بای پس معده یا جراحی بریاتریک و سایر جراحی های کاهش وزن، باعث تغییراتی در سیستم گوارشی می شوند. آن ها با محدود کردن میزان غذایی که فرد می خورد، کاهش جذب مواد مغذی یا هر دو، باعث کاهش وزن می شوند. برخی از انواع جراحی های بای پس معده، معده بیمار را کوچک تر می کند و به بیمار این امکان را می دهد که کمتر بخورد و زود تر احساس سیری کند. سایر جراحی های چاقی نیز روده کوچک را تغییر می دهند.
بای پس معده و سایر جراحی های کاهش وزن هنگامی انجام می شود که رژیم غذایی و ورزش در کاهش وزن بیمار تاثیری نداشته باشد. یا بیمار به دلیل وزن زیاد خود دچار مشکلات جدی سلامتی شده است.
بای پس معده یکی از متداول ترین انواع جراحی چاقی است. بسیاری از جراحان، جراحی بای پس معده را ترجیح می دهند. زیرا معمولاً عوارض کمتری نسبت به سایر جراحی های کاهش وزن دارند.
با این وجود، کلیه اشکال جراحی کاهش وزن، از جمله بای پس معده، روش های عمده ای هستند که می تواند خطرات جدی و عوارض جانبی ایجاد کند.
علاوه بر جراحی، بیمار باید تغییرات سالم و دائمی در رژیم غذایی خود ایجاد کند. به طور منظم ورزش کرده تا از موفقیت طولانی مدت جراحی چاقی مطمئن شود.
جراحی بای پس معده خطر ابتلا به بیماری های زیر را کاهش می دهد:
- دیابت نوع 2
- سکته مغزی
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
- آپنه خواب شدید
- بیماری ریفلاکس معده به مری
همه جراحی های کاهش وزن با بهبود رژیم غذایی و عادت های ورزشی همراه هستند.
انواع جراحی چاقی
هر نوع جراحی چاقی دارای جوانب مثبت و منفی است. بهتر است بیمار قبل از تصمیم گیری در مورد آن ها با پزشک صحبت کند.
انواع متداول جراحی جراحی بای پس معده، عبارتند از:
Roux-en-Y
رایج ترین روش جراحی بای پس معده است که به طور معمول قابل برگشت نیست. این روش باعث کاهش میزان تغذیه و جذب مواد مغذی می شود. در جراحی Roux-en-Y، قسمت بالای معده بیمار بریده و از بقیه معده بیمار جدا می شود. سپس، جراح روده کوچک را برش داده و بخشی از آن را مستقیماً روی معده جراحی شده قرار می دهد. مواد غذایی به درون معده و مستقیماً به روده کوچک که روی آن دوخته شده است می رود. مواد غذایی بیشتر از معده و بخش اول روده کوچک عبور می کنند. در عوض مستقیماً وارد قسمت میانی روده کوچک می شوند.
بعد از جراحی به طور معمول، معده بیمار می تواند حدود 3 پیمانه غذا را در خود نگه دارد.
انحراف صفراوی با سوئیچ اثنی عشر
نوع دیگری از جراحی بای پس معده است. در این روش پیچده و چند مرحله ای، حدود 80 درصد معده برداشته می شود. دریچه ای که مواد غذایی را به روده کوچک (دریچه پیلوریک) منتقل می کند، به همراه قسمت محدودی از روده کوچک که به طور عادی به معده (اثنی عشر) وصل می شود، باقی می ماند.
- این عمل جراحی هم میزان غذا خوردن و هم جذب مواد مغذی را کاهش می دهد.
- انحراف صفراوی برای افرادی که دارای شاخص توده بدنی بیش از 50 هستند استفاده می شود.
- انحراف صفراوی عوارض جانبی بیشتری نسبت به بای پس معده ایجاد می کند، بنابراین کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
- انحراف صفراوی با سوئیچ اثنی عشر در حالی که بسیار موثر است، خطرات بیشتری از جمله سوء تغذیه و کمبود ویتامین ها را به همراه دارد.
باندهای معده قابل تنظیم لاپاروسکوپی (LAGB)
در این عمل جراحی کاهش وزن، جراح یک باند را در قسمت فوقانی قسمت معده قرار می دهد. هنگامی که باند متورم می شود، معده را فشرده می کند. نوار یا باند مانند کمربندی که سفت می شود عمل خواهد کرد. این کار معده را دو قسمت می کند.
جراحی باند، قابل تنظیم است به گونه ای که میزان غذا را محدود می کند.
به دلیل سادگی نسبی، LAGB یکی از شایع ترین جراحی های کاهش وزن است. با این وجود، ممکن است نسبت به روش های دیگر منجر به کاهش وزن کمتری شود، و امکان دارد بیمار نیاز داشته باشد که باند را بطور دوره ای تنظیم کند.
باند همراه با به وسیله کوچکی در زیر پوست (معمولاً نزدیک وسط سینه) وصل می شود. به این ترتیب باند بعد از عمل می تواند سفت شود.
باند معمولاً حدود چهار تا شش هفته بعد از جراحی برای اولین بار سفت می شود. این کار با تزریق دستگاه با محلول آب نمکی با استفاده از سوزنی که از روی پوست بیمار عبور می کند انجام می گیرد. این کار معمولاً نیازی به بیهوشی ندارد.
گاسترکتومی اسلیو معده
گاسترکتومی اسلیو که به آن گاسترکتومی اسلیو عمودی نیز گفته می شود، نوعی جدید از جراحی کاهش وزن است. گاسترکتومی اسلیو در واقع اولین بخش از عمل جراحی برای انحراف مجرای ادرار و دوازدهه است. در بعضی موارد، بخش دوم یعنی انحراف مجرای ادرار، لازم نیست. با گاسترکتومی اسلیو، ساختار معده به شکل لوله تغییر می کند و باعث می شود مقدار کالری بدن بیمار را جذب کند.
کاربرد جراحی بای پس معده
بطور کلی، بای پس معده و سایر جراحی های کاهش وزن می توانند گزینه ای مناسب برای افراد زیر باشند:
- افرادچاق با شاخص توده بدنی (BMI)بیشتر از 40
- افرادی که سایر روش های کاهش وزن را امتحان کرده، اما تاثیری نداشته است.
- افراد با BMI بین 35 تا 40 و یک بیماری مرتبط با چاقی (دیابت نوع 2 یا فشار خون بالا)
اگر فکر می کنید جراحی کاهش وزن می تواند گزینه ای مناسبی برای شما باشد، قبل از عمل با پزشک مشورت کنید. اگر واجد شرایط درمان باشید، پزشک می توانند شما را برای ارزیابی بیشتر راهنمایی کند تا بررسی شود که آیا بیمار کاندید مناسبی برای جراحی هستید یا نیستید.
اما بای پس معده برای همه کسانی که به شدت اضافه وزن دارند، مناسب نیست.
برای واجد شرایط بودن برای جراحی کاهش وزن لازم است دستورالعمل های پزشکی خاصی را رعایت شود. بیمار به احتمال زیاد یک روند غربال گری کلی را انجام می دهد تا بتواند صلاحیت خود را بررسی کند. بیمار همچنین باید برای ایجاد سبک زندگی سالم تر تغییرات دائمی در زندگی خود ایجاد کند. حتی برنامه های طولانی مدت شامل نظارت بر تغذیه، تغییر سبک زندگی و رفتار و شرایط پزشکی خود را پیگیری کند.
عوارض جراحی بای پس معده
مانند هر عمل جراحی بزرگ دیگر، بای پس معده و سایر جراحی های کاهش وزن خطرات جدی سلامتی را هم در کوتاه مدت و هم در دراز مدت ایجاد می کند.
خطرات اولیه
خطرات مرتبط با عمل جراحی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- عفونت
- لخته شدن خون
- مشکلات ریه یا تنفس
- خون ریزی بیش از حد
- نشتی در دستگاه گوارش
- مرگ (به ندرت دده می شود).
- واکنش های جانبی به بیهوشی
خطرات ثانویه
خطرات طولانی تر و عوارض جراحی کاهش وزن بسته به نوع جراحی، متفاوت است.
آن ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- فتق
- زخم ها
- استفراغ
- سوء تغذیه
- انسداد روده
- سنگ های کلیوی
- سوراخ شدن معده
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
- سندرم دامپینگ و در پی آن اسهال، حالت تهوع یا استفراغ
ممکن است بعد از جراحی بدن بیمار مواد مغذی را به خوبی جذب نکند. عدم دریافت مواد مغذی کافی می تواند باعث مشکلات سلامتی مانند کم خونی و پوکی استخوان شود.
سنگ های صفراوی می توانند پس از کاهش سریع وزن ایجاد شوند. برخی از پزشکان حدود 6 ماه بعد از عمل، دارو را برای جلوگیری از تشکیل سنگ های صفراوی تجویز می کنند. حتی باندهای معده می توانند وارد دیواره معده شده و نیاز به خارج شدن داشته باشند.
سایر مشکلات که بعدا ممکن است رخ دهد شامل انسداد و فتق است. باریک شدن معده جدید یا ارتباط بین معده و روده کوچک، خوردن غذای جامد را دشوار می کند. حتی می تواند باعث تهوع، استفراغ و اختلال در بلع شود. پزشک برای برطرف کردن انسداد، آن ها را با ابزار ویژه درمان می کنند.
دو نوع فتق (در محل برش یا شکم ) ممکن است بعد از عمل جراحی چاقی رخ دهد. پزشک فتق را با عمل جراحی ترمیم می کنند.
برخی تحقیقات حاکی از آن است که عمل جراحی کاهش وزن، به ویژه بای پس معده، ممکن است نحوه جذب بدن و تجزیه الکل بیمار را تغییر دهد. حتی می تواند بعد از عمل منجر به مشکلات مرتبط با الکل شود.
به خاطر داشته باشد که جراحی بریاتریک گران است.
علاوه بر آن، همه انواع جراحی کاهش وزن می توانند به بیمار در کاهش وزن کمک کنند، اما هرکدام مزایا و معایبی دارند.
بطور مثال، معمولاً بعد از عمل بای پس معده یا گاسترکتومی استلیو، بیمار سریع تر وزن خود را از دست می دهد. اما خطر عوارض جراحی جدی به طور کلی برای بای پس معده یا گاسترکتومی استلیو بیشتر است. باندهای معده قابل جابجایی هستند، بنابراین در صورت ایجاد مشکلات جدی می تواند عمل معکوس داشته باشند.
اگر قصد جراحی کاهش وزن را دارید، درمورد تکنیک های مختلف با پزشک صحبت کنید تا تصمیم بگیرید کدام یک برای شما مناسب است.
آمادگی برای جراحی بای پس معده
اگر واجد شرایط بای پس معده یا سایر جراحی های کاهش وزن هستید، تیم مراقبت های بهداشتی دستورالعمل هایی را برای نحوه آمادگی براساس نوع خاص جراحی بیمار ارائه می دهد. ممکن است لازم باشد قبل از عمل آزمایشات مختلفی انجام گیرد. حتی در خوردن و آشامدن و دارو های مصرفی محدودیت هایی داشته باشید. امکان دارد بیمار نیاز داشته باشد که یک برنامه فعالیت بدنی را شروع کرده و هرگونه مصرف دخانیات را متوقف کند.
همچنین باید یک برنامه ریزی برای بهبودی بعد از عمل خود آماده کند.
جراحی بای پس معده
بای پس معده و سایر انواع جراحی های کاهش وزن در بیمارستان انجام می شود. برای جراحی کاهش وزن از بیهوشی عمومی استفاده می شود و بیمار در طی عمل بیهوش می باشد.
جزییات جراحی به وضعیت فردی بیمار، نوع عمل جراحی کاهش وزن و عملکرد بیمارستان یا پزشک بستگی دارد.
برخی از جراحی های کاهش وزن با برش های سنتی بزرگ یا باز در شکم انجام می شود.
امروزه اکثر انواع جراحی های کاهش وزن بصورت لاپاروسکوپی انجام می شوند. لاپاروسکوپ ابزاری کوچک و لوله‌ای است که دوربین آن به آن وصل شده است. لاپاروسکوپ از طریق برش های کوچک در شکم وارد می شود. دوربین ریز روی نوک لاپاروسکوپ به جراح اجازه می دهد بدون ایجاد برش های بزرگ سنتی، درون شکم بیمار را ببیند و عمل جراحی را انجام دهد.
- جراحی لاپاروسکوپی می تواند بهبود بیمار را سریع تر و کوتاه تر کند، اما برای همه مناسب نیست.
- جراحی معمولاً چندین ساعت طول می کشد. بعد از عمل، بیمار در اتاق ریکاوری هوشیار می شود، کادر پزشکی بیمار را برای هرگونه عوارض احتمالی تحت نظارت قرار می دهد.
- مدت بستری شدن بیمار در بیمارستان ممکن است از سه تا پنج روز طول بکشد.
بعد از بای پس معده
بعد از بای پس معده و سایر انواع جراحی های کاهش وزن، بیمار به طور کلی یک تا دو روز مجاز به خوردن نخواهد بود تا معده و دستگاه گوارش بیمار بهبود یابد. سپس، حدود 12 هفته رژیم خاصی را دنبال خواهد کرد.
رژیم غذایی فقط با مایعات شروع می شود، سپس به غذاهای نرم یا آبکی و در آخر به سمت غذاهای معمولی پیش می رود.
بیمار احتمالا محدودیت های بسیاری در مورد مقدار و نوع تغذیه خود می تواند داشته باشد.
رژیم غذایی بعد از جراحی کاهش وزن
بعد از عمل جراحی به بیمار برنامه رژیم غذایی داده می شود. نوع رژیم در افراد مختلف، متفاوت است.
اما یک برنامه رژیم معمولی، عبارت است از:
- چند روز اول، آب و مایعات (به عنوان مثال، سوپ رقیق)
- چهار هفته اول، غذای آبکی(به عنوان مثال، ماست یا مواد غذایی پوره شده)
- هفته چهار تا شش، غذای نرم (به عنوان مثال، سیب زمینی پوره)
- هفته ششم به بعد، به تدریج به یک رژیم سالم و متعادل
همچنین به بیمار توصیه می شود:
- در مراحل اولیه بهبودی به آرامی غذا بخورد و با دقت لقمه ی خود را بجود و فقط مقادیر کمی غذا بخورد.
- از خوردن غذاهایی که می تواند معده بیمار را مسدود کند، مانند نان سفد نرم، خودداری کند و مکمل های ویتامین و مواد معدنی مصرف کند.
- ممکن است برای افزایش سطح فعالیت بیمار یک برنامه تمرینی به بیمار داده شود.
توصیه برای بارداری
معمولاً به خانم ها توصیه می شود که در طول دوره قابل توجهی از کاهش وزن در 12 تا 18 ماه اول بعد از جراحی از باردار شدن خودداری کنند. چون جراحی کاهش وزن می تواند بر میزان ویتامین و مواد معدنی تأثیر بگذارد.
اگر سطح این مواد در دروان بارداری پایین باشد، ممکن است به کودک بیمار آسیب برساند.
در روزها یا هفته ها بعد از جراحی، در صورت وجود فوراً شرایط زیر پزشک تماس بگیرد:
- درجه حرارت بالا
- اختلال در بلعیدن
- درد قفسه سینه یا تنگی نفس
- استفراغ مکرر یا استفراغ خونی
- ضربان قلب غیر منتظره ای سریع
- درد در شکم که از بین نمی رود یا بدتر می شود.
- علائم عفونت زخم مانند درد، قرمزی، التهاب و چرک
همچنین می تواند در چند ماه اول بعد از جراحی کاهش وزن، معاینات پزشکی برای نظارت بر سلامت خود انجام دهد.
حتی امکان دارد به آزمایش خون و معاینات مختلفی احتیاج داشته باشد.
ممکن است بیمار تغییراتی را تجربه کند. زیرا بدن او در سه یا شش ماه اول پس از بای پس معده یا سایر جراحی های کاهش وزن، به کاهش سریع وزن واکنش نشان می دهد. این تغییرات عبارتند از:
- درد بدن
- ریزش مو
- احساس سرما
- خشکی پوست
- تغییرات خلق و خوی
- احساس خستگی و علائم آنفولانزا
نتایج جراحی بای پس معده
بای پس معده و سایر جراحی های چاقی می توانند باعث لاغری طولانی مدت شوند.
- میزان وزنی که بیمار از دست می دهد بستگی به نوع عمل و تغییر در عادات سبک زندگی بیمار دارد.
- ممکن است در طی دو سال، نیمی یا حتی بیشتر از وزن اضافی خود را از دست بدهد.
علاوه بر کاهش وزن، جراحی بای پس معده می تواند شرایطی را که اغلب مربوط به اضافه وزن است را بهبود ببخشد یا برطرف کند. جراحی بای پس معده همچنین می تواند توانایی بیمار در انجام فعالیت های روزمره را بهبود ببخشد و باعث بهبود کیفیت زندگی بیمار شود.
بای پس معده و سایر جراحی های کاهش وزن همیشه نتیجه درستی نمی دهند. در این صورت ممکن است منجر به کاهش وزن نشده و مشکلات سلامتی جدی ایجاد شود. بیمار باید تمام جلسات معاینات تعیین شده بعد از جراحی کاهش وزن را پیگیری کند.
- اگر متوجه شدید که وزن کم نمی کنید یا عوارضی بروز کرده است، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
- کاهش وزن قابل کنترل است و عواملی که احتمالاً در کاهش وزن نقش دارند ارزیابی می شوند.
همچنین ممکن است بیمار بعد از هر نوع جراحی کاهش وزن، به اندازه کافی وزن کم نکند و یا دوباره اضافه وزن پیدا کند. برای کاهش وزن، بیمار باید تغییرات سالم و دائمی در رژیم غذایی خود را رعایت کند.
بهتر است به طور منظم فعالیت بدنی و ورزش را انجام دهد.
آخرین دیدگاه‌ها