هیچ فرقی نمی کند که چقدر از کودک دلبند خود مراقبت کرده و در پوشک کردن او نهایت دقت را به کار ببندید. گاهی اوقات کودکتان دچار سوختگی ناشی از پوشک یا التهاب پوشکی خواهد شد که طبیعی است و بیشتر بچه ها دچار این عارضه پوستی می شوند. در نتیجه بهتر است یاد بگیرید تا در صورت بروز التهاب پوشکی، چگونه سریع تر آن را درمان کرده و از عود مجدد آن جلوگیری کنید.
التهاب پوشکی نوعی از التهاب پوستی (درماتیت) است که خود را به شکل قرمزی پوست قسمت تحتانی کودک نشان می دهد. این ضایعات و التهابات پوستی به وجود آمده بیشتر به خاطر مرطوب بودن پوشک، تعویض ناکافی، حساسیت پوست یا سفت بستن آن است. این عارضه پوستی معمولاً نوزادان را درگیر می کند. البته التهاب پوشکی فقط مختص کودکان نیست. هرکسی که به طور مرتب از پوشک استفاده کند، ممکن است دچار این ضایعه پوستی شود.
ضایعات و سوختگی ناشی از پوشک می تواند مشکلی آزار دهنده برای کودک و والدین کودک باشد. اما معمولاً نیاز به درمان به خصوصی نداشته و می توان آن را با استفاده از درمان ها و مراقبت های خانگی، استفاده از روغن ها و تعویض به موقع پوشک درمان کرد.
علت بروز التهاب پوشکی
علت اصلی بروز التهاب پوشکی یا سوختگی ناشی از بستن پوشک نوزاد می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد:
-
تحریک به وسیله مدفوع و ادرار
قرار گرفتن طولانی مدت کودک پوست در معرض ادرار یا مدفوع می تواند پوست حساس کودک را تحریک کند. یکی از علل اصلی بروز این التهابات پوستی باشد. اگر کودک دلبندتان دچار تکرر مدفوع یا اسهال شده باشد، احتمال بروز ضایعات پوستی به واسطه بستن پوشک تا حد قابل توجهی افزایش خواهد یافت. زیرا مدفوع از ادرار تحریک کننده تر بوده و پوست کودک را دچار التهاب خواهد کرد.
-
سفت بستن یا مالش شدید
بستن محکم پوشک یا پوشاندن لباس های تنگ که باعث سایش شود، می تواند احتمال بروز این التهابات را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.
-
تحریک ناشی از استفاده از محصول جدید
ممکن است پوست کودک نسبت به دستمال مرطوب، مارک جدید پوشک، نرم کننده، مواد شوینده، سفید کننده یا پارچه ای که برای شست و شوی کودک از آن استفاده می کنید، واکنش نشان داده و پوست او دچار التهاب شود. گاهی اوقات مواد تشکیل دهنده موجود در برخی از لوسیون های کودک، پودرها و روغن ها نیز می تواند این مشکل را تشدید کند.
-
عفونت باکتریایی یا قارچی
ابتدا همه چیز به شکل یک عفونت پوستی ساده شروع می شود. ولی ممکن است به مناطق اطراف پوست سرایت کرده و قسمت های مختلفی را درگیر کند. ناحیه ای از پوست باسن، ران و اندام تناسلی که با پوشک پوشانده شده است به دلیل گرم و مرطوب بودن بسیار آسیب پذیرتر از دیگر قسمت ها است. حتی محیطی کامل برای پرورش برای باکتری ها و مخمرها به حساب می آید. این ضایعات پوستی حتی ممکن است در لابه لایچین و چروک های پوست یافت شده و قسمت هایی که فکرش را نمی کردید را درگیر کرده باشد.
-
شروع مصرف غذاهای جدید
با تغییر غذای کودک و شروع به خوردن و مصرف غذاهای جامد، بدون شک محتوایات مدفوع کودکان تغییر خواهد کرد. همین تغییر به ظاهر ساده می تواند احتمال بروز التهاب ناشی از پوشک را تا حد قابل توجهی افزایش دهد. تغییر در رژیم غذایی کودک همچنین می تواند باعث افزایش دفعات دفع مدفوع شود. بدین شکل مجدداً باعث افزایش احتمال بروز سوختگی و التهابات پوستی گردد. اگر کودک هنوز از شیر مادر تغذیه می کند و دچار بروز ضایعات ناشی از بستن پوشک شده باشد، علت آن ممکن است مربوط به شیوه تغذیه ای مادر باشد.
-
پوست حساس
احتمال بروز التهاب پوشکی در نوزادان مبتلا به بیماری های پوستی مانند درماتیت آتوپیک یا درماتیت سبوریک (اگزما) نسبت به دیگر کودکان بیشتر خواهد بود. با این حال، در افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک و اگزما اولین قسمت درگیر ناحیه پوشک نیست. ابتدا قسمت های دیگر پوست بدن کودک درگیر خواهد شد.
-
استفاده از آنتی بیوتیک ها
مصرف آنتی بیوتیک ها باعث از بین رفتن باکتری های مفید و مضر خواهند شد. هنگامی که کودک آنتی بیوتیک مصرف می کند، ممکن است باکتری هایی که رشد قارچ ها را زیاد کند، از بین رفته و در نتیجه التهابات پوشکی به دلیل عفونت قارچی ایجاد شود. مصرف آنتی بیوتیک همچنین خطر ابتلا به اسهال را در کودکان افزایش می دهد. در نتیجه احتمال بروز التهابات تا حد قابل توجهی افزایش خواهد یافت. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند و مادرانشان آنتی بیوتیک مصرف می کنند، بیش از دیگر کودکان در خطر ابتلا به التهابات پوشکی قرار دارد. حتی میزان ضایعات پوستی آن ها بیشتر خواهد بود.
علائم التهاب پوشکی
ضایعات پوستی ناشی از پوشک می تواند شامل موارد زیر باشد:
علائم پوستی و التهاب ناشی از پوشک معمولاً خود را با قرمزی پوست و براق شدن پوست در ناحیه بستن پوشک باسن، ران ها و دستگاه تناسلی نشان خواهد داد.
از تغییر حالات کودک ممکن است متوجه شوید کودک بخصوص در هنگام تغییر پوشک ناراحت و آزرده به نظر می رسد. کودک مبتلا به التهاب و ضایعات ناشی از پوشک اغلب هنگام شست و شو یا لمس ناحیه بستن پوشک دچار سوزش شده یا به گریه خواهد افتاد.
زمان مراجعه به پزشک در التهاب پوشکی
اگر وضعیت پوست کودک بعد از گذشت چند روز و انجام درمان های خانگی بهبود نیافت، بهتر است در این مورد با پزشک صحبت کنید. زیرا در بعضی از موارد برای درمان ضایعات ناشی از التهاب پوشک نیاز به تجویز دارو خواهد بود.
به طور کلی در صورت بروز موارد زیر بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- با تب همراه باشد.
- دچار خون ریزی و خارش شده باشد.
- ضایعه پوستی شدید یا غیر طبیعی است.
- ایجاد سوزش و درد همزمان با اجابت مزاج و ادرار
- علی رغم درمان های خانگی با گذشت زمان شدت یافته و بدتر می شود.
درمان التهاب پوشکی
بهترین درمان برای التهابات ناشی از پوشک این است که پوست کودک را تا حد ممکن تمیز و خشک نگه دارید. اگر التهابات پوشک بچه با وجود درمان خانگی ادامه یافت و بهبودی حاصل نشد، پزشک ممکن است موارد زیر را برای درمان تجویز کند:
- کرم هیدروکورتیزون (استروئید) خفیف
- اگر کودک شما به عفونت قارچی مبتلا است، پزشک کرم ضد قارچ تجویز خواهد نمود.
- آنتی بیوتیک موضعی یا خوراکی، در صورتی که کودک مبتلا به عفونت باکتریایی شده باشد.
فقط در صورتی از کرم یا پمادهای استروئیدی استفاده کنید که پزشک متخصص اطفال یا متخصص پوست مصرف آن را توصیه کرده باشد. مصرف استروئیدهای قوی می تواند عوارض جانبی برای کودک به دنبال داشته باشد.
التهابات پوشک معمولاً برای بهبود نیاز به چند روز زمان دارد. حتی بعد از بهبود دوباره به حالت اولیه خود بازگردد. اگر ضایعات پوستی با وجود تجویز دارو و کرم های مخصوص توسط پزشک ادامه یافت، ممکن است پزشک توصیه کند تا با وجود شرایط پوستی به وجود آمده برای ادامه درمان کودک خود به متخصص پوست مراجعه کنید.
شست و شوی کهنه کودک
در صورتی که از کهنه برای پوشک نمودن کودک خود استفاده می کنید باید با دقت و احتیاط بیشتری آن ها را بشویید. روش های شست و شو متنوع بوده و بسیاری از این شیوه ها کارساز و مؤثر خواهد بود. اما مهم ترین نکته در شست و شو، تمیز شدن، ضد عفونی نمودن و پاک کردن هر گونه صابون به جای مانده خواهد بود.
- کهنه های کودک را قبل از شست و شو داخل آب سرد بخیسانید.
- کهنه ها را در داخل آب داغ شده و از نرم کننده و سفید کننده استفاده کنید. سفید کننده باعث می شود تا تمامی میکروب ها و قارچ ها از بین بروند. همچنین می توانید از سرکه سیب برای شست و شو و از بین بردن بوی نامطلوب پوشک ها استفاده کرد. سپس به خوبی آن را آبکشی کنید.
- با آب سرد دو مرتبه کهنه را شسته و هرگونه مواد شیمیایی و صابون اضافه را از روی آن پاک کنید.
- بهتر است از نرم کننده ها و مواد معطر استفاده نکنید زیرا این مواد می تواند باعث حساسیت بیشتر پوست کودک شود.
سبک زندگی و درمان خانگی التهاب پوشکی
بطور کلی، سوختگی و التهابات ناشی از پوشک با استفاده از شیوه های زیر در خانه قابل درمان خواهد بود:
قسمت بستن پوشک را تمیز و خشک نگه دارید.
بهترین راه برای تمیز و خشک کردن ناحیه پوشک کودک، تعویض سریع پوشک بلافاصله پس از خیس یا مرطوب شدن آن است. بهتر است تا زمانی که ضایعات پوستی کودک بهبود یابد، زمان تعویض پوشک را کاهش دهید. به محض خیس شدن آن را عوض کنید، در بعضی موارد نیاز است که شب ها در هنگام خواب نیز از خواب بیدار شده و پوشاک کودک خود را تعویض کنید.
بعد از اینکه پوست را به آرامی تمیز و خشک کردید به پوست کودک کرم، پماد یا روغن بزنید. برخی محصولات مانند زینک اکساید و وازلین نیز گزینه های خوبی برای محافظت از پوست در برابر رطوبت بوده و می توانید قبل از دوباره پوشک کردن کودک از این کرم و پمادها استفاده کنید. در تغییر پوشک بعدی سعی نکنید این لایه محافظ را کاملاً از روی پوست تمیز کنید، زیرا این کار ممکن است آسیب بیشتری به پوست کودک برساند یا اگر می خواهید آن را پاک کنید بهتر است از پنبه و روغن برای اینکار استفاده کنید.
افزایش جریان هوا
برای کمک به بهبود بثورات پوشک، هر کاری را می توانید انجام دهید تا میزان قرار گرفتن در معرض هوا در ناحیه پوشک افزایش یابد. این نکات ممکن است به شما کمک کند:
- به کودک اجازه دهید تا در مدت زمان کوتاهی بدون پوشک و پماد باشد، شاید سه بار در روز به مدت 10 دقیقه زمان مناسبی باشد.
- از پوشاندن شلوارهای پلاستیکی یا کاور پوشک پلاستیکی بپرهیزید.
- تا زمان از بین رفتن ضایعات پوستی از پوشک های بزرگ تر استفاده کنید.
زدن پماد، کرم یا لوسیون
داروهای متنوعی برای درمان ضایعات پوستی ناشی از پوشک داخل داروخانه ها موجود است که می توانید بدون نسخه آن ها را خریداری و برای کودک استفاده کنید. اما اگر نیاز به داروی بخصوصی دارید یا ضایعات به وجود آمده روی پوست کودکتان خاص است بهتر است با پزشک در مورد داروهای تجویزی مشورت بگیرید. محصولات داروخانه بدون نیاز به نسخه شامل پماد ویتامین آ + د می شود.
زینک اکساید یکی از مواد مؤثری است که در بیشتر محصولات درمانی برای التهاب پوشکی وجود دارد. معمولاً برای محافظت از پوست بچه در طول روز از این کرم استفاده کرده و لایه نازکی از آن را به پوست کودک خواهند زد. می توانید از این محصولات بر روی کرم های درمانی مثل کورتیکو استروئیدها و ضد قارچ ها استفاده کنید. در صورت لزوم می توانید یک لایه وازلین نیز روی پوست کودک بزنید. تا از تماس کرم و چسبیدن آن به پوشک کودک جلوگیری کنید.
گاهی اوقات استفاده از پمادها، وازلین یا حتی کرم ها ممکن است از لوسیون ها تحریک کنندگی کمتری دارد. حتی باعث آزردگی کمتر پوست کودک شود. اما به خاطر داشته باشید که مصرف پمادها و وازلین مانعی روی پوست ایجاد می کند. حتی اجازه نمی دهند تا هوا به پوست برسد. اما کرم ها به سادگی روی پوست خشک شده و اجازه عبور هوا را خواهند داد.
در نتیجه بهتر است در مورد نوع محصولی که می خواهید بر روی پوست کودک خود استفاده کنید با پزشک مشورت کرده و از او راهنمایی بگیرید. به عنوان یک قاعده کلی بهتر است همیشه برای کودکان از محصولات مناسب برای پوست کودک و طراحی شده برای آن ها استفاده کنید. از محصولاتی که حاوی جوش شیرین، اسید بوریک، کافور، فنل، بنزوکائین، دیفن هیدرامین یا سالیسیلات ها هستند خودداری کنید. این مواد ممکن است برای نوزادان خطرناک باشند.
حمام روزانه
تا زمانی که ضایعات پوستی کاملاً از بین نرفته، بهتر است کودک خود را هر روز به حمام ببرید. از آب گرم با صابون ملایم و غیر معطر برای شست و شوی پوست کودک خود استفاده نمایید.
درمان های جایگزین التهاب پوشکی
می توانید از درمان های جایگزین زیر نیز به عنوان راه حل های درمانی التهابات پوشک کودک خود استفاده کنید:
-
شیر مادر
تحقیقات نشان داده که اگر شیر مادر بر روی ضایعات پوستی مالیده شود می تواند نتایج بسیار بهتری در مقایسه با دیگر درمان ها داشته باشد. به عنوان مثال یکی از تحقیقات نشان داده که استفاده از شیر مادر راه حلی مطمئن و مؤثر است. پوست کودک با آن بهبود خواهد یافت. در این آزمایش که بر روی 141 نوزاد صورت گرفت. درمان با شیر مادر همانند اعمال کرم هیدروکوتیزون 1 درصد مؤثر بود و بعد از مدت کوتاهی التهابات به وجود آمده به کلی برطرف شد.
در یکی دیگر از آزمایش ها نیز تأثیر شیر مادر بر روی ضایعات پوستی با اثر زینک اکساید مقایسه شد که در این تحقیق که بر روی 63 نوزاد انجام شد نشان می داد که استفاده از کرم تأثیر بیشتری داشته باشد و التهابات پوستی با سرعت بیشتری نسبت به شیر مادر بهبود یافت.
-
کالاندولا و آلوئه ورا
در یک آزمایش دیگر در این مورد، کالاندولا و آلوئه ورا برای درمان سوختگی ناشی از پوشک مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه این آزمایش، هر دو مورد اثر مشابهی داشت و باعث بهبود التهابات شد.
- مواد دیگر
می توانید از درمان های دیگر مثل عسل، روغن زیتون و موم زنبور عسل نیز برای بهبود التهابات پوستی کودک خود استفاده کنید. البته در مورد این درمان ها نیاز به تحقیقات بیشتری بوده و بعضی از این مواد می تواند احتمال رشد میکروب ها و قارچ ها را افزایش داده و در نتیجه احتمال بروز عفونت را بیشتر کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
به طور کلی می توان ضایعات و التهابات پوستی را به سادگی در منزل درمان کرد. اما در صورتی که این درمان های خانگی اثر بخش نبوده و ضایعات پوستی روز به روز شدت گرفت بهتر است حتماً به پزشک متخصص پوست یا اطفال مراجعه کنید. خصوصاً اگر کودک دچار علائمی مثل سوختگی، خارش شدید یا تب بود بهتر است وقت را تلف نکنید.
می توانید برای آمادگی قبل از حضور در مطب پزشک از اطلاعات زیر استفاده کنید.
لیستی از علائم و نشانه های کودک تهیه کنید.
بهتر است لیستی از علائم و نشانه های مرتبط یا غیر مرتبط با ضایعه پوستی آماده کرده و مدت زمان ابتلای کودک خود به آن را یادداشت کنید.
اطلاعاتی در مورد غذای مصرفی و اطلاعات کلیدی در مورد کودک
به عنوان مثال اگر به تازگی کودک تان تحت مداوا با داروی خاصی بوده و یا بیماری خاصی داشته بهتر است حتماً این مورد را به اطلاع پزشک معالج برسانید.
آیا اخیراً رژیم غذایی کودک تان تغییر کرده است؟ اگر کودکتان از شیر مادر تغذیه می کند بهتر است در مورد رژیم غذایی خود یا داروهایی که مصرف می کنید. اطلاعات کافی در اختیار پزشک قرار دهید.
از تمامی محصولاتی که برای پوست کودک خود استفاده می کنید و با پوست کودک تان در تماس است لیستی تهیه کنید.
پزشک معالج احتمالاً در مورد برند و مارک پوشک، صابون، لوسیون، پودر بچه و روغن های که برای کودک خود استفاده می کنید، سؤالاتی مطرح خواهد کرد. اگر شک دارید که کدام یکی از محصولات باعث بروز التهابات پوستی فرزندتان شده است. بهتر است محصولات مورد استفاده را همراه خود بیاورید تا پزشک بتواند برچسب درج شده و محتویات روی آن را با دقت مطالعه کند. در مورد علت اصلی بروز سوختگی ناشی از پوشک تصمیم بگیرد.
سؤالاتی که قصد پرسیدن آن ها را دارید لیست کنید.
بهتر است لیستی از سؤالات مورد نظر خود را قبل از مراجعه به مطب پزشک آماده کرده و از فرصت به وجود آمده نهایت استفاده را ببرید.
در ادامه سؤالاتی وجود دارد که بهتر است آن ها از پزشک معالج بپرسید:
- آیا درمان دیگری پیشنهاد می کنید؟
- علت اصلی بروز ضایعات پوستی کودکم چیست؟
- علت های دیگر احتمالی بروز این ضایعات چیست؟
- چه موقع باید به جای کرم یا لوسیون از پماد یا ضماد استفاده کنم؟
- چه کار و اقداماتی انجام دهم تا پوست کودکم سریع تر بهبود پیدا کند؟
- آیا ضایعات می تواند نشانه ای از بروز برخی از مشکلات داخلی دیگر باشد؟
- چه پماد، ضماد، کرم یا لوسیونی را برای بهبود سریع تر کودک ام توصیه می کنید؟
- آیا باید مصرف غذای به خصوصی را کنار گذاشته و از دادن آن به کودک خود پرهیز کنم؟
- از چه محصولات با چه محتویاتی باید پرهیز کرده و از آن ها برای کودکم استفاده نکنم؟
- برای جلوگیری از عود مجدد این وضعیت و مشکل پوستی چه کاری می توانم انجام دهم؟
سوالات پزشک از شما
پزشک احتمال زیاد در حین ویزیت و معاینه کودک سؤالاتی را مطرح خواهد کرد. بهتر است آماده پاسخ گویی به آن ها را داشته باشید. آماده بودن برای پاسخگویی به آنها ممکن است وقت خود را برای عبور از هر نکته ای که می خواهید در مورد عمق صحبت کنید، رزرو کنید. پزشک شما ممکن است سؤال کند:
- آیا کودکتان غذای جامد مصرف می کند؟
- معمولاً از چه پوشکی برای کودک خود استفاده می کنید؟
- در طول روز حدوداً چند بار پوشک کودک خود را تعویض می کنید؟
- چه زمانی برای اولین بار متوجه بروز علائم و نشانه ها در کودک خود شدید؟
- برای تمیز کردن کودک خود از چه دستمال مرطوب یا صابونی استفاده می کنید؟
- آیا محصولات مراقبت از پوست را مانند کودکانه، لوسیون، پودر، کرم و روغن برای کودک خود استفاده می کنید؟
- آیا کودک از شیر مادر تغذیه می شود؟
- اگر این موضوع را تأیید می کنید، آیا مادر آنتی بیوتیک مصرف می کند؟
- آیا تغییراتی در رژیم غذایی مادر به وجود آمده است؟
- تاکنون برای درمان ضایعات پوستی کودک خود چه شیوه های درمانی را امتحان کرده اید؟
- آیا چیزی کمک کرده و باعث بهبود ضایعات و التهابات شده است؟
- آیا کودک اخیراً مبتلا به بیماری دیگری شده است منظور بیماری است که باعث بروز اسهال و تکرر ادرار شود.
- آیا کودکتان اخیراً داروهای جدیدی مصرف کرده است؟
نتیجه گیری
التهاب پوشکی نوعی از التهاب پوستی (درماتیت) است که خود را به شکل قرمزی پوست قسمت تحتانی و پایین تنه کودک نشان خواهد داد. این ضایعات و التهابات پوستی به وجود آمده بیشتر به خاطر مرطوب بودن پوشک، تعویض ناکافی، حساسیت پوست یا سفت بستن آن بوده و می توان به سادگی با اقدامات مراقبتی و درمانی در داخل منزل آن را بهبود بخشیده و درمان کرد.
آخرین دیدگاه‌ها