لکه دهان یکی از مشکلات شایع و در عین حال نگران‌کننده‌ای است که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از حساسیت‌های ساده و کم‌ضرر گرفته تا عفونت‌های قارچی، زخم‌های دهانی یا حتی نشانه‌هایی از بیماری‌های زمینه‌ای.
این لکه‌ها ممکن است به صورت سفید، قرمز، تیره یا حتی برجسته ظاهر شوند و معمولاً با علائمی مانند: درد، سوزش، خشکی دهان یا حتی بوی بد همراه هستند. ظاهر شدن لکه در داخل گونه، زبان، لب‌ها یا لثه‌ها علاوه‌بر ایجاد نگرانی، در زیبایی و کیفیت زندگی نیز تأثیرگذار است.
اگر شما هم با چنین مشکلی مواجه شده‌اید و نمی‌دانید علت دقیق آن چیست یا با چه اقدامی می‌توانید آن را درمان کنید، جای نگرانی نیست. تیم پزشکی ما در پزشکت با همراهی پزشکان متخصص و مشاوران دهان و دندان آماده ارائه مشاوره تخصصی برای بررسی علت لکه‌های دهانی، تشخیص سریع و ارائه بهترین راهکار درمانی مناسب با شرایط شما خواهد بود.
لکه های قرمز در دهان چه ویژگی هایی دارند؟
قرمز شدن داخل دهان می‌توانند ظاهرهای مختلفی نیز داشته باشند. لکه دهان را می توان به عنوان هر ترکیبی از موارد زیر توصیف کرد:
- کوچک و قرمز
- نرم و سخت
- بزرگ با حاشیه قرمز و مرکز رنگی متفاوت
دانه های قرمز داخل دهان با چه علائمی همراه هستند؟
دانه قرمز در دهان می‌تواند خارج از دهان روی لب‌ها یا قسمت پایین صورت نیز بروز پیدا کرده و ممکن است با علائم زیر همراه باشند:
- تب
- درد
- خارش
- خشکی
- گلو درد
- تاول زدن
- سرفه کردن
- آبریزش بینی
- سوزش یا گزگز
- پوسته پوسته شدن
اگر لکه های قرمز در دهان یا هر یک از علائم مرتبط با آن را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
علت لکه های قرمز داخل دهان
لکه‌های قرمز در دهان می توانند دلایل مختلفی داشته باشند که بسیاری از آنها ماهیت التهابی دارند. التهاب می تواند ناشی از بیماری های سیستمیک یا محرک‌های محیطی باشد که پوشش مخاطی دهان را تحریک می‌کند. دلایل مختلفی برای ایجاد لکه دهان وجود دارند که به راحتی می توان آنها را در دسته های زیر دسته بندی کرد.
1. علل عفونی ایجاد لکه دهان
دهان اولین خط محافظتی بدن در برابر عوامل بیماری زا و مواد سمی مختلف است که در نتیجه در معرض بسیاری از علل عفونی لکه های قرمز در دهان قرار می گیرد. بر همین اساس برخی از رایج ترین عللی که منجر به بروز دانه قرمز داخل دهان می شوند، ماهیت عفونی دارند، از جمله:
- باکتریایی: عفونت‌های باکتریایی مختلفی وجود دارند که با لکه‌های قرمز رنگی که در دهان ظاهر می‌شوند، به خصوص کام نرم یا سخت همراه هستند. به عنوان مثال، استرپتوکوک ها (گروهی از باکتری ها هستند که علاوه بر ظاهر شدن لکه های قرمز کوچک و بدون درد در دهان می توانند منجر به علائمی مانند سرفه، گلودرد و تب شوند.
- تبخال: ضایعات پوستی ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) که بسیار رایج هستند.
- استوماتیت هرپسیک: عفونت ویروسی دهان است که باعث تب و قرمزی و التهاب لثه می شود. این وضعیت معمولا در اوایل دوران کودکی اتفاق می افتد.
- پارامیکسو ویروس ها (ویروسی که باعث سرخک می شود): این ویروس ها می توانند خوشه‌هایی از لکه های قرمز سقف دهان ایجاد کنند که اغلب بدون درد هستند و به آنها لکه های کوپلیک می گویند.
- قارچی: قارچ های خاصی مانند کاندیدا وجود دارند که تمایل به آلوده کردن مناطق گرم و مرطوب بدن مانند دهان دارند. لکه های ایجاد شده توسط قارچ ها می توانند از قرمز و لکه دار تا کرمی و سفید متغیر باشند.
2. علل خود ایمنی ایجاد لکه دهان
بسیاری از شرایط التهابی که منجر به حمله بدن به خود و بروز بیماری های خودایمنی می شود نیز می تواند بر دهان تأثیر بگذارد و باعث آسیب و التهاب و در نهایت لکه قرمز در دهان یا زخم شود.
علل خود ایمنی که باعث ایجاد لکه دهان می‌شوند، به شرح زیر هستند:
- سیستمیک: شرایط خودایمنی سیستمیک که بر قسمت های مختلف بدن تأثیر می گذارد، مانند بیماری التهابی روده و لوپوس، اغلب علائمی دارند که بر دهان تأثیر می گذارد.
- درماتولوژیک: بسیاری از بیماری‌های پوستی می‌توانند منجر به راش‌های مزمن و التهابی یا ضایعاتی شوند که پوشش‌های مخاطی بدن از جمله دهان را ترجیح می‌دهند. شرایطی مانند لیکن پلان می تواند باعث ایجاد لکه های قرمز در دهان شود که باقی می مانند و درمان آن دشوار است.
3. علل محیطی ایجاد لکه دهان
علل محیطی که ممکن است منجر به بروز لکه خونی در دهان شوند، می توانند مرتبط با عادات سبک زندگی باشند. این علل به شرح زیر هستند:
- استرس: خستگی و استرس عاطفی نیز می تواند محرک قوی برای ایجاد لکه های قرمز یا زخم در دهان باشد.
- مصرف مواد مخدر: سوء مصرف تنباکو و الکل می تواند باعث تحریک قابل توجه دهان و ساختار آن و حتی برخی از انواع سرطان شود. در واقع محصولات تنباکو به شدت با سرطان دهان مرتبط هستند. تنباکو و الکل می توانند باعث رشد بیش از حد سلول در پوشش مخاطی دهان به دلیل تحریک مزمن و در نهایت زخم های دردناک شوند.
- رژیم غذایی: دهان در تماس مستقیم با غذا و مایعات است که ممکن است باعث واکنش های آلرژیک و ایجاد ضایعات قرمز در دهان شود. غذاهایی که به نظر می‌رسد آلرژن‌ها یا محرک‌های رایج و تند یا اسیدی هستند، مانند: پرتقال، تخم‌مرغ، توت فرنگی و حتی شکلات می توانند باعث بروز این لکه ها شوندد. از سوی دیگر، رژیم های غذایی با کمبود برخی مواد مغذی مانند ویتامین B12، فولات یا آهن نیز می تواند منجر به لکه های قرمز یا زخم در دهان شود.
4. تاثیر سرطان در ایجاد لکه دهان
لوسمی لنفوبلاستیک حاد، لوسمی لنفوسیتی حاد یا ALL نیز نامیده می شود. این سرطانی است که از مغز استخوان شروع می شود. در واقع زخم های دهان یکی از عوارض رایج درمان سرطان مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی هستند. این می تواند باعث ایجاد نواحی قرمز یا احساس سوزش در دهان، زخم های دردناک و یا مشکل در بلع شود.
5. زخم های دهان
زخم های دهان زخم هایی هستند که در دهان ایجاد می شوند. این نوع لکه دهان باعث ناراحتی شده و می توانند خوردن و آشامیدن را دشوار کنند. آفت‌های دهان در عرض 2 تا 4 هفته از بین می‌روند؛ اما در برخی موارد ممکن است باقی بمانند، خونریزی کنند یا عفونی شوند.
برخی از عوامل رایجی که در ایجاد زخم دهان نقش دارند، عبارتند از:
- کم آبی بدن
- استفاده از تنباکو
- کمبود ویتامین
- استفاده بیش از حد الکل
- کمبود پروتئین در رژیم غذایی
- برخی داروها یا درمان ها، مانند پرتودرمانی
- مراقبت ضعیف از دهان یا بهداشت دهان و دندان
با خوردن غذاهای نرم و ملایم و نوشیدن آب ولرم، افراد می توانند تا حدودی از زخم های دهان تسکین پیدا کنند؛ همچنین بهتر است تا زمانی که زخم ها از بین بروند از غذاهای درشت، شور یا اسیدی خودداری کند، زیرا می‌توانند ناحیه آسیب دیده را تحریک کرده و ناراحتی را افزایش دهند.
لکه های قرمز در دهان یک بیماری حاد است یا مزمن؟
مواردی وجود دارد که در آن لکه های قرمز در دهان می توانند مزمن باشند، به خصوص آنهایی که با شرایط خودایمنی مانند بیماری التهابی روده مرتبط هستند. علاوه بر این، ویروس هایی مانند تبخال می توانند در بدن باقی بمانند و در مواقع استرس فیزیکی و عاطفی عود کنند.
لکه های قرمز مربوط به عادات مزمن مانند تنباکو و الکل نیز ممکن است باقی بمانند و مزمن شوند؛ در حالی که عفونت های باکتریایی حادتر هستند.
درمان لکه و جوش قرمز داخل دهان
از آنجایی که دلایل ایجاد لکه های قرمز داخل لپ بسیار متنوع است، برنامه درمانی شما به علت اصلی بروز آنها بستگی دارد. بسته به علت، پزشک ممکن است گزینه های درمانی زیر را برای درمان لکه دهان پیشنهاد دهد:
- داروهای ضد التهابی: اگر بیماری خودایمنی دارید، ممکن است استروئیدها و داروهای ضد التهابی خاص برای کاهش التهاب در سراسر بدن به شما داده شود.
- آنتی بیوتیک ها یا ضد قارچ ها: در صورت ابتلا به عفونت دارید، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند؛ اما اگر عفونت قارچی دارید، ممکن است یک ضد قارچ تجویز شود. زیرا ویروس ها به آنتی بیوتیک ها پاسخ نمی دهند؛ بنابراین در صورت ابتلا به عفونت ویروسی به شما آنتی بیوتیک داده نمی شود.
- مشاوره رژیم غذایی: از آنجایی که رژیم غذایی جزء مهمی در علل بروز بیماری های دهان محسوب می شود، ممکن است پزشک شما شروع یک برنامه تغذیه اختصاصی را برای کمک به علائم شما پیشنهاد دهد.
نحوه پیشگیری از ایجاد لکه های قرمز در دهان
از آنجایی که بسیاری از علل ایجاد لکه های قرمز در دهان ماهیت عفونی دارند، مهم است که با رعایت بهداشت مناسب مانند شستن دست ها از خود در برابر عوامل بیماری زا محافظت کنید.
از قرار دادن دست ها در دهان به خصوص پس از لمس دستگیره های در یا تعامل با افراد بیمار خودداری کنید. علاوه بر این حفظ تغذیه مناسب و پرهیز از دخانیات و الکل نیز می تواند در پیشگیری از بروز لکه های قرمز در دهان موثر باشد.
تشخیص علت و درمان لکه دهان با مشاوره فوری پزشکی در پزشکت
اگر از مشاهده لکه‌های دهانی خود نگران هستید یا می‌خواهید دلیل بروز آن را بدانید، همین حالا اقدام کنید. در پزشکت می‌توانید با متخصصان دهان و دندان مشورت کنید و با مشاوره دقیق و قدم‌به‌قدم، بهترین راهکار درمانی را دریافت کنید؛ پس با ما در ارتباط باشید.
نتیجه‌گیری
لکه‌های دهانی اگرچه در نگاه اول ساده و کم‌اهمیت به‌نظر می‌رسند؛ اما می‌توانند نشانه‌ای از مشکلاتی باشند که نیاز به بررسی تخصصی دارند. بی‌توجهی به این لکه‌ها ممکن است روند درمان را طولانی‌تر کرده یا به بروز عوارض جدی‌تر منجر شود.
تشخیص علت بروز لکه دهان اولین و مهم‌ترین قدم برای درمان است. با آگاهی کافی و اقدام به‌موقع می‌توان سلامت دهان و زیبایی لبخند را حفظ کرد. اگر علائم شما طولانی شد یا همراه با درد بود، بهترین کار مشورت با پزشک و آغاز درمان اصولی است. سلامت دهان، بخشی از سلامت عمومی بدن شماست.
