اتیسم

اتیسم نوعی اختلال رشد است که با اختلال در پیشرفت روابط و برقراری روابط اجتماعی و رفتار مشخص می شود. اتیسم زندگی بسیاری از کودکان و خانواده های آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد. در گذشته، اتیسم با اسکیزوفرنی در دوران کودکی یا روان پریشی کودکی اشتباه گرفته می شد و در برخی از بزرگسالان با عنوان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی اشتباه گرفته می شود.

اتیسم می تواند با سایر اختلالات مانند عقب ماندگی ذهنی و اختلالات پزشکی خاص همراه باشد. شدت اتیسم می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. افراد با درجه خفیف اتیسم ممکن است ویژگی های شبیه به افراد معمولی داشته باشند. افراد با نوع شدیدتر ممکن است ناتوانی روانی شدید داشته و تقریباً قادر به انجام هر کاری نباشند. اختلالات طیف اتیسم در حال حاضر قابل درمان نیستند. هدف از درمان مبتلایان، مدیریت و بهبود علائم و افزایش عملکرد و کیفیت زندگی است.

شیوع اتیسم

• ميزان شيوع آن تقريباً 6/6 در هر 1000 كودك است.
• بسیاری بر این باورند که اپیدمی اتیسم وجود دارد.
• مانند بسیاری از بیماری ها و اختلالات، دلایل زیادی برای شیوع آن وجود دارد.
• همه کودکان باید در 18 ماهگی و مجدداً در 2 سالگی تحت آزمایش بیماری اتیسم قرار گیرند.

علت اتیسم

از آنجایی که اتیسم حدود 50 سال پیش برای اولین بار به ادبیات روان پزشکی اضافه شد، مطالعات و نظریه های بیشماری در مورد علت آن صورت گرفته است. محققان هنوز درباره علت اصلی آن به توافق نرسیده اند. ابتدا باید دانست که اتیسم مجموعه ای از علائم گسترده دارد و ممکن است دلایل زیادی هم داشته باشد. اما به طور کلی چندین اختلال عصبی شناخته شده با ویژگی های اتیسم همراه است. اتیسم یکی از علائم این اختلالات است.

این بیماری شامل موارد زیر است:

• سندرم Rett
• تشخیص بیماری مغزی (رشد غیرطبیعی مغز)
• اسکلروز سل و سندرم X شکننده (اختلال ارثی)
• برخی از اشتباهات ذاتی متابولیسم (نقص بیوشیمیایی)

به طور خلاصه، اتیسم نتیجه نهایی اختلالات زیادی است که بر رشد مغز تأثیر می گذارد.

بین اتیسم و تشنج ارتباط قوی وجود دارد:

• اولا، بسیاری از بیماران مبتلا به اتیسم، تشنج را تجربه می کنند.
• دوما، بیماران مبتلا به تشنج، ممکن است رفتارهای شبیه اتیسم داشته باشند. به نظر می رسد یکی از مهمترین عوامل محیطی، محیط قبل از تولد است.

علل های قبل از تولد اتیسم

عوامل قبل از تولد که ممکن است خطر ابتلا کودکان به این بیماری را افزایش دهد، عبارتند از:

• سن مادر و پدر
• عفونت های مادر در دوران بارداری
• مصرف داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری، به ویژه در 3 ماه اول
• عوارض بعد از تولد، از جمله وزن بسیار کم هنگام تولد و کم خونی نوزادان
• کمبود های تغذیه ای در اوایل بارداری، به ویژه عدم دریافت اسید فولیک کافی
• قرار گرفتن در معرض آلاینده های شیمیایی مانند فلزات و سموم دفع آفات در حین بارداری

اتیسم و وراثت

از آنجا که بسیاری از اختلالات مختلف می تواند منجر به اتیسم شود، تشخیص این که اتیسم یک بیماری ژنتیکی است یا نه، تا حدودی می تواند سخت باشد. اما مطمئناً، اختلالی مانند سندرم X شکننده و اسکلروز توبرکلوز، که هر دو با اتیسم همراه هستند، به ارث می رسد. در بسیاری از خانواده ها چند فرزند آن ها به اتیسم مبتلا هستند اما علت آن مشخص نیست. در بعضی از خانواده ها، اتیسم از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که حداقل یک ژن اتیسم در بین خانواده های مبتلایان وجود دارد. با این حال، اکثر افراد مبتلا به اتیسم سابقه خانوادگی شدیدی ندارند، پس این احتمال وجود دارد که برخی از عوامل محیطی من جمله عفونت ها، سموم، مواد مغذی و ژنتیکی در ایجاد اتیسم نقش دارند.

علائم اتیسم 

دفترچه راهنمای آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-V) دو ویژگی را که با اتیسم همراه هستند مشخص می کند:

• اختلال در رفتار و اخلاق
• اختلال در تعامل و برقراری روابط اجتماعی

کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم اغلب در رفتارها، فعالیت ها و علایق خود محدود،انعطاف پذیر و حتی وسواسی هستند.

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• وسواس به اشیاء غیرمعمول (نوارهای لاستیکی، کلیدها، کلیدهای روشنایی)
• حرکات تکراری بدن (دست زدن، لرزیدن، چرخیدن حول یک حرکت دایره ای)
• دست و پا چلفتی، حالت غیر طبیعی یا روش های عجیب و غریب هنگام حرکت کردن
• در مقابل برخی از صداها واکنش نشان می دهد و ممکن است نسبت به دما یا درد بی تفاوت باشند.
• مجذوب اشیاء نخ مانند، قطعات متحرک یا قسمت هایی از اسباب بازی ها (چرخاندن چرخ های ماشین به جای بازی با کل اتومبیل)
• نیاز شدید به یکنواختی، حفظ نظم و روال روزمره (به عنوان مثال اسباب بازی ها را با نظم مشخص می چینند، از یک برنامه سفت و سخت پیروی می کنید).

افراد مبتلا به اتیسم غالباً رفتارهای گوناگونی را از خود نشان می دهند.

• پوشیدن جوراب یا برچسب روی لباس می تواند برای آن ها دردناک باشد.
• کودکان مبتلا احتمالا اعمال تکراری را نشان می دهند. حتی تحمل صداهای بلند یا شلوغی را نداشته باشند.
• جشن های تولد و سایر جشن ها می تواند برای برخی از این افراد فاجعه بار باشد. و آن ها را وادار به جیغ زدن کند.
• کودک یا بزرگسال ممکن است به طور مداوم فقط با یک نوع اسباب بازی، بازی کند. به عنوان مثال کودک تمام عروسک ها یا اتومبیل ها را مرتب می کند. هرگونه تلاش برای مختل کردن این نظم منجر به واکنش های شدید از طرف فرد مبتلا به اتیسم می شود.

اختلال در تعامل و برقراری روابط اجتماعی

افراد مبتلا به اتیسم تقریباً در هر شرایطی قادر به ایجاد برقراری روابط اجتماعی شخصی نیستند. افراد مبتلا نمی توانند ارتباطات اجتماعی مناسبی با دیگران برقرار کنند. این اختلال ممکن است به حدی شدید باشد که حتی در برقراری ارتباط با والدین آن ها تاثیر بگذارد. اما برخلاف تصور عامه، بسیاری از مبتلایان به اتیسم می توانند نسبت به مادر و پرستار خودشان ابراز محبت کنند. اما راه های ابراز محبت آن ها با دیگران، تفاوت زیادی دارد.

کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم اغلب از یک یا چند مورد از مشکلات زیر رنج می برند:

مشکلات حسی

بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم کم تحرک هستند و یا بیش از حد به محرک های حسی حساس می شوند. در بعضی مواقع ممکن است افرادی که با آن ها صحبت می کنند را نادیده بگیرند، حتی خودشان را به ناشنوایی بزنند. با این حال، در سایر مواقع احتمال دارد آن ها حتی توسط کوچکترین صدا ها عصبانی شوند و واکنش نشان دهند. کودکان در طیف اتیسم نیز نسبت به لمس و لباس بسیار حساس هستند.

مشکلات عاطفی

احتمال دارد کودکان اتیسم بدون هیچ دلیل واضحی شروع به فریاد زدن، گریه یا خندیدن کند. هنگام استرس، او ممکن است رفتارهای مخرب یا حتی پرخاشگرانه (شکستن اشیاء، ضربه زدن به دیگران یا آسیب رساندن به او) را نشان دهد. با رشد کودک، تعامل با دیگران برای آن ها همچنان وجود دارد و غیرطبیعی است. رفتارهای آسیب دیده می تواند شامل تماس چشمی، صورت و وضعیت بدن باشد.

معمولاً این افراد در برقراری روابط با همسایه و خواهر و برادر مشکل دارند و به نظر می رسد و کودک اغلب منزوی است. کودک ممکن است علاقه ای به فعالیت های متناسب با سن خودش نداشته باشد. با هم سن و سالان خودش بازی نمی کند. حتی احتمال دارد در موارد شدید، متوجه حضور افراد دیگر نشود.

بین چیزی که کودک می فهمد (زبان گیرنده) و حرف های که او می زند (زبان بیان) تاخیر وجود دارد یا اصلا ارتباطی وجود ندارد. این افراد در درک جهت ها، سؤالات یا دستورات ساده مشکل دارند و شاید با آموزش زیاد بتوانند گفتار ساده را درک کنند، اما هنوز در درک در مکالمه مشکل دارند. این کودکان ممکن است نتوانند در بازی های ساده کودکانه متناسب با سن خودشان شرکت کنند.

افراد مبتلا به اتیسم شاید نتوانند مکالمه دو طرفه داشته باشند. غالباً نحوه صحبت فرد با این اختلال غیر طبیعی به نظر می رسد. گفتار آن ها فاقد احساس و صدا صاف یا یکنواخت دارند. جملات آن ها غالبا نادرست هستند: “به جای اینکه بگویند من می خواهم آب بخورم، می گویند آب بخورید.

افراد مبتلا به اتیسم اغلب کلمات یا عباراتی را که به آن ها گفته می شود را تکرار می کنند. برای مثال، ممکن است به آن ها بگویید، “به هواپیما نگاه کنید!” و کودک با “در هواپیما” به شما پاسخ دهند. این تکرار به اکولالیا معروف است.

تشخیص اتیسم 

از ویژگی های اساسی اتیسم می توان اختلال در روابط اجتماعی و یا برقراری روابط غیرطبیعی را نام برد. این اختلال، قبل از 3 سالگی خود را نشان می دهد. به طور کلی هر فردی که دارای تاخیر یا عدم مهارت های کلامی یا اختلال در برقراری تعامل اجتماعی از قبل از 3 سالگی باشد، مشکوک ابتلا به اتیسم است. ارزیابی پزشکی برای تشخیص این بیماری با بررسی تاریخچه پزشکی کامل و معاینه بدنی شروع می شود. این معاینه باید توسط یک متخصصی انجام شود که هم با اتیسم آشنا باشد و هم سایر اختلالات شبیه اتیسم را بشناسد. معاینه MRI از مغز می تواند برای تشخیص این افراد مناسب باشد.

پزشک با بررسی تاریخچه و معاینه فیزیکی، آزمایش های تشخیصی خاص برای بررسی بیشتر تجویز می کند. در کودکانی که دچار تاخیر در صحبت کردن باشد باید شنوایی آن ها بررسی شود. پزشک ممکن است آزمایشات خون و ادرار را برای بررسی های بیشتر انجام دهد تا برخی از ناهنجاری های متابولیسم را بررسی کند.

اگر معاینه عصبی طبیعی باشد، نیازی به سی تی اسکن مغزی یا اسکن MRI نیست. با این حال، اگر معاینه عصبی نشان دهنده یک ضایعه ساختاری مغز باشد، باید یک مطالعه تصویربرداری عصبی، ترجیحاً MRI انجام شود.

با توجه به علائم و عوارض پیچیده و دور از دسترس اتیسم، به طور کلی دقیق ترین تشخیص این بیماری توسط گروهی از متخصصان رشته های مختلف به نام تیم چند رشته ای انجام می شود، که شامل:

• فیزیوتراپیست
• گفتار درمان
• کاردرمانگران
• معلمان آموزش ویژه
• روان پزشکان کودک
• پزشک متخصص اطفال
• متخصصان شنوایی سنجی
• متخصصان مغز و اعصاب کودکان

غربالگری سرب

از آنجا که مسمومیت با سرب می تواند علائمی مانند اتیسم ایجاد کند، مرکز ملی بهداشت محیط توصیه می کند همه کودکانی که دارای تاخیر در رشد هستند برای تشخیص احتمالی مسمومیت با سرب آزمایش شوند.

پیش آگهی اتیسم

به نظر می رسد افراد مبتلا به اتیسم در سنین بالاتر، میزان مرگ و میر بالاتری دارند. این امر به ویژه در مورد مرگ و میر ناشی از تشنج یا عفونت صادق است. بنابراین، برای افراد مبتلا به اتیسم بسیار مهم است که زیر نظر متخصصان پزشکی باشند.

• افراد مبتلا به اتیسم در برابر مشکلات تغذیه ای آسیب پذیر هستند.
• به طور خاص، عواملی مانند تغییر در اشتها، امتناع از خوردن خیلی از غذاها، حساسیت به مواد غذایی و عوارض جانبی برخی از داروها می توانند به طور نامتناسب روی رژیم غذایی این افراد تأثیر بگذارند. بنابراین وضعیت تغذیه ای این افراد باید تحت کنترل باشد.
• همچنین مشخص شده است که افراد مبتلا به اتیسم در معرض مشکلات تنفسی نیز آسیب پذیر هستند.
• از آنجا که مبتلایان به اتیسم در برابر مشکلات عاطفی مانند اضطراب، افسردگی و مشکلات توجه نیز آسیب پذیر هستند، باید در صورت لزوم به روان شناس ارجاع داده شوند.

درمان اتیسم

• اطلاعات غلط درباره اتیسم بسیار متداول است.
• ادعا های درمانی اتیسم به طور مداوم به خانواده های مبتلایان ارائه می شود.

تنها یک رویکرد درمانی وجود دارد که برای مبتلایان به اتیسم موثر است. این الگوی درمانی یک برنامه آموزشی است که برای سطح عملکردی دانش آموزان مناسب است. یکی از این برنامه ها برنامه Son-Rise است. برای بزرگسالان، این الگوی درمانی شامل یک برنامه حرفه ای برای افزایش عملکرد فرد است.

به کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به اتیسم باید نحوه برقراری ارتباط و تعامل با دیگران آموزش داده شود. این کار ساده ای نیست و کل خانواده و همچنین سایر متخصصان را درگیر می کند. والدین یک کودک یا بزرگسال مبتلا به این بیماری باید روش های درمانی جدید را آموزش ببیند. برخی از درمان ها ممکن است برای بعضی افراد مناسب باشد اما برای سایر افراد مناسب نیست.

اتیسم معمولاً یک وضعیت مادام العمر است. نوع حمایت و درمان با رشد کودک تغییر می کند. خانواده ها باید مراقب برنامه های درمانی که وعده های درمانی صددرصدی می دهند باشند. پذیرش شرایط و بیمار در خانواده، یک عامل مهم و اساسی برای کمک به فرد است. رویکردهای روان درمانی می تواند در بهبود عملکرد برخی از مبتلایان به این بیماری موثر باشند. رویکردها، شامل رفتار درمانی برای پرداختن به رفتارهای بیمار است.

آموزش و پشتیبانی اتیسم

آموزش و پشتیبانی مهارت های اجتماعی برای کمک به افراد مبتلا به اتیسم بسیار مهم است، زیرا بسیاری از این افراد علیرغم محدودیت های خود شان، تمایل به برقراری روابط اجتماعی دارند. درمان رفتاری شناختی در افراد مضطرب و آن هایی که کمتر روابط کلامی ایجاد می کنند، می تواند موثر و امیدوار کننده باشد. اگرچه برخی معتقدند كه برخی واكسن ها، مواد نگهدارنده واكسن یا داروهای پیشگیری از عوارض جانبی واكسن ها می توانند باعث این بیماری شوند، اما تحقیقات نشان می دهد كه واکسیناسیون باعث اتیسم نمی شود.

راهنمای والدین کودکان اتیسم

بین پزشکان، والدین و متخصصان نظرات مختلفی وجود دارد که علت ایجاد اتیسم و بهترین راه درمان آن چیست. با این حال، یک واقعیت وجود دارد که همه در مورد آن موافق هستند: تشخیص زود هنگام  می تواند به کودکان کمک کند. اما مهم نیست مبتلایان در چه سنی باشند، امید خود را از دست ندهید. درمان می تواند اثرات این اختلال را کاهش دهد و راهنمای والدین کودکان اتیسم می تواند به بیمار در پیشرفت زندگی کمک کند.

شما به عنوان والدین بهترین موقعیت را دارید تا اولین نشانه های هشدار دهنده اتیسم را تشخیص دهید. والدین فرزند خود را بهتر از هر کس می شناسید. رشد کودک را زیر نظر بگیرید. اتیسم انواع مختلفی از تاخیرهای رشدی را شامل می شود، بنابراین توجه دقیق به اینکه کودک چه زمانی مهارت های رشدی را بروز می دهد یک روش مؤثر برای تشخیص زود هنگام این بیماری است. در حالی که تأخیرهای رشد به طور حتم به اتیسم اشاره نمی کنند، ممکن است خطر افزایش آن را نشان دهند.

اگر نگران هستید اقدام کنید. هر کودک با سرعتی متفاوت رشد می کند، بنابراین اگر کودک شما کمی دیر صحبت می کند یا راه می رود، یا به مشکلی شک دارید، بلافاصله نگرانی های خود را با پزشک در میان بگذارید.

به غرایز خود اعتماد کنید. در حالت ایده آل، پزشک نگرانی های شما را جدی می گیرد و ارزیابی کامل از بیماری یا سایر تاخیرهای رشد را انجام می دهد. اما گاهی اوقات، حتی پزشکان خوب نیز پرچم های قرمز یا مشکلات را دست کم نمی گیرند. اگر پزشک به شما بگوید صبر کنید، به غرایز خود گوش دهید. به پزشک دیگری مراجعه کنید و نظر او را هم بپرسید.

دارو درمانی

• هیچ دارویی برای درمان یا مدیریت کلی اتیسم تشخیص داده نشده است.
• ممکن است برخی از داروها برای رفع برخی از علائمی اتیسم مفید باشد.
• تعدادی مکمل رژیم غذایی مانند شامل اسیدهای چرب امگا 3 اغلب به افراد مبتلا به اتیسم داده می شود.

کاهش خطر ابتلا به اتیسم: نکاتی برای مادران

زنان در دوران بارداری بهتر است:

یک مولتی ویتامین مصرف کنند.

• مصرف روزانه مولتی ویتامین به جلوگیری از نقص هنگام تولد مانند اسپینا بیفیدا کمک می کند.
• هنوز مشخص نیست که آیا این امر به کاهش خطر ابتلا به اتیسم نیز کمک خواهد کرد، اما مصرف ویتامین ها ضرری ندارد.

در مورد SSRI سؤال کنند.

• افسردگی بدون درمان در مادران نیز می تواند روی فرزند تأثیر بگذارد.
• زنانی که داروهای ضد افسردگی مصرف می کنند (یا در دوران بارداری دچار افسردگی می شوند) باید درمورد همه خطرات و فواید این داروها با پزشک صحبت کنند.

مراقبت از دوران بارداری را انجام دهند.

زنان باردار می توانند با مراقبت های زیر در دوران بارداری شانس تولد فرزند سالم خود را افزایش دهند:

• خوردن غذای مغذی
• تلاش برای پیشگیری از ابتلا به عفونت
• مراجعه به پزشک برای انجام معاینات منظم