برای تشخیص بیماری سل دو نوع آزمایش مختلف مورد استفاده قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد که یکی از آنها آزمایش پوستی با استفاده از تکنیک Mantoux و دیگری آزمایش خون، آزمایش آزادسازی اینترفرون-گاما است.
در صورت مثبت بودن جواب هر گونه آزمایش تشخیصی برای سل، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. آزمایش مثبت به این معنی است که شما به باکتری سل آلوده شده اید. حتی اگر نوع فعال و مسری بیماری نداشته باشید، احتمال اینکه جواب آزمایش شما مثبت باشد وجود دارد. به این وضعیت سل نهفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند. در این شرایط پزشک آزمایش‌های بیشتری از جمله عکس‌برداری با اشعه ایکس قفسه سینه و یا کشت خلط برای یافتن اینکه آیا سل فعال دارید یا خیر را برای شما تجویز میکند. اما به طور کلی انجام هر دو آزمایش پوست و آزمایش خون توصیه نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
علاوه بر این، پزشک برای تشخیص بیماری سل، یک معاینه فیزیکی انجام میدهد و سابقه پزشکی شما را بررسی میکند. برخی از بیماری ها مانند HIV و دیابت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند خطر ابتلا به بیماری سل را در شما افزایش دهند.
بیماری سل
هر کسی ممکن است به سل مبتلا شود. این یک بیماری عفونی است. اما شیوع این بیماری بسیار نگران کننه است. 30 درصد از افرادی که در معرض مایکوباکتریوم توبرکلوزیس قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند به سل نهفته مبتلا میشوند و اگر این بیماری درمان نشود، حدود 5 تا 10 درصد از این افراد ممکن است در مقطعی از زندگی خود به بیماری سل فعال مبتلا شوند. از آنجایی که باکتری های سل به کندی رشد میکنند و علائم را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان با علائم سایر بیماری ها اشتباه گرفت، آزمایش دقیقی برای تشخیص این بیماری مورد نیاز است. برای تشخیص قطعی سل فعال ممکن است نیاز به انجام چندین آزمایش آزمایشگاهی و تصویربرداری داشته باشید.
در ایالات متحده غربالگری برای سل نهفته در جمعیت های زیر انجام میشود:
- افرادی که اخیراً از کشوری با میزان بالای سل به ایالات متحده آمده اند (از جمله روسیه و کشورهای آمریکای لاتین، کارائیب، آفریقا و اروپای شرقی)
- کسانی که کار یا شرایط زندگی آنها را با افراد مبتلا به سل فعال در تماس قرار میدهد.
- افرادی که شروع به مصرف دارویی میکنند که سیستم ایمنی را سرکوب کرده و ممکن است سل نهفته را دوباره فعال کند.
- افراد مبتلا به سایر بیماری‌هایی که پس از آلوده شدن، خطر ابتلا به سل فعال را افزایش می‌دهند، مانند دیابت نیاز به انسولین، بیماری کلیوی مرحله نهایی، گاسترکتومی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌قبلی یا عفونت HIV
- افرادی که داروهایی مصرف میکنند که فاکتور آلفا نکروز تومور را مسدود میکنند، مانند Remicade (اینفلیکسیماب) ، Humira (ادالیموماب) یا Enbrel (اتانرسپت)
علائم ابتلا به بیماری سل
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) توصیه میکند هر فردی را که علائم زیر را برای سل فعال دارد باید غربالگری شود:
- تب
- خستگی
- عرق شبانه
- سرفه کردن خون
- درد قفسه سینه
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن که قابل توضیح نیست.
- سرفه هایی که سه هفته یا بیشتر طول می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشد.
قبل از سفارش آزمایش، پزشک غدد لنفاوی شما را از نظر تورم بررسی میکند، به صدای ریه‌ها گوش میدهد، علائم را مورد بحث قرار میدهد.
تست پوست برای تشخیص بیماری سل
تکنیک Mantoux از مشتق پروتئین خالص شده با توبرکولین (PPD) استفاده میکند. PPD محلولی حاوی اجزای خاصی از باکتری سل است. در این تست یک سرنگ با یک سوزن کوچک با محلول PPD پر و زیر پوست روی ساعد شما تزریق میشود.
PPD میتواند سلول‌های تخصصی سیستم ایمنی ، معروف به سلول‌های T را برای ایجاد واکنش پوستی فعال کند.
تزریق PPD سطحی است و یک ناحیه کوچک کم رنگ و برجسته از پوست را در محل تزریق باقی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد. این اثر در نهایت در طی چند ساعت ناپدید میشود، اما اگر این وضعت هرگز ظاهر نشد، آزمایش باید تکرار شود.
نتایج تست پوستی سل چه چیزی را نشان میدهد؟
واکنش پوستی حدود 48 تا 72 ساعت پس از تزریق PPD به اوج خود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد. شما باید در آن بازه زمانی به پزشک خود مراجعه کنید تا واکنش شما تفسیر شود مراجعه دیر هنگام و یا انتظار زمان طولانی ممکن است باعث تفسیر نتایج نادرست شود.
ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما به دنبال ناحیه‌ای برآمده و سفت شده از پوست به نام سفتی می‌گردد. اندازه آن میتواند در مثبت و یا منفی بودن نتیجه تست موثر باشد. سایر عوامل خطر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند در تفسیر نتایج موثر باشند، از جمله:
- سفتی کمتر از 5 میلی متر نشان دهنده عدم عفونت سل است.
- واکنش مثبت نیز منجر به قرمزی و خارش خواهد شد.
- افراد سالم باید سفتی روی پوست در محل تزریق بزرگتر (15 میلی متر) داشته باشند تا برای سل مثبت در نظر گرفته شود.
- کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا اخیراً با فردی مبتلا به عفونت سل فعال در تماس بوده اند، ممکن است با سفتی کوچک (5 میلی متر) مثبت در نظر گرفته شوند.
در آزمایشات تشخیصی برای بیماری سل احتمال ثبت نتایج منفی کاذب و مثبت کاذب وجود دارد. البته این شرایط در آزمایش پوست بیشتر از آزمایش خون ثبت میشود. این نتایج اغلب به دلیل تجویز نادرست تست پوستی یا تفسیر نادرست ثبت میشود.
اگر اخیراً در معرض سل قرار گرفته اید، احتمال اینکه نتیجه تست شما منفی کاذب شود وجود دارد.
آزمایش خون برای تشخیص بیماری سل
تست خونی که میتواند واکنش به سل را شناسایی کند، اغلب نسبت به آزمایش پوست بهتر است، زیرا این آزمایش‌ها نسبت به آزمایش پوست دقیق‌تر هستند
آزمایش خون همچنین دقیق‌تر از آزمایش پوست برای افرادی است که باسیل Calmette-Guerin (BCG) را دریافت کرده‌اند. BCG واکسنی است که برای بیماری سل در بسیاری از کشورهای با میزان شیوع بالای سل استفاده میشود.
اگر آزمایش خون شما مثبت باشد، پزشک نیز ممکن است نمونه خلط را جمع آوری کرده و برای تعیین اینکه آیا شما به بیماری سل فعال مبتلا هستید یا خیر، کشت داده شود.
سنجش رهاسازی اینترفرون گاما (IGRAs)
آزمایش‌های خونی که برای شناسایی نشانه‌های پاسخ ایمنی به باکتری سل استفاده میشوند، سنجش آزادسازی اینترفرون گاما (IGRAs) نامیده میشوند. در این آزمایش، خون با استفاده از یک سوزن در لوله های مخصوص جمع آوری و سپس برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده میشود. برای تفسیر نیازی به پیگیری حضوری نیست و نتایج در حدود 24 ساعت در دسترس است.
دو تست IGRA تایید شده توسط سازمان غذا و دارو (FDA) وجود دارد:
- تست QuantiFERON-TB Gold In-Tube (QFT-GIT)
- تست T-SPOT.TB (T-Spot)
مثبت بودن آزمایش پوستی سل یا آزمایش خون ممکن است به این معنی باشد که در مقطعی از زندگی شما در معرض سل قرار گرفته اید و به آن مبتلا شده اید. در این مورد، آزمایشات دیگری برای تعیین اینکه آیا شما سل نهفته یا سل فعال دارید ضروری است.
کشت خلط
اگر آزمایش پوست یا خون شما برای باکتری سل مثبت باشد، پزشک آزمایشات بعدی از جمله کشت نمونه خلط (بلغم) را انجام خواهد داد. خلط مایع غلیظی است که در نتیجه بیماری سل در ریه ها تولید میشود. نمونه در لوله آزمایش یا پتری دیش قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد تا بررسی شود آیا باکتری رشد میکند یا خیر.
مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (M.tb) خیلی آهسته رشد میکند. بنابراین رسیدن به نتایج دقیق ممکن است تا شش هفته طول بکشد.
تصویربرداری
مثبت بودن آزمایش برای باکتری سل نیز نیاز به عکس برداری از قفسه سینه دارد. اگر مبتلا به سل فعال باشید، نتیجه این آزمایش معمولاً غیرطبیعی خواهد بود و احتمالاً تصویربرداری ناحیه ای سایه دار را نشان میدهد.
گاهی اوقات، سل در اندام های خارج از ریه ها ظاهر میشود. در این موارد، سی تی اسکن و ام آر آی نیز ممکن است تجویز شود.
تشخیص های افتراقی
برخی از علائم سل مانند سرفه، تب، از دست دادن اشتها، کاهش وزن، و تعریق شبانه علائم رایج بسیاری از بیماری‌های دیگر از جمله بیماری‌هایی هستند که بر ریه‌ها تأثیر می‌گذارند، از جمله:
- پنومونی
- سرطان ریه
- آبسه باکتریایی ریه (آمپیم)
- بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
- عفونت ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV).
- عفونت با یک قارچ، مانند هیستوپلاسموز
- ابتلا به عفونت با مایکوباکتریوم دیگر
اگر علائم و آزمایشات اولیه نشان دهد که شما به بیماری سل مبتلا هستید پزشک ممکن است برای تایید و یا رد این بیماری ها هم برخی آزمایشات تشخیصی را تجویز کند.
چرا آزمایش HIV در هنگام تشخیص سل توصیه میشود؟
از آنجایی که سل ارتباط نزدیکی با HIV دارد، انجام آزمایش اچ آی وی در فردی مشکوک به سل که وضعیت اچ آی وی نامشخص است، رایج شده است. این اجازه میدهد تا در صورت لزوم، درمان HIV نیز آغاز و با درمان سل هماهنگ شود .
CDC آزمایش HIV را برای هر کسی که ممکن است مبتلا به سل باشد یا مبتلا به سل نهفته تشخیص داده شده است، توصیه میکند. به این دلیل که HIV یک عامل خطر شناخته شده برای آلوده شدن به سل نهفته و فعال شدن آن است. سل همچنین برای افراد مبتلا به HIV کشنده تر است. هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که HIV شناسایی و درمان میشود، نتایج درمان سل بهبود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد.
سوالات متداول
آیا ممکن است نتیجه تست مثبت کاذب باشد؟
بله این احتمال وجود دارد که اگر آزمایش به درستی انجام نشود یا حتی نتایج اشتباه تفسیر شود. همچنین اگر در برابر باسیلوس کالمت گورین (BCG) واکسینه شده باشید، ممکن است نتیجه آزمایش پوستی شما مثبت کاذب شود. BCG واکسنی است که برای کودکان در کشورهایی که سل رایج است (در ایالات متحده تزریق نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود) تجویز میشود.
اگر هیچ علامتی نداشته باشم، چرا باید از نظر سل غربالگری کنم؟
اگر در بخش مراقبت‌های بهداشتی یا محیط دیگری کار می‌کنید که در آن خطر ابتلا یا انتقال به سل وجود دارد، بهتر است برای اطمینان از عدم ابتلا به سل نهفته غربالگری شوید. در صورت ابتلا به بیماری سل نهفته ممکن است علائمی از بیماری نداشته باشید اما عفونت در داخل بدن شما نهفته است.
آخرین دیدگاه‌ها