فتق شکافی و نحوه درمان آن

فتق شکافی زمانی اتفاق میفتد که ضعف در عضله شکم باعث بیرون آمدن بافت های شکم از طریق عضله شود. در این وضعیت، فتق به صورت برآمدگی در زیر پوست ظاهر می شود و در اثر لمس می تواند دردناک یا حساس باشد. ضعف عضله شکمی در اثر، برش ایجاد شده در جراحی قبلی شکم ایجاد می شود.

در طی جراحی شکم، شکافی در عضلات شکم ایجاد می شود. در برخی شرایط ممکن است عضله بهبودی کامل پیدا نکند، بنابراین با سفت  و آزاد شدن عضلات در حین فعالیت، شکافی در عضله ایجاد می شود. به جای یک عضله صاف و قوی، شکاف کمی در آن رخ می دهد.

بعد از مدتی، بافت های زیرین از  طریق مسیری که در عضله ایجاد شده به سطح پوست راه پیدا می کنند.

فتق شکافی به طور معمول به اندازه کافی کوچک است که فقط صفاق یا پوشش حفره شکم از آن عبور می کند. در موارد شدید، ممکن است قسمت هایی از اندام ها از طریق سوراخ عضله حرکت کنند، اما این موارد به ندرت دیده می شود.

سابقه چندین عمل جراحی شکم ممکن است خطر فتق شکافی را افزایش دهد. در شرایطی که فتق در شکم ایجاد شود اما فرد جراحی نشده باشد، فتق شکافی نیست.

فردی که بعد از جراحی شکم، وزن زیادی پیدا می کند، باردار می شود یا در فعالیت هایی شرکت می کند که فشار شکم را افزایش می دهد (مانند برداشتن اجسام سنگین) بیشتر در معرض فتق شکافی است. در حالی که فتق های شکافی ممکن است ماهها یا سالها بعد از جراحی ایجاد یا بزرگ شوند، اما به احتمال زیاد سه تا شش ماه پس از جراحی اتفاق میفتد.

علائم فتق شکافی چیست؟

بارزترین علامت فتق شکافی، برآمدگی در نزدیکی محل برش است. هنگام کشیدگی عضلات، مانند هنگام ایستادن، بلند کردن چیزی یا سرفه، بیشتر قابل مشاهده است.علاوه بر برآمدگی قابل مشاهده، فتق های شکافی نیز ممکن است علائم زیر را ایجاد کنند:

• تب
• یبوست
• اسهال
• مدفوع رقیق
• تهوع و استفراغ
• سوزش یا درد در نزدیکی فتق
• ضربان قلب سریعتر از حد معمول
• درد و ناراحتی شکمی، به ویژه در اطراف فتق

در حالی که به احتمال زیاد فرد بین سه تا شش ماه پس از عمل جراحی دچار فتق می شود، فتق می تواند قبل یا بعد از این بازه زمانی رخ دهد

انواع فتق های شکافی

فتق ها اغلب به عنوان قابل کاهش یا غیرقابل کاهش دسته بندی می شوند:

• فتق های قابل کاهش می توانند به عقب رانده شوند. همچنین ممکن است هنگام خوابیدن کوچک تر شوند.
• فتق های غیرقابل کاهش هنگامی اتفاق میفتد که بخشی از روده به داخل فتق هل داده شود. فتق های غیرقابل کاهش احتمالا منجر به انسداد روده شوند، که می تواند منجر به فتق حبس شده شود. این وضعیت نیاز به درمان فوری دارد.

• فتق که در موقعیت “خارج” گیر کند به عنوان فتق حبس یا مختل شناخته می شود. گرچه ممکن است فتق حبس اورژانسی نباشد، اما باید درمان را شروع کرد، زیرا به سرعت می تواند به یک وضعیت اورژانسی تبدیل شود.

  فتق حبس شده را می توان با رنگ قرمز یا بنفش عمیق بافت برجسته تشخیص داد. ممکن است با درد شدیدی همراه باشد، اما همیشه دردناک نیست. حالت تهوع، استفراغ، اسهال و تورم شکم نیز ممکن است رخ دهد.

  فتق خفه یک فوریت پزشکی است و برای پیشگیری از آسیب رساندن به روده و سایر بافتها، نیاز به مداخله فوری جراحی دارد.

در صورت مشاهده برآمدگی قرمز تیره یا بنفش یا احساس درد شدید، بلافاصله به پزشک مراجعه شود.

علت فتق های شکافی چیست؟

فتق های شکافی زمانی اتفاق میفتد که برش جراحی دیواره شکم بعد از جراحی به درستی بسته نشود. این می تواند باعث ضعیف شدن عضلات شکم شود و به بافت ها و اندام ها امکان ایجاد فتق بدهد.

چندین مورد می تواند از بهبود صحیح برش جراحی پیشگیری کند، از جمله:

• فشار بیش از حد به شکم خود
• باردار شدن قبل از بهبود کامل برش
• برگشتن به فعالیت های بدنی خیلی زود بعد از جراحی

بعضی اوقات، علت روشنی برای بهبود نیافتن صحیح برش جراحی وجود ندارد.

فتق بعد از جراحی اضطراری یا جراحی که نیاز به یک برش بزرگ دارد بیشتر است. اگر لبه های زخم پس از جراحی به درستی تراز نشده باشند، ممکن است برش خوب ترمیم نشود و احتمال فتق را افزایش دهد. تکنیک خیاطی که برای بستن برش استفاده می شود نیز می تواند نقشی داشته باشد.

آیا عوامل خطر فتق پس از جراحی وجود دارد؟

چندین عامل خطر می تواند احتمال ایجاد فتق پس از جراحی را افزایش دهد، از جمله:

• چاقی
• عفونت زخم
• سیگار کشیدن
• شرایط سلامتی موجود مانند نارسایی کلیه، دیابت یا بیماری ریوی
• داروهای خاص، از جمله داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی یا استروئیدها

با اختصاص زمان توصیه شده برای بهبودی پس از جراحی شکم، می توان به کاهش خطر ابتلا به فتق کمک کرد.

فتق همچنان می تواند در نبودن عوامل خطر دیگر ایجاد شود، بنابراین مهم است که پس از هر گونه عمل، دستورالعمل های پزشکی را برای بهبودی دنبال کنید. حتی اگر احساس بهبودی کامل دارید، تا زمانی که پزشک اجازه نداده، از ورزش یا فعالیت های سنگین دیگر خودداری کنید.

تشخیص فتق های شکافی

قابل مشاهده بودن فتق، تشخیص آن را آسان می کند، اغلب بدون آزمایش پزشکی قابل تشخیص است. پزشک ممکن است برای دیدن فتق در حالی که بیرون است، از فرد درخواست سرفه یا فشار وارد کند.

برای تعیین اینکه کدام ناحیه از بدن عضله را تحت فشار قرار می دهد، آزمایش  تجویز شود. اگر فتق به اندازه کافی بزرگ باشد که بتواند بیش از پوشش داخلی حفره شکم را از بین ببرد، ممکن است آزمایشات تشخیصی صورت بگیرد.

درمان فتق شکافی

فتق شکافی ممکن است به اندازه کافی کوچک باشد که نیازی به جراحی نداشته باشد و فقط به عنوان یک گزینه باشد. یک گزینه غیر جراحی برای این شرایط فتق بند است. فتق بند،  شبیه کمربند وزنه یا کمربند است که فشاری را به طور مداوم روی فتق وارد می کند.

علاوه بر وقوع فتق حبس شده، ​​فتق شکافی ممکن است در شرایط زیر نیاز به جراحی داشته باشد:

• بسیار بزرگ است.
• فتق باعث درد می شود.
• از نظر زیبایی جذاب نیست.
• با گذشت زمان بزرگتر می شود.

در برخی از این موارد، تصمیم گیری در مورد جراحی با خود شخص است. اگر فرد احساس ناراحتی یا مثلاً از نظر ظاهر فتق نگران است، می تواند ان را جراحی کند. اما بهتر است در مورد جراحی و جزئیات آن و روند کار و نحوه بهبود اطلاعاتی را کسب کند.

نحوه درمان فتق کوچک یا قابل کاهش

اگر فتق کوچک یا قابل کاهش باشد، می توان جراحی را به تأخیر انداخت. پزشک هنگام تصمیم گیری در مورد ترمیم فتق، سابقه پزشکی و سایر عوامل را در نظر می گیرد.

اگر فتق ناراحتی کمی و یا هیچگونه ناراحتی ایجاد نکند، ممکن است مراقبت از فتق و انتظار قبل از عمل جراحی بهتر باشد. توجه به این نکته مهم است که عمل فتق بزرگتر از عمل فتق کوچک دشوارتر است.

اگر فرد عمل جراحی پیشرفته انجام دهد، ممکن است جراح استفاده از کمربند مخصوصی که به فرد کمک می کند فشار را بر روی فتق حفظ کرده و از دوخته شدن آن پیشگیری می کند، را توصیه کند.

نحوه درمان فتق بزرگ یا غیرقابل کاهش

اگر فتق رشد کند یا غیرقابل کاهش باشد، درمان آن نیاز به جراحی خواهد داشت. گزینه پیشنهادی به طور کلی به علائم، اندازه فتق و سابقه پزشکی فرد بستگی دارد.

ترمیم فتق باز

ترمیم فتق باز شامل یک برش در محل فتق است. یک جراح، بافت، روده و سایر اندام های تشکیل دهنده فتق را به داخل شکم منتقل کرده و دهانه را می بندد.

آنها همچنین ممکن است از تکه های مشبک برای تقویت نقطه ایجاد فتق استفاده کنند. این تکه های مشبک به بافت اطراف فتق دوخته و در نهایت توسط دیواره شکم جذب می شوند.

ترمیم لاپاراسکوپی

ترمیم فتق لاپاراسکوپی شامل چندین برش کوچک به جای یک برش بزرگ است. لوله های توخالی در این برش ها قرار می گیرند و شکم فرد را باد می کنند تا اندام های بیشتری دیده شود. سپس یک جراح ابزارهای جراحی، از جمله یک دوربین کوچک را برای انجام جراحی وارد لوله ها می کند. از مش ممکن است در ترمیم لاپاراسکوپی نیز استفاده شود.

جراحی لاپاراسکوپی کمتر تهاجمی است  و خطر عفونت کمتری داشته باشد، هرچند ممکن است برای فتق های بسیار بزرگ یا شدید به اندازه کافی موثر نباشد.

جراحی ترمیم فتق

جراحی ترمیم فتق شکافی معمولاً با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می شود و به صورت سرپایی انجام می گیرد. این جراحی معمولاً با استفاده از روش لاپاراسکوپی و با استفاده از برش های کوچک به جای برش سنتی و بسیار بزرگتر انجام می شود.

جراحی توسط جراح عمومی یا متخصص داخلی انجام می شود. پس از بیهوشی، جراحی با برش در دو طرف فتق آغاز می شود.

سپس جراح بخشی از پوشش شکمی را که از طریق عضله تحت فشار قرار دارد جدا می کند. به این بافت “کیسه فتق” گفته می شود. جراح آن را به موقعیت مناسب خود بازگرداند و سپس شروع به ترمیم نقص عضله می کند.

اگر نقص در عضله کوچک باشد، ممکن است بخیه بسته شود. بخیه ها برای همیشه در جای خود باقی می مانند و از بازگشت فتق پیشگیری می کنند.

برای نقص بزرگ، جراح ممکن است احساس کند که بخیه کافی نیست. در این حالت از یک پیوند مشبک برای پوشاندن سوراخ استفاده خواهد شد.

اگر از روش بخیه با نقص عضلانی بزرگتر (تقریباً به اندازه یک چهارم یا بیشتر) استفاده شود، احتمال عود مجدد آن افزایش می یابد. استفاده از پیوند در فتق های بزرگتر، روند درمانی استاندارد است.

هنگامی که تکه های مشبک در جای خود قرار گرفت یا عضله دوخته شد، لاپاراسکوپ برداشته می شود و می توان برش را بخیه زد. برش به طور معمول با بخیه هایی بسته می شود که در یک ویزیت بعدی با جراح برداشته می شوند، در آن زمان از فرم خاصی از چسب برای بسته نگه داشتن برش استفاده می شود. از بانداژهای چسبنده کوچکی به نام نوارهای استری نیز ممکن است استفاده شود.

بهبودی بعد از عمل جراحی ترمیم فتق

بیشتر افرادی که تحت عمل جراحی ترمیم فتق قرار گرفته اند، در طی حدود سه هفته پس از جراحی قادر به بازگشت به فعالیت طبیعی خود هستند. شکم مخصوصاً در هفته اول خوب خواهد بود.

در طول این مدت، باید از برش در حین فعالیتی که فشار شکم را با اعمال فشار محکم اما آرام بر روی خط برش، افزایش می دهد، محافظت شود. این امر به ویژه برای بیماران مبتلا به فتق شکافی بسیار مهم است، زیرا آنها مستعد ابتلا به فتق شکافی هستند و ممکن است در مکان های جدید برش در معرض خطر دیگری قرار گیرند.

فعالیتهایی که در طی آن باید از برش محافظت شود، شامل موارد زیر است:

• استفراغ
• سرفه کردن
• عطسه کردن
• بلند کردن اجسام سنگین
• بلند شدن از حالت نشسته
• تحمل در حین اجابت مزاج (در صورت یبوست پس از جراحی با جراح خود تماس گرفته شود، تا در صورت نیاز نرم کننده مدفوع تجویز شود).

بسیاری از فعالیت های ذکر شده کارهایی هستند که هر روز هر فردی انجام می دهد، بنابراین اجتناب از همه آنها ممکن نیست. با این حال، انجام آنها با احتیاط برای پیشگیری از عوارض بعدی است. اگر مشکلی پیش آمد حتماً با پزشک مشورت شود.

فتق های شکافی می توانند پس از جراحی شکم ایجاد شوند. آنها حداکثر 15 تا 20 درصد بعد از عمل شکم شامل برش اتفاق میفتند. برخی فاکتورها ممکن است خطر ابتلا به فتق شکافی را افزایش یا کاهش دهند.

عوارض فتق های شکافی چیست؟

جدی ترین عوارض فتق های شکافی، انسداد روده و خفگی آن است. فتق خفه شده می تواند باعث مرگ بافتی در روده شود. اگر بلافاصله درمان نشود، این وضعیت شاید بسیار خطرناک باشد. پارگی فتق نیز ممکن است، اما به ندرت رخ می دهد

فتق های کوچک در صورت عدم درمان با گذشت زمان بزرگتر می شوند. اگر فتق بیش از حد بزرگ شود، می تواند باعث تورم و درد در شکم شود و در نهایت غیرقابل کاهش باشد.

اگر فتق از هر اندازه باعث درد یا ناراحتی قابل توجهی شود یا تأثیر منفی بر کیفیت زندگی داشته باشد، بلافاصله به پزشک مراجعه شود. عوارض ممکن است به طور بالقوه خطرناک و جدی باشد، بنابراین بهتر است علائم غیرمعمول مورد بررسی قرار گیرد.