهر خاصی ندارند، اغلب اقداماتی وجود دارد که می توانید برای کاهش خطر عفونت انجام دهید. بسیاری از عفونت های باکتریایی، اگر به موقع شناسایی شوند، با آنتی بیوتیک قابل درمان هستند. برخی از بیماری های ویروسی جدی دوران کودکی را می توان با واکسیناسیون روتین پیشگیری کرد. در اینجا چند بیماری رایج به همراه راهبردهای درمان و پیشگیری از آنها آورده شده است:

سرماخوردگی معمولی

سرماخوردگی معمولی و عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، URI  از شایع ترین بیماری های دوران کودکی است.URI ها معمولاً کودکان زیر دو سال را تحت تأثیر قرار می دهند. برخی گزارش ها نشان می دهند که کودکان به طور متوسط ​​می توانند سالانه 8 تا 14 URI در 2 سال اول زندگی خود دریافت کنند. علت URI ها عموماً منشا ویروسی دارد و درمان خاصی ندارد. چنین بیماری های تنفسی معمولاً توسط انواع عفونت های ویروسی ایجاد می شوند و کودکان می توانند به طور مکرر در طول دوران کودکی خود به آن ها مبتلا شوند.

علائم آن شامل سرفه، احتقان، آبریزش بینی، تب و گلودرد است. علائم ممکن است 10-14 روز طول بکشد و به طور کلی در 4-5 روز پس از بیماری بدتر می شود. هر زمان که کودک URI داشته باشد، درمان حمایتی برای اطمینان از تنفس راحت کودک بدون عقب نشینی توصیه می شود.

تا 10 درصد از کودکان با علائم URI طولانی مدت ممکن است سینوزیت داشته باشند و حدود 5 درصد از کودکان مبتلا به URI و تب طولانی مدت ممکن است عفونت همزمان دستگاه ادراری (UTI) داشته باشند که با آنتی بیوتیک قابل درمان است.

اقدامات خودمراقبتی برای سرماخوردگی در کودکان

اقدامات خودمراقبتی شامل شستن مکرر دست ها و اطمینان از فاصله گرفتن با همسالان بیمار است. همچنین مهم است که مصرف و برون ده مایعات خوب را ادامه دهید (ادرار حداقل هر 6 ساعت). هنگامی که علائم کودک بیش از 2 هفته ادامه داشت یا تب بیش از 5 روز ادامه داشت، کودک باید برای ارزیابی مجدد نزد پزشک آورده شود.

توجه: داروهای تسکین دهنده علائم مانند ضد احتقان ها، عوامل موکولیتیک و ضدسرفه ها نباید به کودکان زیر 10 تا 12 سال داده شود، زیرا می توانند بیشتر از اینکه مفید باشند، ضرر داشته باشند.

آنفولانزای معده

آنفولانزای معده یک بیماری عفونی شایع در بین کودکان است. اما آنفولانزای معده، که از نظر پزشکی به عنوان گاستروانتریت حاد (AGE)، شناخته می شود، معمولاً یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب پوشش معده می شود. این عارضه می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، علائم خفیفی را نشان می دهد و خود به خود برطرف می شود.

گونه های مختلف ویروسی می توانند باعث ایجاد گاستروانتریت شوند، اما آدنوویروس ها، روتاویروس ها و آستروویروس ها کودکان نوپا و خردسالان را بیشتر از بقیه آلوده می کنند. از سوی دیگر، نوروویروس ها به طور مساوی کودکان و بزرگسالان را هدف قرار می دهند.

علائم شامل تهوع، استفراغ، اسهال آبکی، سردرد، تب، لرز و درد معده است. بیشتر علل AGE ماهیت ویروسی دارند. بنابراین، آنتی بیوتیک ها چندان موثر نیستند. حتی اگر AGE توسط باکتری ایجاد شود، نظارت دقیق به جای درمان آنتی بیوتیکی ترجیح داده می شود. درمان اصلی برای AGE هیدراتاسیون و مراقبت های حمایتی است.

توجه: آنتی بیوتیک ها اغلب می توانند با از بین بردن فلور باکتریایی طبیعی در روده با ایجاد اسهال بیشتر و ناراحتی های گوارشی، بیماری را طولانی کنند. در موارد نادر، آنتی بیوتیک ها می توانند دیواره باکتری را باز کنند، که می تواند منجر به ترشح سمومی شود که می تواند باعث بیماری های جدی تری مانند سندرم همولیتیک اورمیک شود.

اقدامات پیشگیرانه برای AGE شستن مکرر دست ها، اطمینان از تهیه وعده های غذایی از منابع معتبر و محدود کردن کودک از تماس نزدیک با همسالان بیمار است.

چشم صورتی

چشم صورتی که معمولا به عنوان ملتحمه عفونی شناخته می شود، با التهاب ملتحمه (قسمت سفید چشم) و پلک های داخلی مشخص می شود. این یک عفونت چشمی شایع در بین کودکان است.

چشم صورتی می تواند نتیجه ویروس ها، باکتری ها یا آلرژی باشد. هنگامی که کودک چشم صورتی دارد، تشخیص علت آن ضروری است. ورم ملتحمه باکتریایی معمولاً ترشحات چرکی بیشتری دارد و به جای دو طرفه یک طرفه است.

علائم ورم ملتحمه عفونی شامل ترشحات شفاف یا چرکی چشم، تزریق قرمز به ملتحمه، سوزش چشم، و حساسیت به نور خورشید است. کودک به طور کلی بیمار به نظر نمی رسد.

اگر علت زردی چشم باکتریایی باشد، قطره یا پماد آنتی بیوتیک موثر خواهد بود. اگر علت آلرژی باشد، قطره هایی مانند پنتانول علائم را کاهش می دهد. متأسفانه، بخش زیادی از ورم ملتحمه منشأ ویروسی دارد، و مانند بسیاری از بیماری های ویروسی، باید اجازه دهید روند خود را طی کند.

از آنجایی که انتقال چشم صورتی از تماس نزدیک و قطرات قطرات است، بهترین روش پیشگیری اطمینان از رعایت بهداشت فردی همراه با شستن مکرر دست ها است. کودکان باید عادت داشته باشند که برای جلوگیری از انتقال، هیچ گونه محصول بهداشتی مانند حوله، عینک، یا حوله را به اشتراک نگذارند.

سیاه سرفه

سیاه سرفه یک عفونت مجاری تنفسی است که به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. هنگامی که فرد مبتلا سرفه یا عطسه می کند، قطرات تنفسی حامل پاتوژن عفونی در هوا منتشر می شود. افرادی که در این قطرات تنفس می کنند نیز در نهایت آلوده می شوند. به علاوه، این قطرات سطوح اطراف را آلوده می کنند که می تواند عفونت را به کسانی که آنها را لمس می کنند سرایت کند.

این بیماری بسیار مسری در صورت عدم درمان مناسب می تواند بدتر شود و می تواند منجر به عوارض جدی مانند ذات الریه شود. به ویژه برای نوزادان خطرناک است.

Bordetella pertussis نام باکتری عامل سیاه سرفه است. سیاه سرفه یکی از بیماری های دوران کودکی است که از طریق واکسیناسیون قابل پیشگیری است.

سیاه سرفه به طور کلی دارای چهار مرحله است: دوره جوجه کشی (دوره بدون علامت، 5 تا 10 روز)، مرحله کاتارال (به نظر می رسد سرماخوردگی معمولی، 1-2 هفته)، مرحله حمله ای (سرفه های شدید که می تواند تا 10 هفته طول بکشد) و مرحله نقاهت نهایی (سرفه با بهبودی آهسته و تدریجی کاهش می یابد). بیمار مبتلا به سیاه سرفه در مراحل کاتارال و اوایل پراکسیسمال بیشترین عفونی را دارد.

علائم سیاه سرفه در کودکان

علائم سیاه سرفه از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. همانطور که از نام آن پیداست، علامت مشخصه این عارضه سرفه ای است که صدای “ووو” را تولید می کند. اما این معمولا در نوزادان کمتر از 2 سال وجود ندارد.

کودکان مبتلا به سیاه سرفه معمولا از سرفه خفیف، تب خفیف و آبریزش بینی رنج می برند، در حالی که نوزادان ممکن است دچار آپنه یا قطع تنفس کوتاه شوند.

آنتی بیوتیک های ماکرولید مانند آزیترومایسین باکتری های عامل را از بین می برند. درمان می تواند دوره را کوتاه کند و از گسترش بیماری جلوگیری کند. درمان تنها زمانی موثر است که آنتی بیوتیک در مراحل اولیه درمان شروع شود. بهترین روش پیشگیری چیزی جز تزریق به موقع واکسن سیاه سرفه و رعایت بهداشت نیست.

بیماری دست، پا و دهان

بیماری دست، پا و دهان یک عفونت ویروسی شایع در کودکان است. اما بیماری دست، پا و دهان یک بیماری شایع ویروسی است که کودکان زیر 5 سال را تحت تاثیر قرار می دهد. این عفونت معمولا دست ها، پاها، دهان و گاهی اوقات اندام تناسلی و باسن را درگیر می کند.

شایع ترین ویروسی که باعث این بیماری می شود ویروس کوکساکی است.

علائم ضایعات عمومی است که از سر تا پا گسترش می یابد و بیشتر دست، پا و دهان را درگیر می کند. تمایز بیماری دست، پا و دهان از ضایعات نگران کننده تر مانند آبله مرغان بسیار مهم است. یکی از نکات مهمی که باید در نظر گرفت این است که ضایعات آبله مرغان از مرکز شروع می شود و سپس به اطراف گسترش می یابد. ضایعه دست و پا و دهان بیشتر در دست، پا و خود دهان است.

درمان به طور کلی بر روی علائم با تاکید بر هیدراتاسیون متمرکز است. برای درد دهان، بستنی یخ به طور کلی راه خوبی برای بی حس کردن زخم ها و افزایش هیدراتاسیون در همان زمان است. درمان دارویی مانند کارافات و دهانشویه جادویی اغلب می تواند از علائم دهان مراقبت کند.

خود ضایعه معمولاً مضر نیست، اما در موارد نادر، ضایعه می تواند به کبد و سیستم عصبی مرکزی کودک سرایت کند و عوارض شدیدی ایجاد کند.

عوارض بیماری دست، پا و دهان

شایع ترین عوارض مربوط به عفونت ثانویه پوست ناشی از دستکاری بیش از حد ضایعات و یا ضایعات دهانی است که مانع از غذا خوردن کودک می شود.

توجه: اگر کودک از دهانشویه برای تسکین درد دهان استفاده می کند، مطمئن شوید که کودک می تواند بچرخد و تف کند. در غیر این صورت، لیدوکائین باید به عنوان بخشی از ماده حذف شود تا از عوارض غیر ضروری جلوگیری شود.

درست مانند هر بیماری ویروسی، حصول اطمینان از رعایت اصول بهداشتی و دوری از کودک بیمار از اقدامات پیشگیری موثر است.

سرخک

سرخک یک بیماری مسری در کودکان است. اما سرخک یکی از مسری ترین بیماری های عفونی ویروسی (ویروس روبئولا) است که سرعت انتقال بالایی از طریق آئروسل سازی دارد.

متأسفانه، همه کشورهای جهان از سیستم پزشکی قوی برخوردار نیستند و به دلیل عدم واکسیناسیون در آن مناطق از جهان، سرخک همچنان بخش خوبی از جمعیت کودکان را در سراسر جهان (به ویژه در میان کودکان) تحت تأثیر قرار می دهد.

ویروس مسئول سرخک موربیلی ویروس است که تا حد زیادی در ماه های زمستان و بهار فعال است. این بیماری بیشتر در بین کودکان شایع است و به راحتی از طریق تماس مستقیم با ترشحات بینی و گلو منتقل می شود.

علائم سرخک عبارتند از: تب بالا، ترشحات بینی، سرفه، بثورات پوستی، لکه های کوچک سفید با دهان آبی مایل به سفید و چشمان قرمز و آبریزش.

به لطف واکسن بسیار موثر MMR و برنامه واکسیناسیون موفق در این کشور، این بیماری ترسناک امروزه به ندرت دیده می شود. در ایالات متحده، شیوع این بیماری در میان جمعیت واکسینه نشده رخ می دهد.

مانند بسیاری از بیماری های ویروسی، هیچ درمانی برای سرخک وجود ندارد . با این حال، در برخی از کودکان دارای کمبود ویتامین A (بیشتر در کشورهای فقیر)، افزایش مصرف ویتامین A ممکن است به کاهش شدت بیماری کمک کند.

عوارض سرخک در کودکان

قبل از اختراع واکسیناسیون بسیار مؤثر MMR، کودکان در ایالات متحده به دلیل این بیماری دچار عوارض تنفسی می شدند. در موارد نادر، کودکان مبتلا ممکن است از پانانسفالیت اسکلروزان تحت حاد (SSPE)، یک شکل شدید از عوارض مغزی 7 تا 10 سال پس از بهبودی از بیماری اولیه رنج ببرند.

آبله مرغان

آبله مرغان (واریسلا) یک عفونت پوستی بسیار مسری است که در دوران کودکی بسیار شایع است. با ایجاد وزیکول های عمومی در سراسر بدن مشخص می شود.

آبله مرغان توسط گونه ای از ویروس تبخال به نام ویروس واریسلا زوستر (VZV) ایجاد می شود. علائم آبله مرغان به طور کلی شامل بثورات پوستی شدید خارش دار یا ضایعاتی است که ممکن است در سراسر بدن یا در نواحی خاصی ظاهر شود.

درمان آبله مرغان مانند سایر عفونت های ویروسی است که پیشگیری از طریق واکسیناسیون به موقع و مدیریت از طریق مراقبت های حمایتی است.

بیشتر افراد فقط یک بار به آبله مرغان مبتلا می شوند و سپس تا پایان عمر از آن مصون می مانند. بنابراین، قبل از اینکه واکسیناسیون به طور گسترده در دسترس باشد، عموماً پذیرفته شده بود که وقتی کودکی به این بیماری مبتلا می شود، والدین یک «پارتی آبله مرغان» برگزار می کنند تا همه کسانی را که برای ایجاد مصونیت گله شرکت می کنند، آلوده کنند.

پس از استفاده گسترده از واکسن واریسلا، با توجه به اینکه ویروس آبله مرغان می تواند در داخل اعصاب کودک خفته باقی بماند و در صورت فعال شدن مجدد می تواند باعث ایجاد زونا در اواخر زندگی شود، این عمل دیگر مورد تایید قرار نمی گیرد.

ضایعات پوستی ناشی از آبله مرغان کاملاً خارش دار هستند و خاراندن آنها می تواند باعث پارگی بیشتر پوست و ایجاد عفونت های باکتریایی ثانویه شود که حتی ممکن است منجر به سلولیت عمومی شود. عفونت ویروسی همچنین می تواند به کبد، مغز و سایر اندام های کودک بچسبد که می تواند منجر به عوارض سیستمیک شود.

کرم حلقوی

کرم حلقوی یک عفونت قارچی پوستی شایع در کودکان است. اما کرم حلقوی یک عفونت قارچی پوست است و در اصطلاح پزشکی به عفونت کچلی معروف است. گونه های قارچی که می توانند باعث بیماری شوند بسته به عوامل انتقال دهنده و میزبان متفاوت است.

کرم حلقوی در اثر رشد بیش از حد قارچ های خاصی به نام درماتوفیت ایجاد می شود. درماتوفیت ها به طور طبیعی روی سطح پوست زندگی می کنند و بدون ایجاد آسیب از سلول های مرده پوست تغذیه می کنند. اما اگر اجازه رشد بیش از حد داشته باشند، باعث ایجاد عفونت های سطحی پوست مانند کرم حلقوی می شوند.

عفونت کچلی تمایل به ایجاد بثورات با لبه برجسته و ظاهری پوسته پوسته مرکزی دارد. ضایعه تمایل زیادی به خارش دارد.

محل عفونت برنامه درمانی را تعیین می کند و می تواند خوراکی یا موضعی باشد. عفونت در پوست سر یا بستر ناخن نیاز به داروهای ضد قارچ خوراکی دارد. پماد ضد قارچ موضعی برای عفونت های قارچی در سایر نقاط بدن بسیار موثر است. بهترین روش پیشگیری، رعایت نکات بهداشتی و پرهیز از به اشتراک گذاشتن هر گونه محصولات بهداشتی در میان همسالان است.

برونشیت

برونشیت التهاب دستگاه تنفسی تحتانی ناشی از هر نوع عفونتی است. این بیماری معمولا کودکان 2 ساله و کمتر را تحت تاثیر قرار می دهد و مانند هر بیماری ویروسی دیگری، با مراقبت های حمایتی درمان می شود. شایع ترین علت، ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) است. علائم برونشیولیت شبیه علائم سرماخوردگی است، مانند تب، سرفه، آبریزش یا انسداد بینی و کاهش اشتها که به عنوان اولین علائم عفونت در نظر گرفته می شود.

رعایت بهداشت دست و قرنطینه کردن کودک بیمار تا حد امکان بسیار مهم است. زیرمجموعه نوزادان نارس با سابقه عفونت مزمن ریه در مقایسه با همسالان خود بیشتر مستعد ابتلا به عفونت هستند. این بیماران واجد شرایط واکسیناسیون palivizumab، علیه RSV هستند تا خطر ابتلا به برونشیولیت را در 2 سال اول زندگی خود کاهش دهند.

کودکان مبتلا به برونشیولیت معمولاً از مشکلات تنفسی رنج می برند و در برخی موارد شدیدتر نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای حمایت تنفسی دارند.

گلودرد استرپتوکوکی

گلودرد استرپتوکوکی یک بیماری عفونی شایع در کودکان است. فارنژیت استرپتوکوکی (گلودرد استرپتوکوکی) یکی از علل باکتریایی عفونت گلو در کودکان بزرگتر است. گلودرد استرپتوکوکی یک عفونت تنفسی است که توسط باکتری استرپتوکوک گروه A ایجاد می شود. این باکتری ها در ترشحات بینی و بزاق فرد مبتلا وجود دارند و به راحتی از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم به دیگران سرایت می کنند. عطسه یا سرفه قطرات آلوده را وارد محیط می کند که در نهایت توسط قطرات اطراف استنشاق می شود یا بر روی اشیاء اطراف فرود می آید. پاتوژن می تواند از طریق استنشاق مستقیم یا از طریق تماس غیر مستقیم وارد سیستم شما شود.

تماس غیرمستقیم شامل لمس یک سطح آلوده است که باکتری ها را به دست های شما منتقل می کند و سپس از همان دست ها برای لمس بینی، چشم ها یا دهان خود استفاده می کند که باعث انتقال بیشتر باکتری به بدن شما می شود.

کودکان مبتلا به این بیماری معمولا گلودرد بدون سرفه را تجربه می کنند و هر از گاهی ممکن است علائم سیستمیک مانند تب، درد شکم، بثورات پوستی و سردرد را گزارش کنند.

تست تشخیص سریع سواب استرپتوکوک بسیار حساس است و درمان آن آنتی بیوتیک (خوراکی یا IM) است. برای جلوگیری از تب روماتیسمی و عوارض قلبی، گلودرد استرپتوکوکی باید به سرعت در 10 روز اول شروع درمان شود. درمان گلودرد استرپتوکوکی از ایجاد عوارض کلیوی (گلومرولونفریت پس از استرپتوکوک، PSGN) جلوگیری نمی کند. در بیشتر موارد، فارنژیت استرپتوکوکی یک بیماری با شروع سریع است و با یا بدون درمان خودبه خود برطرف می شود، اما در برخی موارد، به دلیل واکنش ایمنی بعدی، می تواند باعث عوارض کلیوی و قلبی شود.

درمان و پیشگیری بیماری های عفونی در کودکان

درمان بیماری عفونی به عوامل عفونی بستگی دارد. اما درمان بیماری های باکتریایی آنتی بیوتیک و درمان عفونت های قارچی، ضد قارچ های مربوط به آنها است.

برای پیشگیری از ابتلای کودکان به بیماری های عفونی اقدامات زیر را رعایت کنید:

• بهداشت را هم مراقب و هم کودک باید رعایت کنند.
• از کودک بخواهید فورا واکسن توصیه شده را دریافت کند.
• تا جایی که می توانید کودک بیمار را ایزوله کنید تا از گسترش بیماری جلوگیری کنید.
• از نظر پیشگیری، رعایت بهداشت و شستن دست ها هم برای کودک و هم برای مراقب، کلیدی برای جلوگیری از انتقال عفونت است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر کودک زیر 3 ماه سن دارد، همیشه آستانه پایینی داشته باشید تا در صورت وجود علائم و نشانه های بیماری عفونی، کودک خود را برای ارزیابی بیاورید.

کودک زیر 3 ماه که تب بالای 100.4 درجه فارنهایت دارد باید برای ارزیابی فوری به بیمارستان منتقل شود. در موارد دیگر، اگر کودکی بیش از 5 روز بیماری طولانی مدت دارد و بهبود نمی یابد، نشانه هایی از دیسترس تنفسی نشان می دهد و دریافت خوراکی ضعیفی دارد، فوراً کودک خود را برای ارزیابی به خانه برگردانید.

بیشترین سوالات در مورد بیماری های عفونی

سیستم ایمنی بدن انسان در چه سنی به طور کامل توسعه یافته است؟ به طور کلی سیستم ایمنی بدن در 3 تا 6 ماه اول پس از تولد به سرعت رشد می کند و در طول زندگی فرد به رشد و توسعه ادامه می دهد تا از سلامتی او اطمینان حاصل کند. سیستم ایمنی کودک معمولاً در حدود 7 تا 8 سالگی، درست قبل از بلوغ، به سطح بزرگسالی خود بالغ می شود.

واکسن ها در برابر بیماری های عفونی چقدر موثر هستند؟

بسیاری از واکسن ها در پیشگیری از بیماری های واگیر بسیار موثر هستند. به عنوان مثال، واکسیناسیون MMR و آبله مرغان بیش از 95 درصد موثر است.

واکسن آنفولانزا یک برنامه واکسیناسیون سالانه برای هر فرد 6 ماهه یا بالاتر است. اگرچه اثربخشی واکسن آنفولانزا از سالی به سال دیگر متفاوت است، اما خود این واکسن احتمال ابتلا به یک نوع شدید بیماری را برای هر فردی کاهش می دهد.

در غیر این صورت، بسیاری از بیماری های عفونی رایج در دوران کودکی، مانند اپی گلوت ناشی از H. آنفلوانزا یا گاستروانتریت شدید ناشی از روتاویروس ها، به دلیل برنامه واکسیناسیون موفق در این کشور، عملاً حذف شده اند. سایر واکسن ها مانند Hib و PCV13 برای کاهش میزان مننژیت و اپی گلوت دوران کودکی به حداقل ممکن ضروری هستند.

چه بیماری های عفونی در نوزادان شایع تر است؟

نوزادان زیر 3 ماه به دلیل سیستم ایمنی نابالغشان دچار نقص ایمنی هستند. آنها بسیار مستعد ابتلا به عفونت های باکتریایی جدی هستند و در صورت داشتن هر گونه علائم بیماری سیستمیک باید با آنها بسیار متفاوت درمان شود. کودکان زیر 3 ماه نیز فاقد علائم بالینی برای نشان دادن شدت بیماری خود هستند.

سخن آخر

بسیاری از عفونت های باکتریایی و ویروسی دیگر وجود دارد که می تواند کودک را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از این بیماری های رایج را می توان به طور موثر با واکسیناسیون مانند آنفولانزا پیشگیری کرد.