انواع بیماری های شریانی بر شریان های بدن شما تأثیر می گذارد. آنها می توانند قسمت های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهند و مشکلات زیادی ایجاد کنند. نوع بافت هایی که در بیماری های شریانی درگیر می شوند ممکن است نوع و شدت علائم را تعیین کنند. شریان ها خون پر از اکسیژن و سایر مواد مغذی را از قلب به سایر قسمت های بدن می برند. تنها استثناء در این مورد، شریان ریوی است، که خونی را که اکسیژن کم شده از قلب به ریه ها می برد. در ریه‌ها، اکسیژن جدید به خون منتقل می‌شود و وریدهای ریوی خون غنی از اکسیژن را به قلب بازمی‌گردانند و در آنجا به بدن پمپ می‌شوند.
شریان ها با رسیدن به هر گوشه بدن، اکسیژن و مواد مغذی حیاتی را به کل بدن می رسانند. بدون این سیستم، بافت ها می میرند. شریان ها همچنین با سیستم عصبی کار می کنند تا منبسط یا منقبض شوند و فشار موجود در رگ ها را برای رفع نیازهای بدن تغییر می دهند.
هر گونه اختلال در عملکرد این شریان ها می تواند منجر به بروز بیماری های مختلفی شود که مهمترین آنها را در این مقاله از پزشکت مورد بررسی قرار می دهیم.
بیماری های شریانی و علائم آنها
عوامل مختلفی می توانند منجر به بروز اختلالاتی در نحوه عملکرد شریان های شما شوند و میزان خون اکسیژن دار را که به اندام ها و بافت های شما می رسد به خطر بیندازند. سن، رژیم غذایی و سبک زندگی، و ژنتیک همگی در خطر ابتلا به بیماری شریانی نقش دارند.
به طور کلی، چندین دسته بیماری شریانی وجود دارد که عبارتند از:
آنوریسم ها
آنوریسم ها نواحی برآمده و ضعیف بر روی دیواره شریان هستند. آنها می توانند برای مدت طولانی بدون بروز هیچ گونه علائمی ایجاد شوند. با این حال، آنوریسم در صورت بزرگ شدن و پارگی می توانند مشکلات شدیدی مانند خونریزی خطرناک یا حتی مرگ ایجاد کنند.
آنوریسم می تواند در مکان های مختلف اتفاق بیفتد. رایج ترین آنها عبارتند از:
- آنوریسم مغزی: عروق مغز را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث سکته می شود.
- آنوریسم آئورت: در بخشی از آئورت که خون را از قلب دور می کند رخ می دهد.
- Aneurysm شریان پوپلیتئال: در شریان پشت زانو رخ می دهد
- آنوریسم شریان مزانتریک: در شریان خونرسانی به روده رخ می دهد.
- آنوریسم شریان طحال: در شریان طحال رخ می دهد
علل ابتلا به آنوریسم
علت آنوریسم گاهی اوقات نامشخص است. با این حال، عوامل خاصی می توانند خطر ابتلا به آنوریسم را افزایش دهند، از جمله:
- سابقه خانوادگی آنوریسم
- چاقی
- رژیم غذایی نامناسب
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
علائم آنوریسم
علائم بسته به قسمتی از بدن که دچار این وضعیت شده است می تواند متفاوت باشد اما در کل شایع ترین علائم آن عبارتند از:
- درد شدید ناگهانی یا سردرد
- احساس تپش در شکم
- احساس پری شکم
- تنگی نفس یا مشکل در تنفس
- مشکل در بلع
- تورم در صورت، بازوها یا گردن
- سرگیجه
پزشکان در صورت تشخیص و درمان زودهنگام آنوریسم ها به طور کلی می توانند از پارگی آنوریسم جلوگیری کنند. اغلب آنوریسم ها به طور تصادفی در طول آزمایش های تصویربرداری به دلایل دیگر تشخیص داده می شوند. داروها و جراحی دو روش اصلی درمان آنوریسم هستند.
بیماری شریانی محیطی
بیماری شریانی محیطی (PAD) به برخی از شرایط اطلاق می‌شود که بر شریان‌هایی که خون را به مناطق دورتر از قلب منتقل می‌کنند، معمولاً در اندام‌های تحتانی، مانند پاها و ساق‌ها، تأثیر می‌گذارند. این وضعیت در درجه اول به دلیل تجمع پلاک در شریان ها ایجاد می شود.
با این حال، PAD همچنین می تواند عروق دیگر را تحت تاثیر قرار دهد و باعث ایجاد شرایطی مانند بیماری شریان کلیوی یا سندرم ایسکمیک روده شود.
علائم PAD در پاها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد در پاها با فعالیت بدنی مانند راه رفتن که پس از استراحت بهتر می شود.
- درد یا گرفتگی با راه رفتن، در باسن، لگن، ران یا ساق پا
- آتروفی عضلانی (ضعف)
- ریزش مو
- پوستی صاف و براق
- پوستی که در لمس خنک است.
- کاهش یا عدم وجود نبض در پا
- زخم در پاها که خوب نمی شوند.
- سردی یا بی حسی انگشتان پا
بیماری شریانی محیطی معمولاً بر اساس علائم، معاینه فیزیکی و مطالعات تصویربرداری مانند سونوگرافی یا توموگرافی کامپیوتری (CT) تشخیص داده می‌شود. در صورت احتمال ابتلا به PAD در پاها پزشک، آزمایشات تشخیصی بیشتری را انجام می دهد.
علل ابتلا به PAD
هر کسی ممکن است به این عارضه مبتلا شود، اما عوامل زیر خطر ابتلا به آن را افزایش می دهد:
- سیگار کشیدن
- چاقی
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سن بالای 60
- دیابت
معمولاً بیماری شریان محیطی با تغییرات سبک زندگی مانند ورزش و اصلاح رژیم غذایی درمان می شود، اما درمان ممکن است شامل مصرف برخی از دارو ها مانند داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکتی برای کاهش لخته شدن خون یا جراحی برای باز کردن یا دور زدن عروق مسدود شده باشد.
بیماری عروق کرونر
بیماری عروق کرونر (CAD) با تشکیل پلاک در شریان‌هایی که خون غنی از اکسیژن را به قلب می‌رسانند، بروز پیدا می کند. معمولاً این فرآیند نتیجه تصلب شرایین است. تجمع پلاک باعث باریک شدن داخل رگ ها در طول زمان می شود که می تواند تا حدی یا به طور کامل جریان خون را مسدود کند. اضافه وزن، کم تحرکی، تغذیه ناسالم و سیگار کشیدن عواملی هستند که خطر ابتلا به CAD را افزایش می دهند. سابقه خانوادگی بیماری قلبی نیز خطر ابتلا به CAD را افزایش می دهد، به خصوص سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری قلبی در سنین پایین (50 یا کمتر).
درد یا ناراحتی قفسه سینه شایع ترین علامت CAD است. در این شرایط انسداد شریان ها می توانند باعث درد قفسه سینه شوند زیرا می توانند جریان خون را به ماهیچه قلب و بقیه بدن شما مسدود کنند. سایر علائم این بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس
- ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
- سرگیجه
- حالت تهوع
- ضعف
- خستگی
تشخیص بیماری عروق کرونر پس از بررسی تاریخچه پزشکی شخصی و خانوادگی، رژیم غذایی و سبک زندگی، علائمی که دارید، انجام می شود.
بیماری شریان کاروتید
شریان های کاروتید دو رگ خونی بزرگ در گردن شما هستند. آنها مغز و سر شما را با خون تامین می کنند. در صورت ابتلا به بیماری شریان کاروتید ، شریان ها به دلیل تجمع پلاک باریک یا مسدود می شوند. عوامل خطر بیماری شریان کاروتید مشابه عوامل ایجاد پلاک در سایر قسمت های بدن است، از جمله:
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سابقه خانوادگی آترواسکلروز
- سن بالاتر
- سیگار کشیدن
- دیابت
- سندرم متابولیک
- رژیم غذایی نادرست
- عدم ورزش
- چاقی
بیماری شریان کاروتید اغلب تا انسداد شدید علائمی ایجاد نمی کند. یکی از نشانه‌ها ممکن است صدای بریدگی یا صدایی باشد که پزشک هنگام گوش دادن به صدای گردن شما با گوشی پزشکی می‌شنود. علامت دیگر حمله ایسکمیک گذرا (TIA) است. مانند سکته مغزی است، اما فقط کمتر از 24 ساعت طول می کشد.
علائم سکته مغزی و TIA می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سردرد ناگهانی و شدید بدون علت شناخته شده
- سرگیجه یا از دست دادن تعادل
- ناتوانی در حرکت دادن یک یا چند اندام
- مشکل دید ناگهانی در یک یا هر دو چشم
- ضعف یا بی حسی ناگهانی در صورت یا اندام ها، اغلب در یک طرف بدن
- مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار
TIA یک علامت هشدار دهنده است که شما در معرض خطر بالای سکته مغزی هستید، بنابراین نباید این علائم را نادیده بگیرید. مانند سایر انواع بیماری های شریانی، بیماری شریان کاروتید با سونوگرافی و مطالعات تصویربرداری تشخیص داده می شود و درمان بر باز کردن عروق با جراحی یا کنترل مواردی مانند فشار خون و کلسترول با دارو متمرکز است.
بیماری Vertebrobasilar
بیماری Vertebrobasilar به شرایط های مختلفی اشاره دارد که بر جریان خون در پشت مغز تأثیر می گذارد. شریان هایی که به پشت مغز ارتباط دارند، شریان های مهره ای نامیده می شوند و این عروق ممکن است به دلیل تجمع پلاک یا تصلب شرایین مسدود یا آسیب ببینند.
باریک شدن شریان‌های مهره‌ای یا پایه‌ای ناشی از تصلب شرایین، نارسایی ورتبروبازیلار یا تحویل ناکافی خون به ساختارهای عقبی مغز را ایجاد می‌کند. مانند بیماری شریان کاروتید، بیماری ورتبروبازیلار خطر ابتلا به سکته مغزی یا TIA را در افراد افزایش می دهد. بیماری ورتبروبازیلار در مردان دو برابر زنان شایع است و به طور معمول در افراد مسن رخ می دهد.
علائم شایع بیماری ورتبروبازیلار عبارتند از:
- سرگیجه
- تغییرات بینایی (تاری، خاکستری، دوبینی )
- بی حسی یا گزگز
- تکلم نامفهوم یا از دست رفته
- گیجی
- مشکلات بلع
عوامل خطر، تشخیص و درمان بیماری ورتبروبازیلار مشابه سایر بیماری های شریانی است.
سندرم خروجی قفسه سینه
سندرم خروجی قفسه سینه (TOS) زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های ناحیه تحتانی گردن و قسمت بالایی قفسه سینه توسط دنده‌ها، استخوان ترقوه یا عضلات گردن فشرده می‌شوند. این وضعیت می تواند منجر به درد شود و جریان خون را محدود کند. جراحی معمولاً برای TOS شریانی توصیه می شود. پزشک شما همچنین ممکن است داروهای رقیق کننده خون را برای درمان لخته خون تجویز کند.
سخن آخر
بیماری های شریانی اغلب می توانند با علائم کمی ایجاد شوند، اما در موارد شدیدتر می تواند باعث بروز مشکلات جدی مانند حمله قلبی یا سکته شود. با پزشک خود در مورد راه های بهبود سلامت کلی خود و اینکه چه ویژگی های ژنتیکی یا خانوادگی ممکن است داشته باشید که خطر ابتلا به بیماری شریانی را افزایش می دهد، مشورت کنید.
