بیماری سالک
بیماری سالک از طریق انگلی به نام لیمونشیاز ایجاد می شود. این انگل در داخل بدن پشه خاکی ماده زندگی می کنند. حشره مذکور بیشتر در محیط های مرطوب و در ماه های گرم سال از غروب تا طلوع آفتاب فعالیت می کند. حیوانات اهلی مانند سگ می‌توانند محیط مناسبی برای رشد و زندگی این نوع از انگل باشند. همچنین نوع انگل از طریق انسان به پشه خاکی و پشه خاکی به انسان منتقل می شود. این بیماری توسط برخی گونه های پشه خاکی ماده منتقل می شود. پشه خاکی بسیار کوچک است و اندازه آن حدود یک سوم پشه های معمولی می باشد و به سختی با چشم غیر مسلح قابل تشخیص است.
انواع سالک در ایران
در ایران دو نوع سالک وجود دارد، شهری و روستایی.
- سالک شهری یا (خشک )راه انتقال آن عمدتا افراد مبتلا و سگ ها می باشند. پشه خاکی ماده پس از نیش زدن موجود آلوده به انگل، آلوده شده و در صورت نیش زدن فرد سالم باعث انتقال بیماری می شوند.
- سالک نوع روستایی یا (مرطوب) موش های صحرایی ناقل این بیماری می باشد و پشه خاکی ماده پس نیش زدن موش صحرایی مبتلا، آلوده شده و نیش مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری به او میشود.
کانون های مهم بیماری سالک در ایران
شمال خراسان، خوزستان، قم، کاشان، طبس در نواحی شرق و شمال شرق اصفهان نیز از مهمترین مناطق می‌باشد.
انواع سالک
سالک به شکل پوستی ،احشایی و مخاطی ایجاد می شود کارشناسان بر این باورند که حدود ۲۰ گونه در دنیا وجود دارد که می تواند این بیماری را به انسان منتقل کند.
لیشمانیوز جلدی
باعث ایجاد زخم در پوست شما می شود، این نوع رایج ترین شکل این بیماری می باشد. همیشه بسته به نوع سالک ممکن است به درمان نیاز نباشد، اما درمان به هنگام می‌تواند به بهبودی آن سرعت بخشیده و از عوارض جانبی جلوگیری کند.
لیشمانیوز مخاطی
این نوع شکل نادری از بیماری نوع جلدی می باشد، این نوع از سالک می تواند چند ماه پس از بهبودی، زخم های پوستی ایجاد کند، در این نوع بیماری، انگل ها به بافت های بینی گلو و دهان شما انتقال می‌یابد و باعث تخریب جزئی یا کامل مخاط در این مناطق می شود. اگرچه معمولا از زیر مجموعه ای از لیشمانیوز جلدی محسوب می شود اما این بیماری به مراتب جدی تر و خطرناک تر می باشد. این بیماری به خودی خود بهبود نمی یابد و به درمان نیاز دارد.
لیشمانیوز احشایی
معمولاً ۲ تا ۸ ماه پس از نیش زدن توسط پشه خاکی رخ می دهد و به ارگان های داخلی مانند طحال و کبد شما آسیب می رساند. این انگل همچنین بر روی مغز استخوان و سیستم ایمنی بدن شما تاثیر گذاشته و باعث آسیب رسیدن به استخوان ها نیز می شود. این نوع نیاز به درمان دارد و تقریباً در صورت عدم درمان کشنده می باشد.
چه کسی به معرض بیماری لیشمانیوز است؟
جغرافیا
این بیماری در همه جای دنیا به جز استرالیا و قطب جنوب یافت می شود. با این حال حدود ۹۵ درصد از موارد پوستی مشاهده شده در نواحی زیر بوده است.
- آمریکا
- آسیای مرکزی
- حوزه مدیترانه
- خاورمیانه
در سال ۲۰۱۵ بیش از ۹۰ درصد این نوع جلدی در مناطق زیر بوده است:
- اتیوپی
- کنیا
- سومالی
- سودان جنوبی
- سودان
اگر در مناطق گرمسیری و یا مناطق ذکر شده زندگی می کنید یا حتی مسافرت می کنید در معرض خطر بالاتری به ابتلا به این بیماری هستید عوامل محیطی و اقلیمی به شدت در شیوع این بیماری تاثیر دارد.
شرایط اجتماعی اقتصادی
براساس اطلاعات منتشر شده توسط سازمان بهداشت جهانی، فقراز عوامل تعیین کننده این بیماری می باشد علاوه بر این،این بیماری در مناطقی رخ می‌دهد که مشکلات مشترک زیر را دارند این مشکلات از قبیل:
- سوءتغذیه
- جنگ
- تغییرات محیطی
- تغییرات آب
عفونت ها
افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها توسط بیماری های دیگر ضعیف شده در معرض خطر ابتلا به این بیماری می باشند.
HIV (ویروس ایدز) می تواند در انتقال لیشمانیوز تاثیر بگذارد و خطر لیشمانیوز احشایی را افزایش دهد.
هدف ویروس اچ آی وی وانگل لیشمانیوز مشابه می باشد، هر دو سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می دهند.
فرد آلوده به اچ آی وی اغلب به لیشمانیوزنیز مبتلا می شود.
در مناطقی از اتیوپی تخمین زده میشود که ۳۵ درصد افراد مبتلا به بیماری اچ آی وی به این نوع بیماری نیز مبتلا می شوند.
علائم لیشمانیوز چیست؟
افراد می توانند برای طولانی مدت بدون این که علائم بیماری در آنها مشاهده شود ناقل این بیماری باشد علائم این بیماری بستگی به نوع آن دارد.
لیشمانیوز جلدی
علائم اصلی این بیماری زخم های پوستی بدون درد است علایم جلدی ممکن است چند هفته پس از نیش زدگی توسط پشه خاکی ماده ناقل ایجاد شود. با این حال بعضی از اوقات این علائم بعد از ماه ها و سال ها نمایان می شود
لیشمانیوز مخاطی
در افرادی که مبتلا به این بیماری هستند، علائم مخاطی معمولاً یک تا پنج سال پس از ابتلا به این بیماری ظاهر می شوند این علائم در ابتدا به صورت زخم هایی در دهان بینی و یا بر روی لب ها ایجاد می شود علایم دیگر ممکن است موارد زیر باشد:
- آبریزش
- خون دماغ
- مشکل در تنفس
لیشمانیوز احشایی
علائم این ن نوع از لیشمانیوز پس از نیش زدن تا ماه ها ظاهر نمی شود در بیشتر موارد دو تا شش ماه پس از ابتلا آشکار می شوند. علائم و نشانه های متداول این نوع عبارتند از:
- کاهش وزن ضعف که هفته ها یا ماه ها طول می کشد.
- بزرگ شدن کبد
- طحال بزرگ شده
- کاهش تولید سلول های خونی
- خونریزی
- سایر عفونت‌ها
- تورم غدد لنفاوی
چگونه لیشمانیوز قابل تشخیص است؟
مهمترین مسئله این است، در صورتی که در منطقه زندگی می کنیم که لیشمانیوز در آن منطقه رایج است و یا حتی از این مناطق بازدید کرده‌اید حتماً با پزشک معالج خود در میان بگذارید. در این صورت پزشک شما آزمایشاتی برای تشخیص این نوع انگل بر روی شما انجام می دهد و نوع آن را تشخیص دهد.
تشخیص لیشمانیوز جلدی
پزشک ممکن است با تراشیدن قسمتی از زخم ها مقدار کمی از پوست را برای انجام بیوپسی استفاده کند. آنها غالباً به دنبال DNA یا ماده ژنتیکی انگل هستند. پزشکان می توانند از روش های مختلف برای شناسایی گونه های مختلف انگل که باعث ایجاد عفونت شده استفاده کنند.
تشخیص لیشمانیوز احشایی
در بسیاری از اوقات ،افراد نیش زدن توسط پشه خاکی را به یاد نمی آورند که در این صورت تشخیص بسیار سخت می شود وسابقه زندگی و یا مسافرت به مناطقی که لیشمانیوز در آنها رایج است می‌تواند مفید باشد در این مورد پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می دهد تا به دنبال طحال و کبد بزرگ شده باشد سپس ممکن است است بیوپسی مغز استخوان را انجام دهند یا برای معاینه نمونه خون بگیرند.
درمان لیشمانیوز
داروهای ضد انگل این بیماری را درمان می‌کند البته ممکن است با توجه به نوع لیشمانیوز روش های دیگرنیز به شما توصیه شود.
لیشمانیوز جلدی که به صورت زخم های بدون درد بر روی پوست ایجاد می شود در بیشتر مواقع بدون درمان آن بهبود می یابد با این حال درمان می‌تواند به بهبود سریع ان کمک کند تعداد زخم ها را کاهش دهد و همینطور خطر ابتلا به بیماری های بعدی را نیز کاهش می دهد هر گونه زخم پوستی که باعث بد شکلی شود ممکن است نیاز به جراحی پلاستیک داشته باشد.
لیشمانیوزمخاطی این ضایعات به طور طبیعی بهبود نمی یابد و آنها همیشه به درمان نیاز دارند. داروهای ضد انگل می‌تواند به درمان لیشمانیوزمخاطی کمک کند. این نوع از بیماری همیشه به درمان نیاز دارد و برای آن داروهای مختلفی نیز در دسترس می باشد.
عوارض بالقوه لیشمانیوز چیست؟
عوارض لیشمانیوز جلدی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خون ریزی
- سایر عفونت ها به دلیل ضعف سیستم ایمنی ، که می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
لیشمانیوز احشایی، غالباً به دلیل تأثیراتی که بر ارگانهای داخلی و سیستم ایمنی بدن دارد، کشنده است. اگر HIV یا ایدز دارید ، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید. ابتلا به HIV یا ایدز همچنین می تواند دوره لیشمانیوز و همچنین درمان را پیچیده کند.
چگونه می توان از لیشمانیوز جلوگیری کرد؟
هیچگونه واکسن یا داروی پیشگیری کننده ای در دسترس نیست. تنها راه جلوگیری از لیشمانیوز، جلوگیری از نیش زدگی توسط پشه خاکی ماده می باشد.
برای کمک به جلوگیری از ننیش زدن توسط پشه خاکی، این مراحل را دنبال کنید:
- لباس هایی بپوشید که تا حد ممکن پوست را بپوشاند.
- شلوار بلند
- پیراهن آستین بلند را که داخل شلوار خود کنید و استفاده از جوراب های بلند توصیه می شود.
- از دافع حشرات بر روی پوست که در معرض نیش زدگی هستند استفاده کنید.
- از کش در انتهای شلوار و آستین خود استفاده کنید.
- مؤثرترین دافع حشرات حاوی DEET است.
- محل خواب در داخل خانه را با حشره کش اسپری کنید.
- در طبقات بالاتر یک ساختمان بخوابید.
- از بین غروب و طلوع آفتاب از بیرون رفتن تا حد ممکن خودداری کنید. در این زمان پشه های خاکی بیشترین فعالیت را دارند.
- در صورت امکان از تهویه مطبوع در داخل خانه استفاده کنید.
- استفاده از فن ممکن است پرواز حشرات را دشوارتر کند.
- از یک تخت خواب که داخل آن تشک شما قرار گرفته است استفاده کنید.
- پشه های خاکی بسیار کوچکتر از پشه هستند، بنابراین به بافت توری محکم نیاز دارید. در صورت امکان توری را با حشره کش حاوی پیریدروئید اسپری کنید.
- قبل از سفر به مناطق پرخطر، حشره کش و مواد دافع بخرید.
- چشم انداز دراز مدت بیماران مبتلایان چیست
زخم های ایجاد شده بر اثر سالک ممکن است تا حدی درمان شود و ممکن است شدت این زخم ها را کاهش دهد، دارو می‌تواند بر درمان این بیماری کمک کند با این حال درمان موثرتر باید قبل از اینکه به سیستم ایمنی بدن حمله کند انجام شود لیشمانیوز احشایی اگر به درستی درمان نشود معمولاً کشنده است.
منبع: https://www.healthline.com/search?q1=leishmaniasis
[advisers limit=5 skill=”21″]
آخرین دیدگاه‌ها