شایع ترین علائم عدم تحمل گلوتن

عدم تحمل گلوتن یک مشکل نسبتاً رایج است که این وضعیت با واکنش های نامطلوب و حساسیت به گلوتن، پروتئینی که در گندم، جو و چاودار یافت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، تشخیص داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. چندین علت مختلف از جمله بیماری سلیاک، حساسیت به گلوتن غیر سلیاک، و آلرژی به گندم برای عدم تحمل گلوتن وجود دارد. هر سه شکل عدم تحمل گلوتن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند علائم گسترده ای ایجاد کنند که بسیاری از آنها هیچ ارتباطی با دستگاه گوارش ندارند. بر همین اساس ما سعی کرده ایم در این مقاله از پزشکت شایع ترین علائم مربوط به هر سه شکل عدم تحمل گلوتن یعنی بیماری سلیاک، حساسیت به گلوتن غیر سلیاک و آلرژی به گندم را مورد بررسی قرار دهیم. پس بهتر است برای شناخت آنها از همدیگر ادامه این مقاله را تا انتها بخوانید.

علائم بیماری سلیاک

بیماری سلیاک شدیدترین شکل عدم تحمل گلوتن است. این یک بیماری خود ایمنی است که حدود 1٪ از جمعیت را تحت تاثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد و ممکن است منجر به آسیب در سیستم گوارش شود. حتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند طیف گسترده ای از علائم، از جمله مشکلات پوستی، مشکلات گوارشی، تغییرات خلقی و غیره را ایجاد کند. برخی از شایع ترین علائم بیماری سلیاک، عبارتند از:

اسهال، یبوست و مدفوع بدبو

افراد مبتلا به بیماری سلیاک پس از خوردن گلوتن دچار التهاب در روده کوچک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. این امر به دیواره روده آسیب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رساند و منجر به جذب ضعیف مواد مغذی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که در نتیجه باعث ناراحتی قابل توجه گوارشی و اسهال یا یبوست مکرر خواهد شد.

اسهال مکرر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث برخی مشکلات زمینه ای مانند از دست دادن الکترولیت ها، کم آبی بدن و خستگی شود. به علاوه، افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است مدفوع رنگ پریده و بدبو را به دلیل جذب ضعیف مواد مغذی تجربه کنند.

خستگی

احساس خستگی علامتی رایج در میان افراد مبتلا به اختلالات خودایمنی از جمله بیماری سلیاک است. تصور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود عوامل متعددی در ایجاد خستگی در افراد مبتلا به بیماری سلیاک نقش دارند، از جمله:

• درد مزمن
• اختلالات خواب
• شرایط روانی مانند افسردگی

بیماری سلیاک همچنین ممکن است با خطر بالای کم خونی ناشی از فقر آهن مرتبط باشد، وضعیتی که بر توانایی بدن برای تولید گلبول های قرمز سالم تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد.

واکنش های پوستی

عدم تحمل گلوتن نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند روی پوست شما تأثیر بگذارد. یک بیماری پوستی تاول دار به نام درماتیت هرپتیفورمیس یکی از علائم اصلی بیماری سلیاک است. اگرچه همه افراد مبتلا به بیماری سلیاک به گلوتن حساس هستند، برخی از افراد مبتلا به این بیماری علائم گوارشی که نشان دهنده بیماری سلیاک است را تجربه نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

 افسردگی و اضطراب

افسردگی سالانه حدود 6 درصد از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. علائمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که اغلب شامل احساس ناامیدی و غمگینی است، می‌تواند تأثیر عمده‌ای بر زندگی روزمره بیمار داشته باشد. به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد افراد مبتلا به مشکلات گوارشی نسبت به افرادی که هیچ گونه بیماری زمینه ای ندارند، بیشتر در معرض اضطراب و افسردگی قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند. افسردگی و اضطراب به ویژه در میان افرادی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند شایع است.

کاهش وزن بدون دلیل

تغییر وزن غیرمنتظره اغلب باعث نگرانی افراد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. اگرچه این تغییر وزن ممکن است دلایل زیادی داشته باشد. کاهش وزن غیرقابل توضیح یکی از عوارض شایع بیماری سلیاک تشخیص داده نشده است. در یک مطالعه قدیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در بیماران مبتلا به بیماری سلیاک، دو سوم آنها در 6 ماه منتهی به تشخیص خود، وزن کم کردند. کاهش وزن ممکن است با انواع علائم گوارشی همراه با جذب ضعیف مواد مغذی همراه باشد.

کم خونی ناشی از فقر آهن

کمبود آهن شایع ترین کمبود مواد مغذی است و 50 درصد از کل موارد کم خونی در سراسر جهان را تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. همچنین این وضعیت با علائم زیر مشخص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود:

• ضعف
• خستگی
• تنگی نفس
• سرگیجه
• سردرد
• رنگ پریدگی پوست
• کاهش حجم خون

در بیماری سلیاک، جذب مواد مغذی در روده کوچک مختل و باعث کاهش جذب آهن از غذا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. کم خونی فقر آهن ممکن است یکی از اولین علائم بیماری سلیاک باشد که یک متخصص مراقبت های بهداشتی متوجه آن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. مطالعات اخیر نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که کمبود آهن ممکن است در کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری سلیاک قابل توجه باشد.

 اختلالات خود ایمنی

بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی است که باعث می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود سیستم ایمنی بدن پس از مصرف گلوتن، به دستگاه گوارش شما حمله کند. متاسفانه ابتلا به این وضعیت شما را در معرض خطر سایر بیماری های خودایمنی مانند بیماری خودایمنی تیروئید قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. از طرفی هم اختلالات خودایمنی تیروئید ممکن است یک عامل خطر برای ایجاد اختلالات عاطفی و افسردگی باشد. این امر باعث می‌شود که بیماری سلیاک در افرادی که سایر بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع 1، بیماری‌های کبدی خود ایمنی و بیماری التهابی روده دارند، شایع‌تر شود.

درد مفاصل و عضلات

یک نظریه وجود دارد مبنی بر اینکه افراد مبتلا به بیماری سلیاک دارای سیستم عصبی بیش از حد حساس یا تحریک پذیر ژنتیکی هستند. بنابراین، آنها ممکن است آستانه پایین تری برای فعال کردن نورون های حسی داشته باشند که باعث درد در عضلات و مفاصل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

بی حسی پا یا بازو

یکی دیگر از علائم غافلگیرکننده عدم تحمل گلوتن، نوروپاتی است که شامل بی حسی یا سوزن سوزن شدن در بازوها و پاها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این وضعیت در افراد مبتلا به دیابت و کمبود ویتامین B12 شایع است. همچنین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند ناشی از سمیت و سوء مصرف مزمن الکل باشد. با این حال، برخی تحقیقات نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که افراد مبتلا به بیماری سلیاک نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این نوروپاتی باشند، که ممکن است به دلیل وجود آنتی بادی های خاص ایجاد شود.

علائم حساسیت غیر سلیاک به گلوتن

اگرچه بیماری سلیاک شدیدترین شکل عدم تحمل گلوتن است، 0.5 تا 13 درصد از افراد ممکن است حساسیت غیر سلیاک به گلوتن نیز داشته باشند که شکل خفیف‌تری از عدم تحمل گلوتن است و همچنان می‌تواند علائمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ را ایجاد کند. برخی از شایع ترین علائم ناشی از حساسیت به گلوتن غیر سلیاک عبارتند از:

نفخ

نفخ زمانی که بعد از خوردن غذا احساس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید که شکمتان متورم یا پر از گاز است، رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. اگرچه نفخ بسیار رایج است و می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند دلایل زیادی داشته باشد، اما ممکن است نشانه ای از عدم تحمل گلوتن نیز باشد. در واقع، احساس نفخ یکی از رایج ترین نگرانی ها در میان افراد حساس یا عدم تحمل به گلوتن است. به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که 87٪ از افرادی که مشکوک به حساسیت به گلوتن غیر سلیاک بودند، نفخ را تجربه کردند.

اسهال و یبوست

گاهی اوقات ابتلا به اسهال و یبوست طبیعی است، اما اگر به طور مرتب دچار این وضعیت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوید احتمال دارد کمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نگران کننده باشد. برای افرادی که به گلوتن حساسیت دارند، مصرف غذاهای حاوی گلوتن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث ایجاد مشکلات گوارشی شود. در واقع، بیش از 50٪ از افراد حساس به گلوتن به طور منظم اسهال را تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، در حالی که حدود 25٪ یبوست دارند.

درد معده

درد شکم بسیار شایع است و می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند علل مختلفی داشته باشد. با این حال، درد شکم  شایع ترین علامت عدم تحمل گلوتن است. تخمین زده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که تا 83 درصد از افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن پس از خوردن گلوتن، درد و ناراحتی شکمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ را تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

سردرد

بسیاری از افراد هر چند وقت یک بار سردرد یا حملات میگرنی را تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. میگرن یک بیماری شایع است که تقریباً از هر 6 بزرگسال 1 نفر در ایالات متحده را مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. با این حال، برخی مطالعات نشان داده اند که افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن ممکن است بیشتر از دیگران مستعد حملات میگرن باشند. اگر به طور منظم سردرد یا دوره های میگرنی بدون هیچ دلیل ظاهری دارید، ممکن است به گلوتن حساس باشید.

خستگی

احساس خستگی بسیار رایج است و معمولاً به هیچ بیماری خاصی مرتبط نیست. با این حال، اگر دائماً احساس خستگی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید، باید احتمال یک علت زمینه ای را بررسی کنید. افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن، به ویژه پس از خوردن غذاهای حاوی گلوتن، بسیار مستعد خستگی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

افسردگی و اضطراب

اعتقاد بر این است که اختلالات اضطرابی تقریباً 33٪ از مردم را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. اضطراب شامل احساس نگرانی، عصبی بودن، ناراحتی و بی قراری است. اغلب با افسردگی همراه است.

به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن نسبت به افراد بدون هیچ گونه بیماری زمینه ای بیشتر در معرض اضطراب و افسردگی هستند.

به عنوان مثال، در یک مطالعه، تا 40٪ از افراد با حساسیت به گلوتن که خود گزارش شده بودند اظهار داشتند که به طور منظم اضطراب را تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

چندین مطالعه همچنین نشان داده است که افراد مبتلا به افسردگی و عدم تحمل گلوتن که خود گزارش شده اند، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند که با رژیم غذایی بدون گلوتن احساس بهتری دارند و می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهند آن را ادامه دهند، حتی اگر علائم گوارشی آنها به طور کامل برطرف نشده باشد.

این نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که قرار گرفتن در معرض گلوتن به خودی خود ممکن است بدون توجه به علائم گوارشی باعث ایجاد احساس افسردگی شود.

درد

قرار گرفتن در معرض گلوتن ممکن است باعث التهاب در افراد حساس به گلوتن شود. از طرفی هم التهاب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند منجر به درد گسترده از جمله در مفاصل و عضلات شود.

علائم آلرژی به گندم

آلرژی گندم نوعی حساسیت غذایی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های خاصی که در گندم وجود دارد، از جمله گلوتن و سایر ترکیبات، واکنش نشان دهد. این وضعیت در بین کودکان بیشتر از بزرگسالان دیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در واقع، تخمین زده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که تقریباً 65 درصد از کودکان تا سن 12 سالگی از حساسیت به گندم بیشتر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

برخی از رایج ترین علائم آلرژی به گندم عبارتند از:

بثورات پوستی

مانند انواع دیگر عدم تحمل گلوتن، آلرژی گندم ممکن است با برخی از بیماری های پوستی همراه باشد. به ویژه، آلرژی به گندم اغلب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث کهیر شود که یک نوع بثورات پوستی است که با خارش، قرمزی و التهاب مشخص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. به طور معمول، این واکنش مدت کوتاهی پس از خوردن محصولات گندم شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و به تدریج خود به خود در طول زمان فروکش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

مشکلات گوارشی

بررسی ها نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که افرادی که به گندم حساسیت دارند اغلب مشکلات گوارشی را تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، مانند:

• حالت تهوع
• استفراغ
• گرفتگی معده
• اسهال
• گرفتگی بینی

عطسه، احتقان بینی و آبریزش بینی نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از نشانه های آلرژی به گندم باشد. این علائم به ویژه در میان افراد مبتلا به آسم بیکر رایج است. این یک وضعیت آلرژیک ناشی از تنفس مکرر در آرد نان است که منجر به افزایش حساسیت به گندم یا سایر غلات می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. بر اساس یک مطالعه بر روی 162 کارگر کارخانه نان، نزدیک به 89 درصد از کسانی که علائم آسم بیکر را تجربه کردند، علائمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مانند احتقان بینی را نیز گزارش کردند.

سخن آخر

عدم تحمل گلوتن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند علائم زیادی داشته باشد. با این حال، به خاطر داشته باشید که بیشتر علائم موجود در لیست بالا ممکن است علل دیگری هم داشته باشند.

در هر حال، اگر به طور منظم برخی از آنها را بدون دلیل ظاهری تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید، ممکن است به گلوتن موجود در رژیم غذایی خود واکنش نشان دهید. با یک متخصص گوارش در مورد اینکه چه گزینه هایی ممکن است برای شما مناسب باشد مشورت کنید.