غربالگری بیماری های قلبی چیست؟

غربالگری بیماری های قلبی در افرادی که هیچ علائم و نشانه ای از بیماری عروق کرونر قلبی ندارند، انجام می شود. غربالگری شامل آزمایشاتی است که برای تشخیص بیماری قبل از شروع علائم انجام می شود. غربالگری، بیماری را در اولین و قابل درمان ترین مرحله تشخیص می دهد.

تست های غربالگری می تواند آزمایش های بالینی برای بررسی خون و مایعات دیگر بدن، آزمایشات ژنتیکی و آزمایشات تصویربرداری باشد. این آزمایشات معمولاً در دسترس عموم مردم قرار دارند. با این حال، آزمایش غربالگری به عواملی مانند سن، جنسیت و سابقه خانوادگی بستگی دارد.

غربالگری بیماری های قلبی چگونه صورت می گیرد؟

در آزمایشات غربالگری موارد زیر در فرد مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند:

• مقدار کلسترول حمل شده در خون معروف به لیپوپروتئین های با چگالی کم (LDL) – و لیپوپروتئین های با چگالی بالا (HDL) که کلسترول را جذب کرده و به کبد منتقل می کنند.
• سطح گلوکز خون که مقدار قند موجود در خون را اندازه گیری می کند.
• مقدار پروتئین واکنش پذیر C در خون با آزمایشی به نام سنجش پروتئین واکنش پذیر c با حساسیت بالا (hs-crp). وقتی التهاب یا تورم در جایی از بدن وجود داشته باشد، پروتئین واکنش پذیر C آزمایش فرد بالا می رود.
• سطح فشار خون، نیروی خون در برابر دیواره های شریان هم هنگام ضربان قلب و هم در حالت استراحت را اندازه گیری می کند.

پزشک بسته به نتایج غربالگری اولیه و عوامل خطر ممکن است آزمایش های دیگری را توصیه کند، از جمله:

الکتروکاردیوگرافی

الکتروکاردیوگرافی (ECG یا EKG)، فعالیت الکتریکی قلب را اندازه گیری می کند و اطلاعات مربوط به ضربان قلب و ریتم را نشان می دهد.

تست استرس

تست استرس که به آن تست استرس قلبی یا الکتروکاردیوگرام ورزشی نیز گفته می شود که شامل راه رفتن روی تردمیل یا پدال زدن دوچرخه ثابت است، در حالی که ضربان قلب و ریتم، فشار خون و فعالیت الکتریکی قلب در این تست کنترل و انداره گیری می شوند. در عوض به بیمارانی که قادر به ورزش کردن نیستند دارویی تزریق می شود که قلب آنها تندتر و سریعتر کار می کند.

اکوکاردیوگرافی

اکوکاردیوگرافی عکس های متحرکی را از قلب تهیه می کند. در اکوکاردیوگرافی استرس، سونوگرافی قلب قبل و بعد از استرس یا از طریق ورزش یا دارویی که قلب را تحریک می کند، انجام می شود.

CT قلبی برای نمره گذاری کلسیم

CT قلبی برای نمره گذاری کلسیم که به آن کلسیم شرایین کرونر نیز گفته می شود که عروق کرونر را بررسی می کند تا مقدار کلسیم در شریان های کرونر را اندازه گیری کند. مقدا کلسیم در شریان های کرونر، نشان دهنده میزان لخته در شریان ها است. نمره گذاری کلسیم فقط وجود لخته را اندازه گیری می کند. نمی تواند شدت تنگی عروق کرونر به دلیل لخته را ارزیابی کند.

آنژیوگرافی CT کرونر (CTA)

آنژیوگرافی CT کرونر (CTA) با استفاده از توموگرافی کامپیوتری (CT) و ماده حاجب داخل وریدی انجام می شود. این آزمایشات از عروق کرونر تصاویر سه بعدی تهیه می کند تا محل دقیق و میزان تجمع پلاک ها تشخیص داده شود.

تصویربرداری پرفیوژن میوکارد

تصویربرداری پرفیوژن میوکارد (MPI) آزمایش استرس هسته ای نیز نامیده می شود. در MPI مقدار کمی ماده رادیواکتیو به بیمار تزریق می شود که این ماده در قلب تجمع می یابد. این آزمایش برای بررسی تاثیر استرس بر جریان خون صورت می گیرد. در طی MPI به وسیله یک دوربین ویژه از قلب در حال استراحت و ورزش کردن، عکس گرفته می شود.

آنژیوگرافی کاتتر کرونر

آنژیوگرافی کاتتر کرونر، از جریان خون در عروق کرونر عکس می گیرد. این روش به پزشک اجازه می دهد هرگونه انسداد یا تنگی عروق کرونر را بررسی کند. در آنژیوگرافی کاتتر، یک لوله پلاستیکی نازک که کاتتر نامیده می شود، از طریق یک برش کوچک در پوست، وارد رگ می شود. هنگامی که کاتتر به قلب هدایت شد، مواد حاجب از طریق لوله تزریق و تصاویری با استفاده از اشعه ایکس گرفته می شود.

چه افرادی باید غربالگری قلب را انجام دهند؟

براساس موسسه ملی بهداشت، بیماری های قلبی مهمترین علت مرگ و میر و علت اصلی ناتوانی است. از بین انواع مختلف بیماری های قلبی، بیماری شریان کرونر (CAD) شایع ترین و اصلی ترین علت سکته قلبی است.

بیماری شریان کرونر یا تصلب شرایین در اثر تجمع پلاک (تجمع چربی، کلسترول و سایر مواد) در امتداد دیواره عروق رخ می دهد.

در این بیماری با تجمع پلاک، عروق قلبی و کرونر باریک شده و می تواند منجر به تشکیل لخته شود. لخته جریان خون را محدود می کند و باعث انسداد کامل رگ و در نتیجه حمله قلبی می شود.

چه عواملی خطر بروز بیماری قلبی را افزایش می دهند؟

به هر عاملی که خطر ابتلا به بیماری را در فرد افزایش دهد، عامل خطر گفته می شود. عوامل خطر برای CAD عبارتند از:

• سن
• چاقی
• دیابت
• جنسیت
• فشار خون بالا
• سیگار کشیدن
• کلسترول خون بالا
• بی تحرکی جسمی
• سابقه خانوادگی بیماری

چه زمانی باید غربالگری بیماری های قلب را انجام داد؟

طبق انجمن قلب آمریکا، آزمایشات غربالگری بیماری عروق کرونر باید از 20 سالگی آغاز شود؛ اما آزمایش غربالگری گلوکز خون باید از 45 سالگی شروع شود. پزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد که این آزمایشات غربالگری را بیشتر از توصیه های ذکر شده تجویز کند:

آزمایش چربی یا کلسترول

غربالگری آزمایش چربی هر چهار تا شش سال برای افرادی که در معرض خطر طبیعی بیماری قلبی هستند توصیه می شود.

تست فشار خون

فشار خون باید از 120/80 میلی متر جیوه کمتر باشد و افراد در معرض خطر حداقل هر دو سال یکبار آن را کنترل کنند.

گلوکز خون

مرکز خدمات پیشگیری ایالات متحده (USPSTF) به بزرگسالانی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند توصیه می کند از 40 سالگی غربالگری دیابت نوع 2 را انجام دهند و در صورت طبیعی بودن نتایج آزمایش را هر سه سال یکبار تکرار کنند. همچنین انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند بزرگسالان از 45 سالگی غربالگری سالانه را شروع کنند. بیمارانی که در معرض خطر بیشتری هستند باید در مورد زمان شروع غربالگری با پزشک خود مشورت کنند.

آزمایش پروتئین واکنش پذیر c)hs-CRP) با حساسیت بالا

انجمن قلب آمریکا و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، آزمایش hs-CRP را به عنوان ابزاری اختیاری برای ارزیابی بیماران استفاده می شود. این آزمایش برای افرادی که خطر متوسط (10 تا 20 درصد احتمال) حمله قلبی در 10 سال آینده دارند، بیشترین کاربرد را دارد.

در شرایطی که پزشک در آزمایشات اولیه علائم بیماری قلبی را تشخیص دهد و یا عوامل خطر بیماری عروق کرونر داشته باشید، می تواند یک یا چند آزمایش تشخیصی دیگر را تجویز کند.

آزمایشات قلب چه فواید و خطری دارند؟

فواید CT قلب برای اندازه گیری کلسیم

CT قلبی برای به بررسی میزان کلسیم یک روش راحت و غیرتهاجمی است که بدون درد است و به تزریق ماده حاجب احتیاج ندارد. پس از معاینه CT، هیچ اشعه ای در بدن بیمار باقی نمی ماند. اشعه ایکس که در سی تی اسکن استاندارد استفاده می شود هیچ عوارض جانبی فوری ندارد. CT قلب برای به بررسی میزان کلسیم می تواند وجود پلاک در شریان های کرونر را نشان دهد. این آزمون می تواند در تعیین گزینه های درمانی موثر باشد. در این روش میزان تابش برای این روش متفاوت است؛ اما میزان تابش به کمترین حد ممکن می رسد.

خطرات CT قلب برای اندازه گیری کلسیم

در صورت وجود احتمال بارداری، زنان باید همیشه به پزشک و تکنسین اطلاع دهند. به طور کلی سی تی اسکن برای خانم های باردار توصیه نمی شود، مگر اینکه از نظر پزشکی به دلیل خطر احتمالی کودک لازم باشد.

نمره بالای کلسیم ممکن است گاهی اوقات با سایر آزمایشات تشخیصی بیماری قلبی همزمان صورت بگیرد. در این شرایط می تواند با عوارض جانبی همراه باشد.

تابش ممکن است خطر ابتلا به سرطان را در طول زندگی فرد تا حد کمی افزایش دهد. با این حال، مزیت تشخیص دقیق به طور کلی بیش از خطر آن خواهد بود.

فواید آنژیوگرافی CT کرونر (CTA)

CTA کرونر تهاجمی نیست و می تواند انسداد شریان کرونر و تجمع پلاک را به طور غیر تهاجمی تشخیص داده یا آنها رد کند. یک مزیت عمده CTA این است که می تواند استخوان، بافت نرم و رگهای خونی را همزمان بررسی کند؛ بنابراین برای شناسایی سایر دلایل ناراحتی مانند آسیب به آئورت یا لخته شدن خون در ریه ها مناسب است.

معاینات CTA به زمان کمی نیاز دارد و برای طیف وسیعی از مشکلات پزشکی مقرون به صرفه است. حساسیت CT نسبت به MRI نسبت به حرکت بیمار کمتر است.

CT برخلاف MRI برای افرادی که دستگاه پزشکی کاشته شده مانند ضربانساز دارند به راحتی انجام می شود. پس از معاینه CT، هیچ اشعه ای در بدن بیمار باقی نمی ماند.

اشعه ایکس که در سی تی اسکن استاندارد استفاده می شود هیچ عوارض جانبی فوری ندارد.

خطرات آنژیوگرافی CT کرونر

در برخی از افراد با عملکرد غیر طبیعی کلیه، ماده حاجب مورد استفاده در سی تی اسکن ممکن است عملکرد کلیه را بدتر کند.

اگر مقدار زیادی ماده حاجب از رگ تزریقی به بیرون نشت کند و در زیر پوست در محل قرارگیری IV پخش شود، می تواند منجر به آسیب پوستی یا آسیب به رگهای خونی و اعصاب شود. در صورت احساس درد در بازو در محل تزریق IV در هنگام تزریق ماده حاجب، باید فوراً این را به تکنسین اطلاع دهید.

تولیدکنندگان کنتراست داخل وریدی توصیه می کنند که خانم ها پس از تجویز ماده حاجب نباید به مدت 24-48 ساعت به نوزاد خود شیر دهند. با این حال، هم کالج رادیولوژی آمریکا (ACR) و هم انجمن رادیولوژی ادراری تناسلی اروپا خاطرنشان می کنند که داده های موجود نشان می دهد که ادامه شیردهی پس از دریافت کنتراست وریدی بی خطر است.

خطر واکنش آلرژیک جدی به مواد حاجب برای معاینات CT بسیار نادر است و بخش های رادیولوژی برای مقابله با آنها مجهز هستند. اگر سابقه واکنش قبلی به کنتراست CT را دارید، به پزشک خود اطلاع دهید

فواید تصویربرداری پرفیوژن میوکارد

معاینات پزشکی هسته ای اطلاعاتی منحصر به فرد مانند جزئیاتی در مورد عملکرد و ساختار عضله قلب تهیه می کند.

پزشک با استفاده از نتایج اسکن پزشکی هسته ای برای بسیاری از بیماری ها، مفیدترین اطلاعات مورد نیاز را به دست می آورد.

خطرات تصویربرداری پرفیوژن میوکارد

مبتلایان به بیماری عروق کرونر ممکن است در هنگام استرس و ورزش شدید درد قفسه سینه را تجربه کنید. با این حال، پزشک می تواند وضعیت قلب شما را کنترل کنند و در صورت لزوم می توان برای درد قفسه سینه دارو تجویز کرد.

• در طی این تصویربراری امکان بروز واکنش های آلرژیک به داروهای رادیویی وجود دارد؛ اما احتمال آن بسیار نادر و معمولاً خفیف است.
• تزریق رادیوتور ممکن است باعث ایجاد درد و قرمزی جزئی شود که باید به سرعت برطرف شود.
• در صورت وجود احتمال بارداری یا شیردهی، زنان باید همیشه به پزشک یا تکنسین رادیولوژی خود اطلاع دهند.
• تابش ممکن است خطر ابتلا به سرطان را در طول زندگی کمی افزایش دهد. با این حال، مزیت تشخیص دقیق به طور کلی بیش از خطرآن خواهد بود.

فواید آنژیوگرافی کاتتر کرونر

آنژیوگرافی کاتتر تصویری کاملاً دقیق، واضح و دقیق از رگهای خونی را نشان می دهد. برخلاف آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA)، استفاده از کاتتر امکان همزمان تشخیص و درمان در یک روش را فراهم می کند. به عنوان مثال یافتن منطقه ای از تنگی شدید شریانی و به دنبال آنژیوپلاستی و قرار دادن استنت با این روش به راحتی امکان پذیر است.

پس از معاینه با اشعه ایکس، هیچ اشعه ای در بدن بیمار باقی نمی ماند. اشعه ایکس معمولاً هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی این آزمایش ندارد.

خطرات آنژیوگرافی کاتتر کرونر

اگر سابقه حساسیت به مواد حاجب دارید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که 24 ساعت قبل از آنژیوگرافی کاتتر داروی خاصی مصرف کنید تا خطر واکنش آلرژیک کاهش یابد. حتی ممکن است گزینه درمانی دیگری را انتخاب کند که به تزریق ماده حاجب نیاز نداشته باشد.

نشت ماده حاجب در محل قرارگیری IV، می تواند آسیب پوستی ایجاد کند. اگر در هنگام تزریق مواد حاجب دردی از این ناحیه احساس می کنید، باید سریعاً پزشک یا تکنسین را مطلع کنید.

اگر دیابت یا بیماری کلیوی دارید، ممکن است کلیه ها به دلیل ماده حاجب آسیب ببینند. در بیشتر موارد، کلیه ها ظرف پنج تا هفت روز عملکرد طبیعی خود را به دست می آورند.

به ندرت، کاتتر شریان را سوراخ می کند و باعث خونریزی داخلی می شود. همچنین ممکن است نوک کاتتر مواد را از پوشش داخلی شریان جدا کند و باعث انسداد در پایین رگ خونی شود.

نتایج غربالگری بیماری قلبی چه چیزی را نشان می دهد؟

اگر آزمایش های غربالگری، بیماری شریان کرونر را نشان دهند، مراحلی وجود دارد که می توانید برای کاهش خطر حمله قلبی یا پیشگیری از بدتر شدن بیماری قلبی انجام دهید. پزشک ممکن است تغییر در سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم، ورزش و ترک سیگار را توصیه کند. پزشک در برخی شرایط می تواند دارو تجویز کد. در بعضی موارد، درمان های پیشرفته تر و روش های جراحی می توانند به بازگرداندن جریان خون به قلب کمک کنند.

CT قلب برای اندازه گیری کلسیم اگر منفی باشد نشان می دهد که در عروق کرونر شما کلسیفیکاسیون پیدا نشده است که نشان می دهد بیماری عروق کرونر وجود ندارد یا با این روش بسیار کم مشاهده می شود. در این شرایط، احتمال بروز حمله قلبی طی دو تا پنج سال آینده بسیار کم خواهد بود.

CT مثبت قلبی برای امتیاز دهی به کلسیم به معنی ابتلا به بیماری عروق کرونر است. مقدار کلسیفیکاسیون به عنوان نمره کلسیم بیان می شود:

• نمره 1 تا 10 نشان دهنده حداقل علائم برای بیماری عروق کرونر
• نمره 11 تا 100 نشان دهنده علائم خفیف بیماری عروق کرونر
• نمره 101 تا 400 نشان دهنده علائم متوسط بیماری عروق کرونر
• نمره بیش از 500 نشان دهنده علائم شدید بیماری عروق کرونر

نمره کلسیم شما به پیش بینی احتمال سکته قلبی در سالهای آینده کمک می کند و به پزشک کمک می کند تا تصمیم بگیرد که آیا شما باید از داروهای پیشگیرانه استفاده کنید یا اقدامات دیگری مانند رژیم غذایی و ورزش را برای کاهش خطر حمله قلبی انجام دهید.