اضطراب اجتماعی در کودکان، یکی از انواع اضطراب است که در میان کودکان نوپا دیده می شود. برخی از کودکان با قرار گرفتن در یک موقعیت اجتماعی مشکلی ندارند. اما عده دیگری از کودکان به شدت احساس خجالت و اضطراب می کنند. اضطراب اجتماعی می تواند منجر به علائم مختلفی شود.
خجالتی بودن کودکان نوپا در هنگام احاطه شدن توسط افراد غریبه کاملا طبیعی است. کودک نوپا در کنار دیگران به شدت دچار اضطراب شده و از موقعیت های اجتماعی می ترسد. در واقع کودکان نوپا در این سن اضطراب اجتماعی را تجربه می کنند. اضطراب انواع مختلفی دارد.
علل اضطراب اجتماعی در کودکان نوپا چیست؟
کودکان نوپا معمولا با رسیدن به یک سالگی تا حدودی دچار اضطراب و کمرویی می شوند. این رفتار بخصوص در هنگام برخورد با غریبه ها رخ می دهد. این بخشی از رشد اجتماعی و طبیعی کودک بوده و نباید باعث نگرانی والدین شود. با این حال، اگر کودک نوپا همیشه در موقعیت های اجتماعی ترس، اضطراب و خجالت شدیدی از خود نشان دهد می توان آن را یک اختلال اضطراب اجتماعی تلقی کرد.
دلیل خاصی برای ابتلا کودکان نوپا به اختلال اضطراب اجتماعی وجود ندارد. با این حال برخی از مهمترین عواملی که می توانند منجر به اضطراب اجتماعی در کودکان شوند، عبارتند از:
ژنتیک: ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به اختلالات رفتاری دارد. بررسی ها نشان می دهد کودکان نوپایی که سابقه خانوادگی اختلال اضطراب اجتماعی دارند بیشتر دچار این اختلال رفتاری می شوند.
عوامل اجتماعی: مواجهه با برخی موقعیت های اجتماعی باعث استرس و خجالت شدید کودکان می شود. برخی از کودکان نوپا ممکن است به دلیل قرار گرفتن در یک رویداد استرس زای اجتماعی دچار اضطراب اجتماعی مداوم شوند. به عنوان مثال اگر خواهر و برادرها یا والدین، دائماً کودک نوپای خود را در مقابل دیگران تمسخر کنند، این امر ممکن است باعث اختلال اضطراب اجتماعی در کودک شود.
رفتار والدین: کودکان نوپا اگر دائماً از داشتن تعاملات اجتماعی توسط والدین دلسرد شوند، ممکن است مستعد ابتلا به اختلالات رفتاری شوند. در نتیجه کودک در هنگام تعامل با غریبه ها احساس ناتوانی و استرس می کند. همچنین بررسی ها نشان می دهد که محافظت بیش از حد والدین از کودک باعث افزایش اضطراب اجتماعی در کودک می شود.
برخی از کودکان نوپا ممکن است حتی بدون وجود عوامل بالا اختلال اضطراب اجتماعی را تجربه کنند. این مساله می تواند به دلیل شخصیت فردی کودک نوپا باشد.
آیا اضطراب اجتماعی نشانه اوتیسم است؟
اختلال طیف اوتیسم و اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است در چند علامت و نشانه با هم مشترک باشند. اضطراب اجتماعی ممکن است در مبتلایان به اوتیسم نیز رخ دهد. اما نشانه انحصاری اوتیسم نیست. بنابراین، همه کودکان نوپا که اضطراب اجتماعی دارند، الزاما به اوتیسم مبتلا نیستند.
اگر کودک نوپای شما اضطراب اجتماعی دارد، با این تصور که ممکن است اوتیسم داشته باشد وحشت نکنید. اگر دچار نگرانی شدید هستید بهتر است قبل از هر کار با یک متخصص اطفال یا روانپزشک کودکان مشورت کنید. پزشک متخصص برای تشخیص اوتیسم علائم رفتاری کودک را بررسی می کند.
تشخیص اوتیسم در کودکان نوپا شامل چندین ارزیابی از جمله بررسی سابقه رشد کودک از بدو تولد است. تشخیص اوتیسم در کودکان نوپا به ارزیابی های متعدد در سنین مختلف نیاز دارد.
علائم اضطراب اجتماعی در کودکان نوپا کدامند؟
برخی از علائم رایج اضطراب اجتماعی در کودکان نوپا عبارت است از:
دوری از موقعیت های اجتماعی. وقتی از کودک نوپا خواسته می شود که در موقعیت های اجتماعی مختلف مانند بازی یا یک فعالیت گروهی شرکت کند، ترس و ناراحتی شدیدی را از خود نشان دهد.
بی قراری و خجالت شدید. کودک نوپا همیشه هنگام اجتماعات خانوادگی، رویدادهای اجتماعی یا حضور در مهد کودک خجالتی و بی قرار است.
خودداری از فعالیت های جمعی. کودک به شدت از تعاملات اجتماعی خودداری می کند. این رفتار می تواند شامل فعالیت هایی از بازی در مهد کودک گرفته تا صحبت تلفنی با یکی از اقوام باشد.
طولانی شدن زمان انجام کار. از آنجایی که کودک نوپا هنگام شرکت در گروههای اجتماعی دچار بی قراری می شود برای تمرکز و تمام کردن کار به زمان بیشتری نیاز دارد.
ترس از قضاوت شدن. کودکان نوپایی که بیشتر از سه سال دارند ممکن است از ترس تحقیر یا قضاوت شدن از حضور در کنار غریبه ها یا سایر همسالان خودداری کنند.
یک کودک نوپا با اضطراب اجتماعی علاوه بر علائم رفتاری، علائم جسمی را نیز از خود نشان می دهد. علائم جسمی اضطراب اجتماعی در کودکان شامل درد معده، حالت تهوع، تعریق و لرزیدن است.
اضطراب اجتماعی چگونه تشخیص داده می شود؟
یک متخصص یا روانپزشک اطفال اضطراب اجتماعی را براساس علائم و نشانه های کودک نوپا که توسط والدین ذکر شده، تشخیص می دهد. وجود کمی اضطراب اجتماعی در کودکان نوپا کاملا طبیعی است. اضطراب اجتماعی علائم زیادی دارد. مشاهده رفتارهای زیر یکی از نشانه های تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان نوپا است:
- کودک نوپا در موقعیت های اجتماعی مختلف دچار اضطراب شدید شده و دائماً از تمسخر اطرافیان می ترسد.
- اضطراب اجتماعی در فعالیتهای عادی کودک نوپا مانند تحصیل در مدرسه، بازی، دوست یابی و تعامل با افراد دیگر اختلال ایجاد می کند.
- اضطراب اجتماعی عادی نیازی به درمان ندارد. اختلال اضطراب اجتماعی بسته به سن کودک نوپا، عوامل محرک و وجود سایر مسائل از طریق روش های مختلف قابل درمان است.
- کودک نوپا در برابر قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی به شدت مقاومت می کند. اگر کودک خود را مجبور به شرکت در یک موقعیت اجتماعی کنید، دچار پریشانی و علائم جسمی شدید مانند تهوع می شود.
درمان شناختی رفتاری (CBT): متداول ترین روش درمانی است که برای کمک به کودک نوپای مبتلا به اضطراب اجتماعی استفاده می شود. این درمان شامل چندین مداخله مربوط به سبک زندگی است که برای تأمین نیازهای کودک نوپا انجام می شود. در این روش پزشک به والدین نشان می دهد که چگونه در کنترل عوامل محرک و کاهش اضطراب اجتماعی به کودک خود کمک کنند. این درمان در بهبود اختلال اضطراب اجتماعی کودکان تاثیر زیادی دارد.
توصیه به والدین کودک با اضطراب اجتماعی
والدین با انجام برخی از روش ها، می توانند به کاهش اضطراب اجتماعی در کودکان نوپا کمک کنند. از جمله:
- تعریف از تلاش های کودک. هنگامی که کودک نوپای شما در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران پیشرفت کرد، او را با آغوش گرم و کلمات مثبت تحسین کنید. تشویق کردن کودک تاثیر زیادی در تقویت رفتار مثبت دارد.
- کمک گرفتن از افراد آشنا. از افرادی کمک بگیرید که کودک نوپا به آنها اعتماد داشته و در کنار آنها احساس اضطراب نمی کند. به عنوان مثال این افراد می توانند شامل معلمان، مادربزرگ ها و عموها و سایر اقوام نزدیک شما باشند.
- اهمیت دادن به احساسات کودک. کودکان نوپایی که بیشتر از چهار سال دارند ممکن است بتوانند افکار و احساسات خود را در رابطه با اضطراب اجتماعی بیان کنند. با صبر و حوصله به صحبت های کودک خود گوش دهید. این کار به شما کمک می کند که محرک های بالقوه را شناسایی کرده و به راه حل های ممکن برسید.
- افزایش زمان تمرین با کودک. هر روز برای کودک خود وقت بگذارید. زمان تمرینات با کودک نوپای خود را هر روز چند دقیقه افزایش دهید. به عنوان مثال، اگر کودک نوپای شما هر روز 30 دقیقه با دوستان خود بازی می کند، این زمان را به تدریج به یک ساعت افزایش دهید. به این ترتیب کودک کمتر متوجه افزایش زمان شده و به تدریج با شرایط اجتماعی رشد می کند.
اجتناب از مسخره کردن کودک
اگر با وجود تلاش های فراوان، کودک نوپای شما از شرکت در فعالیت های اجتماعی خودداری می کند، از شکست خوردن دلسرد نشوید. به یاد داشته باشید که کودک در این سن بلوغ شناختی ندارد تا بتواند فوراً بر اضطراب اجتماعی خود غلبه کند. بنابراین، از هر نوع مقایسه و انتقاد که باعث دلسرد شدن کودک می شود، خودداری کنید.
تشویق کودک برای حضور در موقعیت های اجتماعی یکی از بهترین روش ها برای درمان اضطراب اجتماعی در کودکان نوپا است. اگر کودک نوپا مشارکت در فعالیت های گروهی را دشوار می داند، ابتدا این کار را در خانه امتحان کنید. به عنوان مثال قبل از اینکه کودک را برای ملاقات با یکی از اقوام خود ببرید، ابتدا یک تماس ویدیویی بگیرید تا یخ ها شکسته شود.
آموزش ذهن آگاهی به کودک
ترس از تحقیر اغلب در ذهن کودک نوپا وجود دارد حتی اگر به طور واقعی اتفاق نیفتد. یکی از بهترین راههای مقابله با ترس آموزش ذهن آگاهی است. ذهن آگاهی به حالت روحی گفته می شود که فرد در لحظه زندگی کرده و روی واقعیت تمرکز می کند. به کودک نوپای خود بگویید که دیگران درباره آنها مثبت فکر می کنند و نباید از تعامل با دیگران ترس داشته باشند.
حفظ آرامش در هنگام اضطراب کودک
کودکان نوپا با اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است در هنگام حضور در جمع به طور ناخودآگاه دچار استرس شدید شوند. در چنین مواردی خونسردی خود را حفظ کنید. رفتار شما تاثیر زیادی در آرامش کودک دارد. حفظ آرامش شما به کودک نشان می دهد که می توانید اضطراب او را درک کنید. در چنین مواردی رفتار آرام والدین تأثیر مثبتی بر کودک نوپا دارد.
ایجاد یک برنامه منظم
برخی از کودکان نوپا ممکن است با قرار گرفتن ناگهانی در یک واقعه اجتماعی دچار اضطراب شدید شوند. با تنظیم یک جدول زمانی مشخص برای فعالیتهای مختلف روزانه می توانید این اضطراب را کاهش دهید. این برنامه مشخص روزانه شرکت در فعالیت های اجتماعی را برای کودک نوپا قابل پیش بینی می کند. در نتیجه کودک می تواند از نظر روانی برای شرایط اجتماعی مختلف آماده شود.
پرهیز از محافظت زیاد از کودک
اگر کودک نوپای شما اضطراب اجتماعی دارد، به این معنی نیست که باید او را از هر موقعیت اجتماعی محافظت کنید. محافظت بیش از حد از کودک با آسیب های زیادی همراه است. زیرا این امر مقابله با عوامل تحریک کننده را برای کودک نوپا دشوار می کند. علاوه بر آن محافظت بیش از حد والدین از کودک باعث می شود کودک به اشتباه تصور کند که اضطراب در هنگام مقابله با افراد کاملا طبیعی است.
مجبور نکردن کودک به برقراری ارتباط
برای کودک نوپای خود وقت بگذارید تا با آرامش پیش رود. از اجبار کودک به شرکت در فعالیت های اجتماعی خودداری کنید. به عنوان مثال، اگر کودک هنگام ملاقات با یکی از اقوام خود به شدت خجالت می کشد، او را مجبور به تعامل با دیگران نکنید. مجبور کردن با تشویق کردن تفاوت زیادی دارد. یکی دو روز بعد مجددا کودک را به ارتباط با دیگران تشویق کنید. پس از مدتی متوجه تغییرات مثبت در کودک خود می شوید.
افزایش اعتماد به نفس کودک
هر روز به کودک نوپای خود یادآوری کنید که او خوب است و هیچ کس در مورد او قضاوت نخواهد کرد. به کودکتان یاد بدهید که نباید مزاحمت های دیگران را جدی بگیرد. به این ترتیب کودک یاد می گیرد که صرف نظر از آنچه دیگران می گویند، همیشه در نظر والدین خود دوست داشتنی است. در واقع شما می توانید با مشاهده عوامل محرک اضطراب اجتماعی، روش های مختلفی را برای ایجاد اعتماد به نفس در فرزند خود پیدا کنید.
سخن آخر
به طور کلی اضطراب اجتماعی در میان کودکان نوپا معمول است و با بزرگتر شدن کودک خود به خود بهبود می یابد. والدین می توانند با استفاده از روش های مختلف در مقابله با اضطراب اجتماعی به کودک خود کمک کنند. با این حال اگر اضطراب اجتماعی همچنان ادامه یافت یا شدیدتر شد برای رفع مشکل حتما با یک روانشناس کودک مشورت کنید.
آخرین دیدگاه‌ها