نقص تیغه بین دهلیزی (ASD) به ایجاد سوراخ بین حفره های فوقانی (دهلیز) در قلب اشاره دارد. این سوراخ مقدار خونی که باید در ریه ها جریان یابد را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. ایجاد سوراخ در قلب یک نقص مادرزادی قلبی محسوب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که از بدو تولد بروز میکند.
نقایص کوچک سپتوم دهلیزی ممکن است به طور تصادفی تشخیص داده شود و زیاد نگران کننده نباشد. حتی احتمال دارد در برخی شرایط در دوران نوزادی یا اوایل کودکی بسته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. اما یک نقص بزرگ و طولانی مدت سپتوم دهلیزی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به قلب و ریه ها آسیب برساند. در این شرایط ممکن است بیمار برای ترمیم نقص دیواره بین دهلیزی و پیشگیری از بروز عوارض به جراحی نیاز داشته باشد.
انواع سوراخ در قلب
انواع نقایص سپتوم دهلیزی، عبارتند از:
سکوندوم: سکوندوم رایج ترین نوع ASD است که سوراخ در وسط دیواره بین حفره های فوقانی قلب (سپتوم دهلیزی) رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
پریموم: این نوع ASD قسمت تحتانی سپتوم دهلیزی را تحت تأثیر قرار داده و ممکن است همراه با سایر نقایص مادرزادی قلب رخ دهد.
سینوس وریدی: این نوع نادر از ASD معمولا در قسمت بالایی دیواره جداکننده حفره های قلب رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. همچنین با سایر تغییرات ساختار قلب در هنگام تولد همراه است.
سینوس کرونری: در این نوع نادر ASD ، بخشی از دیواره بین سینوس کرونری و حفره فوقانی قلب چپ (دهلیز چپ) وجود ندارد.
علائم سوراخ در قلب کدامند؟
بسیاری از نوزادانی که با نقایص سپتوم دهلیزی متولد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند هیچ علامتی ندارند. علائم یا نشانه ها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند در بزرگسالی ظاهر شوند. علائم و نشانه های نقص دیواره دهلیزی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- تورم پا یا شکم
- ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
- تنگی نفس، به خصوص هنگام ورزش
- احساس ضربان قلب تند (تپش قلب)
- صدای غوغایی که از طریق گوشی پزشکی شنیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود (سوفل قلب)
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
نقایص مادرزادی جدی قلب، از جمله نقایص بزرگ سپتوم دهلیزی، اغلب قبل یا بلافاصله پس از تولد کودک تشخیص داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. اگر شما یا فرزندتان موارد زیر را دارید با یک متخصص قلب تماس بگیرید:
- تنگی نفس
- خستگی آسان مخصوصاً بعد از فعالیت
- احساس ضربان قلب تند و تپش
چرا قلب سوراخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟
علت نقص سپتوم دهلیزی یا سوراخ شدن قلب نامشخص است. نقص سپتوم دهلیزی یک مشکل ساختاری است که در طول رشد قلب در حالی که نوزاد هنوز در رحم است رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. ژنتیک، ابتلا به بیماری های زمینه ای خاص، مصرف برخی داروها، و عوامل محیطی یا شیوه زندگی، مانند سیگار کشیدن یا سوء مصرف الکل، ممکن است در بروز این وضعیت نقش داشته باشند.
قلب معمولی از چهار حفره دو حفره بالایی (دهلیز) و دو حفره پایینی (بطن) تشکیل شده است. سمت راست قلب خون را به ریه ها منتقل میکند. در ریه ها، خون اکسیژن را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد و سپس آن را به سمت چپ قلب باز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گرداند. سپس سمت چپ قلب خون را از طریق شریان اصلی بدن (آئورت) پمپ میکند و به بقیه بدن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رساند.
نقص بزرگ سپتوم دهلیزی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث پر شدن بیش از حد خون اضافی ریه ها و کار بیش از حد سمت راست قلب شود. در صورت عدم درمان، سمت راست قلب در نهایت بزرگتر شده و ضعیف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. حتی فشار خون در شریان های ریه نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند افزایش یابد و منجر به فشار خون ریوی شود.
چه عواملی خطر سوراخ شدن قلب را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد؟
نقص سپتوم دهلیزی (ASD) زمانی که قلب کودک در دوران بارداری در حال رشد است، رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. برخی از بیماری های زمینه ای یا مصرف دارو در دوران بارداری ممکن است خطر نقص دیواره بین دهلیزی یا سایر نقص مادرزادی قلب را در کودک افزایش دهد. این موارد عبارتند از:
- دیابت
- لوپوس
- مصرف الکل یا تنباکو
- مصرف مواد مخدر، مانند کوکائین
- عفونت سرخجه آلمانی (سرخچه) در چند ماه اول بارداری
- استفاده از برخی داروها، از جمله برخی از داروهای ضد تشنج و داروها برای درمان اختلالات خلقی
برخی از انواع نقایص مادرزادی قلب جنبه ارثی دارند. بنابراین اگر شما یا فردی در خانواده شما بیماری قلبی مادرزادی از جمله ASD دارد، غربالگری توسط یک مشاور ژنتیک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به تعیین خطر برخی از نقص های قلبی در کودکان آینده کمک کند.
عوارض نقص سپتوم دهلیزی چیست؟
سوراخ های کوچک در قلب ممکن است زیاد جدی و نگران کننده نباشند. نقایص کوچک سپتوم دهلیزی اغلب در دوران نوزادی بسته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. نقایص سپتوم دهلیزی بزرگتر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث عوارض جدی شود، از جمله:
- سکته
- مرگ زودهنگام
- نارسایی قلبی سمت راست
- ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
- فشار خون بالا در شریان های ریوی (فشار خون ریوی)
فشار خون ریوی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث آسیب دائمی ریه شود. این عارضه که سندرم آیزنمنگر نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، معمولاً در طی سالیان متمادی ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و به طور غیرمعمول در افرادی با نقایص بزرگ سپتوم دهلیزی رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از بسیاری از این عوارض جلوگیری کرده یا به مدیریت آن کمک کند.
نقص سپتوم دهلیزی و بارداری
اگر نقص سپتوم دهلیزی دارید و باردار هستید یا به باردار شدن فکر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و به دنبال مراقبت های دوران بارداری مناسب باشید. آنها ممکن است تعمیر ASD را قبل از باردار شدن توصیه کند. نقص بزرگ سپتوم دهلیزی یا عوارض آن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند منجر به بارداری پرخطر شود.
چگونه از ایجاد سوراخ در قلب پیشگیری کنیم؟
از آنجایی که علت نقص تیغه بین دهلیزی (ASD) نامشخص است، شاید راهکار برای پیشگیری از آن وجود نداشته باشد. اما مراقبت های دوران بارداری خوب تا حدودی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند موثر و مفید باشد. اگر قصد بارداری دارید، با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود ملاقات کنید و موارد زیر را مطرح کنید:
بحث در مورد شرایط سلامت فعلی و داروها: در دوران بارداری باید بیماری های زمینه ای مانند دیابت یا لوپوس را تحت نظر داشته باشید. پزشک همچنین ممکن است تنظیم یا قطع برخی داروها را قبل از بارداری توصیه کند.
بررسی سابقه پزشکی خانوادگی: اگر سابقه خانوادگی نقایص مادرزادی قلب یا سایر شرایط ژنتیکی دارید، برای تعیین خطرات خاص خود با یک مشاور ژنتیک مشورت کنید.
انجام آزمایش ایمنی در برابر سرخک آلمانی (سرخچه): سرخجه در مادر با برخی از انواع نقایص مادرزادی قلب در نوزاد مرتبط است.
برخی از نقایص سپتوم دهلیزی قبل یا بلافاصله پس از تولد کودک تشخیص داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. با این حال، نقایص سپتوم دهلیزی جزئی ممکن است تا اواخر زندگی تشخیص داده نشود.
اگر نقص سپتوم دهلیزی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است هنگام گوش دادن به قلب با گوشی‌پزشکی، صدای زوزه (سوفل قلب) را بشنود.
آزمایشاتی که برای کمک به تشخیص نقص تیغه بین دهلیزی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود عبارتند از:
- اکوکاردیوگرافی. این رایج ترین آزمایشی است که برای تشخیص نقص سپتوم دهلیزی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر قلب در حال حرکت استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
- اشعه ایکس قفسه سینه. اشعه ایکس قفسه سینه وضعیت قلب و ریه ها را نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
- الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG). این تست سریع و بدون درد فعالیت الکتریکی قلب را ثبت میکند. ECG می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به شناسایی ضربان قلب نامنظم (آریتمی) کمک کند.
- اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی قلب (MRI). این تست تصویربرداری، از میدان های مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از قلب استفاده میکند. اگر اکوکاردیوگرافی تشخیص قطعی را ارائه نکند، ممکن است پزشک MRI را درخواست کند.
- توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن. این از یک سری اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر دقیق از قلب شما استفاده میکند. اگر اکوکاردیوگرافی به طور قطع نقص تیغه بین دهلیزی را تشخیص نداده باشد، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان از آن برای تشخیص نقص دیواره بین دهلیزی و نقایص مادرزادی قلبی مرتبط استفاده کرد.
سوراخ در قلب چگونه درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟
درمان نقص سپتوم دهلیزی به اندازه سوراخ در قلب و اینکه آیا شما یا فرزندتان سایر نقایص مادرزادی قلبی دارید بستگی دارد.
بسیاری از نقایص سپتوم دهلیزی در دوران کودکی خود به خود بسته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. برای کسانی که بسته نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند، برخی از نقایص جزئی سپتوم دهلیزی ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند. یک پزشک متخصص در بیماری های قلبی (متخصص قلب) ممکن وضعیت بیمار را با معاینات منظم بهداشتی تحت نظر داشته باشد تا ببینید که آیا به خودی خود بسته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود یا خیر. بسیاری از نقایص پایدار سپتوم دهلیزی در نهایت نیاز به جراحی دارند. با این حال، در صورت وجود پرفشاری خون ریوی شدید، بسته شدن آن توصیه نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
داروها
داروها نقص سپتوم دهلیزی را ترمیم نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، اما می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند به کاهش علائم و نشانه ها کمک کنند. داروهای نقص تیغه دهلیزی ممکن است شامل داروهایی برای کنترل ضربان قلب (بتابلوکرها) یا کاهش خطر لخته شدن خون (ضد انعقادها) باشد.
جراحی یا سایر روش ها
بسیاری از متخصصان قلب، جراحی را برای ترمیم نقص سپتوم دهلیزی متوسط تا بزرگ که در دوران کودکی یا بزرگسالی تشخیص داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، توصیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند تا از عوارض بعدی جلوگیری شود. برای بزرگسالان و کودکان، جراحی ترمیم نقص دیواره دهلیزی شامل بستن سوراخ در قلب است. این کار به دو صورت قابل انجام است:
تعمیر مبتنی بر کاتتر.
یک لوله نازک و قابل انعطاف (کاتتر) در یک رگ خونی، معمولاً در کشاله ران، وارد شده و با استفاده از تکنیک های تصویربرداری به سمت قلب هدایت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. یک تکه یا پلاگ مش از کاتتر عبور و برای بستن سوراخ استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. بافت قلب در اطراف مهر و موم رشد میکند و سوراخ را برای همیشه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندد.
روش ترمیم مبتنی بر کاتتر فقط برای نوع سکوندوم نقص سپتوم دهلیزی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. با این حال، برخی از نقایص بزرگ سپتوم دهلیزی ثانویه ممکن است به جراحی قلب باز نیاز داشته باشند.
عمل جراحی قلب باز.
این نوع جراحی ترمیم نقص دیواره دهلیزی شامل یک برش از طریق دیواره قفسه سینه برای دسترسی مستقیم به قلب است. جراحان از چسب ها برای بستن سوراخ استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. این جراحی ترمیم قلب باز تنها راه برای رفع نقص های دهلیزی پریموم، سینوسی وریدی و سینوس کرونری است.
گاهی اوقات، ترمیم نقص سپتوم دهلیزی را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان با استفاده از برش های کوچک (جراحی کم تهاجمی) و با ربات (جراحی قلب به کمک ربات) انجام داد.
هر فردی که به دلیل نقص تیغه دهلیزی تحت عمل جراحی قرار گرفته است نیاز به اکوکاردیوگرام و معاینات سلامتی دارد تا عوارض احتمالی مانند ضربان نامنظم قلب (آریتمی)، مشکلات دریچه قلب، فشار خون بالا در شریان های ریوی (فشار خون ریوی) و نارسایی قلبی پیشگیری کند.
افراد مبتلا به نقایص بزرگ سپتوم دهلیزی که جراحی برای بستن سوراخ انجام نمی‌دهند، معمولاً نتایج طولانی‌مدت بدتری دارند. آنها ممکن است در انجام فعالیت های روزمره مشکل بیشتری داشته باشند (کاهش ظرفیت عملکردی) و در معرض خطر بیشتری برای آریتمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و فشار خون ریوی هستند.
شیوه زندگی و درمان های خانگی
اگر شما یا فرزندتان نقص تیغه بین دهلیزی دارید، پزشک ممکن است برخی از اقدامات سبک زندگی را برای حفظ سلامت قلب و جلوگیری از عوارض توصیه کند.
ورزش. ورزش معمولاً برای بیماران مبتلا به نقص دیواره بین دهلیزی مناسب است. اما اگر نیاز به ترمیم ASD باشد، یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است توصیه کند تا زمانی که نقص قلبی برطرف نشود از فعالیت های خاصی اجتناب کنید.
تغییرات شدید در ارتفاع. اگر نقص سپتوم دهلیزی ترمیم نشده داشته باشید، تغییر در ارتفاع ممکن است باعث نگرانی شود. اگر قصد غواصی یا پیاده روی در ارتفاعات را دارید، با متخصص قلب خود مشورت کنید تا از ایمن بودن فعالیت ها مطمئن شوید.
کار دندانپزشکی. اگر اخیراً جراحی ترمیم ASD انجام داده‌اید و به کار دندانپزشکی نیاز دارید، احتمالاً پزشک به شما توصیه میکند تا حدود شش ماه پس از بسته شدن سوراخ قلب، آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه مصرف کنید.
