هیپنوتیزم، که به آن هیپنوتیزم درمانی یا پیشنهاد هیپنوتیزم هم گفته می شود، یک حالت مثل خلسه است که در آن فرد می تواند بیشتر تمرکز کند. این حالت معمولاً با کمک یک درمانگر و با استفاده از تکرار کلامی و تصاویر ذهنی انجام می شود. در هنگام هیپنوتیزم، معمولاً فرد احساس آرامش و می کند. این روش به شما کمک می کند تا بتوانید کنترل رفتارهای ناخواسته خود را به دست بگیرید و بهتر بتوانید با اضطراب و یا درد خود مقابله کنید. اما این روش باعث این نمی شود که کنترل رفتار خودتان را از دست بدهید.

انجمن روانشناسی آمریکا هیپنوتیزم را روند درمانی تعاملی توصیف می کند که با همکاری بین بیمار و درمانگر انجام می شود و در آن شرکت کننده به پیشنهادات هیپنوتیزم پاسخ می دهد. حتی گفته شده است که هیپنوتیزم می تواند علائم زوال عقل را کاهش دهد. هیپنوتیزم یک روند شناختی نسبتا عجیب است که بیشتر ما آن را به طور عینی تجربه نکرده ایم. در این روش شرکت کنندگان توسط یک درمانگر هدایت می شوند تا به پیشنهادات آن ها برای تغییر در احساسات، ادراک، افکار، احساسات و رفتارها پاسخ دهند. مشخصه اصلی  هیپنوتیزم ، حالت خواب آور آن است که بعضاً “آزمایش واقعیت” نامیده می شود. این حالت، مانند خواب، با کاهش آگاهی فرد از محیط اطراف مشخص می شود. اما برخلاف خواب، پایه و اساس هیپنوتیزم بر روی توجه و تمرکز است.

مراحل هیپنوتیزم

 مرحله القاء، كه به ترنس نیز معروف است از شخص خواسته می شود كه به یك واقعه واقعی (مثلاً تنفس) یا تخیلی (تصاویر هدایت شده) توجه و روی آن تمرکز كند. القاء با هدف القای هیپنوتیزم و تغییر آگاهی بیمار انجام می گیرد. در آن حالت درمانگر پیشنهادهایی برای تغییر ادراک یا رفتار فرد ارائه می کند. بسیاری از افراد نیازی به مرحله القاء ندارند. آن ها می توانند مستقیماً به مرحله پیشنهاد برسند.

نحوه هیپنوتیزم

شاید شما مانند بسیاری از افراد با شنیدن کلمه  هیپنوتیزم  یک شخص شرور و بد را تصور می کنید که با چرخاندن یک ساعت جیبی به عقب و جلو سعی می کند فرد مقابلش را هیپنوتیزم کند. در واقعیت، این حالت شباهت چندانی با این تصاویر کلیشه ای ندارد. به گفته روانشناس جان كیلستروم، “درمانگر فرد را هیپنوتیزم نمی كند. بلكه او به عنوان مربی به فرد کمک می کند در این حالت قرار بگیرد.”

در حالی که این روش اغلب به عنوان یک حالت خلسه مانند خواب توصیف می شود، بهتر است آن را به عنوان حالتی توصیف شود که با توجه بیش از حد و تمرکز همراه می باشد. افراد در این حالت غالباً خواب آلود و بیهوش به نظر می رسند، اما در واقعیت، افراد بیش از حد هوشیار هستند و آگاهی دارند. هیپنوتیزم معمولاً توسط یک متخصص آموزش دیده انجام می شود که از تجسم و تکرار کلامی برای القای حالت خواب آور استفاده می کند. تجربه خواب در این روند می تواند به طور چشمگیری از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از افراد هیپنوتیزم شده احساس رها شدن یا آرامش شدید می کنند درحالی که برخی دیگر ممکن است در حین آن کاملاً آگاه و قادر به انجام گفتگو باشند.

آزمایش های محقق ارنست هیلگارد نشان داد که می توان از این روش برای تغییر چشمگیر ” درک افراد ” استفاده کرد.

کاربرد هیپنوتیزم

• این روش می تواند برای مقابله با استرس و اضطراب مفید باشد.
• هیپنوتیزم می تواند استرس و اضطراب را قبل از عمل های جراحی، مانند بیوپسی پستان، کاهش دهد.

 سایر کاربرد ها:

کنترل درد

این رروش دردهای ناشی از سوختگی، سرطان، زایمان، سندرم روده تحریک پذیر، فیبرومیالژیا، مشکلات مفصل گیجگاهی فکی، اقدامات دندان پزشکی و سردردها را تسکین می دهد.

گرگرفتگی

این روش می تواند علائم گرگرفتگی همراه با یائسگی را کاهش دهد.

تغییر رفتار

این روش در درمان بی خوابی، شب ادراری، ترک کردن سیگار و رفع پرخوری عصبی یا بولیمیا می تواند موثر باشد.

عوارض جانبی درمان سرطان

در برخی موارد برای کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی یا پرتودرمانی از این  روش استفاده شده است.

شرایط بهداشت روان

هیپنوتیزم ممکن است به علائم اضطراب، هراس و استرس پس از سانحه کمک کند.

هیپنوتیزم برای مدیریت درد سرطان

این روش درمانی نه تنها برای مدیریت درد و اضطراب درمان های جانبی سرطان کاربرد دارد، بلکه برای درد های نوروپاتیک مرتبط با خود سرطان هم موثر است. غالباً می تواند برای درد سرطان نوروپاتیک که در آن مخدرها و سایر داروهای درمانی به تنهایی مؤثر نیستند، به کاهش درد و تسکین علائم کمک کند. در حال حاضر پزشکان برای دردهای مزمن بر ادغام این روش و سایر روش های درمانی تاکید دارند.

هیپنوتیزم و دردهای زایمان

در دوران بارداری از این روش برای درمان حالت تهوع و استفراغ، پیشگیری از زایمان زودرس و به عنوان یک درمان کمکی برای فشار خون ناشی از بارداری و همچنین تسکین درد و ناراحتی در حین زایمان و سزارین استفاده شده است. به نظر می رسد که حدود 20 تا 35 درصد از خانم ها قادرند از این روش به عنوان بیهوشی در حین زایمان استفاده کنند.

خطرات هیپنوتیزم  

این که توسط یک متخصص درمانگر یا روان پزشک انجام شود، یک درمان پزشکی بی خطر، مطمئن و یک درمان مکمل و جایگزین محسوب می شود. با این وجود، ممکن است در افراد مبتلا به بیماری روانی شدید، مناسب نباشد.

عوارض جانبی آن به ندرت دیده می شود ، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرد
• سرگیجه
• خواب آلودگی
• اضطراب یا پریشانی
• ایجاد خاطرات دروغین

نحوه آماده سازی برای هیپنوتیزم

بهتر است برای ایجاد احساس آرامش خود از لباس های راحت و مناسب استفاده کنید. همچنین قبل از  هیپنوتیزم  به خوبی استراحت کنید. انتخاب درمانگر و یا روان پزشک مناسب برای انجام  هیپنوتیزم  خیلی مهم است. سعی کنید یک درمانگر یا متخصصی انتخاب کنید که برای انجام این روش مجوز لازم را داشته باشد.

قبل از انتخاب درمانگر خود سعی کنید سوالات زیر را از وی بپرسید:

• چه مدت در این کار تجربه دارید؟
• شما به کدام سازمان های حرفه ای تعلق دارید؟
• در هیپنوتیزم درمانی چه میزان تخصص و تجریه دارید؟
• هزینه های دوره درمانی چقدر است و آیا بیمه خدمات شما را تحت پوشش قرار می دهد؟
• آیا در زمینه هایی مانند روان شناسی، پزشکی، مددکاری یا دندان پزشکی آموزش هایی لازم را دارید؟

اقدامات قبل از  هیپنوتیزم

درمانگر روند کار را برای شما توضیح می دهد و اهداف درمانی را بررسی می کند. سپس درمانگر به طور معمول با لحنی آرام و آهسته با شما صحبت خواهد کرد و تصاویری را توصیف می کند که باعث ایجاد احساس آرامش، امنیت و رفاه در شما می شود. در ادامه درمانگر بر اساس علت انجام آن روش هایی را برای رسیدن به اهداف درمانی پیشنهاد می کند. درمانگر همچنین ممکن است به شما در تجسم تصاویر ذهنی و معنادار به شما کمک کند. در پایان جلسه ممکن است خودتان بتوانید از  هیپنوتیزم  خارج شوید، در غیر این صورت درمانگر به شما کمک می کند تا از این حالت خارج شوید.

در شرایطی که تحت درمان هستید، کنترل رفتار خود را از دست نمی دهید و کاملا آگاه هستید و وقایع در حین  این حالت را کاملا به یاد می آورید. درنهایت ممکن است بتوانید خودتان همین روند و مهارت را تمرین کنید.

نتایج هیپنوتیزم

این روش  می تواند برای کمک به افراد در مقابله با درد، استرس و اضطراب مؤثر باشد اما درمان شناختی رفتاری روند درمانی بهتری برای این شرایط در نظر گرفته می شود. همچنین ممکن است بیشتر از هیپنوتیزم به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی برای ترک سیگار یا کاهش وزن استفاده شود. علاوه بر آن، هیپنوتیزم برای همه افراد مناسب نیست. نتیجه گرفتن از این روش به اعتقاد و اعتماد افراد بستگی دارد. در حالی که بسیاری از مردم فکر می کنند که نمی توانند هیپنوتیزم شوند، تحقیقات نشان داده است که تعداد زیادی از افراد نسبت به آنچه اعتقاد دارند بیش از حد هیپنوتیزم می شوند.

• کودکان تمایل بیشتری به این روش دارند.
• پانزده درصد افراد نسبت به آن بسیار پاسخگو هستند.
• این روش در ده درصد از بزرگسالان دشوار یا غیرممکن است.
• افرادی که به راحتی جذب خیالات می شوند، نسبت به این روش بهتر جواب می دهند.

اگر به این روش علاقه دارید، باید با یک ذهن باز و اعتماد کامل به نتیجه گیری این روش را شروع کنید. تحقیقات نشان داده است که افرادی که دید مثبت تری به این روش دارند، بهتر  پاسخ می دهند و بیشتر همکاری می کنند.

نظریه ها

یکی از معروف ترین تئوری ها نظریه جدید تفکیک هیپنوتیزم هیلگارد است.  به گفته هیلگارد، افراد در حالت هیپنوتیزم یک آگاهی باز را تجربه می کنند که در آن دو جریان متفاوت از هم در مورد فعالیت های ذهنی وجود دارد. جریان اول آن یک جریان آگاهی افراد است که به پیشنهادات درمانگر پاسخ می دهد و جریان دیگر، یک جریان جدا شده است که اطلاعات را خارج از هوشیاری فرد پردازش می کند.

افسانه ها در مورد هیپنوتیزم

برخی نظریه های واقعی و غیر واقعی که در مورد آن وجود دارند، عبارتند از:

افسانه 1

وقتی از خواب هیپنوتیزم بیدار می شوید، هیچ اتفاقی را به خاطر نمی آورید.

در حالی که ممکن است در  هیپنوتیزم  فراموشی اتفاق بیفتد اما این موضوع به ندرت رخ می دهد. مردم به طور کلی همه چیزهایی که در این حالت اتفاق میفتد را به خاطر می آورند. با این حال، این روش می تواند تأثیر چشمگیری بر حافظه افراد بگذارد. و در صورت وقوع فراموشی، می توان فرد را به فراموش کردن مواردی که قبل یا در طول درمان اتفاق افتاده اند سوق دهد. با این حال، این اثر به طور کلی محدود و موقتی است.

افسانه 2

هیپنوتیزم می تواند به فرد کمک کند جزئیات دقیق وقایعی را که فرد شاهد آن بوده را به خاطر بیاورد.

تحقیقات نشان داده است که این روش منجر به تقویت یا دقت در حافظه نمی شود و هیپنوتیزم در واقع می تواند منجر به یادآوری خاطرات کاذب یا تحریف شده شود.

افسانه 3

با وجود داستان هایی درباره اینکه بدون رضایت افراد، هیپنوتیزم انجام می شود، این روش مستلزم مشارکت داوطلبانه از جانب بیمار و همکاری دو طرفه بیمار و درمانگر می باشد.

افسانه 4

در حالی که افراد غالباً احساس می کنند که در حین روند، اعمال آن ها از کنترلشان خارج می شود اما یک درمانگر نمی تواند فرد را وادار کنند کارهای را برخلاف خواسته های خودش انجام دهید.

افسانه 5

در حالی که هیپنوتیزم باعث افزایش کارایی افراد می شود اما نمی تواند توانایی های بدنی فرد را از قبل قوی تر یا ورزشکارتر کند.

امروزه از این روش می توان به عنوان یک درمان کمکی همراه با درمان های سنتی پزشکی و داروسازی یا به عنوان یک روش درمانی غیر دارویی جایگزین استفاده کرد. این مداخله می تواند قبل، حین یا بعد از عمل جراحی استفاده شود.