شایع ترین علائم گرفتگی شریان ها، گرفتگی پا و درد قفسه سینه است، اما گرفتگی آن ها می تواند منجر به بروز علائم مختلفی شود. متأسفانه، بسیاری از مردم در زمان شروع لخته های خون که باعث انسداد و گرفتگی شریان ها می شوند، علائم واضح و آشکاری ندارند. با این حال، هنگامی که شریان شروع به باریک شدن می کند، ممکن است علائم مختلفی را بروز دهند. نوع علائمی که فرد آن را تجربه می کند به شدت و محل انسداد شریان ها بستگی دارد.
علت گرفتگی شریان ها
شریان ها مانند لوله هایی در سراسر بدن منتشر می شوند و خون اکسیژن دار را از قلب به بافت ها و اندام های مختلف بدن منتقل می کنند. شریان های سالم دیواره های داخلی صاف دارند و خون به راحتی از طریق آنها حرکت می کند؛ اما برخی شرایط و بیماری ها باعث گرفتگی و انسداد شریان ها می شوند که این وضعیت ناشی از تشکیل پلاک یا لخته های خونی در امتداد دیواره های شریانی است.
گرفتگی شریان ناشی از ایجاد ماده ای به نام پلاک در دیواره های داخلی شریان ها است. پلاک شریانی می تواند جریان خون را کاهش دهد یا در برخی موارد آن را به طور کامل مسدود کند. پلاک ها می توانند در عروق کرونر، کاروتید، محیطی و کلیوی ایجاد شوند. پلاک از چربی، کلسترول و سایر مواد موجود در خون ساخته شده است که در نهایت شریان ها را سخت و تنگ می کند. گرفتگی شریان ها می تواند جریان خون غنی از اکسیژن را به اندام ها و سایر قسمت های بدن مختل کند.
در برخی موارد تا زمانی که 70% یا بیشتر شریان ها دچار گرفتگی نشود هیچ علائمی را بروز نمی دهد. اگرچه علت اصلی و دقیق گرفتگی شریان ها هنوز تشخیص داده نشده است، اما برخی عوامل می توانند در بروز این وضعیت تاثیر زیادی داشته باشند، از جمله:
- چاقی
- دیابت
- افزایش سن
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- بیماری التهابی
- سیگار کشیدن بیش از حد
- سابقه خانوادگی سخت شدن شریان ها
- تری گلیسیرید بالا (نوعی چربی یا چربی در خون)
روند تشکیل پلاک ها در شریان ها یک روند تدریجی و پیشرونده است که در برخی افراد حتی احتمال دارد از همان کودکی شروع شده باشد.
عوارض گرفتگی شریان ها
اما از آنجایی که گرفتگی شریان ها می تواند منجر به بروز برخی بیماری ها و حتی مرگ افراد شوند شناختن علائم شایع این وضعیت کاملا ضروری است و می توان با تشخیص زودهنگام و درمان به موقع گرفتگی در شریان ها از بروز عوارض آن جلوگیری کرد.
برخی از عوارض احتمالی گرفتگی شریان ها، عبارتند از:
- سکته های مغزی
- بیماری عروق کرونر
- بیماری شریان کاروتید
- بیماری شریان محیطی
- انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی)
- مرگ
شایع ترین علائم گرفتگی شریان ها
برخی از شایع ترین علائم گرفتگی شریان ها، عبارتند از:
آنژین (درد قفسه سینه)
آنژین، یا درد قفسه سینه، نشان دهنده کاهش جریان خون به قلب است. آنژین یکی از نشانه احتمالی شریان گرفتگی به دلیل ایجاد پلاک است. این نوع درد قفسه سینه منجر به احساس سفتی، سنگینی و فشار در پشت استخوان سینه می شود. معمولاً در اثر استرس جسمی یا عاطفی شدت بیشتری پیدا می کند و ممکن است با فعالیت بدنی بدتر شود و هنگام استراحت از بین برود. درد قفسه سینه همیشه نشان دهنده گرفتگی شریان نیست و در برخی مواقع می تواند ناشی از اسپاسم عضلانی، زخم معده، عفونت تنفسی فوقانی، بیماری مثانه یا سوء هاضمه باشد.
تنگی نفس
تنگی نفس یکی دیگر از علائم شایع گرفتگی شریان است. با تشکیل پلاک در شریان ها، قلب نمی تواند عملکرد درستی داشته باشد و خون کافی را برای تأمین نیازهای بدن پمپاژ کند. این شرایط ممکن است منجر به تنگی نفس یا خستگی شدید می شود. در بررسی های صورت گرفته در سال 2005 محققان دریافتند که بیماران دارای تنگی نفس نسبت به بیماران بدون علائم و حتی بیشتر از بیماران با درد قلبی معمولی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی قرار دارند؛ اما تنگی نفس همچنین می تواند ناشی از تمرینات شدید ورزشی، کمبود اکسیژن در مناطق با ارتفاع زیاد، کم خونی، عفونت تنفسی یا بیماری، برونشیت مزمن و آلرژی باشد.
سوء هاضمه، حالت تهوع و استفراغ
گرفتگی عروق همچنین می تواند به دلیل کمبود اکسیژن در خون و گردش خون ضعیف باعث بروز علائمی مانند سوء هاضمه، حالت تهوع، استفراغ، پر بودن یا احساس خفگی و سایر مشکلات گوارشی شود. افرادی که انسداد در عروق کلیوی دارند ممکن است دچار حالت تهوع، سوء هاضمه خفیف، درد شکم یا استفراغ شوند.
اختلال در نعوظ
اختلال نعوظ (ED)، شایع ترین مشکل جنسی مردان است که تا 30 میلیون مرد در ایالات متحده را مبتلا کرده است. اختلال نعوظ می تواند نشان دهنده گرفتگی عروق و مشکلات قلبی باشد. طبق مقاله ای که در سال 2011 در مجله Circulation منتشر شد، اختلال نعوظ نشانه شایع آترواسکلروز یا سخت شدن شریان ها است. آترواسکلروز اغلب ابتدا روی آلت تناسلی مرد، سپس قلب و مغز تأثیر می گذارد. جدا از گرفتگی شریان ED نیز می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- افسردگی
- تستوسترون پایین
- مشکلات عصبی
- عوارض برخی داروها
طاسی
طاسی شدید در تاج سر نیز ممکن است نشان دهنده گرفتگی شریان ها باشد. در این شرایط ممکن است مردان علاوه بر ریزش مو در پوست سر متوجه ریزش مو روی پاهای خود شوند. بررسی های صورت گرفته در سال 2000 نشان داد که بین طاسی الگوی مرد و بیماری عروق کرونر قلب (CHD)، به ویژه در بین مردان با فشار خون بالا یا کلسترول بالا ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. طاسی شدید در قسمت بالای سر یا تاج سر معمولاً با افزایش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلبی همراه است.
از دیگر علل شایع طاسی با الگوی مردانه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وراثت
- داروها
- شرایط تیروئید
- برخی سرطان ها
- استروئیدهای آنابولیک
شکاف در گوش
شاید تعجب کنید اما شکاف در گوش می تواند یکی از نشان های گرفتگی شریان ها باشد. به طور خاص، یک چین و چروک زاویه دار که به صورت مورب از کانال گوش به لبه تحتانی گوش منتهی می شود می تواند علائم بیماری عروق کرونر باشد و به این بیمار ربط پیدا کند. چین خوردگی گوش به دلیل گرفتگی عروق در قلب می تواند نشانه گردش خون ضعیف باشد. بررسی ها نشان می دهد افرادی با پارگی گوش به احتمال زیاد به بیماری عروق کرونر مبتلا هستند. علاوه بر آن، شکاف در گوش ممکن است به علت پیری یا سیگار کشیدن بیش از حد ایجاد شود.
عرق کردن زیاد (تعریق شبانه)
تعریق بیش از حد، به خصوص در هنگام شب یکی دیگر از نشانه های احتمالی گرفتگی شریان ها است. عرق زیاد می تواند نشان دهنده عملکرد سخت قلب باشد که در شرایط گرفتگی شریان ها مجبور است سخت کار کند. تعریق بیش از حد نیز می تواند به دلیل استرس، اضطراب، چاقی یا کمبودهای غذایی ایجاد شود. تعریق در بین زنان سالمند نیز ممکن است نشانه یائسگی باشد.
ضعف یا سرگیجه
سرگیجه، احساس سرگیجه ناگهانی، یکی دیگر از علائم شریان های مسدود شده و همچنین علامت هشدار دهنده اولیه سکته مغزی است. سرگیجه و همچنین اختلال در راه رفتن، از دست دادن تعادل یا هماهنگی و افتادن های بدون علت خاص می تواند ناشی از ایجاد پلاک در شریان های کاروتید باشد. شریان های کاروتید خون را به قسمت بزرگ و جلوی مغز که مسئول تفکر، گفتار، شخصیت و عملکردهای حسی و حرکتی است، می رساند. تجمع رسوبات چربی در این شریان ها می تواند باعث باریک شدن شریان ها شده و در نتیجه جریان خون به مغز کاهش یا کاملاً مسدود می شود.
سرگیجه می تواند نشان دهنده شرایط زیر هم باشد:
- میگرن
- کم خونی
- صدمات سر
- عفونت گوش
- سکته مغزی
- قند خون پایین
- فشار خون پایین
- مشکلات عصبی
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات مرتبط با بینایی
تپش قلب
تپش قلب احساس ضربان تند قلب است که این حالت غالبا در هنگام ورزش شدید، استرس و یا بعد از مصرف کافئین یا نیکوتین ایجاد می شود. در بعضی از افراد، تپش قلب می تواند نشان دهنده شریان های مسدود شده قلب باشد در این شرایط تپش قلب با ممکن است با یکی از علائم زیر همراه باشد:
- غش
- تعریق
- سرگیجه
- حالت تهوع
- ضعف بینایی
- درد قفسه سینه
تپش قلب حتی می تواند وضعیت جدی تری از قلب را نشان دهد. سایر شرایط سلامتی که ممکن است باعث تپش قلب شود، ناهنجاری های الکترولیت، اختلالات تیروئید، آپنه خواب، مصرف داروهای خاص، اختلالات دریچه قلب و کم خونی است.
درد پا و ساق پا
اگر در ناحیه ساق پا احساس درد می کنید و یا هنگام پیاده روی دچار مشکل می شوید ممکن است شریان های که خون را به پا منتقل می کنند دچار گرفتگی شده باشند. این علائم نشان دهنده بیماری شریان محیطی است که تجمع پلاک در شریان هایی که منجر به اندام ها می شوند می تواند باعث بروز این بیماری شوند. بیماری شریان محیطی منجر به ضعف خون در پاها و ناراحتی در ساق پا می شود. این شرایط ممکن است راه رفتن شما را مختل کرده و در عملکرد روزانه تان اختلال ایجاد کند که اغلب بر کیفیت زندگی شما تأثیر می گذارد. درد خفیف در پاها نیز می تواند ناشی از بیماری های مختلفی باشد، از جمله:
- آرتریت
- کم آبی
- تاندونیت
- فشار عضلانی
- اسپاسم عضلانی
- خستگی عضلات
- کمبودهای تغذیه ای
- سندرم پای بی قرار
- ایستادن در طولانی مدت
تشخیص گرفتگی شریان ها
چندین آزمایش برای تشخیص گرفتگی شریان وجود دارد. پزشک بر اساس علائم و سابقه پزشکی فرد می تواند آزمایشات تشخیصی مختلفی را تجویز کند.
برخی آزمایش های تشخیصی برای شناسایی شریان های مسدود شده، عبارتند از:
- آنژیوگرام
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
- الکتروکاردیوگرام
- غربالگری کلسترول
- اسکن MRI یا PET
- اشعه ایکس قفسه سینه
- آزمایش اکوکاردیوگرام و یا تست استرس قلبی
درمان گرفتگی شریان ها
انواع مختلفی از گزینه های پیشگیری و درمانی برای گرفتگی شریان ها وجود دارد. تشخیص روند درمانی این وضعیت به شدت وضعیت و سابقه پزشکی بیمار بستگی دارد.
پزشک ممکن است یک یا چند گزینه درمانی زیر را برای رفع گرفتگی شریان ها تجویز کند:
تغییر سبک زندگی. شیوه زندگی سالم برای مدیریت پلاک شریانی و درمان گرفتگی شریان ضروری است، از جمله:
- ترک سیگار
- ورزش منظم
- حفظ وزن سالم بدن
- حفظ قند خون پایین
- مدیریت سطح استرس
- کنترل فشار و کلسترول خون
- خوردن رژیم غذایی کم چربی های اشباع و کلسترول، با قند و کربوهیدرات های ساده و غنی از میوه و سبزیجات
- روش های جراحی یا مداخله ای. در بعضی موارد، عمل جراحی برای درمان گرفتگی و شریان جلوگیری از تجمع پلاک شریانی ضروری است.
- قرار دادن استنت. پزشک ممکن است برای حفظ جریان خون کافی می توان یک لوله کوچک به نام استنت که احتمال دارد حاوی دارو باشد را در شریان مسدود شده قرار دهد.
- عمل جراحی بای پس. در این عمل، شریان های سایر قسمت های بدن برای دور زدن شریان های مسدود شده و کمک به خون غنی از اکسیژن به محل گرفتگی پیوند زده می شود.
- آنژیوپلاستی بالون. این روش به باز شدن شریان های مسدود شده کمک می کند.
داروها. تعدادی از داروها ممکن است به کنترل برخی از عوامل مؤثر در تجمع پلاک شریانی کمک کنند، از جمله:
- داروهای کاهش دهنده کلسترول
- داروهای کاهش دهنده فشار خون
- آسپرین و سایر داروهای رقیق کننده خون که احتمال تشکیل لخته خون خطرناک را کاهش می دهد.
آخرین دیدگاه‌ها