بدون نظر

هذیان

هذیان یا Delusion عقیده ای است که با واقعیت مطابقت ندارد و با استدلال تصحیح نمی شود و مطابق فرهنگ جامعه فرد نیست. افرادی که دچار هذیان هستند، به افکار خود اعتقاد دارند. هذیان اغلب با سوء تفسیر از حوادث تقویت می شود. براساس دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری انجمن روان پزشکی آمریکا پنجمین نسخه (DSM-5) اختلال هذیان، بیماری است که حداقل 1 ماه علائم این بیماری را دارد و علائم روانی دیگری ندارد. متأسفانه، بیماران مبتلا به این اختلال از علائم آسیب شناختی خود اطلاعی ندارند و فرد ممکن است به ندرت دنبال درمان باشد.

بیمار مبتلا به هذیان اغلب به جای روان پزشک به متخصصین داخلی، جراحان، متخصصان پوست و وکلا مراجعه می کند.

شیوع هذیان

شیوع این اختلال در ایالات متحده بر اساس DSM-5 حدود 0.02٪ تخمین زده شده است، که به طور قابل توجهی پایین تر از شیوع اسکیزوفرنی (1٪) و اختلالات افسردگی (5٪) است. مردان بیشتر دچار هذیان پارانوئید می شوند، اما زنان احتمالاً بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به هذیان قرار دارند. متوسط سن شروع این بیماری 40 سال است و از 90- 18 سال متغیر می باشد. اگرچه هذیان ممکن است در گروه های سنی جوان تر هم رخ دهد، اما این بیماری در افراد مسن شیوع بیشتری دارد.

علت هذیان

علت این اختلال ناشناخته است و چندین مشکل در تشخیص علت بیماری وجود دارد، که عبارتند از:

بیماران ممکن است علائم مشابهی با بیماری های دیگر داشته باشند.
این اختلال نسبت به بقیه بیماری های روانی کاملا فرق داشته و روند نسبتاً پایداری دارد.
بیماران اغلب حاضر به درمان نیستند و برای همین مطالعات تحقیقاتی برای تشخیص علت این اختلال در دسترس نمی باشد.

محققان دقیقاً مطمئن نیستند که چه عواملی باعث ایجاد هذیان می شود. اما به نظر می رسد انواع عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، روانی و محیطی در ایجاد آن نقش به سزایی دارند. علاوه بر آن، ناهنجاری های موجود در مغز و عدم تعادل هورمون های عصبی ممکن است احتمال ابتلای فرد را افزایش دهد. همچنین تروما و استرس نیز می تواند باعث این اختلال شود. افرادی که تمایل به منزوی شدن و گوشه گیری دارند در معرض ابتلا به این اختلال هستند.

عوامل بیولوژیکی می توانند در بروز هذیان نقش داشته باشند، زیرا این اختلال با طیف گسترده ای از شرایط پزشکی و بیماری همراه است. به طور مثال اختلالات عصبی، ضایعات گانگلیون پایه و لوب تمپورال در مغز معمولاً با هذیان همراه هستند. هذیان اغلب بخشی از اختلالات روانی است و ممکن است با توهم همراه باشند. توهم شامل درک چیزی است که واقعیت ندارد.

بیماری ها و هذیان

هذیان می تواند علائم بیماری های زمینه ای و یا اختلالات مغزی باشد و برخی شرایط ممکن است با این اختلال همراه باشد، از جمله:

مسمومیت فلزات سنگین. جیوه، آرسنیک، منگنز، تالیم

کمبود ویتامین. ویتامین B-12، فولات، تیامین یا کمبود نیاسین

بیماری عفونی. ایدز، سیفلیس، مالاریا، آنسفالیت حاد ویروسی

غدد درون ریز. بیماری آدیسون، سندرم کوشینگ، پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید

اختلالات متابولیک. هیپرکلسمی، هیپوناترمی، هیپوگلیسمی، اورمی، انسفالوپاتی کبدی، پورفیری

بیماری عروقی. بیماری عروقی آترواسکلروتیک، انسفالوپاتی فشار خون بالا، خونریزی زیر قطبی شریانی موقت

سایر اختلالات سیستم عصبی مرکزی. تومورهای مغزی، صرع، به ویژه اختلال تشنج جزئی، ضربه به سر، هماتوم ساب دورال، آسیب مغزی بی حسی

اختلالات عصبی. بیماری آلزایمر، بیماری هانتینگتون، بیماری پارکینسون، پایه کلسیفیه شده گانگلیون (بیماری فار)، اسکلروز متعدد، دیستروفی متاکروماتیک

اختلالات روان پزشکی و هذیان

علاوه بر آن اختلالات روان پزشکی مرتبط با این اختلال، شامل موارد زیر است:

اختلال توهم. افراد مبتلا به اختلال توهم دچار هذیان هم می شوند.

دمانس. تقریباً یک سوم افراد مبتلا به زوال عقل به این اختلال مبتلا می شوند.

جنون جوانی. اسکیزوفرنی شامل یک قسمت علائم مثبت، از جمله توهم یا هذیان می باشد.

بیماری پارکینسون. تقریباً 50 درصد از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دچار هذیان و توهم می شوند.

اختلال روانی. افراد مبتلا به اختلال روانی احتمال دارد توهم و هذیان را تجربه کنند. علائم آن ها یک ماه یا کمتر طول می کشد.

روان پریشی پس از زایمان. تغییرات هورمونی پس از زایمان می تواند در برخی از زنان باعث روان پریشی پس از زایمان و حتی هذیان شود.

سایر اختلالات روانی. بعضی اوقات، افراد مبتلا به افسردگی یا اختلال دو قطبی احتمال دارد، دچار هذیان شوند. هذیان مرتبط با اختلالات افسردگی یا دو قطبی معمولاً پس از شروع علائم افسردگی یا هیپومنیک – شیدایی بروز می کند.

اختلال روانی ناشی از مصرف مواد و یا داروها. مسمومیت با مواد مخدر یا الکل یا ترک آن در برخی افراد می تواند باعث هذیان شود. علائم در این صورت معمولاً خفیف هستند و به محض ترک دارو، برطرف خواهند شد. اختلالات مربوط به مواد آمفتامین و کوکائین رایج ترین مواد مخدر در ارتباط با هذیان، از نوع آزار و اذیت هستند. سایر داروهای مخدر (به عنوان مثال، توهم زا ها، استروئیدهای آنابولیک) و الکل به پیشرفت این اختلال کمک می کنند . به عنوان مثال، ترک الکل ممکن است با نوع جسمی این اختلال همراه باشد.

دارو ها و هذیان

هذیان می تواند عوارض جانبی برخی از داروها باشد، از جمله: هورمون های آدرنوكورتیكروتروپیك، استروئیدهای آنابولیك، كورتیكواستروئیدها، سایمتیدین، آنتی بیوتیك ها (به عنوان مثال سفالوسپورین ها، پنی سیلین)، دی سولفیرام، داروهای آنتی كولینرژیك، آگونیست های دوپامین، مکمل های گیاهی

عوامل خطر هذیان

عوامل خطر مرتبط با این اختلال هذیان، عبارتند از:

ازدواج
شاغل بودن
وضعیت مهاجرت
وضعیت اقتصادی پایین
بیوه بودن (در بین زنان)
دشمنی و کینه توزی (در بین مردان)

علائم هذیان

به طور کلی، اغلب بیماران مبتلا بدون بروز هیچ گونه علائمی از نظر ظاهری مرتب و خوش لباس هستند. اما گفتار، وضعیت روانی و ارتباط چشمی آن ها ممکن است علائم مرتبط با این اختلال را نشان دهند. وضعیت روانی این افراد به نوع اختلال بستگی دارد. به عنوان مثال، بیماران مبتلا به توهم آزار دهنده ممکن است مشکوک و مضطرب باشند. احتمال دارد، تنگی نفس خفیف در برخی از انواع هذیان وجود داشته باشد. توهمات لمسی و بویایی (مثلاً احساس آلوده شدن به حشرات، درک بوی بدن) در برخی از انواع هذیان ها می تواند وجود داشته باشد. اما توهم شنوایی یا بینایی که از لحاظ کلیشه ای در بیشتر اختلالات شدید روانی (مثل اسکیزوفرنی) دیده می شود در اختلال هذیان وجود ندارد.

پلیس، اعضای خانواده، همکاران و پزشکان معمولاً اولین کسی هستند که به اختلال هذیان مشکوک شده و غالباً بیماری را تشخیص می دهند. بررسی افکار خودکشی یا خودکشی در بیماران مبتلا به این اختلال به خصوص انواع آزار دهنده و جسمی بسیار مهم است. علاوه بر آن، برخی از انواع اختلالات هذیان مثل شهوانی، حسادت و آزار و اذیت بیشتر از سایرین با خطر خشونت همراه هستند.

انواع هذیان

هذیان وابسته به عشق شهوانی Erotomanic

بیماران مبتلا به نوع وابسته به عشق شهوانی، معمولاً زنان هستند، اگرچه در مردان هم دیده می شود. در این نوع هذیان، فرد معتقد است كه شخصی (معمولاً از جایگاه اجتماعی بالاتر) عاشق او شده است. مثلا زنی معتقد است یک بازیگر مرد او را دوست دارد . بیماران ممکن است با استفاده از ایمیل و سایر ارتباطات الكترونیكی، برقراری تماس تلفنی، ارسال نامه و هدایا، جلسات ملاقات بی دلیل و حتی تعقیب و گریز سعی کند با فرد مورد نظر ارتباط برقرار کند. در برخی موارد این رفتارها منجر به رفتارهاي تهاجمی و آسیب زا مي شوند.

هذیان گراندیوز یا بزرگ منشیGrandiose

بیماران گراندوز بر این باورند که آن ها دارای استعدادی بزرگ و ناشناخته هستند، برخی از اکتشافات مهم را انجام داده اند، رابطه خاصی با شخص برجسته برقرار کرده اند و یا بینش مذهبی خاصی دارند. حتی فرد معتقد است که استعداد، شهرت، ثروت یا قدرت بسیار خوبی دارد. نمونه ای از این نوع می تواند زنی باشد که معتقد است خدا به او قدرت فوق العاده ای داده است.

هذیان آزار دهنده یا Persecutory

این شایع ترین نوع اختلال هذیان است. بیماران مبتلا به نوع آزار دهنده معتقدند که مورد آزار و اذیت قرار می گیرند و یا به نوعی با وی بدرفتاری می شود. بیماران اغلب نوعی پریشانی عاطفی مانند تحریک پذیری، عصبانیت و نارضایتی را تجربه می کنند. در شرایط شدید، آن ها ممکن است نسبت به فرد مقابل رفتارهای خشونت آمیز داشته باشند و حتی به او آسیب برسانند.

هذیان حسادت یا Jealous

فرد با نوع حسود، ممکن است معتقد باشد که شریک زندگی وی غیر قابل اعتماد است. به عنوان مثال، یک مرد معتقد است شریک زندگی او هر وقت از سرویس بهداشتی عمومی استفاده می کند ممکن است با معشوقه ای دیگر قرار ملاقات داشته باشد. در حقیقت در نوع حسادت احتمال درجه ای از خیانت وجود دارد و حتی می تواند به اعمال خشونت آمیز از جمله خودکشی و قتل منجر شود.

هذیان جسمی یا Somatic

باورهای اصلی نوع جسمی، توهم در مورد عملکرد و احساسات بدن است. فرد فکر می کند به حشرات یا انگل آلوده شده است، قسمت هایی از بدن او کار نمی کند و یا زشت هستند. فرد با اعتقادات نوع جسمی معتقد است که او احساسات جسمی یا اختلالات بدنی را در زیر پوست خودش تجربه می کند، یا از یک بیماری پزشکی عمومی یا نقص رنج می برد. به عنوان مثال، فرد اعتقاد دارد انگل هایی در بدن او زندگی می کنند. این بیماران معمولاً برای اولین بار توسط متخصصین پوست، جراحان پلاستیک، متخصص کلیه، معده و سایر پزشکان تشخیص داده می شوند.

نامشخص – Unspecified

وقتی اختلال شخص در یک طبقه خاص و مشخصی قرار نگیرد و هیچ علت مشخصی نداشته باشد به عنوان نوع نامشخص تلقی می شوند.

مخلوط – Mixed

اگر فرد بیش از یک مورد هذیان داشته باشد و علائم انواع مختلفی را به طور همزمان نشان دهند و هیچ نوع خاصی نسبت به بقیه غالب نباشد، اختلال از نوع مخلوط شناخته می شود.

پیش آگهی هذیان

تحقیقات نشان داده که این اختلال اگر به موقع درمان شود پیش آگهی نسبتاً خوبی دارد.

به طور کلی، اختلالات هذیان نسبتاً درمان پذیر هستند و استفاده از روش های ترکیبی برای درمان رایج تر می باشند. داروهای متداول برای درمان هذیان شامل ترکیبی از داروهای ضد جنون و ضد افسردگی وجود دارد. علاوه بر این، بیماران در طول بیماری معمولاً بیش از یک داروی ضد افسردگی دریافت می کنند و مصرف دارو نیز همراه با روش های دیگر، مانند درمان شناختی – رفتاری کاربرد دارند. میزان دوزهای مورد نیاز داروهای ضد روان پریشی برای درمان هذیان مشخص نیست. با این حال، به نظر می رسد مبتلایان با دوزهای نسبتاً کم مصرف دارو، درمان خواهند شد. از داروهای ضد افسردگی بیشتر برای درمان اختلال هذیان به خصوص نوع جسمی استفاده می شود. به طور خلاصه، یک روش درمانی معقول از نظر دارویی برای بیمار مبتلا به این اختلال استفاده از یک ضد روان پریشی همراه با SSRI می باشد.

درمان هذیان

هذیان | پزشکت — Image of despair man at psychologist’s office

معمولاً فردی که دچار این اختالا شده است، اعتقادات و رفتار خودش را به عنوان یک مشکل نمی بیند و بیماری خودش را قبول ندارد برای همین به دنبال درمان نیست. درمان این اختلال اغلب شامل ترکیبی از دارو و روان درمانی است.

داروها می تواند شامل موارد زير باشد:

آرام بخش. برای اضطراب و یا برطرف کردن اختلالات خواب استفاده می شود.

داروهای ضد روان پریشی. این داروها برای مسدود کردن گیرنده های دوپامین در مغز استفاده می شود.

آنتی سایکوتیک های آتیپیک. برای مسدود کردن گیرنده های دوپامین و سروتونین در مغز استفاده می شود.

داروهای ضد افسردگی. در صورتی که شخص یک مسئله روانی دیگر مانند افسردگی را تجربه کند ممکن است از این داروها استفاده شود.

روان درمانی

روان درمانی می تواند شامل درمان شناختی رفتاری باشد که به فرد کمک می کند تا افکار و رفتارهای نادرست خودش را بشناسد و آن ها را تغییر دهد. خانواده درمانی نیز اغلب بخشی از روانی درمانی برای این اختلال می باشد. اعضای خانواده می توانند راهکارهای برای کمک به فرد را یاد بگیرند . در صورتی که احتمال داشته باشد فرد مبتلا به هذیان به خودش و یا دیگران آسیب برساند ممکن است وی در بیمارستان بستری شود.

مدیریت عوامل محیطی می تواند نقش به سزایی در درمان فرد داشته باشد.

اگر کسی معتقد است که فردی از طریق تلویزیون از او سوء استفاده می کند، شاید بهترین راهکار این باشد که از تماشای تلویزیون خودداری کند. یا اگر کسی فکر می کند که وقتی تنها وارد جمع می شود به او آسیبی وارد خواهد شد، بهتر است که شخص دیگری همراه با او باشد. برخی تحقیقات نشان می دهد مصرف مکمل های خاصی مانند اسیدهای چرب امگا 3 و ویتامین های گروه B می تواند به کاهش علائم این اختلال کمک کنند. بیماران بهتر است قبل از شروع هر نوع روش درمانی جایگزین، در مورد خطرات احتمالی، عوارض جانبی و تداخلات دارویی با پزشک خود مشورت کنند.