سندرم متابولیک

سندرم متابولیک گروهی از عوامل خطرزایی که با هم ابتلا به بیماری های قلبی، مغزی و دیابت نوع 2 را افزایش می دهند.

این عوامل، عبارت هستند از:

• قند خون زیاد
• افزایش فشار خون
• چربی اضافی بدن در اطراف کمر
• سطح کلسترول غیر طبیعی یا تری گلیسیرید

داشتن تنها یکی از این شرایط به معنای ابتلای شما به سندرم متابولیک نیست. اما شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری هستید. اگر شرایط دیگری اضافه شود، احتمال بروز عوارض بیشتر خواهد شد.

شیوع سندرم متابولیک

سندرم متابولیک، بسیار شایع است و یک سوم بزرگسالان افراد جامعه به آن مبتلا هستند. اگر برخی از این شرایط را دارید، تغییرات سبک زندگی، از بروز مشکلات جدی برای سلامتی شما پیشگیری می کند.انجمن قلب آمریکا گزارش می دهد که 23 درصد از بزرگسالان دارای سندرم متابولیک هستند.

علت سندرم متابولیک

سندرم متابولیک، به اضافه وزن یا چاقی و عدم تحرک مربوط است. مقاومت به انسولین همچنین ممکن است خطر ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش دهد. مقاومت به انسولین شرایطی است که بدن نمی تواند از انسولین به درستی استفاده کند. انسولین هورمونی است که در انتقال قند خون به سلول های بدن کمک می کند. مقاومت به انسولین می تواند منجر به قند خون بالا شود.

عوامل خطر سندرم متابولیک

عوامل زیر شانس ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می دهد:

 سن

خطر ابتلا به سندرم متابولیک با افزایش سن، بیشتر می شود.

دیابت نوع 2

ابتلا به دیابت حاملگی و یا سابقه خانوادگی این دیابت، خطر ابتلای به سندرم متابولیک بیشتر خواهد شد.

 سبک زندگی ناسالم

رژیم غذایی فرآوری شده ناسالم و عدم ورزش کافی احتمال بروز سندرم را افزایش می دهد.

 عدم تعادل هورمونی

اختلال هورمونی از قبیل سندرم تخمدان پلی کیستیک در ابتلا به سندرم نقش دارند.

سایر علل

بیماری های دیگر مانند بیماری کبد چرب غیر الکلی، یا آپنه خواب، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.

علائم سندرم متابولیک

بیشتر اختلالات مرتبط با این بیماری علائم آشکاری ندارند. یکی از نشانه های بارز و قابل مشاهده، افزایش دور کمر است. اگر قند خون شما افزایش پیدا کنند، ممکن است متوجه علائم و نشانه های دیابت مانند افزایش تشنگی و ادرار، خستگی و تاری دید شوید. اگر حداقل یک جزء از شرایط فوق را دارید، از پزشکتان بپرسید که آیا برای سایر علائم  سندرم به آزمایش و درمان نیاز دارید. سندرم متابولیک در صورت داشتن حداقل سه مورد از علائم زیر تشخیص داده شود:

• دور کمر 80 سانتی متر یا بیشتر در زنان
• دور کمر 90 سانتی متر یا بیشتر در مردان
• تمایل به ایجاد التهاب (سوزش و تورم بافت بدن)
• فشار خون بالاتر از 140/90 mmHg بصورت مداوم
• عدم توانایی در کنترل قند خون (مقاوم به انسولین)
• سطح بالای تری گلیسیرید (چربی خون) و سطح پایین HDL
• افزایش خطر ایجاد لخته های خون مانند ترومبوز ورید عمقی

عوارض سندرم متابولیک

ابتلا به این بیماری می تواند خطر ابتلا به بیماری های زیر را افزایش دهد:

 دیابت نوع 2

اگر برای کنترل وزن اضافی خود شیوه زندگی خود را تغییر ندهید، ممکن است، قند خون شما افزایش یابد. سرانجام، مقاومت به انسولین می تواند منجر به دیابت نوع 2 شود.

 بیماری های قلبی و عروقی

کلسترول بالا و فشار خون بالا می تواند باعث ایجاد لخته در شریان های شما شود. لخته های خونی می توانند شریان های شما را تنگ کرده و به دنبال آن خطر بروز حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش دهند.

پیشگیری سندرم متابولیک

تعهد مادام العمر به تغییر شیوه زندگی سالم می تواند از بروز شرایطی که موجب بیماری شود، پیشگیری کند.

یک سبک زندگی سالم شامل موارد زیر است:

• حفظ وزن مناسب
• ترک سیگار و مصرف الکل
• حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی بطور روزانه
• محدود کردن مصرف چربی و نمک اشباع در رژیم غذایی
• خوردن مقدار زیادی سبزیجات، میوه، پروتئین بدون چربی و غلات کامل

تشخیص سندرم متابولیک

پزشک براساس نتایج یک آزمایش فیزیکی و آزمایش خون، بیماری را تشخیص خواهد داد. موسسه ملی دستورالعمل های بهداشتی، برای تشخیص سندرم بیماری،  سه صفت از ویژگی های زیر را لازم می داند:

خط کمر بزرگ

به این حالت چاقی شکمی یا “داشتن شکل سیب” نیز گفته می شود. کارشناسان می گویند که سندرم متابولیک به دلیل افزایش میزان چاقی شایع تر است. داشتن چربی اضافی در شکم، بر خلاف جای دیگر بدن خطر ابتلای به بیماری ها را افزایش می دهد.پزشکتان کمر شما را اندازه می گیرد. اندازه کمر 80 سانتی متر یا بیشتر برای خانم ها یا 90 سانتی متر یا بیشتر برای آقایان یک عامل خطر برای سندرم متابولیک می باشد.

 سطح تری گلیسیرید بالا

تری گلیسیرید نوعی چربی است که در خون یافت می شود. سطح تری گلیسیرید به میزان 150 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر یک عامل خطر می باشد.

 سطح کلسترول HDL پایین

HDL گاهی اوقات کلسترول “خوب” خوانده می شود. سطح کلسترول HDL پایین، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد. كلسترول HDL كمتر از 50 میلی گرم در دسی لیتر برای خانم ها و كمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر برای آقایان می تواند احتمال ابتلا به سندرم متابولیك را افزایش دهد.

 فشار خون بالا

فشار خون، فشاری است که خون به دیواره شریان ها وارد می کند. فشار خون بالا به مرور، می تواند به قلب آسیب برساند و منجر به ایجاد لخته خون شود. اگر تنها یکی از دو عدد فشار خون زیاد باشد، احتمال خطر سندرم متابولیک وجود دارد.

 قند خون ناشتا

قند خون خفیف ممکن است نشانه اولیه دیابت باشد. مقدار قند خون ناشتا طبیعی کمتر از 100 میلی گرم در لیتر است. میزان قند خون ناشتا بین 100- 125 میلی گرم در دسی لیتر جزء پیشگیری دیابت در نظر گرفته می شود. قند خون ناشتا به میزان 126 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر  را دیابت می گویند.میزان قند خون ناشتا بالای 100 میلی گرم در لیتر یک عامل خطر متابولیک است.حدود 85 درصد افرادی که دیابت نوع 2 (شایع ترین نوع دیابت) دارند، نیز مبتلا به سندرم متابولیک هستند. این افراد در مقایسه با 15 درصد افرادی که دیابت نوع 2 بدون سندرم متابولیک دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی هستند.

پیش آگهی سندرم متابولیک

در آینده، سندرم متابولیک احتمال دارد به عنوان مهم ترین عامل خطر بیماری قلبی شناخته شود.پیشگیری یا به تأخیر انداختن  بروز سندرم متابولیک، عمدتاً با تغییر شیوه زندگی ممکن است. یک سبک زندگی سالم یک تعهد مادام العمر است. کنترل موفقیت آمیز سندرم متابولیک نیاز به تلاش طولانی مدت و همکاری با پزشکتان نیاز دارد.پیش آگهی افراد مبتلا به سندرم متابولیک در صورت مدیریت علائم می تواند بسیار خوب باشد. افرادی که توصیه های پزشک خود را انجام می دهند، احتمال ابتلا به مشکلات جدی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی کم می شود. مدیریت علائم باعث کاهش عوارض سلامتی می شود، اما اکثر مبتلایان به این بیماری خطر  بیماری های قلبی عروقی مزمن را دارند. در صورت بروز سندرم متابولیک، لازم است که به پزشکتان مراجعه کنید تا از مشکلات جدی سلامتی مانند حمله قلبی و سکته مغزی جلوگیری کند.

درمان سندرم متابولیک

اگر تغییرات در شیوه زندگی مانند رژیم غذایی و ورزش برای درمان بیماری کافی نباشد، پزشکتان ممکن است داروهایی را برای کنترل فشار خون، کلسترول و قند خون شما تجویز کند.

اهداف اصلی درمان سندرم متابولیک

هدف اصلی درمان کاهش خطر ابتلا به بیماری ایسکمیک قلب است. درمان ابتدا به منظور کاهش کلسترول LDL و فشار خون بالا و مدیریت دیابت (در صورت وجود این شرایط) انجام می شود.هدف دوم درمان، جلوگیری از بروز دیابت نوع 2 است عوارض طولانی مدت دیابت اغلب شامل بیماری های قلبی و کلیوی، کاهش بینایی و قطع پا یا انگشتان می باشد.طبق تجویز پزشک، تمام داروها را به طور مرتب مصرف کنید. مقدار دارو را تغییر ندهید و هیچ دوز دارویی را حذف نکنید ، مگر اینکه پزشکتان به شما بگوید.

درمان های خانگی سندرم متابولیک

اگر به سندرم متابولیک یا هر یک از اجزای آن مبتلا شده اید، ایجاد تغییر در شیوه زندگی سالم می تواند به پیشگیری یا تعویق افتادن مشکلات جدی سلامتی، مانند حمله قلبی یا سکته کمک کند. یک سبک زندگی سالم شامل موارد زیر است:

فعالیت بدنی منظم

کارشناسان بهداشت توصیه می کنند روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش مانند پیاده روی سریع انجام دهید. به دنبال فرصت های باشید که فعالیت بدنی خود را افزایش دهید، مثلا تا جایی که می توانید به جای رانندگی کردن، پیاده روی کنید و از پله ها به جای آسانسور استفاده کنید.

کاهش وزن

از دست دادن 7 تا 10 درصد از وزن بدن می تواند مقاومت به انسولین و فشار خون را کاهش داده و از بروز خطر ابتلا به دیابت جلوگیری کند. حفظ وزن مناسب مهم است. اگر سعی دارید وزن خود را کاهش دهید، با پزشکتان در مورد گزینه های بهتر و مناسب شما، مانند داروها یا جراحی کاهش وزن، مشورت کنید.

رژیم غذایی سالم

برنامه های غذایی سالم، بر خوردن انواع غذاها مانند سبزیجات، میوه ها، غلات سبوس دار با فیبر بالا و پروتئین تأکید دارد. در مقابل برنامه های تغذیه سالم، پرهیز از مصرف نوشیدنی های شیرین، الکل، نمک، قند، چربی، به خصوص چربی اشباع و چربی ترانس و ترک سیگار را توصیه می کنند.

کاهش یا مدیریت استرس

فعالیت بدنی، مدیتیشن، یوگا و سایر برنامه ها می تواند به شما در مقابله با استرس و بهبود سلامت عاطفی و جسمی کمک کند.

آمادگی برای مراجعه به پزشکتان

در مراجعه به پزشکتان، ممکن است شما به پزشک متخصص غدد درون ریز یا متخصص قلب و عروق ارجاع داده شوید.لیستی از علائم و اطلاعات شخصی كلیدی، از جمله استرس های اساسی، تغییرات اخیر زندگی و سابقه پزشکی خانوادگی خود را یادداشت کنید. تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های دیگری که مصرف می کنید را بنویسید.

در مورد سندرم متابولیک، سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:

• چه شرایطی باعث سندرم متابولیک من می شود؟
• چگونه می توانم خطر سایر شرایط سلامتی ناشی از سندرم متابولیک را کاهش دهم؟
• آیا کاهش وزن به شرایط من کمک می کند؟
• آیا به آزمایش های جانبی احتیاج دارم؟
• شرایط پزشکی دیگری دارم.چگونه می توانم به بهترین وجه آن ها را مدیریت کنم؟
  احتمالاً پزشک در مورد رژیم، ورزش و سایر عادات سبک زندگی شما سؤال خواهد کرد.