سندرم سروتونین چیست؟

سندرم سروتونین یک واکنش دارویی جدی است. این وضعیت در هنگام مصرف داروهایی است که سطح بالایی از سروتونین را در بدن ایجاد می کنند، ایجاد می شود. سروتونین یک ماده شیمیایی است که بدن به طور طبیعی تولید می کند. این ماده برای عملکرد سلول های عصبی و مغز مورد نیاز است. اما افزایش سطح سروتونین باعث بروز علائم و نشانه هایی می شود که می تواند از خفیف (لرز و اسهال) تا شدید (سفتی عضلانی، تب و تشنج) متغیر باشد. سندرم سروتونین شدید در صورت عدم درمان می تواند منجر به مرگ شود.

سندرم سروتونین زمانی که دوز برخی داروها را افزایش می دهید یا مصرف داروی جدیدی را شروع می کنید، ممکن است رخ دهد. این وضعیت اغلب به دلیل ترکیب داروهای حاوی سروتونین مانند داروهای میگرن و داروهای ضد افسردگی ایجاد می شود. مصرف برخی از داروهای غیرقانونی و مکمل های غذایی با سندرم سروتونین مرتبط هستند.

اشکال خفیف‌تر سندرم سروتونین ممکن است ظرف یک یا دو روز پس از قطع داروهایی که باعث ایجاد علائم می‌شوند و گاهی اوقات پس از مصرف داروهایی که سروتونین را مسدود می‌کنند از بین بروند.

سندرم سروتونین منجر به چه علائمی می شود؟

به طور کلی علائم سندرم سروتونین معمولاً در عرض چند ساعت پس از مصرف داروی جدید یا افزایش دوز دارویی که قبلاً مصرف می‌کنید بروز می‌کند. علائم و نشانه های سندرم سروتونین عبارتند از:

• اسهال
• سردرد
• لرزیدن
• بیخوابی
• گیجی
• فشار خون بالا
• سفتی عضلانی
• عرق کردن شدید
• آشفتگی یا بی قراری
• گشاد شدن مردمک ها
• ضربان قلب سریع و فشار خون بالا
• از دست دادن هماهنگی عضلانی یا انقباض عضلات

سندرم سروتونین شدید می تواند جدی و خطرناک و همراه با بروز علائم زیر باشد:

• لرزش
• تشنج
• بیهوشی
• تب شدید
• ضربان قلب نامنظم

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر پس از شروع یک داروی جدید یا افزایش دوز دارویی که قبلاً مصرف می‌کنید، مشکوک به سندرم سروتونین هستید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس بروید. اگر علائم شدید یا بدتر شدن سریع دارید، فوراً به دنبال درمان اورژانسی باشید.

علت اختلال

تجمع بیش از حد سروتونین در بدن می تواند منجر به بروز علائم سندرم سروتونین شود. به طور معمول، سلول های عصبی در مغز و نخاع سروتونین تولید می کنند که در تنظیم توجه، رفتار و دمای بدن موثر است. سایر سلول های عصبی بدن، عمدتاً در روده ها، سروتونین تولید می کنند. سروتونین در تنظیم فرآیند گوارش، جریان خون و تنفس نقش دارد.

اگرچه ممکن است مصرف تنها یک دارو که سطح سروتونین را افزایش می‌دهد، در برخی افراد باعث سندرم سروتونین شود، این وضعیت اغلب زمانی رخ می‌دهد که افراد داروهای خاصی را با هم مصرف می‌کنند.

به عنوان مثال، اگر یک داروی ضد افسردگی همراه با داروهای میگرن مصرف کنید، ممکن است سندرم سروتونین رخ دهد. همچنین این وضعیت ممکن است در صورت مصرف یک داروی ضدافسردگی همراه با داروهای ضد درد اپیوئیدی رخ دهد.

یکی دیگر از علل سندرم سروتونین مصرف بیش از حد عمدی داروهای ضد افسردگی است.

تعدادی از داروهای بدون نسخه و تجویزی به ویژه داروهای ضد افسردگی ممکن است با این حالت مرتبط باشند. داروهای غیرقانونی و مکمل های غذایی نیز ممکن است با این بیماری مرتبط باشند.

داروها و مکمل هایی که به طور بالقوه می توانند باعث سندرم سروتونین شوند، عبارتند از:

• Linezolid (Zyvox)، یک آنتی بیوتیک
• لیتیوم (Lithobid)، تثبیت کننده خلق و خو
• مواد مخدر، از جمله ال اس دی، اکستازی، کوکائین و آمفتامین ها
• مکمل های گیاهی، از جمله مخمر سنت جان، جینسینگ و جوز هندی
• داروهای بدون نسخه سرفه و سرماخوردگی حاوی دکسترومتورفان (دلسیم)
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، مانند آمی تریپتیلین و نورتریپتیلین (Pamelor)
• ریتوناویر (Norvir)، یک داروی ضد رتروویروسی است که برای درمان HIV استفاده می شود.
• بوپروپیون (Zyban، Wellbutrin SR، Wellbutrin XL)، یک داروی ضد افسردگی و اعتیاد به تنباکو
• مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)، داروهای ضد افسردگی مانند ایزوکاربوکسازید (مارپلان) و فنلزین (ناردیل)
• مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، داروهای ضد افسردگی مانند سیتالوپرام (سلکسا)، فلوکستین (پروزاک)، فلووکسامین (لووکس)، اسیتالوپرام (لکساپرو)، پاروکستین (پاکسیل، پکسوا، بریسدل) و سرترالین (زولوفت)
• یا مهارکننده های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRIs)، داروهای ضد افسردگی مانند دسوونلافاکسین (Pristiq)، لوومیلناسیپران (Fetzima)، میلناسیپران (Savella)، دولوکستین (Cymbalta، Drizalma Sprinkle) و ونلافاکسین (Effexor XR)
• داروهای ضد میگرن، مانند کاربامازپین (تگرتول، کارباترول، سایرین)، والپروئیک اسید و تریپتان ها، که شامل آلموتریپتان، ناراتریپتان (Amerge) و سوماتریپتان (Imitrex، Tosymra، و غیره) است.
• انواع داروهای ضد درد، مانند داروهای ضد درد اپیوئیدی از جمله کدئین، فنتانیل (Duragesic، Abstral، دیگران)، هیدروکودون (Hysingla ER)، مپریدین (Demerol)، اکسی کدون (Oxycontin، Roxicodone، و غیره) و ترامادول (Ultram، ConZip)
• داروهای ضد تهوع مانند گرانیسترون (Sancuso، Sustol)، متوکلوپرامید (Reglan)، دروپریدول (Inapsine) و اندانسترون (Zofran)

چه عواملی خطر بروز سندرم سروتونین را افزایش می دهد؟

برخی از افراد بیشتر از سایرین تحت تأثیر داروها و مکمل‌هایی که باعث سندرم سروتونین می‌شوند قرار می‌گیرند، اما این عارضه در هر فردی ممکن است رخ دهد. به طور کلی، در شرایط زیر ممکن است شما در معرض خطر ابتلا به سندرم سروتونین قرار بگیرید:

• بیش از یک دارو مصرف می کنید که سطح سروتونین را افزایش می دهد.
• مکمل های گیاهی مصرف می کنید که سطح سروتونین را افزایش می دهند.
• از یک داروی غیرقانونی استفاده می کنید که سطح سروتونین را افزایش می دهد.
• اخیراً شروع به مصرف یا افزایش دوز دارویی کرده اید که سطح سروتونین را افزایش می دهد.

سندرم سروتونین معمولاً وقتی سطح سروتونین به سطح اولیه خود بازگردد، هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. در صورت عدم درمان، سندرم سروتونین شدید می تواند منجر به بیهوشی و مرگ شود.

چگونه از بروز سندرم سروتونین پیشگیری کنیم؟

مصرف بیش از یک داروی مرتبط با سروتونین یا افزایش دوز داروهای مرتبط با سروتونین خطر ابتلا به سندرم سروتونین را افزایش می دهد. بدانید چه داروهایی مصرف می کنید و فهرست کاملی از داروهای خود را با پزشک یا داروساز خود در میان بگذارید.

اگر شما یا یکی از اعضای خانواده بعد از مصرف دارو علائمی را تجربه کردید، حتما با پزشک خود صحبت کنید.

همچنین در مورد خطرات احتمالی با پزشک خود صحبت کنید. مصرف هیچ دارویی را به تنهایی قطع نکنید. اگر پزشک شما داروی جدیدی را تجویز می کند، مطمئن شوید که او از تمام داروهای دیگری که مصرف می کنید مطلع است، به خصوص اگر از بیش از یک پزشک نسخه دریافت می کنید.

اگر شما و پزشکتان به این نتیجه رسیدید که مزایای ترکیب برخی از داروهای مؤثر بر سطح سروتونین بر خطرات آن بیشتر است، نسبت به احتمال سندرم سروتونین هوشیار باشید.

سندرم سروتونین چگونه تشخیص داده می شود؟

هیچ آزمایشی نمی تواند تشخیص سندرم سروتونین را تایید کند. پزشک شما با رد احتمالات دیگر، بیماری را تشخیص می دهد. همچنین پزشک شما احتمالاً با سؤال در مورد علائم، سابقه پزشکی و هر دارویی که مصرف می کنید روند ارزیابی علائم شما را شروع می کند. پزشک شما نیز معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. برای اطمینان از اینکه علائم شما ناشی از سندرم سروتونین است و دلیل دیگری ندارد، پزشک ممکن است از آزمایشاتی برای موارد زیر استفاده کند:

• بررسی علائم عفونت
• اندازه گیری سطوح هر دارویی را که استفاده می کنید.
• ارزیابی عملکردهای بدنکه ممکن است تحت تأثیر سندرم سروتونین قرار بگیرند.

تعدادی از شرایط می توانند علائمی مشابه علائم سندرم سروتونین ایجاد کنند. علائم جزئی می تواند ناشی از چندین بیماری باشد. علائم متوسط ​​و شدید مشابه علائم سندرم سروتونین می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• ترک شدید الکل
• آسیب ناشی از مصرف مواد مخدر غیرقانونی
• مصرف بیش از حد داروهای غیرقانونی، داروهای ضد افسردگی یا سایر داروهایی که سطح سروتونین را افزایش می دهند.
• واکنش جدی به برخی داروها، مانند برخی از داروهای بیهوشی، داروهای ضد روان پریشی و سایر عواملی که باعث ایجاد این واکنش های شدید می شوند.

پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای رد سایر علل علائم شما تجویز کند. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون و ادرار
• اشعه ایکس قفسه سینه
• سی تی اسکن
• ضربه زدن به ستون فقرات (پنکسیون کمری)

سندرم سروتونین چگونه درمان می شود؟

درمان سندرم سروتونین به شدت علائم شما بستگی دارد. اگر علائم شما جزئی است، مراجعه به پزشک و قطع مصرف دارویی که باعث ایجاد مشکل می شود کافی است. اما اگر علائمی دارید که شما را نگران می کند، ممکن است لازم باشد به بیمارستان بروید. ممکن است پزشک از شما بخواهد که چندین ساعت در بیمارستان بمانید تا از بهبود علائمتان مطمئن شود.

اگر سندرم سروتونین شدید دارید، به درمان فشرده در بیمارستان نیاز خواهید داشت.

بسته به علائم خود، ممکن است درمان های زیر را دریافت کنید:

• شل کننده های عضلانی بنزودیازپین‌ها، مانند دیازپام (والیوم، دیاستات) یا لورازپام (آتیوان)، می‌توانند به کنترل بی‌قراری، تشنج و سفتی عضلات کمک کنند.
• عوامل مسدود کننده تولید سروتونین. اگر سایر درمان‌ها مؤثر نبودند، داروهایی مانند سیپروهپتادین می‌توانند با مسدود کردن تولید سروتونین کمک کنند.
• اکسیژن و مایعات داخل وریدی (IV). تنفس اکسیژن از طریق ماسک به حفظ سطح اکسیژن در خون شما کمک می کند و مایعات IV برای درمان کم آبی و تب استفاده می شود.
• داروهایی که ضربان قلب و فشار خون را کنترل می کنند. اینها ممکن است شامل اسمولول (Brevibloc) یا نیتروپروساید (Nitropress) برای کاهش ضربان قلب یا فشار خون بالا باشد.
• اگر فشار خون شما خیلی پایین باشد، پزشک ممکن است به شما فنیل افرین (Vazculep) یا اپی نفرین (آدرنالین، اپی پن و دیگران) بدهد.
• اشکال خفیف‌تر سندرم سروتونین معمولاً طی 24 تا 72 ساعت پس از قطع داروهایی که سروتونین را افزایش می‌دهند از بین می‌روند. شما ممکن است نیاز به مصرف داروهایی داشته باشید تا اثرات سروتونین موجود در سیستم شما را مسدود کند.

با این حال، علائم سندرم سروتونین ناشی از برخی داروهای ضد افسردگی ممکن است چندین هفته طول بکشد تا به طور کامل از بین بروند. این داروها نسبت به سایر داروهایی که می توانند باعث سندرم سروتونین شوند، مدت بیشتری در سیستم شما باقی می مانند.