دیورتیکول، کیسه های کوچک هستند که بافت پوششی دستگاه گوارش شما را تشکیل می دهند. آن ها اغلب در قسمت تحتانی روده بزرگ دیده می شوند. تشکیل دیورتیکول بیشتر بعد از 40 سالگی شروع شده و بندرت مشکلاتی ایجاد می کند. هنگامی که دیورتیکول باعث ایجاد علائمی مانند درد در شکم تحتانی شود، به بیماری دیورتیکولی معروف است. اگر دیورتیکول ملتهب یا عفونی شود و علائم شدیدتری ایجاد کند، به آن دیورتیکولیت می گویند. دیورتیکولیت می تواند باعث درد شدید شکم، تب، حالت تهوع و تغییر چشمگیر در عادات روده شما شود.
دیورتیکولیت خفیف با استراحت، تغییر در رژیم غذایی و آنتی بیوتیک ها قابل درمان است. دیورتیکولیت شدید ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشد.
ابتلا به دیورتیکولیت در افراد مسن نسبت به افراد جوان شیوع بیشتری دارد و معمولاً در مردان زیر 50 سال و زنان 50 تا 70 سال مشاهده می شود.
علت دیورتیکولیت
دقیقاً مشخص نیست که چرا برخی از افراد به بیماری دیورتیکولیت مبتلا می شوند، اما به نظر می رسد که شیوع آن با سن، رژیم و سبک زندگی و ژنتیک مرتبط است.
دیورتیکول معمولاً هنگامی ایجاد می شود که قسمت های ضعیف در روده بزرگ تحت فشار قرار گرفته و کیسه های در دیواره روده بزرگ تشکیل شوند.
پارگی دیورتیکول باعث التهاب، عفونت و یا هر دو می شود که در این صورت دیورتیکولیت رخ می هد.
عوامل خطر دیورتیکولیت
چندین عامل ممکن است خطر ابتلا به دیورتیکولیت را افزایش دهند، که عبارتند از:
چاقی: اضافه وزن احتمال ابتلا به دیورتیکولیت را افزایش می دهد.
سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می کشند بیشتر از افراد غیر سیگاری مبتلا به دیورتیکولیت می شوند.
عدم ورزش: به نظر می رسد ورزش منظم خطر ابتلا به دیورتیکولیت را کاهش می دهد.
داروها: مصرف برخی داروها، از جمله استروئیدها، مواد مخدر و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم با افزایش خطر دیورتیکولیت همراه هستند.
کاهش ویتامین D: یکی از منابع معتبر نشان می دهد در افرادی که سطح ویتامین D بیشتری دارند، ممکن است خطر ابتلا به دیورتیکولیت کاهش یابد. تحقیقات بیشتری برای درک ارتباط احتمالی ویتامین D با این بیماری مورد نیاز است.
سن: با افزایش سن شما، دیواره روده بزرگ ضعیف تر می شود و فشار مدفوع سخت می تواند باعث ایجاد دیورتیکول شود.
رژیم و سبک زندگی: تصور می شود عدم خوردن فیبر کافی با بروز بیماری دیورتیکولی و دیورتیکولیت مرتبط است. فیبر به نرم شدن مدفوع کمک کرده و باعث می شود فشار کمتری به دیواره روده شما وارد شود.
ژنتیک: اگر در خانواده شما موردی از ابتلا به بیماری دیورتیکولیت وجود دارد، به احتمال زیاد شما هم به دیورتیکولیت مبتلا خواهید شد.
علائم دیورتیکولیت
درد گوارشی، که ممکن است برای چند روز ثابت و پایدار باشد، یکی از علائم دیورتیکولیت است.
درد در سمت چپ پایین شکم بیشتر احساس می شود. با این حال، درد ناشی از دیورتیکولیت گاهی اوقات، به سمت راست شکم هم کشیده می شود.
احساس نفخ، یبوست و اسهال از علائم دیگر این بیماری هستند.
اگر دیورتیکول شما آلوده و ملتهب شود (دیورتیکولیت)، به طور ناگهانی ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- تب
- کبودی پوست
- خون ریزی رکتوم
- درد مداوم و شدید
- احساس بیماری یا استفراغ
- احساس خستگی و ناخوشایندی
در صورتی احساس درد شکمی مداوم و غیر قابل توضیح به ویژه اگر همراه با تب و یبوست یا اسهال داشتید، سریعا به پزشکتان مراجعه کنید.
عوارض دیورتیکولیت
حدود 25 درصد از مبتلایان به دیورتیکولیت حاد دچار عوارضی می شوند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آبسه، که هنگام جمع شدن ترشحات چرکی در کیسه رخ می دهد.
- انسداد روده بزرگ یا روده کوچک که در اثر زخم ایجاد می شود و می تواند جلوی عبور مدفوع را بگیرد.
- فیستول، که بین بخش های روده یا روده و مثانه تشکیل می شود.
- پریتونیت، که در صورت پارگی کیسه آلوده یا ملتهب، ممکن است رخ دهد. پریتونیت یک اورژانس پزشکی است و در صوت وقوع آن سریعا باید به پزشکتان مراجعه کنید.
تشخیص دیورتیکولیت
دیورتیکولیت معمولاً در موارد حاد تشخیص داده می شود. چون در موارد حاد، شروع درد شکم می تواند علائم بیماری را بروز دهد.
پس از گرفتن تاریخچه پزشکی و گوش دادن به علائم، پزشکتان ممکن است ابتدا بخواهد شرایط دیگری مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری سلیاک یا سرطان روده را رد کند که این بیماری ها معمولاً علائم مشابه بیماری دیورتیکول دارند. برای همین، تشخیص بیماری شما به احتمال زیاد با معاینه جسمی شروع می کند، که شامل بررسی شکم است. به طور کلی معاینه لگن در زنان هم ممکن است برای رد یا تایید کردن بیماری لگن انجام شود.
پس از آن، پزشکتان آزمایش های زیر را به احتمال زیاد توصیه می کند:
- سونوگرافی شکمی، اسکن MRI شکمی، اسکن شکمی یا اشعه X برای تهیه عکس از دستگاه گوارش
- کولونوسکوپی برای بررسی دستگاه گوارش
- آزمایش ادرار و مدفوع برای بررسی عفونت ها، مانند کلستریدیوم
- آزمایش خون برای بررسی علائم التهاب، کم خونی یا مشکلات کلیوی یا کبد
- آزمایش بارداری برای رد حاملگی در زنان
سی تی اسکن، می تواند کیسه های ملتهب یا آلوده را شناسایی کرده و تشخیص دیورتیکولیت را تأیید کند. CT همچنین می تواند شدت دیورتیکولیت و نوع درمان را مشخص کند.
پیشگیری دیورتیکولیت
برای کمک به پیشگیری از دیورتیکولیت بهتر است راهکارهای زیر را رعایت کنید:
به طور منظم تمرین کنید: ورزش باعث افزایش عملکرد طبیعی روده و کاهش فشار داخلی روده بزرگ می شود. در بیشتر روزها سعی کنید حداقل 30 دقیقه ورزش کنید.
فیبر بیشتری بخورید: یک رژیم غذایی با فیبر بالا خطر ابتلا به دیورتیکولیت را کاهش می دهد. منابع خوب فیبر شامل میوه و سبزیجات تازه و خشک، لوبیا، آجیل، غلات و غذاهای نشاسته ای هستند که باعث می شود مواد زاید و سموم بدن سریعتر از روده بزرگ عبور کنند. به طور کلی بزرگسالان باید روزانه 30 گرم فیبر بخورند.
افزایش تدریجی فیبر در طی چند هفته و نوشیدن مایعات زیاد می تواند به جلوگیری از عوارض جانبی ناشی از رژیم غذایی پر فیبر مانند نفخ کمک کند.
مایعات زیادی بنوشید: کم آبی بدن در برابر رژیم غذایی پر فیبر ممکن است باعث یبوست شود. برای پیشگیری از این وضعیت سعی کنید در طول شبانه روز به میزان لازم آب و مایعات مصرف کنید.
درمان دیورتیکولیت
درمان بیماری به شدت علائم و وضعیت پزشکی شما بستگی دارد.
درمان دیورتیکولیت حاد
اگر علائم شما خفیف باشد، احتمالا درمان خانگی می تواند علائم شما را برطرف کند. پزشکتان راهکارهای زیر را توصیه می کند:
- رعایت رژیم غذایی
- تجویز ضد درد بدون نسخه
- مصرف آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت
در حین حمله حاد دیورتیکولیت، پزشکتان پیشنهاد می دهد که مصرف فیبر شما را برای مدتی کاهش داده و از شما بخواهد که از مصرف غذاهای جامد پرهیز کنید تا دستگاه گوارش شما استراحت کند. بعد از بهبود علائم، شما بهتر است غذاهای پر فیبر مصرف کنید.
همچنین ممکن است پزشکتان توصیه کند که مصرف گوشت قرمز، لبنیات پرچرب و محصولات دانه تصفیه شده را محدود کنید. مطالعه نشان داده افرادی که از رژیم های غذایی غنی از مواد گوشت قرمز، لبنیات و محصولات دانه تصفیه شده استفاده می کنند، بیشتر از افرادی که رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات و غلات کامل دارند، دچار دیورتیکولیت می شوند.
رژیم غذایی می تواند در مدیریت دیورتیکولیت و سلامت کلی دستگاه گوارش شما نقش داشته باشد.
رعایت این راهکارهای در بیشتر افراد مبتلا به دیورتیکولیت حاد موفقیت آمیز بوده است.
درمان دیورتیکولیت مزمن
در صورت حمله شدید یا بروز همزمان مشکلات سلامتی دیگری، احتمالاً باید در بیمارستان بستری شوید. درمان دیورتیکولیت مزمن به طور کلی شامل موارد زیر است:
- عمل جراحی
- آنتی بیوتیک داخل وریدی
- قرار دادن لوله برای تخلیه آبسه شکمی
در صورت ابتلا به دیورتیکولیت مزمن و داشتن شرایط پزشکی دیگر، احتمال دارد پزشکتان، انجام عمل جراحی را توصیه کند. شرایط زمینه ای که احتیاج به جراحی دارند، عبارتند از:
- داشتن سیستم دفاعی بدن ضعیف
- سابقه ابتلا به دیورتیکولیت های حاد مداوم و پی درپی
- ابتلا به عارضه ای مانند آبسه روده، فیستول یا انسداد و یا سوراخ شدن دیواره روده
جراحی معمولاً شامل از بین بردن قسمت آسیب دیده روده بزرگ شما است که به کلکتومی معروف است. این روش درمانی برای عوارض نادر مانند فیستول، پریتونیت یا انسداد در روده انجام می شود.
دو روش جراحی برای درمان دیورتیکولیت مزمن وجود دارد:
برداشتن روده اولیه
جراح بخش های آسیب دیده روده شما را برداشته و سپس بخش های سالم (آناستوموز) را دوباره بهم دیگر وصل می کند. در این صورت شما می تواند حرکات طبیعی روده داشته باشید. برای درمان بیماری، بسته به میزان التهاب ممکن است یک عمل جراحی باز یا یک روش با آسیب کمتر (لاپاروسکوپی) انجام گیرد.
برداشتن روده با كلوستومي
اگر التهاب به اندازه ای شدید باشد که امکان اتصال مجدد روده بزرگ وجود نداشته باشد، جراح، عمل برداشتن روده با روش کلوستومی را انجام می دهد.
یک استوما در دیواره شکم شما به قسمت سالم روده بزرگ وصل می شود. سموم بدن از راه استوما به داخل کیسه تخلیه ریخته می شود. پس از تسکین التهاب، ممکن است کولوستومی معکوس انجام گیرد و روده دوباره بهم وصل شود.
مراقبت های پیگیری دیورتیکولیت
پزشکتان ممکن است شش هفته پس از بهبودی از دیورتیکولیت، کولونوسکوپی را توصیه کند.
هنگامی که بهبود یافتید، پزشک ممکن است برای رد کردن سرطان روده بزرگ، کولونوسکوپی را به شما توصیه نماید. در طول كولونوسكوپی، پزشك شما لوله قابل انعطافی را به داخل روده بزرگ شما وارد می کند. از كولونوسكوپی برای بررسی قسمت داخلی روده بزرگ و جمع آوری نمونه های بافت برای بررسی بیشتر استفاده می شود. بعد از درمان موفقیت آمیز، پزشکتان می تواند عمل جراحی دیگری برای قسمت های بعدی دیورتیکولیت انجام دهد. تصمیم گیری در مورد عمل جراحی بعدی به تعداد دفعات بروز علائم و عوارض احتمالی بیماری بستگی دارد.
پزشکی جایگزین
برخی از متخصصان معتقدند دیورتیکولیت به علت کاهش باکتری های مفید در روده بزرگ می باشد. به همین علت مصرف پروبیوتیک ها و غذاها یا مکمل های حاوی باکتری های مفید، می تواند به عنوان راهی برای پیشگیری از دیورتیکولیت پیشنهاد شود. اما این توصیه به لحاظ علمی تایید نشده است.
آمادگی برای مراجعه به پزشکتان
ممکن است برای درمان بیماری شما به پزشک متخصص متخصص گوارش مراجعه کنید. برای آمادگی بیشتر، بهتر است قبل از مراجعه به پزشکتان از محدودیت های قبل از قرار ملاقات، مانند عدم خوردن مواد غذایی جامد یا ناشتا بودن برای معاینه جسمی مطمئن شوید.
علائم و لیستی از تمام داروهای، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید را بنویسید.
اطلاعات کلیدی پزشکی خود را یادداشت کنید.
سؤالاتی که باید از پزشکتان بپرسید، عبارتند از:
- چه درمانی وجود دارد؟
- محتمل ترین علایم من چیست؟
- آیا باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنم؟
- آیا احتمال دارد دیورتیکولیت بر گردد و دوباره عودکند؟
- به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟ آیا این آزمایشات به آمادگی خاصی نیاز دارد؟
- شرایط پزشکی دیگری دارم. چگونه می توانم به بهترین شکل این شرایط را با هم مدیریت کنم؟
پزشکتان احتمالاً تعدادی سؤال از شما خواهد پرسید:
- علائم تب داشتید؟
- آیا هنگام ادرارکردن، درد دارید؟
- چه داروهای ضد درد را مصرف کردید؟
- چه عاملی، علائم شما را بهتر یا بدتر می کند؟
- آیا علائم شما مداوم بوده یا موقتب بروز می کنند؟
- چه زمانی برای اولین بار علائم را تجربه کردید و آن ها چقدر شدید هستند؟
- آیا تاکنون آزمایش غربالگری سرطان روده بزرگ (کولونوسکوپی) انجام داده اید؟
آخرین دیدگاه‌ها