گفتاردرمانی کودکان در منزل

گفتاردرمانی کودکان در منزل برای کودکان مبتلا به لکنت زبان یا آن دسته از کودکانی که نمی توانند درست صحبت کنند، موثر است. برخی از کودکان می توانند صحبت کنند، اما در بیان کلمات روان نیستند. آنها با کنار هم قرار دادن کلمات و اصوات نمی توانند افکار خود را به صورت یک جمله کامل بیان کنند. ممکن است گفتار آنها واضح نباشد و یا به لکنت زبان مبتلا باشند. وجود چنین مشکلاتی باعث می شود کودک نتواند با دیگران ارتباط برقرار کند. ابتلا به این مشکلات در برخی موارد باعث کاهش شدید اعتماد به نفس کودک می شود.

این مشکلات معمولا از طریق گفتاردرمانی به آسانی برطرف می شوند. همچنین انجام برخی از بازی ها و فعالیت ها در رشد مهارت زبانی کودک شما کمک می کنند.

گفتاردرمانی چیست؟

گفتاردرمانی یک روش مداخله در زبان است. این علم توانبخشی بر بهبود گفتار کودک، توانایی او در تشخیص کلمات و غلبه بر مشکلاتی مانند ضعف بیان، تکرار صدا، کلمه یا عبارت متمرکز است. با استفاده از گفتار درمانی می توان  اختلالات صوتی را نیز برطرف کرد.

گفتار درمانی به کودک کمک می کند تا بهتر بتواند منظور خود را به صورت کلامی و غیرکلامی بیان کند. به طور کلی فوائد گفتار درمانی در کودکان عبارت است از:

روان کردن صحبت. کودکان مبتلا به مشکلات گفتاری در بیان کلمات مشکل داشته و نمی توانند مانند دیگران راحت و روان صحبت کنند. وظیفه گفتار درمانگر این است که با رفع این دشواری به بیان بهتر کلمات توسط کودک کمک کند.

تنظیم بلندی صدا. اغلب کودکانی که مشکل گفتاری دارند با صدای بلند یا آهسته صحبت می کنند. وظیفه گفتار درمانگر این است که به کودک کمک کند تا کلمات را به صورت واضح بیان کرده و بلندی صدای خود را تنظیم کند.

رسا کردن گفتار: کودکانی که از اختلالات گفتاری رنج می برند نمی توانند پیام خود را با استفاده از کلمات، جملات و نوشتن به خوبی به دیگران منتقل کنند. آنها همچنین برای استفاده صحیح از دستور زبان و قالب بندی کلمات در یک جمله مشکل دارند. توصیف حوادث و یا تعریف یک ماجرا برای این کودکان کار دشواری است. شرکت در جلسات گفتار درمانی در رفع این مشکلات تاثیر بسیار زیادی دارد.

به طور کلی، کودکان تمایلی به صحبت کردن زیاد ندارند. برای کودکان درک آنچه می خواهند بگویند دشوار است. بنابراین مشاهده چنین مواردی در کودک الزاما به این بدان معنا نیست که کودک دچار اختلالات گفتاری بوده و به درمان نیاز دارد.

چگونه نیاز به گفتاردرمانی را تشخیص دهیم؟

در صورت نیاز به گفتاردرمانی، ابتدا باید سطح مشکل کودک را بررسی کنید. سه گروه از کودکان اغلب به جلسات گفتار درمانگری نیاز دارند:

گروه اول

• به دلیل روشن نبودن گفتار، درک آنچه کودک می گوید برای دیگران دشوار است.
• کودک شما در گفتن کلمات یا بیان افکار خود با استفاده از کلمات به تلاش زیادی نیاز دارد.
• گفتار کودک به دلیل لکنت زبان، تکرار دائم کلمات و ایجاد وقفه های متوالی مختل و طولانی می شود.
• کودک معمولا جمله های دو تا سه کلمه ای را به کار برده و از کلمات تکراری مانند ماما و بابا استفاده می کند.
• کودک در مهارت های اجتماعی مانند دوست یابی، برقراری ارتباط مستقیم، یادگیری مهارت های بازی و تعامل با دیگران عملکرد ضعیف دارد.

گروه دوم

کودک ممکن است تلفظ کاملی از کلمات و جملات داشته باشد. اما هنوز هم برای صحبت کردن در جمع های اجتماعی، پیدا کردن یک دوست جدید یا مطرح کردن درخواست های ساده از کسی مهارت های زبانی کافی ندارد.

گروه سوم

كودك ممكن است به علت ناتوانی های جسمی، شرایط پزشکی مانند اوتیسم یا اختلال شنوایی به گفتار درمانی نیاز داشته باشد. زیرا ابتلا به این بیماری ها بر توانایی برقراری ارتباط با دیگران تأثیر منفی می گذارد.

در صورت مشاهده موارد فوق با یک متخصص آسیب شناس گفتار و زبان مشورت کنید. این متخصص ها معمولاً جلسات درمان را از دوران کودکی شروع کرده و تا سالهای مدرسه ادامه می دهند. حتی با وجود ثبت نام کودک در جلسات گفتاردرمانی، باز هم برای کمک به پیشرفت کودک، می توانید تمرینات گفتاردرمانی را در منزل با کودک خود انجام دهید.

حتی اگر کودک شما دیرتر از سایر همسالان خود شروع به صحبت کرد، باید در نظر داشته باشید که شنوایی کودک شما خوب است. شنوایی کودک را می توانید در خانه ارزیابی کنید تا ببینید که آیا کودک به صداهای بلند پاسخ می دهد یا خیر. برای انجام این کار یک صدای بلند مانند موسیقی در خانه پخش کنید. اگر کودک سرش را به سمت منبع صدا چرخاند می توان با یقین گفت که کودک شما مشکل ناشنوایی ندارد.

تمرینات گفتاردرمانی در خانه

یکی از مهمترین کارهایی که باید انجام دهید پرهیز از هرگونه اظهار نظر منفی در مورد توانایی گفتار فرزندتان است. اگر کودک شما لکنت زبان دارد، او را تحت فشار قرار ندهید. در عوض، برای بهبود سریع تر او نکات زیر را دنبال کنید:

• کودک را به مکالمه تشویق کنید: از کودک خود در مورد موضوعات مختلف سوالاتی بپرسید تا شروع به صحبت کند. به عنوان مثال از او بپرسید “اگر با یک پرنده دوست بودی چه کار می کردی؟” کودک با پاسخ های مفصل به سوالات شما تشویق می شود که عقاید خود را بیان کند.
• با دقت گوش کنید: حتی اگر زمان زیادی می برد که کودک بتواند جملات خود را تکمیل کند، با دقت به صحبت های او گوش دهید. وقتی با دقت به صحبت های فرزندتان گوش می کنید، او اعتماد به نفس لازم برای صحبت کردن را پیدا می کند. در نتیجه کودک شما تمام تلاش خود را می کند که بهتر و واضح تر صحبت کند.
• مشکل کودک را ارزیابی کنید: مشکل فرزند خود را ارزیابی کرده و ببینید کودک شما در کدام وضعیت بیشتر دچار مشکل می شود. این ارزیابی به شما کمک می کند که بفهمید مشکلات گفتاری کودک مستقل هستند و یا با سایر مشکلات رشد او ارتباط دارند. همچنین عملکرد کودک خود را با سایر همسالانش مقایسه کنید. این مقایسه باعث می شود که مشکل کودک خود را بهتر تشخیص دهید.
• کودک را وادار به خواندن کنید: چند کتاب داستان جالب تهیه کنید. از کودک خود بخواهید که خلاصه داستان ها را برای شما تعریف کند. خبری را که مورد علاقه فرزندتان است، برداشته و از او بخواهید که آن را با صدای بلند برای همه بخواند. به کودک خود بگویید که خواندن این خبر را دو یا سه بار دیگر تکرار کند. چنین فعالیت هایی باعث تقویت گفتار و رشد مهارت های زبانی کودک می شود.

با کودک بازی کنید.

کودک را همراه با خواهر و برادر های دیگر و یا دوستانش در یک مکان جمع کنید. به آنها بگویید که به صورت یک حلقه در کنار هم بنشینند. جمله ای را در گوش یک کودک بگویید. کودک باید این جمله را به کودک دیگری که در کنارش نشسته، منتقل کند. در نهایت، جمله ای که کودک آخر اعلام می کند باید همان جمله ای باشد که شما به اولین کودک گفته بودید.

هر بار به یک صدا بپردازید.

برای حل یک مسئله ابتدا آن را به قسمت های ساده تر و کوچکتر تقسیم کنید. به عنوان مثال اگر می خواهید نحوه استفاده صحیح از صدای ف را به فرزند خود آموزش دهید، ابتدا به او توضیح دهید که این حرف را چگونه باید تلفظ کند. سپس هجاهای مختلف مانند اوف را به او یاد بدهید. پس از آن به سراغ کلماتی مانند فرهاد، فوری و فالوده بروید که دارای حرف ف هستند. در آخر از این کلمات در ساخت جمله ها و مکالمات روزانه استفاده کنید.

برای بهبود گفتار کودک می توانید فعالیت های مختلف را امتحان کنید. اما به یاد داشته باشید که فرزند شما باید از انجام این فعالیت ها لذت ببرد. اگر کودک احساس خستگی کند ممکن است با شما همکاری نکند.

تمرینات گفتاردرمانی در منزل

هر یک از تمریناتی که در ادامه آموزش می دهیم ذهن کودک را درگیر کرده و او را به ساختن جمله و صحبت کردن تشویق می کند.

فلش کارت

فلش کارت هایی که دارای تصاویر مختلف هستند را در مقابل کودک خود قرار دهید. از کودک خود بخواهید در مورد تصویری که روی کارت می بیند صحبت کند. ابتدا با چند کارت شروع کنید. در صورت مشاهده علاقه کودک و پیشرفت او در صحبت کردن می توانید تعداد تصاویر را افزایش دهید. این کار به شما کمک می کند که بفهمید کودک در گفتن کدام کلمات ضعف بیشتر دارد.

تمرین آینه

آینه ها بازخورد دیداری دارند. کودکانی که به مشکل مفصل فک مبتلا هستند، اغلب نمی دانند دهان خود را چگونه حرکت دهند تا صدا به طور دقیق ایجاد شود. صحبت در مقابل آینه به کودک کمک می کند تا ببیند هنگام تولید آن صدای خاص چگونه دهان خود را حرکت دهد. برای انجام این تمرین جلوی آینه بایستید و هر صدا را به طور جداگانه برای کودک خود تولید کنید. سپس، به کودک کمک کنید تا با نگاه کردن به آینه، تفاوت ها را تشخیص دهد.

لِی لِی

بر روی زمین یک لی لی با اعداد 1 تا 9 بکشید. از کودک بخواهید هر بار که روی یک عدد پرید کلمه را به زبان آورد. می توانید لی لی را با خانه های کمتری شروع کرده و به تدریج اعداد را افزایش دهید. هر بار که کودک بازی را با گفتن صحیح کلمات تمام کرد، به او پاداش بدهید. این کار باعث افزایش اعتماد به نفس کودک می شود.

پیاده روی

اگر با کودک خود به پیاده روی می روید، از او بخواهید برای هر تکرار صحیح کلمه یک قدم جلوتر برود. این بازی را می توانید در پارک یا در خانه امتحان کنید.

تمرینات حرکتی دهان در منزل

حرکت دهانی به استفاده از عضلات داخل دهان از جمله لب ها، گونه ها، فک و زبان گفته می شود. تمام این قسمت ها به عضلات متصل بوده و می توانند قوی یا ضعیف، هماهنگ یا ناهماهنگ باشند. برای اینکه بتوانیم صحبت کنیم، بخوریم، ببلعیم یا بنوشیم، به مهارت های حرکتی دهان نیاز داریم. برخی از تمرینات حرکتی دهان برای کودکان عبارتند از:

حرکات لب

حرکت لب یک تمرین دهانی عالی برای کمک به گفتار کودکان است.

• از کودک بخواهید در مقابل آینه یک بادکنک را پر از باد کرده و یا سوت بزند.
• به کودک بگویید حروفی مانند او و ای را در مقابل آینه تمرین کند. کودک یاد می گیرد که هر حرف الگوی حرکتی متفاوتی دارد. سپس از کودک بخواهید این حروف را با هم ترکیب کند.
• کودک در حالی که لب هایش بسته است می تواند گونه های خود را پر از باد کرده و آنها را بیرون دهد. در روش دیگر کودک می تواند یک گونه را پف کرده و گونه دیگر را استراحت بدهد.

حرکات زبان

• از کودک بخواهید با نوک زبان خود حروفی مانند مانند ت، پ و ف را تمرین کند.
• از کودک بخواهید زبانش را بیرون آورده و آن را به صورت دورانی به اطراف بچرخاند.
• به کودک بگویید زبان خود را در وسط دهان نگه دارد و آن را روی لبها یا دندانها قرار ندهد.

حرکات گونه ها

انجام حرکات زیر می تواند عضلات گونه کودک را تقویت کند:

• از کودک بخواهید لبهای خود را بسته و گونه ها را به داخل صورت بکشد.
• به کودک بگویید برای نوشیدن آب از نی استفاده کرده و در همان حال به حالت گونه ها دقت کند.

به طور کلی به یاد داشته باشید که کودکان، صحبت کردن را به طور طبیعی یاد می گیرند. بنابراین شما نباید آنها را تحت فشار قرار دهید. این فعالیتها فقط در صورتی باید انجام شوند که کودک آنها را دوست داشته باشد. کودک را مجبور به انجام این فعالیت ها نکنید. برای کمک به تقویت گفتار کودک هنگام استحمام، راه رفتن یا غذا دادن به کودک، با او مشغول صحبت شوید. در هنگام صحبت بهتر است از حرکات سر و دست و اشاره استفاده کنید.

برای شروع گفتاردرمانی کودک عجله نکنید. به کودک زمان بدهید تا مهارت های گفتاری خود را بهبود ببخشد. در حالی که به کودک در یادگیری صحبت کمک می کنید باید صبور و مثبت اندیش باشید. همدلی شما با کودک باعث پیشرفت سریع تر کودک در یادگیری می شود.