کیست های گانگلیون توده های غیر سرطانی هستند که بیشتر در طول تاندون ها یا مفاصل مچ پا یا دست فرد به وجود می آید. علاوه بر موارد گفته شده این کیست ها ممکن است در مچ پا و کف پا نیز به وجود بیایند. کیست های گانگلیون معمولاً به صورت گرد یا بیضی ظاهر شده و حاوی مایع ژله ای هستند.
کیست های گانگلیونی کوچک ممکن است به اندازه نخود باشند، در حالی که کیست های بزرگتر ممکن است قطری در حدود یک اینچ (2.5 سانتی متر) داشته باشند. کیست های گانگلیون در صورتی که روی عصب مجاور فشار وارد کننده ممکن است دردناک و آزار دهنده باشند. حتی گاهی اوقات محل بروز این کیست ها ممکن است حرکات مفصلی را با مشکل روبرو کند.
در صورتی که کیست گانگلیونی، مشکلاتی را برای فرد مبتلا ایجاد کند. پزشک ممکن است دستور بدهد تا کیست را با سوزن تخلیه کنید. یکی دیگر از گزینه های درمانی برداشتن کیست با استفاده از جراحی است. اما در صورتی که کیست به وجود آمده هیچ علائمی نداشته باشد، نیازی به درمان نخواهد بود. در بسیاری از موارد کیست خود به خود و بدون نیاز به هیچ درمانی بهبود خواهد یافت.
علت کیست گانگلیون
هیچ کسی علت دقیق بروز کیست های گانگلیونی را نمی داند و هنوز علت بروز این عارضه مشخص نیست. این کیست معمولاً خود را با بیرون زدگی تاندون یا اطراف مفاصل نشان داده و ظاهری بادکنکی و پر از مایع خواهد داشت. در داخل این کیست ها مایع غلیظی مشابه مایع موجود در داخل مفصل یا اطراف تاندون ها وجود دارد.
عوامل خطر کیست گانگلیون
عواملی که ممکن است احتمال بروز کیست گانگلیون را افزایش دهد شامل موارد زیر می شود:
- جنسیت و سن. این کیست ها ممکن است هر فردی در هر سنی را درگیر کند. با این حال گانگلیون ها بیشتر در زنان بین سنین 20 تا 40 سال شایع است.
- آرتروز. افرادی که دچار آرتروز در مفاصل انگشت نزدیک به ناخن های دست هستند. بیش از دیگران در معرض ابتلا به کیست گانگلیونی در نزدیکی آن مفاصل هستند.
- آسیب مفاصل یا تاندون. مفاصل یا تاندون هایی که در گذشته دچار آسیب دیدگی شده باشند احتمال بروز کیست گانگلیونی در آن ها افزایش خواهد یافت.
علائم کیست گانگلیون
توده های مرتبط با کیست های گانگلیونی ممکن است با علائم زیر ظاهر شود:
- محل بروز. کیست های گانگلیون معمولاً در طول تاندون ها یا مفاصل مچ پا یا دست به وجود می آیند. البته احتمال بروز کیست ها بر روی مچ پا و کف پا نیز وجود دارد. این کیست ها می توانند در نزدیکی سایر مفاصل نیز به وجود بیایند.
- شکل و اندازه. کیست های گانگلیون معمولاً به شکل گرد یا بیضی ظاهر شده و قطر آن ها کمتر از یک اینچ (2.5 سانتی متر) است. البته برخی از این کیست ها به قدری کوچک هستند که حتی شخص متوجه بروز آن هم نمی شود. اندازه کیست همیشه ثابت نبوده و ممکن است در حین استفاده از مفصل برای حرکات تکراری، مفصل درگیر بزرگتر از گذشته شود.
- درد. کیست های گانگلیون معمولاً عاری از هرگونه درد هستند. اما اگر کیست روی عصبی فشار وارد کند – حتی اگر کیست بیش از حد کوچک بوده و حتی برجستگی به وجود نیاورد – می تواند باعث بروز درد، سوزن سوزن شدن ، بی حسی یا ضعف عضلات فرد مبتلا شود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر شاهد بروز توده قابل توجه یا درد در مچ دست، دست، مچ پا یا کف پا خود بودید. بهتر است برای تشخیص و درمان سریع تر به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص کیست گانگلیون
در طول معاینه فیزیکی برای تشخیص پزشک ممکن است برای بررسی میزان حساسیت و ناراحتی فرد روی کیست را با استفاده از دست فشار دهد. علاوه بر این پزشک ممکن است با استفاده از نور سعی در مشاهده محتویات کیستی داشته باشد. حتی بررسی کند که کیست از مواد مایع یا جامد تشکیل شده است.
البته در مواردی که تشخیص نوع توده به وجود آمده مشکل باشد، پزشک ممکن است تصویربرداری های اشعه ایکس، سونوگرافی یا ام آر آی را برای فرد تجویز کند. تصویر برداری ام آر آی علاوه بر نشان دادن نوع تومور به وجود آمده می تواند به تشخیص کیست های مخفی به وجود آمده نیز کمک زیادی کند.
تشخیص کیست گانگلیونی صورت گرفته ممکن است با آسپیراسیون تأیید شود. آسپیراسیون فرایندی است که در آن پزشک از سوزن و سرنگ برای بیرون کشیدن (آسپیرات) مایع موجود در کیست استفاده می کند. مایعات حاصل از کیست گانگلیونی باید غلیظ و شفاف باشند.
درمان کیست گانگلیون
کیست های گانگلیون اغلب بدون درد بوده و نیازی به درمان نخواهند داشت. پزشک ممکن است برای بهبود کیست گانگلیون شیوه نظارت و صبر را توصیه کند تا کیست خود به خود بهبود یابد. اما در صورتی که کیست با درد همراه بوده و حرکت مفصلی را با مشکل روبرو کند، پزشک ممکن است شیوه های درمانی زیر را توصیه کند:
- بی حرکتی. از آنجا که فعالیت می تواند باعث بزرگتر شدن کیست گانگلیونی شود، بی حرکت کردن ناحیه آسیب دیده به صورت موقتی با استفاده از بریس یا اسپلینت می تواند به بهبود این عارضه کمک زیادی کند. البته همزمان با کوچک تر شدن کیست ممکن است فشار از روی عصب برداشته شده و دردتان نیز کاهش پیدا کند. البته دقت داشته باشید که از استفاده طولانی مدت از بریس یا اسپلینت خودداری کنید. زیرا اینکار می تواند باعث ضعیف شدن عضلات اطراف آن شود.
- آسپیراسیون. در این روش پزشک با استفاده از یک سوزن مایع موجود در داخل کیست را تخلیه خواهد کرد. البته کیست ممکن است بعد از تخلیه مجدداً به وجود بیاید.
- عمل جراحی. اگر گزینه های درمانی دیگر برای بهبود کیست گانگلیونی مؤثر نبود. پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند. در حین این عمل جراحی پزشک اقدام به برداشتن کیست و ساقه آن که به مفصل یا تاندون متصل شده خواهد کرد. در موارد نادر این عمل جراحی می تواند باعث آسیب دیدگی عصب، رگ های خونی و تاندون های اطراف محل جراحی شود. علاوه بر این بعد از برداشتن کیست، ممکن است این عارضه دوباره بروز پیدا کرده و ظاهر شود.
سبک زندگی و درمان خانگی کیست گانگلیون
برای کاهش درد می توانید از مسکن های ضد درد مثل ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید. در بعضی از موارد نیز می توانید با تعویض کفش یا تغییر شیوه بستن بند کفش درد ناشی از وارد شدن فشار به کیست گانگلیونی در مچ پا یا کف پا را تا حد قابل توجهی کاهش دهید.
کارهایی که نباید انجام دهید.
یکی از درمان های خانگی که در قدیم برای بهبود کیست گانگلیونی مورد استفاده قرار می گرفت، قرار دادن اجسام سنگین بر روی کیست گانگلیونی بوده است. بدون شک این شیوه درمانی مناسب نبوده و برای درمان این نوع از کیست ها توصیه نمی شود. زیرا وارد شدن فشار به کیست می تواند به ساختارهای اطراف دست ها و پاها آسیب برساند. علاوه بر این نباید به هیچ وجه اقدام به خالی کردن کیست با استفاده از سوزن کنید. زیرا این کار احتمال بروز عفونت های پوستی را تا حد قابل توجهی افزایش خواهد داد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید. بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:
- لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.
- اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.
- لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.
- دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقاتت به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
- سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.
سوالات پزشک
بهتر است قبل از حضور در داخل مطب جواب سؤالات زیر را آماده کنید. زیرا احتمال زیاد پزشک در حین معاینه این سؤالات را مطرح خواهد کرد:
- چند وقت است که دچار توده ها شده اید؟ آیا این توده ها دائمی است یا موقتی؟
- آیا تا کنون آسیبی به مفصل نزدیک توده وارد شده است؟
- آیا مبتلا به آرتروز هستید؟
- از چه دارو یا مکملی به طور منظم استفاده می کنید؟
- آیا در محل توده درد یا ناراحتی احساس می کنید؟
- آیا این توده کار کردن با مفصل را با مشکل مواجه کرده است؟
- آیا عاملی باعث بهبود علائم شما می شود؟
- آیا عاملی باعث شدت گرفتن علائم شما می شود؟
نتیجه گیری
کیست های گانگلیون توده های غیر سرطانی هستند که بیشتر در طول تاندون ها یا مفاصل مچ پا یا دست فرد به وجود می آید. علاوه بر موارد گفته شده این کیست ها ممکن است در مچ پا و کف پا نیز به وجود بیایند. کیست های گانگلیون معمولاً به صورت گرد یا بیضی ظاهر شده و حاوی مایع ژله ای هستند.
علت اصلی بروز کیست گانگلیون مشخص بوده و این کیست ها معمولاً نیازی به درمان نداشته و خود به خود بهبود خواهند یافت. البته در صورتی که کیست های گانگلیون باعث بروز درد یا ناراحتی فرد شود، پزشک ممکن است عمل جراحی یا آسپیراسیون را توصیه کند.
آخرین دیدگاه‌ها