عزت نفس چیست؟

همه ما می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دانیم که عزت نفس سالم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بر انگیزه، رفاه ذهنی و کیفیت کلی زندگی یک فرد تأثیر بسیار زیادی بگذارد. با این حال، داشتن عزت نفس بسیار بالا یا بسیار پایین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند مشکل ساز باشد. پس بهتر است دقیقا بدانیم که عزت نفس چیست؟ عزت نفس سالم چه ویژگی هایی دارد؟ فرق بین عزت نفس و اعتماد به نفس چیست؟ چه عواملی بر عزت نفس تاثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارند؟ ما در این مقاله از پزشکت سعی کرده ایم هر آنچه که باید در مورد عزت نفس بدانید را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین راهکارهایی را برای کمک به بهبود عزت نفس را برای شما بازگو کنیم.

عزت نفس احساس ذهنی کلی فرد از ارزش شخصی را توصیف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. به عبارت دیگر، عزت نفس ممکن است به این معنا باشد که شما بدون توجه به شرایط، چقدر از خودتان قدردانی و تشکر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید و خودتان را دوست دارید. عناصر کلیدی عزت نفس عبارتند از:

اعتماد به نفس
احساس امنیت
هویت
حس تعلق
احساس شایستگی

برخی افراد ممکن است از اصطلاح احترام به خود، به جای عزت نفس استفاده کنند. عزت نفس در دوران کودکی به پایین ترین حد خود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد و در دوران نوجوانی و همچنین بزرگسالی افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد و در نهایت به سطح نسبتاً پایدار و ثابتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد.

چرا عزت نفس مهم است؟

به طور کلی، عزت نفس بر فرآیند تصمیم گیری، روابط، سلامت عاطفی و احساس رفاه کلی افراد و حتی انگیزه تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد، زیرا افرادی که دید سالم و مثبتی نسبت به خود دارند، پتانسیل خود را درک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و ممکن است برای مقابله با چالش های جدید آمادگی لازم را داشته باشند. چهار ویژگی کلیدی عزت نفس سالم عبارتند از:

انتظارات شخصی واقع بینانه و مناسب
درک نیازهای خود و توانایی بیان آن نیازها
درک درست از مهارت ها و توانایی های خود
توانایی حفظ روابط سالم با دیگران و در نهایت داشتن رابطه سالم با خود

افراد با عزت نفس پایین، به توانایی های خودشان اعتماد کمتری دارند و ممکن است در فرآیند تصمیم گیری خود شک کنند. آنها ممکن است برای امتحان کردن چیزهای جدید انگیزه نداشته باشند. زیرا باور ندارند که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند به اهداف خود برسند. کسانی که عزت نفس پایینی دارند ممکن است در روابط و بیان نیازهای خود با مشکل روبرو شوند. آنها همچنین ممکن است سطح پایینی از اعتماد به نفس را تجربه کنند و احساس کنند دوست داشتنی نیستند.

افراد با عزت نفس بیش از حد بالا ممکن است بیش از حد به مهارت و توانایی های خودشان اعتماد داشته و حتی احساس کنند که مستحق موفقیت هستند. آنها خودشان را افرادی کامل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینند و بر همین اساس در برقراری روابط دچار مشکل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

نظریه های عزت نفس

بسیاری از نظریه پردازان در مورد عوامل موثر بر رشد عزت نفس نظریاتی را بیان کرده اند. مفهوم عزت نفس نقش مهمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در سلسله مراتب نیازهای آبراهام مزلو روانشناس دارد که عزت نفس را به عنوان یکی از انگیزه های اساسی انسان به تصویر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشد.

مزلو پیشنهاد کرد که افراد برای ایجاد عزت هم به توجه و تعریف از سوی دیگران و هم به احترام درونی نیاز دارند. هر دوی این نیازها باید برآورده شوند تا یک فرد رشد کند و به خودشکوفایی برسد.

عوامل موثر بر عزت نفس

عوامل زیادی وجود دارد که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بر عزت نفس تأثیر بگذارد. عزت نفس شما ممکن است تحت تأثیر موارد زیر باشد:

سن
ناتوانی
ژنتیک
بیماری
توانایی های بدنی
الگوهای فکری
وضعیت اجتماعی و اقتصادی

همچنین نشان داده شده است که نژادپرستی و تبعیض اثرات منفی بر عزت نفس دارند. علاوه بر این، عوامل ژنتیکی که به شکل‌گیری شخصیت افراد کمک می‌کنند می‌توانند نقش موثری بر عزت نفس داشته باشند، اما تصور می‌شود که تجربیات زندگی مهم‌ترین عامل در بروز عزت نفس سالم است.

اغلب این تجربیات ما هستند که اساس عزت نفس کلی را تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. به عنوان مثال، عزت نفس پایین ممکن است ناشی از ارزیابی های بیش از حد انتقادی یا منفی از طرف خانواده و دوستان باشد.

عزت نفس سالم

راه‌های ساده‌ای برای تشخیص اینکه آیا عزت نفس سالمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ دارید وجود دارد. افراد با عزت نفس سالم دارای ویژگی های زیر هستند:

در گفتن «نه» به دیگران مشکلی ندارند.
از تمرکز بر تجربیات منفی گذشته خودداری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.
نقاط قوت و ضعف کلی خود را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینند و آنها را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیرند.
نیازهای خودشان را بیان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و نگرش مثبت به زندگی دارند.
آنها خودشان را بهتر و یا بدتر از دیگران نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دانند. بلکه خودشان را برابر با سایرین تصور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

داشتن عزت نفس سالم می‌تواند به شما برای رسیدن به اهدافتان انگیزه کمک کند، زیرا می‌توانید با تکیه بر توانایی ها و مهارت های خود مراحل زندگی را طی کنید. علاوه بر این، زمانی که عزت نفس سالمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ داشته باشید، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید مرزهای مناسبی را در روابط تعیین کنید و یک رابطه سالم با خود و دیگران حفظ کنید.

عزت نفس پایین

عزت نفس پایین ممکن است به طرق مختلف ظاهر شود. داشتن برخی ویژگی های زیر نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که شما از عزت نفس پایینی برخوردار هستید:

با اعتماد به نفس مبارزه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید.
باور دارید که دیگران بهتر از شما هستند.
در بیان نیازهای خودتان مشکل دارید.
ممکن است روی نقاط ضعف خود تمرکز کنید.
اغلب ترس، شک به خود و نگرانی را تجربه کنید.
ممکن است ترس شدیدی از شکست داشته باشید.
ممکن است نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح دهید.
در پذیرش بازخورد مثبت و نه گفتن و تعیین حد و مرز مشکل دارید.
دید منفی نسبت به زندگی دارید و احساس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید شرایط را کنترل کنید.

عزت نفس پایین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند منجر به انواع اختلالات سلامت روان از جمله اختلالات اضطرابی و اختلالات افسردگی شود. همچنین ممکن است برای شما دشوار باشد که اهداف خود را دنبال کنید و روابط سالم را حفظ کنید. داشتن عزت نفس پایین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به طور جدی بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به افکار خودکشی را افزایش دهد.

عزت نفس بیش از حد

عزت نفس بیش از حد بالا اغلب با خودشیفتگی اشتباه گرفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در حالی که این دو علائم و ویژگی های خاص خودشان را دارند و تا حدودی از هم جدا هستند. افراد با ویژگی های خودشیفتگی ممکن است به نظر عزت نفس بالایی داشته باشند، اما عزت نفس آنها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند ناپایدار باشد و بسته به موقعیت خاص دائماً تغییر کند. کسانی که عزت نفس بیش از حد دارند با مشکلات زیر دست و پنجه نرم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند:

ممکن است روی همیشه درست و کامل بودن تمرکز کند.
آنها باور دارند که تحت هیچ شرایطی شکست نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خورند. حتی باور دارند از دیگران ماهرتر یا بهتر هستند.
ممکن است ایده های بزرگی داشته باشند و مهارت ها و توانایی های خود را به شدت دست بالا ببرد

این در حالی است که عزت نفس بیش از ح می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند منجر به مشکلات روابط، دشواری در موقعیت های اجتماعی و ناتوانی در پذیرش انتقاد شود.

چگونه عزت نفس را افزایش دهیم؟

خوشبختانه، مراحلی وجود دارد که می‌توانید برای رفع مشکلات مربوط به درک خود از خودتان و ایمان به توانایی‌هایتان، انجام دهید. برخی از اقداماتی که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید برای کمک به بهبود عزت نفس خود انجام دهید عبارتند از:

از خودگویی مثبت استفاده کنید. خواندن جملات تاکیدی مثبت برای خود را تمرین کنید.
افکار منفی خود را بشناسید. یاد بگیرید که افکار تحریف شده ای را که بر ارزش خود تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد، شناسایی کنید.
الگوهای تفکر منفی را به چالش بکشید. وقتی متوجه شدید که درگیر افکار منفی هستید، سعی کنید با افکار واقعی تر و یا مثبت تر مقابله کنید.
با خودتان مهربان باشید. تمرین کنید که خود را به خاطر اشتباهات گذشته ببخشید و با پذیرش تمام اجزای خود به جلو حرکت کنید.

عزت نفس پایین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به اختلالات سلامت روان، از جمله اضطراب و افسردگی، کمک کند یا یکی از علائم آن باشد. مشاوره با یک روانشاس یا درمانگر را در مورد گزینه های درمانی موجود، که ممکن است شامل روان درمانی (حضوری یا آنلاین )، داروها، یا ترکیبی از هر دو باشد، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند در رسیدن به عزت نفس سالم، موثر و مفید باشد.

اعتماد به نفس در مقابل عزت نفس

اصطلاحات اعتماد به نفس و عزت نفس اغلب با هم ترکیب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. اعتماد به نفس به ایمان داشتن به توانایی و مهارت های یک فرد اشاره داد. عزت نفس به احساس ما نسبت به خودمان بستگی دارد. هم شامل افکار و هم احساسات می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و بر نحوه درک ما از دیگران و تعامل با جهان تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد.

وقتی کودکان عزت نفس سالمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ دارند، احتمال دارد به اعتماد به نفس بالاتری داشته باشند. برعکس، افراد با دید منفی نسبت به خودشان ممکن است عزت نفس پایینی داشته باشند و همین منجر به کاهش اعتماد به نفس آنها شود.

اعتماد به نفس این است که بدانیم چه کاری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانیم انجام دهیم و چه کاری نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانیم انجام دهیم و به توانایی های خود اعتماد کنیم. کودکانی که اعتماد به نفس دارند، ممکن است تمایل بیشتری برای مقابله با چالش ها و همچنین پذیرفتن مسئولیت کارهای خود داشته باشند. آنها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند شکست را تجربه کنند و یادبگیرند در تلاش های آینده بیشتر تلاش کنند.

برای کودکان در سن مدرسه، یک مشکل یادگیری ناشناخته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند عواقب جدی داشته باشد. نه تنها منجر به عقب ماندن در توسعه مهارت های سوادآموزی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، بلکه اغلب باعث ایجاد احساس ناامیدی، اضطراب و خشم آنها خواهد شد.

این باور که آنها نسبت به همسالان خود از هوش یا توانایی کمتری برخوردار هستند، باعث کاهش عزت نفس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که به مرور زمان ممکن است کودک را افسرده کند.

سخن آخر

اگرچه برخی از دلایل عزت نفس پایین مانند عوامل ژنتیکی، تجربیات اولیه کودکی و ویژگی های شخصیتی قابل تغییر نیستند، اما اقداماتی وجود دارد که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید برای احساس امنیت و ارزش بیشتر بردارید. به یاد داشته باشید که هیچ فردی نسبت به دیگران پایین تر و کم ارزش تر نیست. در نظر گرفتن این موضوع ممکن است به شما کمک کند تا یک حس سالم از عزت نفس را حفظ کنید.