ترس چیست؟

ترس یک احساس طبیعی، قدرتمند و اولیه انسانی است. ترس یا فوبیا شامل یک پاسخ بیوشیمیایی کلی و همچنین یک پاسخ عاطفی فردی بالا است که ما را از وجود خطر یا تهدید آسیب آگاه می‌‌کند. این خطر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند جسمی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌و یا حتی روانی باشد. گاهی ترس ناشی از تهدیدهای واقعی است، اما می‌‌تواند از تهدیدهای ذهنی هم سرچشمه بگیرد. ترس همچنین می‌‌تواند علامت و نشان دهنده برخی از بیماری‌‌های روانی از جمله اختلال هراس، اختلال اضطراب اجتماعی، فوبیا و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) باشد.

اما به طور کلی باید توجه داشته باشید که فوبیا از دو واکنش اولیه به نوعی تهدید درک شده تشکیل می‌‌شود. این واکنش‌ها شامل واکنش‌‌های فیزیکی یا جسمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و احساسی یا عاطفی هستند.

واکنش فیزیکی در برابر ترس

فوبیا یک احساس طبیعی و یک مکانیسم بقا است. وقتی با تهدیدی روبرو می‌‌شویم، بدن ما به روش‌‌های خاصی پاسخ می‌‌دهد. واکنش‌‌های فیزیکی نسبت به ترس شامل تعریق، افزایش ضربان قلب و سطح بالای آدرنالین است که ما را بسیار هوشیار می‌‌کند.

این واکنش فیزیکی به عنوان پاسخ «جنگ یا گریز» نیز شناخته می‌شود که با آن بدن خودش را برای ورود به جنگ یا فرار آماده می‌کند. این واکنش بیوشیمیایی احتمالاً یک تحول تکاملی محسوب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و یک پاسخ خودکار است که برای بقای ما بسیار مهم و ضروری است.

پاسخ عاطفی در ترس

از سوی دیگر، واکنش عاطفی به فوبیا بسیار شخصی است. از آنجایی که فوبیا شامل برخی از واکنش‌های شیمیایی مشابه در مغز ما می‌شود که احساسات مثبتی مانند شادی و هیجان انجام می‌دهند، احساس فوبیا در شرایط خاصی می‌تواند سرگرم‌کننده باشد، مانند زمانی که فیلم‌های ترسناک تماشا می‌کنید.

برخی از افراد به دنبال راهکارهایی برای تخلیه آدرنالین خود هستند و در ورزش‌‌ها و سایر موقعیت‌‌های هیجان انگیز ترسناک شرکت می‌‌کنند. برخی دیگر نسبت به احساس فوبیا واکنش منفی نشان می‌‌دهند و به هر قیمتی از موقعیت‌‌های ترس آور اجتناب می‌‌کنند.

اگرچه واکنش فیزیکی افراد نسبت به فوبیا کاملا یکسان است، اما تجربه فوبیا بسته به فرد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند مثبت یا منفی تلقی شود.

ترس چگونه بروز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند؟

وقتی خطری را احساس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنیم، مغز فوراً واکنش نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد و سیگنال‌‌هایی را ارسال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند که سیستم عصبی را فعال می‌‌سازد. این باعث پاسخ‌‌های فیزیکی مانند ضربان قلب سریع‌‌تر، تنفس سریع و افزایش فشار خون می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. خون به گروه‌‌های عضلانی پمپاژ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود تا بدن را برای فعالیت فیزیکی (مانند دویدن یا مبارزه) آماده کند. پوست برای خنک نگه‌‌داشتن بدن عرق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. برخی از افراد ممکن است متوجه احساسات در معده، سر، قفسه سینه، پاها یا دست‌های خودشان شوند. این احساسات فیزیکی فوبیا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند خفیف یا قوی باشد.

این پاسخ به عنوان «جنگ یا گریز» شناخته می‌شود، زیرا این دقیقاً همان چیزی است که بدن خود را برای انجام آن آماده می‌کند: مبارزه با خطر یا دویدن سریع برای فرار. بدن در این حالت جنگ-فرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماند تا زمانی که مغز یک پیام “کاملا واضح” را دریافت و پاسخ را خاموش کند.

گاهی اوقات فوبیا توسط چیزی مبهوت‌‌کننده یا غیرمنتظره (مانند صدای بلند) ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، حتی اگر واقعاً خطرناک نباشد.

علائم فوبیا

فوبیا اغلب شامل علائم جسمی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و عاطفی است. هر فردی ممکن است فوبیا را به گونه‌‌ای منحصر به فرد تجربه کند، اما برخی از علائم و نشانه های رایج ترس، عبارتند از:

• لرز
• تنگی نفس
• تعریق
• ناراحتی معده
• خشکی دهان
• حالت تهوع
• ضربان قلب تند
• درد قفسه سینه

علاوه بر علائم جسمی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌و فیزیکی، ‌‌فوبیا افراد ممکن است علائم روانی مانند احساس غرق شدن، ناراحتی، احساس عدم کنترل یا احساس مرگ قریب‌‌الوقوع را تجربه کنند.

فوبیا در دوران کودکی

بروز برخی از تفوبیا های خاص در دوران کودکی کاملا طبیعی هستند.

بچه‌‌های خردسال اغلب از تاریکی، تنها بودن، غریبه‌ها و هیولاها یا دیگر موجودات خیالی ترسناک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترسند. بچه‌های مدرسه‌ای ممکن است وقتی هوا طوفانی است یا تنها می‌‌خوابند، بترسند. اکثر بچه‌ها همانطور که رشد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند با حمایت بزرگسالان و یاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند به آرامی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌بر این فوبیا ها غلبه کنند و از آنها پیشی بگیرند.

برخی از کودکان نسبت به فوبیاها حساس‌تر هستند و ممکن است برای غلبه بر آن‌ها مشکل داشته باشند. وقتی ترس‌ها فراتر از سن مورد انتظار باقی می‌مانند، ممکن است نشانه آن باشد که فردی بیش از حد ترسیده، نگران یا مضطرب است. افرادی که فوبیای خیلی شدید یا خیلی طولانی است، احتمال دارد برای غلبه بر آنها به کمک و حمایت نیاز داشته باشند.

ترس چگونه تشخیص داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟

اگر احساس ترس مداوم و بیش از حد دارید با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد و آزمایش‌های آزمایشگاهی را برای شما تجویز کند تا مطمئن شود که ترس و اضطراب شما با یک بیماری زمینه‌ای مرتبط نیست.

پزشک همچنین سوالاتی در مورد علائم شما از جمله مدت زمانی که آنها را تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید، شدت آنها و موقعیت‌‌های استرس‌‌زایی که تمایل به تحریک ترس شما را دارند می‌‌پرسد. بسته به علائم تان، پزشک ممکن است یک نوع اختلال اضطرابی مانند فوبیا را تشخیص دهد.

در جایی که بیشتر مردم تمایل دارند ترس را فقط در موقعیتی تجربه کنند که ترسناک یا تهدیدآمیز تلقی می‌‌شود، کسانی که با اختلالات اضطرابی زندگی می‌‌کنند ممکن است از خود ترس و پاسخ های خودشان نسبت به ترس بترسند. آنها پاسخ های ترس خود را منفی می‌‌دانند و برای اجتناب از این پاسخ‌ها و عکس‌‌العمل نسبت به آنها تلاش می‌‌کنند.

فوبیا، پاسخ طبیعی ترس است. ترس، عکس‌‌العمل به یک شی یا موقعیتی است که خطر واقعی ندارد. اگرچه می‌دانید که ترس غیرمنطقی است، نمی‌توانید از بروز آن جلوگیری کنید. در اختلالات اضطرابی، ترس با گذشت زمان بدتر می‌‌شود، زیرا ترس از پاسخ ترس به وجود می‌‌آید.

شایع‌‌ترین علل بروز فوبیا چیست؟

ترس بسیار پیچیده است. برخی از ترس‌ها ممکن است ناشی از تجربیات یا آسیب‌‌های روانی ما باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ترس از چیز دیگری را به طور کامل نشان دهند. با این حال، ترس‌های دیگری ممکن است رخ دهند، زیرا علائم فیزیکی ایجاد می‌کنند، مانند ترس از ارتفاع، زیرا باعث می‌شوند احساس سرگیجه و ناراحتی در معده داشته باشید.

برخی از محرک های رایج ترس، عبارتند از:

• وقایع تخیلی
• ترس از رویدادهای آینده
• خطرات واقعی زیست محیطی
• برخی از اشیاء یا موقعیت های خاص (عنکبوت، مار، ارتفاع، پرواز و غیره)

برخی از ترس‌ها معمولاً ذاتی هستند و ممکن است تحت تأثیر روند تکاملی ما قرار بگیرند زیرا به بقا کمک می‌کنند. اما سایر آنها آموخته می‌‌شوند و با تجربیات آسیب‌‌زا مرتبط هستند.

انواع ترس کدامند؟

برخی از انواع مختلف اختلالات اضطرابی که با ترس مشخص می‌‌شوند، عبارتند از:

• آگورافوبیا
• اختلال هراس
• فوبیای خاص
• اضطراب اجتماعی
• اختلال اضطراب فراگیر
• اضطراب جدایی
• اختلال اضطراب اجتماعی
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

ترس چگونه درمان می شود؟

مواجهه درمانی و یا قرار گرفتن مکرر در موقعیت‌های مشابه منجر به سازگاری و آشنایی نسبت به آنها می‌شود که می‌تواند به طور چشمگیری واکنش ترس را کاهش دهد. مواجهه درمانی یکی از گزینه‌‌های درمانی برای درمان‌ اکثر فوبیاها است.

درمان‌های فوبیا که مبتنی بر روان‌شناسی ترس هستند، بر تکنیک‌هایی مانند حساسیت زدایی سیستماتیک و غرق شدن تمرکز دارند. هر دو تکنیک با پاسخ های فیزیولوژیکی و روانی بدن شما برای کاهش ترس اثر می‌‌کنند.

حساسیت زدایی سیستماتیک

در حساسیت زدایی سیستماتیک، شما به طور تدریجی به سمت یکسری از موقعیت های مشابه که از آنها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترسید هدایت می‌‌شوید. به عنوان مثال، اگر از مار ترس دارید، ممکن است جلسه اول خودتان با درمانگر در مورد مارها صحبت کنید. به تدریج، در جلسات بعدی درمانگر، شما را به تماشای تصاویر مارها، بازی با مارهای اسباب بازی و در نهایت دست زدن به یک مار زنده هدایت می‌‌کند. این روش معمولاً با یادگیری و به کارگیری تکنیک های مقابله ای جدید، برای مدیریت ترس همراه است.

غرق کردن (Flooding)

این تکنیک می‌‌تواند کاملاً در درمان ترس موثر باشد. غرق کردن بر اساس این فرض که فوبیای شما یک رفتار آموخته شده است و باید آن را فراموش کنید، استوار است. در این روش، شما در معرض مقدار زیادی از شی‌‌هایی که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترسید قرار می‌‌گیرید یا برای مدت طولانی در یک محیط امن و کنترل شده در معرض یک موقعیت ترسناک قرار خواهید گرفت تا زمانی که ترس شما کاهش یابد. به عنوان مثال، اگر از هواپیما می‌‌ترسید، درمانگر از شما می‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهد از پله های آن بالا بروید.

نکته اصلی این است درمانگر سعی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند شما را از اضطراب شدید و هراس احتمالی به سمتی سوق دهد که با ترس خود مقابله کنید و در نهایت متوجه شوید که شجاع هستید.

در حالی که این درمان‌ها می‌توانند بسیار مؤثر باشند، مهم است که چنین رویکردهای مقابله‌ای تنها با راهنمایی یک متخصص بهداشت روان آموزش دیده انجام شود.

چگونه با ترس مقابله کنیم؟

همچنین مراحلی وجود دارد که می‌‌توانید برای مقابله با ترس در زندگی روزمره انجام دهید. چنین استراتژی‌‌هایی بر مدیریت اثرات فیزیکی، احساسی و رفتاری ترس تمرکز می‌‌کنند. برخی از کارهایی که می‌‌توانید انجام دهید، عبارتند از:

• از تکنیک های مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، آرام سازی پیشرونده عضلانی و تجسم استفاده کنید.
• مراقب سلامتی خود باشید. خوب غذا بخورید، ورزش منظم داشته باشید و هر شب به اندازه کافی بخوابید.
• از اطرافیان خود کمک بگیرید. داشتن افراد حامی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌در زندگی می‌‌تواند به شما در مدیریت احساسات ترس کمک کند.
• ذهن آگاهی را تمرین کنید. در حالی که همیشه نمی‌‌توانید جلوی برخی از احساسات را بگیرید، اما هوشیار و آگاهی نسبت به آنها می‌‌تواند به شما در مدیریت احساسات کمک کند و افکار منفی را با افکار بهتر و مثبت جایگزین کنید.

سخن آخر

ترس یک احساس مهم انسانی است که می‌‌تواند به محافظت از شما در برابر خطر کمک کند و شما را برای هر گونه اقدام احتمالی آماده سازد. اما همچنین می‌‌تواند منجر به بروز عوارض‌‌های طولانی مدت اضطراب شود. تشخیص و یادگیری راه‌‌هایی برای کنترل ترس می‌‌تواند به شما کمک کند تا بهتر با این احساسات کنار بیایید و از بروز اضطراب جلوگیری کنید.