شامل افت فشار خون ارتواستاتیک، افزایش وزن و هیپرگلیسمی است. الانزاپین که با نام تجاری Eli Lilly و شرکت Zyprexa نیز شناخته می شود ، یک داروی تجویزی است که در مغز برای درمان علائم اسکیزوفرنی عمل می کند. الانزاپین یکی از دسته داروهای ضد روان پریشی است که اخیراً کشف شده و به عنوان آنتی سایکوتیک های “آتیپیک” یا “نسل دوم” طبقه بندی شده است. مکانیسم دقیق اثر الانزاپین ناشناخته است، اگرچه تصور می‌شود که علائم روان پریشی را عمدتاً با تأثیراتش بر مواد شیمیایی مغز یا انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و سروتونین کاهش می‌دهد یا از بین می‌برد.
الانزاپین توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای استفاده در افراد 13 سال یا بالاتر در درمان اسکیزوفرنی، دوره های شیدایی یا مختلط اختلال دوقطبی و درمان طولانی مدت اختلال دوقطبی تایید شده است. در ترکیب با فلوکستین، یک داروی ضد افسردگی، برای استفاده در افسردگی مقاوم به درمان (قسمت های افسردگی که پس از امتحان حداقل دو ضد افسردگی دیگر بهبود نمی یابند) تایید شده است.
الانزاپین در چندین شکل دوز مختلف از جمله قرص خوراکی، قرص خوراکی تجزیه کننده (با نام تجاری Zyprexa Zydis )، تزریق عضلانی فوری (IM) و تزریق طولانی رهش (با نام تجاری Zyprexa Relprevv ) موجود است.
مانند هر دارویی، آگاهی از عوارض و سایر تداخلات دارویی مهم است. اطلاعات دارویی زیر عوارض بالقوه الانزاپین و نحوه اجتناب از آنها را برجسته می کند.
شایع ترین عوارض الانزاپین
شایع ترین عوارض الانزاپین که در بررسی های بالینی کنترل شده مشاهده می شود، عبارتند از:
- تب
- لرزش
- یبوست
- تشنگی
- سرگیجه
- افسردگی
- فراموشی
- کمر درد
- بی قراری
- اختلال گفتار
- افزایش وزن
- خشکی دهان
- کمبود انرژی
- سوء هاضمه
- افزایش اشتها
- خواب آلودگی
- اختلال شخصیت
- افزایش ترشح بزاق
- دید ضعیف یا کم بینایی
- هایپرگلیسمی (سطوح قند خون یا گلوکز بالا)
- احساس سوزن سوزن شدن یا گزگز در دست ها و پاها
- پارکینسونیسم (لرزش، حالت صورت ماسک مانند، آب دهان، سفتی یا راه رفتن سفت)
- افت فشار خون ارتواستاتیک (کاهش موقت فشار خون، معمولاً مربوط به ایستادن ناگهانی در وضعیت عمودی)
اینها همه عوارض جانبی احتمالی الانزاپین نیستند. برای اطلاعات بیشتر در مورد عوارض جانبی با متخصص مراقبت های بهداشتی خود مشورت کنید.
هیپوتانسیون ارتواستاتیک
افت فشار خون ارتواستاتیک، فشار خون پایین موقتی که معمولاً مربوط به ایستادن ناگهانی از حالت نشسته یا درازکش است. علائم مرتبط با افت فشار خون ارتواستاتیک شامل سرگیجه، ضربان قلب نامنظم یا غش است. افت فشار خون ارتواستاتیک به احتمال زیاد در هنگام شروع درمان با الانزاپین یا زمانی که همراه با سایر داروهایی که ممکن است اثر ارتواستاتیک الانزاپین را افزایش دهند مانند والیوم (دیازپام) یا الکل تجویز می شود، رخ می دهد.
برای کمک به پیشگیری از افت فشار خون ارتواستاتیک، باید وضعیت خود را به آرامی تغییر دهید و در صورت احساس سرگیجه یا ضعف دراز بکشید. اگر علائم و نشانه های مرتبط با افت فشار خون ارتواستاتیک را تجربه کردید، باید با پزشک خود تماس بگیرید.
افزایش وزن، یکی از عوارض عوارض الانزاپین
افزایش وزن یک اثر نامطلوب رایج برای همه داروهای ضد روان پریشی غیر معمول از جمله الانزاپین است. در تجزیه و تحلیل همه مطالعات بالینی که در آن الانزاپین با دارونما مقایسه شد، بیماران بزرگسالی که الانزاپین مصرف می کردند به طور متوسط 5.7 پوند در مقایسه با میانگین کاهش وزن 0.6 پوند در بیماران تحت درمان با دارونما اضافه وزن داشتند. همچنین در بررسی های طولانی مدت حداقل 48 هفته، میانگین افزایش وزن برای بیماران بزرگسال تحت الانزاپین 12.3 پوند بود.
در مطالعات بالینی برای بیماران نوجوان بالای 13 سال، افزایش وزن حتی بیشتر از بزرگسالان بود. در بررسی های طولانی مدت حداقل 24 هفته، میانگین افزایش وزن 24.6 پوند بود.
هنگام شروع الانزاپین، باید وزن خود را به طور منظم بررسی کنید و در صورت مشاهده افزایش سریع وزن با پزشک خود تماس بگیرید. در صورت لزوم، برای کمک به یک برنامه غذایی با یک متخصص تغذیه ملاقات کنید.
هایپرگلیسمی (قند خون بالا)
در مقایسه با سایر داروهای ضد روان پریشی آتیپیک، الانزاپین به احتمال زیاد منجر به افزایش سطح قند خون یا گلوکز می شود. میانگین افزایش تا 15 میلی گرم در دسی لیتر در کارآزمایی های بالینی گزارش شده است. این افزایش در سطوح گلوکز خون در بیمارانی که سطوح گلوکز خون ناپایدار داشتند، هنگام ورود به مطالعه بالینی حتی بیشتر بود. در تجزیه و تحلیل بیمارانی که تا 12 ماه درمان را تکمیل کردند، سرعت افزایش سطح گلوکز خون پس از تقریباً شش ماه کاهش یافت.
قبل از شروع الانزاپین، باید در مورد خطر بالقوه سطوح بالای گلوکز خون و عوارض مرتبط آن با متخصص مراقبت های بهداشتی خود مشورت کنید. سطح گلوکز خون باید به طور مکرر برای علائم بدتر شدن کنترل شود. اگر دیابت دارید، با متخصص مراقبت های بهداشتی در مورد اینکه چند وقت یکبار باید قند خون خود را در حین مصرف الانزاپین چک کرده، مشورت کنید.
عوارض جدی الانزاپین
الانزاپین دارای یک “هشدار جعبه ای” اجباری توسط FDA است که به آن هشدار جعبه سیاه نیز می گویند ، در رابطه با استفاده آن در افراد مسن مبتلا به روان پریشی مرتبط با زوال عقل که خطر مرگ آنها در درجه اول به دلیل حوادث قلبی عروقی یا عفونت ها افزایش می یابد. Zyprexa Relprevv (تزریق الانزاپین) یک هشدار جعبه ای در مورد هذیان و آرامبخشی پس از تزریق دارد.
داروهای ضد روان پریشی، از جمله الانزاپین، ممکن است عوارض نادر اما جدی زیر را ایجاد کنند :
افزایش خطر مرگ در افراد مسن، از دست دادن حافظه، یا از دست دادن ارتباط با واقعیت (روان پریشی مرتبط با زوال عقل). استفاده از الانزاپین منع مصرف دارد، یعنی برای این بیماران تایید نشده است.
هیپرگلیسمی شدید (قند خون بالا) در بیمارانی که احتمال دارد قبلاً دیابت داشته یا نداشته باشند. قند خون بالا می تواند به تجمع اسید در خون به دلیل کتون های اضافی (کتواسیدوز)، کما یا مرگ منجر شود.
سطوح بالای چربی (کلسترول و تری گلیسیرید) در خون می تواند به خصوص در نوجوانان رخ دهد. متخصصان مراقبت های بهداشتی باید قبل از تجویز الانزاپین و به طور معمول در طول درمان، آزمایش خون را برای بررسی سطح کلسترول و تری گلیسیرید انجام دهند.
سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS) ، یک واکنش نادر است که بر سیستم عصبی تأثیر می گذارد و علائمی مانند تب بالا و سفتی عضلانی ایجاد می کند.
دیسکینزی
واکنش دارویی همراه با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS) با مصرف الانزاپین گزارش شده است. دیسکینزی یک واکنش حساسیت مفرط است که می تواند طیف وسیعی از علائم، از جمله تب، بثورات پوستی، التهاب صورت، بزرگ شدن غدد لنفاوی، و آسیب کلیه یا کبد را داشته باشد.
دیسکینزی دیررس با داروهای ضد روان پریشی از جمله الانزاپین همراه بوده است. علائم عبارتند از:
- حرکات تکراری بدن که قابل کنترل نیستند و معمولا روی صورت و زبان تاثیر می‌گذارند.
عوارض جانبی الانزاپین چقدر طول می کشد؟
بیشتر عوارض با سازگاری بدن با دارو از بین می روند. پس از شروع درمان با الانزاپین، باید توسط متخصص مراقبت های بهداشتی خود از نظر پیشرفت عوارض بالقوه طولانی مدت مانند افزایش وزن، قند خون بالا، دیسکینزی دیررس، یا سطح کلسترول و تری گلیسیرید بالا در خون، تحت نظر باشید.
موارد منع مصرف الانزاپین و هشدارها
الانزاپین یک داروی اعتیاد آور محسوب نمی شود و پتانسیل ایجاد آن را ندارد، اما نباید مصرف آن را به طور ناگهانی آن را قطع کنید زیرا احتمال دارد علائم ترک ظاهر شود. علائم ترک الانزاپین می تواند شامل بازگشت علائم روان پریشی، بی قراری، اضطراب، اسهال، مشکل خواب، درد عضلانی، حالت تهوع، تعریق و بی قراری باشد.
محدودیت های الانزاپین
ایمنی و اثربخشی الانزاپین در کودکان کمتر از 13 سال ثابت نشده و مصرف آن توصیه نمی شود. افراد مسن مبتلا به روان پریشی مرتبط با زوال عقل که با داروهای ضد روان پریشی، از جمله الانزاپین درمان می شوند، در معرض افزایش خطر مرگ هستند. الانزاپین برای استفاده در بیماران مبتلا به روان پریشی مرتبط با زوال عقل تایید نشده است.
زنانی که باردار هستند یا قصد باردار شدن دارند، باید در مورد خطرات و مزایای درمان الانزاپین با متخصصان مراقبت های بهداشتی خود مشورت کنند. مصرف آنتی سایکوتیک ها، از جمله الانزاپین، باعث حرکات غیرطبیعی عضلات و علائم ترک در نوزادان پس از زایمان شده است. توصیه نمی شود زنان شیرده از الانزاپین استفاده کنند، زیرا این دارو به شیر مادر منتقل می شود و ممکن است بر روی نوزاد تأثیر منفی بگذارد.
تداخلات الانزاپین
موارد زیر تداخلات دارویی بالقوه ای است که احتمال دارد هنگام مصرف الانزاپین با سایر داروها رخ دهد. این یک لیست کامل نیست و همیشه باید قبل از مصرف الانزاپین با متخصص مراقبت های بهداشتی خود برای مشاوره پزشکی در مورد تداخلات دارویی و غذایی مشورت کنید.
الکل، والیوم (دیازپام) و داروهای ضد فشار خون، از جمله مهارکننده‌های ACE (Prinivil، Zestril)، مسدودکننده‌های کانال کلسیم (Norvasc، Procardia) و دیورتیک‌ها (هیدروکلروتیازید)، احتمال ابتلا به افت فشار خون ارتواستاتیک را افزایش می‌دهند.
لووکس (فلووکسامین)، پریلوسک (امپرازول) و ریماکتان (ریفامپین) ممکن است بر مدت زمان فعال ماندن الانزاپین در بدن تأثیر بگذارند و احتمال دارد نیاز به تنظیم دوز داشته باشد.
داروهای آنتی کولینرژیک که همراه با الانزاپین تجویز می شوند می توانند خطر عوارض شدید گوارشی (GI) را افزایش دهند. داروهای رایج آنتی کولینرژیک عبارتند از:
- کلر-تریمتون، تاویست، درامامین، بنادریل، یونیزم، بنین، فنرگان
- داروهای Rx: آمی تریپتیلین، دوکسپین، ایمی پرامین، پاکسیل (پاروکستین)، دیتروپان (اکسی بوتینین)، دترول (تولترودین)، دی سیکلومین، هیوسیامین، ترانسدرم اسکوپ (اسکوپولامین)
چگونه از بروز عوارض الانزاپین پیشگیری کنیم؟
قبل از شروع الانزاپین، اگر تا به حال بیماری های زیر را داشته اید، به متخصص مراقبت های بهداشتی خود بگویید:
- تشنج
- انسداد روده
- سرطان پستان
- مشکلات کبدی
- بیماری آلزایمر
- فشار خون پایین یا بالا
- بیماری یا مشکلات قلبی
- گلوکوم با زاویه باریک
- بزرگ شدن پروستات در مردان
- باردار هستید یا قصد بارداری دارید.
- افکار خودکشی یا صدمه زدن به خود
- شیردهی یا برنامه ریزی برای شیر دادن
- اگر زیاد ورزش می کنید یا اغلب در مکان های گرم هستید.
- فنیل کتونوری (Zyprexa Zydis حاوی فنیل آلانین است)
- دیابت یا هیپرگلیسمی (سطح قند خون بالا)
- سطح کلسترول یا تری گلیسیرید بالا در خون
- سکته مغزی یا “سکته های کوچک” (که حملات ایسکمیک گذرا یا TIA نیز نامیده می شود).
مراقب خواب آلودگی باشید.
از آنجایی که احتمال دارد سرگیجه یا خواب‌آلودگی رخ دهد، از رانندگی یا فعالیت‌های خطرناک خودداری کنید تا زمانی که بدانید الانزاپین چگونه روی شما تأثیر می‌گذارد.
سطح قند خون، کلسترول و تری گلیسیرید را کنترل کنید.
شاید لازم باشد مرتباً سطح قند خون و کلسترول و تری گلیسیرید خود را آزمایش کنید. الانزاپین نسبت به سایر داروهای ضد روان پریشی غیر معمول بیشتر احتمال دارد سطح قند خون را افزایش دهد. همچنین با افزایش وزن و سطح چربی در خون به خصوص در نوجوانان مرتبط است.
خنک و هیدراته بمانید.
برخی از داروهای ضد روان پریشی توانایی بدن در تنظیم دما را مختل می کنند. از گرمازدگی یا کم آبی بدن خودداری و مایعات فراوان بنوشید، به ویژه در هوای گرم یا در حین ورزش.
الانزاپین را طبق دستور مصرف کنید.
دستورالعمل های روی برچسب نسخه خود را دنبال کنید و همه راهنماهای دارو یا برگه های دستورالعمل را بخوانید. متخصص مراقبت های بهداشتی احتمال دارد گهگاه دوز مصرفی را تغییر دهد. از الانزاپین دقیقاً طبق دستور استفاده کنید.
الانزاپین را می توان با یا بدون غذا مصرف کرد. اگر یک نوبت الانزاپین را فراموش کردید، به محض یادآوری، نوبت فراموش شده را مصرف کنید. اگر تقریباً زمان نوبت بعدی فرا رسیده، نوبت فراموش شده را رها و نوبت بعدی خود را در زمان معمول مصرف کنید (یعنی دو نوبت را همزمان مصرف نکنید).
مصرف الانزاپین را ناگهانی قطع نکنید. شما باید با متخصص مراقبت های بهداشتی خود در مورد چگونگی کاهش تدریجی دوز برای جلوگیری از علائم ترک صحبت کنید.
