خاصیت درمانی سویا یکی از چالش برانگیزترین مباحث مربوط به تغذیه است. سویا، از یک طرف، سرشار از مواد مغذی است.اما برخی نگران مصرف آن می باشند. به نظر می رسد رژیم های غذایی حاوی سویا با فواید سلامتی از جمله کاهش سطح قند خون، بهبود سلامت قلب، تسکین علائم یائسگی و حتی کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان ها در ارتباط باشد؛ اما از طرف دیگر، برخی از افراد نگران سلامت رژیم های غذایی غنی از سویا هستند. به عنوان مثال، برخی می ترسند که خوردن بیش از حد سویا شاید خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد و مانع عملکرد تیروئید شود.
با این حال سویا خاصیت درمانی زیادی دارد، از جمله:
سویا غنی از پروتئین است.
دانه های سویا به طور طبیعی غنی از پروتئین و حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری بدن هستند. آنها همچنین غنی از چربی های گیاهی، فیبر و چندین ویتامین مهم، مواد معدنی و ترکیبات گیاهی مفید می باشند.
سویا علاوه بر ویتامین و مواد معدنی، منبع طبیعی پلی فنول است. پلی فنول نوعی آنتی اکسیدان است که می تواند بدن را در برابر آسیب سلول و شرایطی مانند بیماری قلبی محافظت کند. دانه های سویا پخته شده، بسته به نوع آن، حاوی 90-144 میلی گرم ایزوفلاون در هر 100 گرم است.
کاهش سطح کلسترول
رژیم های غذایی غنی از غذاهای سویا به کاهش کلسترول LDL بد و افزایش کلسترول HDL خوب کمک می کنند. مصرف متوسط 25 گرم سویا در روز ممکن است در کاهش 3 درصدی کلسترول کل و LDL بد موثر باشد.
بررسی ها نشان می دهد که رژیم های غذایی غنی از سویا ممکن است:
- کلسترول HDL خوب را 3٪ افزایش دهند.
- سطح تری گلیسیرید را حدود 4٪ کاهش دهند.
- به کاهش سطح کلسترول کل و LDL بد تا 2-3٪ کمک کنند.
رژیم غذایی غنی از سویا برای افرادی که عوامل خطر بیماری های قلبی، مانند کلسترول بالا، چاقی یا دیابت نوع 2 دارند، مفید است. مواد غذایی سویا کمتر فرآوری شده، مانند خود سویا و توفو نسبت به محصولات فرآوری شده و مکمل های سویا بهترسطح کلسترول را بهبود می بخشند.
محافظت از سلامت قلب
رژیم های غذایی غنی از حبوبات، از جمله سویا، ممکن است به شما در کاهش خطر بیماری های قلبی کمک کنند. ایزوفلاون سویا به کاهش التهاب در رگ های خونی و بهبود قابلیت ارتجاعی آنها کمک کند. یک بررسی اخیر نشان می دهد که رژیم های غذایی غنی از سویا ا 20٪ خطر سکته مغزی و 16٪ بیماری قلبی را کاهش می دهد. رژیم های غذایی غنی از غذاهای سویا خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی را تا 15٪ کاهش دهد.
کاهش فشار خون
دانه های سویا و غذاهای ساخته شده از آنها به طور کلی سرشار از آرژنین است. آرژنین، آمینو اسیدی است که در تنظیم سطح فشار خون در بدن نقش موثری دارد. لوبیای سویا همچنین غنی از ایزوفلاون است. ایزوفلاون، ترکیب دیگری است که فواید زیادی برای کاهش فشار خون دارد. خوردن 1/2 فنجان آجیل سویا در کاهش فشار خون دیاستولیک موثر است. بررسی ها نشان می دهد که مصرف روزانه 65-153 میلی گرم ایزوفلاون سویا با کاهش 3-6 میلی متر جیوه فشار خون افراد مبتلا به فشار خون بالا ارتباط دارد.
کاهش قند خون
بررسی ها نشان می دهد که ایزوفلاون سویا ممکن است به کاهش قند خون و سطح انسولین در زنان یائسه کمک کند. این در حالی است که مقاومت به انسولین در صورت عدم درمان و به طور تدریجی می تواند منجر به افزایش سطح قند خون و دیابت نوع 2 شود.
بهبود باروری
برخی تحقیقات نشان می دهد زنانی که رژیم های غذایی غنی از سویا دارند ممکن است وضعیت باروری بهتری داشته باشند. بررسی ها نشان می دهد زنان با مصرف زیاد ایزوفلاون سویا نسبت به سایر زنان، احتمالا زایمان بهتری را تجربه می کنند؛ اما سویا ممکن است در مردان مزایای تقویت باروری را نداشته باشند.
مشخص شده که غذاهای سویا تا حدی بدن را در برابر اثرات بیسفنول محافظت می کنند. بیسفنول ترکیبی است که در برخی از پلاستیک ها وجود دارد و به نظر می رسد منجر به کاهش باروری می شود.
با این حال، این یافته ها در حمایت از مزایای باروری مورد تایید همه قرار نگرفته است و نتایج ضد و نقیضی در این موارد دیده شده است. به طور مثال برخی از بررسی ها نشان می دهدمصرف 100 میلی گرم ایزوفلاون سویا در روزعملکرد تخمدان و سطح هورمون های تولید مثل را کاهش دهد.
احتمال بروز مشکلات باروری در زنانی که بیش از 40 میلی گرم ایزوفلاون سویا در روز مصرف می کنند 13٪ بیشتر از کسانی است که میزان مصرف آنها کمتر از 10 میلی گرم در روز است.
با این حال، بیشتر مطالعات تا به امروز گزارش می دهند که رژیم های حاوی 10-25 میلی گرم و شاید حتی تا 50 میلی گرم ایزوفلاون سویا در روز ممکن است هیچ اثر مضر بر تخمک گذاری یا باروری داشته باشد.
کاهش علائم یائسگی
سویا به دلیل توانایی اتصال به گیرنده های استروژن در بدن، غنی از ایزوفلاون است. ایزو فلاون ها، دسته ای از ترکیبات هستند که به آنها فیتواستروژن یا استروژن گیاهی نیز گفته می شود.
در دوران یائسگی، سطح استروژن زن به طور طبیعی کاهش می یابد. در نتیجه علائم ناخوشایندی مانند خستگی، خشکی واژن و گرگرفتگی ایجاد می شود. ایزوفلاون سویا ممکن است به کاهش فرکانس و شدت گرگرفتگی کمک کند. ایزوفلاون های سویا به رفع خستگی، درد مفاصل، افسردگی، تحریک پذیری، اضطراب و خشکی واژن که در دوران یائسگی و یا سالهای منتهی به آن رخ می دهند، کمک می کنند.
بهبود سلامت استخوان
سطح پایین استروژن در دوران یائسگی باعث کمبود کلسیم در بدن می شود. این وضعیت می تواند منجر به ضعف و شکنندگی استخوان در زنان یائسه یا همان پوکی استخوان شود. بررسی ها نشان داده مصرف 40–110 میلی گرم ایزوفلاون سویا در روز باعث تقویت استخوان و بهبود شاخص های سلامت استخوان در زنان یائسه شود. این معادل خوردن هر روز حدود (140-440 گرم) توفو (35-100 گرم) دانه سویا پخته شده هر روز خواهد بود.
کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان
رژیم های غذایی غنی از سویا همچنین با کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان ها ارتباط دارند. بررسی ها نشان می دهد که زنان با مصرف سویا زیاد قبل از تشخیص سرطان ممکن است 16٪ کمتر از زنانی که سویا کم مصرف می کنند در معرض خطر مرگ ناشی از سرطان پستان قرار بگیرند. مصرف زیاد سویا قبل و بعد از تشخیص همچنین ممکن است خطر بازگشت سرطان پستان در زنان یائسه را تا 28٪ کاهش دهد. از طرف دیگر، به نظر می رسد زنانی که قبل و در حین یائسگی، رژیم های غذایی غنی از سویا دارند 27٪ خطر کمتر احتمال دارد به سرطان مبتلا شوند.
کاهش خطر ابتلا به سایر سرطان ها
رژیم های غذایی غنی از سویا همچنین ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سایر سرطان ها کمک کنند. مصرف زیاد ایزوفلاون سویا ممکن است خطر ابتلا به سرطان آندومتر را حدود 19 درصد کاهش دهد. برخی از بررسی ها رژیم های غذایی غنی از سویا را با 7٪ کاهش خطر ابتلا به سرطان دستگاه گوارش و 8-12٪ کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ، به ویژه در زنان مرتبط دانسته اند. از طرف دیگر، مردانی که رژیم های غذایی غنی از سویا دارند ممکن است از کمتر به سرطان پروستات مبتلا شوند. محققان معتقدند که رژیم های غذایی غنی از غذاهای سویا تا 12٪ خطر مرگ ناشی از سرطان، به ویژه سرطان های معده، روده بزرگ و ریه ها را کاهش می دهند.
چرا برخی افراد نگران مصرف سویا هستند؟
دانه های سویا و مشتقات آنها، قرن هاست بخشی از رژیم غذایی را تشکیل می دهند. با این وجود، برخی از افراد به دلایل زیر در مصرف سویا دچار شک و تردید هستند:
- اثرات زنانه در مردان. برخی نگرانند که ایزوفلاون سویا، تولید هورمون مردانه تستوسترون را کاهش دهد. اما بررسی های صورت گرفته این موضوع را ثابت نکرده اند.
- خطری برای نوزادان. برخی می ترسند که فرمول سویا بر رشد مغزی، جنسی، تیروئید یا سیستم ایمنی بدن تأثیر منفی بگذارد. اما بررسی صورت گرفته این موضوع را ثابت نکرده اند.
- عملکرد تیروئید. بررسی ها نشان می دهد که برخی از ترکیبات موجود در سویا عملکرد غده تیروئید را کاهش دهد. با این حال، مطالعات انسانی اثرات منفی کمی را به اثبات رسانده اند
- اثرات تقلید از استروژن. به نظر می رسد ایزوفلاون های سویا از هورمون تولید مثل زناستروژن تقلید می کنند. اما ایزوفلاون های سویا اثرات ضعیف و کمی متفاوتی نسبت به استروژن دارند.
- خطر سرطان. برخی افراد معتقدند که ایزوفلاون سویا ممکن است خطر سرطان پستان یا آندومتر را افزایش دهد. اما بررسی ها نشان می دهد مصرف سویا تاثیر منفی برسلامتی افراد ندارند. در برخی موارد، آنها حتی ممکن است بدن را در برابر برخی از سرطان ها محافظت کنند.
- ضد مغذی ها. دانه های سویا حاوی ترکیباتی هستند که ممکن است توانایی جذب ویتامین ها و مواد معدنی موجود در بدن را کاهش دهند. این در حالی است که خیساندن، جوانه زدن، تخمیر و پخت و پز روش هایی برای کاهش این میزان مواد مغذی در سویا است.
- مسائل گوارشی. مطالعات حیوانی نشان می دهد که مواد مغذی موجود در سویا ممکن است عملکرد روده را کاهش دهند. احتمالاً منجر به التهاب و مشکلات گوارشی شود. با این حال، برای تأیید این مورد نیاز به مطالعات انسانی بیشتری است.
همه غذاهای حاوی سویا مثل هم نیستند.
هرچه غذای سویا، کمتر فرآوری شده باشد، ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات مفید بیشتری در آن وجود دارد. از طرف دیگر، هرچه غذای سویا فرآوری شده باشد، به احتمال زیاد نمک، شکر، چربی و مواد افزودنی و مواد پرکننده غیرضروری بیشتری در آن وجود دارد. به نظر می رسد غذاهای سویا با حداقل فرآوری مانند دانه های سویا، توفو و شیرهای سویا و ماست های شیرین نشده نسبت به پودرهای پروتئینی پایه سویا، شیرهای سویا و ماست های شیرین بهتر باشند.
سخن آخر
دانه های سویا سرشار از مواد مغذی و ترکیبات مفید گیاهی هستند. رژیم های غذایی غنی از غذاهای سویا کمتر فرآوری شده فواید مختلف سلامتی از جمله بهبود سلامت قلب، تسکین علائم یائسگی و خطر کمتری برای ابتلا به برخی سرطان ها دارند.
آخرین دیدگاه‌ها