هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، پیام رسان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های شیمیایی هستند که توسط سیستم غدد درون‌ریز ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که در جریان خون ترشح می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند برای تنظیم بیشتر سیستم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بدن از جمله متابولیسم، احساسات، باروری و ضربان قلب، غدد رون ریز موثرند. در این مقاله بدن برای تنظیم متابولیسم نیاز به غدد درون ریز دارند. در این مقاله ارتباط بین هورمونهای جنسی و مشکلات زنان بررسی می شود.
تعادل هورمونی نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند در تنظیم سلامت دستگاه گوارش بدن شما نقش داشته باشد. از طرفی هم عدم تعادل هورمونی ممکن است منجر به بروز برخی علائم گوارشی مانند علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) شود. از طرفی هم، شناخت انواع هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که ممکن است منجر به بروز مشکلات گوارشی شوند به شما کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند تا بتوانید از بروز عدم تعادل هورمونی و مشکلات گوارشی مربوط به آنها پیشگیری کنید. بر همین اساس ما سعی کرده‌ایم در این مقاله از پزشکت بررسی کنیم که چگونه تغییرات هورمونی بر علائم گوارشی شما تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد و در چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟ اما واقعا هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها چه تاثیری بر سیستم گوارشی ما دارند؟
هورمونهای جنسی و مشکلات زنان: سندرم روده تحریک پذیر
تحقیقات نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که ارتباط بین هورمونهای جنسی و مشکلات زنان در سندرم روده تحریک پذیر (IBS) تأثیر بگذارند. نوسانات هورمونهای جنسی، به ویژه نوسانات استروژن در زنان، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند علائم سندرم روده تحریک پذیر را تشدید کنند. محققان مشاهده کرده‌اند که زنان در طول یائسگی زمانی که نوسانات هورمونی متوقف میشود، علائم IBS خود را بهبود می‌بخشند.
هر دو هورمون زنانه و مردانه میتوانند بر سطح حساسیت درد و التهاب روده تأثیر بگذارند، اما به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد نوسانات هورمونهای زنانه تأثیر بیشتری دارد. هورمونهای دیگر مانند کورتیزول (هورمون استرس) و کوله سیستوکینین (هورمون گرسنگی که عملکرد روده را تنظیم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند) نیز ممکن است در بروز این بیماری و علائم آن دخیل باشند.
ارتباط بین هورمونهای جنسی و مشکلات زنان: قاعدگی زنان
استروژن و پروژسترون، دو هورمون اصلی مرتبط با قاعدگی هستند. این هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها فقط بر اندام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جنسی تأثیر نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارند. سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گیرنده برای این هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در سراسر دستگاه گوارش (GI) وجود دارد. به همین دلیل است که بسیاری از زنان حتی آنهایی که IBS ندارند، علائم گوارشی مرتبط با چرخه قاعدگی خود را تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.
چرخه قاعدگی را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان به دو مرحله اصلی تقسیم کرد:
قبل از تخمک گذاری که فاز فولیکول نامیده میشود: در این مدت (روزهای اول تا چهاردهم از شروع قاعدگی)، سطح استروژن از اواسط این چرخه افزایش پیدا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. با افزایش سطح استروژن، علائم GI کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد.
پس از تخمک گذاری که فاز لوتئال نامیده میشود: در این دوره سطح استروژن پس از تخمک گذاری به طور قابل توجهی کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. این وضعیت ممکن است با افزایش علائم GI همراه باشد.
علائم GI احتمالی که ممکن است در مرحله لوتئال و چند روز اول قاعدگی شدیدتر باشند، عبارتند از :
- نفخ
- اسهال
- یبوست
- درد شکم
ارتباط بین هورمونهای جنسی و مشکلات زنان در بارداری
تغییرات هورمونی که در بارداری رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بر هضم غذا و سایر عملکردهای سیستم گوارش تأثیر بگذارد و حتی منجر به بروز علائم مختلفی شود. این علائم ممکن است به دلیل رشد کودک نیز ایجاد شود. با رشد کودک، فضای شکم محدود شده و حتی ممکن است بر عملکرد معده یا روده تأثیر بگذارد.
علائم احتمالی در این شرایط، عبارتند از:
- یبوست
- اسهال
- استفراغ
- حالت تهوع
- سوزش سردل
استفراغ ممکن است در 16 هفته اول بارداری، زمانی که تهوع صبحگاهی بیشتر است، رخ دهد.
تغییرات هورمونی در بارداری باعث شل شدن عضلات بین معده و مری میشود. حتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث سوزش سر دل شود. در سه ماهه سوم بارداری، نیمی از زنان باردار دچار سوزش سر دل خواهند شد.
تغییرات در هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها ممکن است بر قسمت تحتانی دستگاه گوارش نیز تأثیر بگذارد. این وضعیت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند منجر به سخت شدن اجابت مزاج و یبوست شود.
ارتباط بین هورمونهای جنسی و مشکلات زنان: قبل از یائسگی
زمان قبل از یائسگی، که پیش از یائسگی نامیده میشود، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث نوسانات هورمونی شود. نوسانات هورمونی که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند در دوران پیش از یائسگی رخ دهد برای زنان مختلف، متفاوت است، اما نوسانات قابل توجه در استروژن و پروژسترون ممکن است باعث تشدید علائم IBS مانند یبوست و اسهال شود.
سطح هورمونهای استروژن در دوران یائسگی، کاهش و سطح هورمون استرس کورتیزول افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد.
تحقیقات نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که شیوع علائم IBS در زنان بعد از سن 40 یا 45 سالگی کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. این روند کاهشی در مردان دیده نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کنترل بارداری هورمونی
قرص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ضد بارداری از استروژن مصنوعی و پروژسترون، برای کاهش توانایی باردار شدن استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. این هورمونهای مصنوعی میتوانند نوسانات هورمونی مربوط به چرخه قاعدگی را کاهش دهند. با این حال، تحقیقات در مورد تأثیر کنترل بارداری هورمونی بر علائم IBS بی‌نتیجه بوده است.
بسیاری از زنان گزارش کرده اند که مصرف قرص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ضد بارداری به تسکین علائم IBS آنها کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند در حالی که برخی دیگر گفته‌اند که IBS آنها با شروع مصرف قرص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ضد بارداری خوراکی بدتر شده است.
مدیریت علائم مشکلات گوارشی ناشی از هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها
مقابله با علائم IBS علاوه بر علائم هورمونی بر اساس تجربه فردی متفاوت خواهد بود. برای مدیریت درد معده، گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروها
- هیدراته ماندن
- خوردن غذاهای ملایم
برخی از راهکارهای مدیریتی برای یبوست، شامل موارد زیر هستند:
- ورزش
- مکمل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فیبر
- تغییرات رژیم غذایی
- افزایش مصرف مایعات
برخی از گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی برای اسهال، عبارتند از:
- داروها
- نوشیدنی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آبرسان
- تغییرات رژیم غذایی
- خوردن یک رژیم غذایی ملایم
- خوردن وعده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غذایی کوچک
- نوشیدنی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی مانند چای بابونه یا زنجبیل
راهکارهای بهبود هورمونهای دستگاه گوارشی
سیستم غدد درون ریز که هورمون تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، نقش مهمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌در عملکرد بدن دارد. راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلفی برای حفظ سلامت و عملکرد خوب سیستم غدد درون ریز وجود دارد. این موارد عبارتند از:
- به طور منظم ورزش کنید.
- از یک رژیم غذایی مغذی پیروی کنید.
- قبل از مصرف هر نوع درمان گیاهی یا مکمل، با پزشک خود مشورت کنید.
- در صورت داشتن سابقه خانوادگی مشکلاتی که بر سیستم غدد درون ریز تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد، از جمله دیابت یا مشکلات تیروئید، به پزشک خود مراجعه کنید. اگر IBS دارید و به دلیل نوسانات هورمونی با علائم شدیدی روبرو هستید یا اگر به مدت دو هفته برای علائم گوارشی دارو مصرف کرده اید و هیچ بهبودی ندیده اید، باید به پزشک خود مراجعه کنید.
همچنین در صورت داشتن هر یک از موارد زیر باید فوراً به پزشک خود مراجعه کنید:
- مشکل در بلع
- خونریزی از رکتوم
- بدتر شدن دل درد
- کاهش وزن ناخواسته
- بدتر شدن سوء‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاضمه
- درد معده که تشدید میشود.
- سوء‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاضمه که بدتر میشود.
- تغییر ناگهانی در اجابت مزاج که چند روز مداوم ادامه دارد.
هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها میتوانند روی عوامل و شرایط مختلفی در بدن از جمله روده تأثیر بگذارند. برخی تغییرات هورمونی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث افزایش و تشدید علائم گوارشی شود، به خصوص اگر مبتلا به IBS باشید و ی از بیماری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گوارشی داشته باشید. تغییرات هورمونی ممکن است به دلیل قاعدگی، بارداری، یائسگی و کنترل بارداری رخ دهند.
مدیریت علائم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند شامل دارو یا درمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خودمراقبتی مانند هیدراته ماندن و استفاده از بطری آب گرم باشد. اما اگر با رعایت همه این راهکارهای علائم شما بدتر شده یا علائم دیگری مانند خونریزی از رکتوم یا کاهش وزن ناخواسته دارید، باید با پزشک خود مشورت کنید.
پیش آگهی عدم تعادل هورمونی و دستگاه گوارش
هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها عملکرد مطلوب بدن ما را حفظ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، اما گاهی اوقات میتوانند منجر به بروز برخی از علائم ناخوشایند شوند. اگر IBS یا بیماری گوارشی دیگری دارید، تغییرات هورمونی که در طول قاعدگی یا بارداری (و سایر تغییرات زندگی) رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث افزایش و تشدید علائم شما شوند.
این وضعیت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند ناامید کننده، دردناک و شرم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آور باشد، اما به یاد داشته باشید که وضعیت شما کاملا قابل کنترل و درمان است. اگر در مورد علائمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید نگران هستید، با پزشکت مشورت کنید. آنها میتوانند به شما کمک کنند تا یک برنامه درمانی مناسب پیدا کنید و شما را در مسیری قرار دهند که احساس بهتری داشته باشید.
سوالات متداول
نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عدم تعادل هورمونی چیست؟ در برخی شرایط هورمونهای بدن ممکن است از تعادل خارج شوند. عدم تعادل هورمونی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث بروز برخی مشکلات زمینه ای از جمله ناباروری، دیابت، ضعیف شدن استخوان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و تغییرات وزن شود. علائم احتمالی که ممکن است نشان دهنده مشکل هورمونی باشد، عبارتند از:
- بی نظمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یا تغییر قاعدگی
- خستگی
- تغییرات وزن که هیچ توضیحی ندارد.
- گرگرفتگی
کدام هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نقش زیادی در هضم دارند؟ برخی از هورمون در هضم غذا نقش دارند. اینها شامل هورمونهای روده و موارد زیر هستند:
- کروموگرانین A
- کروموگرانین B
- گلوکاگون
- سوماتوستاتین
- گاسترین
- پلی پپتید پانکراس
- پلی پپتید عروقی روده‌ای
سخن آخر
هورمونهای مخصوص زنان، در درجه اول استروژن و پروژسترون، میتوانند بر هضم غذا و سلامت کلی روده زن نیز تأثیر بگذارند. نوسانات یا عدم تعادل هورمونی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بر سرعت حرکت غذا در روده تأثیر بگذارد. در برخی موارد، تغییر در سطح هورمون ممکن است باعث شود غذا سریعتر از حد معمول عبور کند که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند منجر به اسهال، حالت تهوع یا درد معده شود. در موارد دیگر، غذا ممکن است کندتر حرکت کند و باعث ایجاد دوره‌های یبوست، گاز یا نفخ شود. زنان یائسه معمولاً با کاهش سطح پروژسترون خود دچار یبوست می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. زنان همچنین ممکن است به دلیل چرخه قاعدگی خود متوجه تغییرات گوارشی شوند، معمولاً در نیمه دوم چرخه خود، که ناشی از افزایش سطح پروژسترون و استروژن است.
توجه به این نکته ضروری است که همه علائم گوارشی نتیجه تفاوت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ساختاری یا هورمونی نیستند. برخی از آلرژی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غذایی یا بیماری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای نیز ممکن است باعث ایجاد علائم گوارشی شوند. اگر علائم را برای مدت طولانی تجربه کردید، یا متوجه تغییرات قابل توجهی در حرکات روده خود، به خصوص خون در مدفوع خود شدید، باید با ارائه دهنده مراقبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اولیه خود مشورت کنید. زنانی که در معرض متوسط خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند نیز باید از سن 50 سالگی برای بررسی پولیپ یا سایر ناهنجاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها کولونوسکوپی دریافت کنند.
