مقابله با عوارض داروهای ضدافسردگی

راهکارهایی برای مقابله با عوارض داروهای ضدافسردگی وجود دارند. داروهای ضد افسردگی می توانند عوارض جانبی ناخوشایندی ایجاد کنند. علائم و نشانه هایی مانند حالت تهوع، افزایش وزن یا مشکلات خواب می توانند در ابتدا مصرف این دارو ها شایع باشند.

برای بسیاری از افراد، این موارد طی چند هفته پس از شروع داروی ضد افسردگی بهبود می یابند. با این حال، در برخی موارد، داروهای ضد افسردگی عوارض جانبی ایجاد می کنند که به راحتی از بین نمی روند.

در مورد هرگونه عوارض جانبی با پزشک یا روان پزشک خود مشورت کنید.   بندرت، داروهای ضد افسردگی می توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند که نیاز به درمان های اساسی داشته باشد.

اگر عوارض جانبی، غیر قابل تحمل به نظر می رسند، ممکن است وسوسه شوید که مصرف داروی ضد افسردگی را متوقف کنید یا دوز دارو را به طور خودسرانه کاهش دهید.  اما بهتر از قطع ناگهانی مصرف داروهای افسردگی خودداری کنید. قطع ناگهانی داروهای ضد افسردگی منجر به بروز علائمی شبیه به ترک می شود.  برای تعیین گزینه داروی جایگزین بهتر است با روان پزشک خود مشورت کنید.

اما برخی راهکارها برای مقابله با عوارض احتمالی دارو های ضد افسردگی وجود دارند، از جمله:

حالت تهوع

حالت تهوع به طور معمول پس از داروی ضد افسردگی در اوایل مصرف دارو شروع می شود؛ اما ممکن است این عارضه بعد از سازگاری بدن با دارو از بین برود.

برای مقابله با حالت تهوع به عنوان یکی از عوارض احتمالی داروهای ضد افسردگی بهتر است راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:

• مایعات زیادی بنوشید.
• آب نبات سفت و بدون قند را امتحان کنید.
• وعده های غذایی کم حجم و اما مکرر بخورید.
• با پزشک خود در مورد تغییر دوز یا فرم دیگر دارو مشورت کنید.
• داروی ضد افسردگی خود را همراه غذا مصرف کنید، مگر اینکه روان پزشک شم دستور دیگری داده شده باشد.

افزایش اشتها، افزایش وزن

شما ممکن است به دلیل احتباس مایعات یا کمبود فعالیت بدنی وزن اضافه کنید یا وقتی علائم افسردگی شما کاهش می یابد اشتهای بهتری داشته باشید. برخی از داروهای ضد افسردگی بیشتر از سایرین باعث افزایش وزن می شوند. اگر نگران افزایش وزن خود بعد از مصرف داروهای ضدافسردگی هستید، می توانید این راهکارها را در نظر بگیرید:

• از یک متخصص تغذیه حرفه ای راهنمایی بگیرید.
• مصرف شیرینی و نوشیدنی های شیرین را کاهش دهید.
• در بیشتر روزهای هفته فعالیت بدنی منظم داشته باشید یا ورزش کنید.
• در مورد تعویض دارو با پزشک خود صحبت کنید، اما جوانب مثبت و منفی را بسنجید.
• غذاهای کم کالری مانند سبزیجات و میوه ها را انتخاب کرده و از مصرف چربی های اشباع و ترانس خودداری کنید.

خستگی، خواب آلودگی

خستگی و خواب آلودگی به خصوص در هفته های اولیه درمان با داروی ضد افسردگی کاملا طبیعی و رایج است.

برای کاهش خستگی ناشی از مصرف دارو های ضد افسردگی بهتر است:

• در طول روز یک چرت کوتاه بزنید.
• برخی از فعالیت های بدنی مانند پیاده روی را انجام دهید.
• تا زمان خستگی از رانندگی یا کار با ماشین آلات خطرناک خودداری کنید.
• در صورت تأیید پزشک، داروی ضد افسردگی را قبل از خواب مصرف کنید.

بی خوابی

برخی از داروهای ضد افسردگی ممکن است باعث بی خوابی شوند، در این شرایط ممکن است در طول روز احساس خستگی زیاد کنید.

برای رفع مشکل بی خوابی ناشی از مصرف داروهای ضدافسردگی بهتر است:

• در صورت تایید پزشک، دارو ضد افسردگی خود را صبح بخورید.
• از خوردن غذا و نوشیدنی های کافئین دار به خصوص در اواخر روز خودداری کنید.
• فعالیت بدنی یا ورزش منظم داشته باشید؛ اما تمرینات خود را چندین ساعت قبل از انجام دهید تا در خواب تداخل ایجاد نکند.
• اگر بی خوابی یک مشکل مداوم است که در طولانی مدت ادامه پیدا کرده است، در مورد مصرف داروی آرامبخش قبل از خواب از پزشک خود مشورت کنید. حتی می توانید از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف دوز کم داروی ضد افسردگی آرام بخش مانند ترازودون یا میرتازاپین (رمرون) قبل از خواب می تواند برای من موثر باشد؟

 خشکی دهان

خشکی دهان از عوارض جانبی رایج بسیاری از داروهای ضد افسردگی است. البته برای کاهش این عارضه می توانید راهکار زیر را رعایت کنید:

• از طریق بینی نفس بکشید.
• به طور مرتب آب بنوشید و یا تکه های یخ را بمکید.
• آدامس بدون قند بجوید یا آب نبات سفت و بدون قند را بمکید.
• از مصرف دخانیات، الکل و نوشیدنی های کافئین دار خودداری کنید زیرا باعث خشکی دهان می شود.
• با پزشک یا دندانپزشک خود در مورد داروهای بدون نسخه و یا تجویز شده برای خشکی دهان صحبت کنید.
• دندان های خود را دو بار در روز مسواک بزنید، روزانه نخ دندان بکشید و مرتباً به دندانپزشک مراجعه کنید. خشکی دهان می تواند خطر ایجاد پوسیدگی را افزایش دهد.
• اگر خشکی دهان علی رغم تلاش های فوق همچنان ادامه داشته باشد، در مورد جوانب مثبت و منفی کاهش دوز داروی ضد افسردگی با پزشک خود مشورت کنید.

یبوست

یبوست اغلب با داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای همراه است زیرا عملکرد طبیعی دستگاه گوارش و سایر سیستم های اندام را مختل می کند. سایر داروهای ضد افسردگی نیز گاهی باعث یبوست می شوند.

اما برای مقابله با یبوست به عنوان یکی از عارضه های ناشی از داروهای ضد افسردگی می توانید:

• آب زیادی بنوشید.
• ورزش منظم داشته باشید.
• از مکمل فیبر (سیتروسل، متاموسیل، سایر مواد) استفاده کنید.
• غذاهای حاوی فیبر بالا مانند میوه ها و سبزیجات تازه، منقل و غلات کامل بخورید.
• در صورت عدم موفقیت سایر اقدامات، از پزشک خود در مورد مصرف نرم کننده های مدفوع سوال کنید.

سرگیجه

سرگیجه با داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOI) بیشتر همراه است. این داروها می توانند منجر به افت فشار خون و در نتیجه سرگیجه شوند.

برای مقابله با بروز سرگیجه بهتر است:

• مقدار زیاد مایعات بنوشید.
• از مصرف کافئین، تنباکو و الکل خودداری کنید.
• برای پشتیبانی از نرده های دستی، عصا یا سایر موارد محکم استفاده کنید.
• در صورت تأیید پزشک، داروی ضد افسردگی را قبل از خواب مصرف کنید.

تحریک پذیری، بی قراری، اضطراب

تحریک، بی قراری یا اضطراب می تواند از اثر تحریک کننده برخی داروهای ضد افسردگی ناشی شود. در این شرایط می توانید برای مقابله با آن:

• تمرینات تنفس عمیق، شل کننده عضلات یا یوگا را انجام دهید.
• در مورد مصرف موقت داروی آرامبخش یا داروی ضد افسردگی که تحریک کننده نیست با پزشک خود مشورت کنید.
• مراقب افکار تکانشی همراه با انرژی زیاد باشید.در صورت بروز این موارد، فوراً با پزشک خود صحبت کنید زیرا ممکن است نشانه های اختلال دو قطبی یا اختلال جدی دیگری باشد.
• به طور مرتب ورزش کنید. دویدن آهسته، دوچرخه سواری یا ایروبیک یا برخی از فعالیت های بدنی مانند پیاده روی را امتحان کنید؛ اما بهتر است در مورد اینکه چه نوع ورزش یا فعالیت بدنی مناسب شماست با پزشک خود صحبت کنید.

عوارض جانبی جنسی

بسیاری از داروهای ضد افسردگی باعث عوارض جانبی جنسی می شوند. آنها می توانند باعث کاهش میل جنسی و دشواری رسیدن به ارگاسم شوند. برخی از داروهای ضد افسردگی می توانند اختلال نعوظ ایجاد کنند. مهارکننده های انتخابی جذب مجدد سروتونین (SSRI) بیشتر از سایر داروهای ضد افسردگی باعث ایجاد عوارض جنسی می شوند.

یکی از رایج ترین عوارض جانبی گرچه اغلب در مورد آن صحبت نمی شود کاهش علاقه به رابطه جنسی یا کاهش توانایی داشتن ارگاسم است. محققان می گوید، تقریبا نیمی از بیمارانی با مصرف SSRI، علامت مربوط به کاهش میل جنسی را گزارش می دهند.

یکی از راه های رفع علائم جانبی، افزودن نوع دیگری از داروهای ضد افسردگی یا حتی دارویی برای عملکرد نعوظ است؛ اما ممکن است تغییر دارو به یک داروی ضد افسردگی دیگر باعث از بین رفتن علائم شود. از قطع داروی ضد افسردگی بدون مشورت با پزشک خودداری کنید. قطع ناگهانی می تواند باعث مشکلات جدی شود.

برای از رفع عوارض جنسی ناشی از مصرف داروهای ضدافسردگی بهتر است:

• با پزشک خود درمورد مصرف داروی ضد افسردگی که ممکن است کمتر از این عوارض داشته باشد مشورت کنید.
• دارویی را در نظر بگیرید که فقط به دوز یک بار در روز نیاز دارد و قبل از مصرف این دوز، فعالیت جنسی خود را برنامه ریزی کنید.
• با همسرتان در مورد عوارض جانبی جنسی و چگونگی تغییر نیازهای شما صحبت کنید.تنظیم روال جنسی ممکن است مفید باشد. به عنوان مثال، ممکن است قبل از انجام رابطه جنسی، به دوره طولانی تری از پیش نوازی نیاز داشته باشید.
• با پزشک خود در مورد گزینه هایی برای داروها مانند سیلدنافیل (ویاگرا) صحبت کنید که ممکن است به طور موقت عوارض جانبی جنسی را کاهش دهد یا اختلال نعوظ و خطرات مرتبط را درمان کند.از مصرف مکمل های گیاهی بدون نسخه که وعده افزایش میل جنسی و عملکرد را می دهند خودداری کنید. این داروها توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تایید نمی شوند و برخی از آنها می توانند برای سلامتی شما خطرناک هم باشند.

عوارض قلبی

بسته به سلامت قلب و نوع دارو هاث ضد افسردگی که مصرف می کنید، ممکن است قبل یا به طور دوره ای در طول درمان به نوار قلب (ECG) نیاز داشته باشید.

در صورت داشتن مشکلات قلبی یا استفاده از داروهای قلبی، نباید از داروهای ضد افسردگی خاصی استفاده کرد. با پزشک خود در مورد سلامت قلب و هر داروی قلبی یا سایر داروهایی مصرفی خود مشورت کنید.

نقش ژنتیک در اثربخشی و خطر عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی

برخی بررسی ها نشان می دهد که تغییرات ژن ها ممکن است در اثربخشی و خطر عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی خاص نقش داشته باشد. بنابراین ژن های شما می توانند بر بروز عوارض جانبی دارو ها تاثیر داشته باشند.

علاوه بر آن، واکنش افراد مختلف به انواع این دارو ها، متفاوت است. برخی از افراد ممکن است هیچ عارضه جانبی نداشته باشند، در حالی که دیگران احتمال دارد یک یا چند عارضه جانبی جدی را تجربه کنند. بر همین اساس پزشک یا روانپزشک شما ممکن است چند دارو را تجویز کند تا بهترین دارو برای وضعیت شما مشخص شود.

کاهش تاثیر داروهای ضد افسردگی

هر داروی ضد افسردگی ممکن است بعد از ماه ها یا سال ها اثر خود را از دست بدهد، گاهی اوقات به این دلیل است که مغز نسبت به دارو تحمل کمتری دارد. برای حل مشکل پزشک امکان دارد دوز دارو را افزایش داده و دارو را با داروی ضد افسردگی دیگر جایگزین کند.
مهم است که عوارض جانبی را پیگیری کرده و در مورد آن ها با پزشک خود مشورت کنید. با همکاری، می توانید با خیال راحت داروهای ضد افسردگی خود را مصرف کنید تا آن ها با حداقل عوارض جانبی بیشترین تاثیر درمانی را داشته باشند.

پیگیری منظم و نظارت دقیق می تواند به جلوگیری از بروز عوارض کمک کند. به بیماران باید هشدار داده شود باید در صورت شروع بدتر شدن یا بروز علائم جدید به خصوص بعد از تغییر دارو یا دوز، بلافاصله به پزشکان خود اطلاع دهند.