سکته قلبی

سکته قلبی (Heart attack) هنگامی اتفاق میفتد که  مسیر جریان خون به قلب به هر دلیلی مسدود شود. این انسداد اغلب به صورت تجمع چربی، کلسترول و سایر موادی است که در شریان هایی که قلب را تغذیه می کنند، باعث ایجاد پلاک می شود. این پلاک سرانجام شکسته شده و به شکل یک لخته در خواهد آمد. اختلال جریان خون به وجود آمده نیز می تواند به عضلات قلبی آسیب زده یا آن ها را تخریب کند. سکته قلبی که آن انفاکتوس میوکارد نیز گفته می شود بسیار خطر بوده و حتی می تواند باعث مرگ فرد مبتلا شود. با این حال درمان می تواند باعث بهبودی چشمگیر فرد مبتلا شود. در صورتی که احساس می کنید دچار سکته قلبی شده اید، بهتر است هر چه سریع تر با اورژانس و مرکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید.

علت سکته قلبی

انسداد شریان کرونر

سکته قلبی زمانی رخ می دهد که یک یا چند شریان کرونر شما مسدود شود. با گذشت زمان، شریان کرونر درگیر ممکن است با تجمع و انباشته شدن مواد مختلف از جمله کلسترول (آترواسکلروز) باریک و تنگ تر از حالت طبیعی خود شود. این وضعیت که به بیماری عروق کرونر معروف است، در اغلب موارد باعث بروز حمله های قلبی در فرد خواهد شد. در هنگام سكته قلبی، یكی از این پلاك ها می تواند باعث پارگی و ریختن كلسترول و سایر مواد در جریان خون شود. در محل پارگی ایجاد شده لخته خونی تشکیل خواهد شد. حال اگر این لخته خونی به اندازه کافی بزرگ باشد، می تواند جریان خون را از طریق شریان کرونر مسدود کرده و  مانع از رساندن مواد غذایی و اکسیژن مورد نیاز به عضلات قلب (ischemia) شود.

انفارکتوس میوکارد

فرد مبتلا ممکن است دچار انسداد کامل یا جزئی در شریانها شده باشد.

انسداد کامل به این معنی است که شما دچار انفارکتوس میوکارد با صعود قطعه ST (STEMI) شده اید. در حالی که انسداد نسبی به این معنی است که شما دچار انفارکتوس میوکارد بدون صعود قطعه ST) NSTEMI) نشده اید.

مراحل تشخیص و درمان با توجه به هرکدام از این شرایط متفاوت خواهد بود.

اسپاسم عروق کرونر

• اسپاسم عروق کرونر، جریان خون به بخشی از عضله قلب را مسدود می کند.
• استفاده از دخانیات و مواد مخدر می توانند باعث ایجاد این عارضه شود.
• اسپاسم عروق کرونری بسیار خطر بوده و می توانند زندگی فرد را به خطر بیاندازد.

عوامل خطر سکته قلبی

برخی از عوامل در تجمع ناخواسته رسوبات چربی (آترواسکلروز) که شریان ها را در بدن شما باریک می کند، نقش بسیار مهمی دارند. می توانید با اطلاع از این موارد، بسیاری از این عوامل خطر را بهبود بخشیده یا کاملاً از بین برده تا احتمال ابتلا به سکته قلبی اول یا حملات قلبی دیگر را به حداقل ممکن برسانید.

عوامل خطر بروز سکته قلبی
سن	احتمال بروز سکته های قلبی در مردان سن 45 سال و بالاتر و خانمهای 55 سال به بالا در مقایسه با زنان و مردان جوان تر بیشتر خواهد بود.
تنباکو	این شامل سیگار کشیدن و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دود افراد سیگاری دیگر خواهد بود.
فشار خون بالا	با گذشت زمان، فشار خون بالا یکی از مواردی است که در صورت درمان نشدن می تواند به شریان هایی که قلب شما را تغذیه می کنند آسیب جدی برساند. فشار خون بالا که با بیماری های دیگری مانند بیماری چاقی، کلسترول بالا یا دیابت رخ می دهد. خطر سکته قلبی در فرد مبتلا را تا حد قابل توجهی افزایش خواهد داد.
میزان کلسترول خون یا تری گلیسیرید خون بالا	سطح بالایی از کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) (کلسترول “بد”) احتمال باریک شدن شریان های خون را افزایش خواهد داد. سطح بالایی از تری گلیسیریدها که نوعی چربی خون مرتبط با رژیم غذایی هستند نیز خطر بروز سکته قلبی را افزایش خواهند داد. از طرف دیگر، سطح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) (کلسترول “خوب”) خطر سکته قلبی را کاهش می دهد.
چاقی	افزایش وزن با سطح کلسترول خون بالا، میزان بالای تری گلیسیرید ، فشار خون بالا و بیماری دیابت همراه خواهد بود. از دست دادن تنها 10 درصد از وزن بدن می تواند این خطر را کاهش دهد.
دیابت	عدم تولید هورمون کافی به واسطه مشکلات لوزالمعده (انسولین) یا عدم پاسخ مناسب نسبت به انسولین باعث بالا رفتن سطح قند خون بدن شده و در نتیجه خطر سکته قلبی را افزایش خواهد داد.
سندرم متابولیک	این حالت هنگامی اتفاق می افتد که چاقی، فشار خون و قند خون بالا داشته باشید. ابتلا به سندرم متابولیک باعث می شود تا احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و سکته قلبی حداقل دوبرابر افزایش پیدا کند.
سابقه خانوادگی سکته قلبی	اگر خواهر و برادر، والدین یا مادربزرگ، پدربزرگ شما سکته قلبی (55 سالگی برای بستگان مرد و 65 سالگی برای بستگان زن) داشته اند، احتمال بروز سکته قلبی در شما افزایش خواهد یافت.
نداشتن فعالیت بدنی کافی	بی تحرکی و کم تحرکی باعث بالا رفتن سطح کلسترول خون و چاقی فرد خواهد شد. افرادی که مرتباً ورزش می کنند، آمادگی جسمانی قلبی و عروقی آن ها بهتر بوده و فشار خون کمتری نسبت به افراد کم تحرک خواهند داشت.
استرس	استرس و اضطراب در طول روز یکی دیگر از مواردی است که احتمال بروز حمله های قلبی را افزایش خواهد داد. در نتیجه بهتر است از تکنیک های کنترل استرس برای کاهش آن در طول روز بهره بگیرید.
مصرف مواد مخدر	استفاده از داروهای محرک، مانند کوکائین یا آمفتامین، می تواند باعث ایجاد اسپاسم در عروق کرونر شما شده و احتمال بروز حملات قلبی را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.
سابقه پره اکلامپسی	این وضعیت باعث بروز فشار خون بالا در دوران بارداری شده و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری های قلبی در طول عمر فرد را افزایش خواهد داد.
بیماری خود ایمنی	ابتلا به بیماری های خود ایمنی مثل لوپوس یا آرتروز روماتوئید از جمله مواردی است که احتمال بروز حملات قلبی در فرد مبتلا را افزایش می دهد.

علائم سکته قلبی

علائم و نشانه های شایع بروز سکته قلبی شامل موارد زیر می شود:

• خستگی
• عرق سرد
• حالت تهوع
• تنگی نفس
• سوء هاضمه
• سرگیجه ناگهانی
• سوزش قلب یا درد شکم
• فشار و یا انقباض ، درد یا احساس فشار و سوزش در قفسه سینه یا بازوها که ممکن است علاوه بر موارد گفته شده گردن، فک یا کمر فرد را نیز درگیر کند.

 تنوع علائم حملات قلبی

همه افرادی که دچار حملات قلبی می شود، علائم یکسانی نداشته یا این علائم شدت یکسانی نخواهد داشت. برخی از افراد دچار درد خفیف شده و بعضی دیگر دچار دردهای شدیدتری می شوند. از طرف دیگر برخی از افراد در هنگام حملات قلبی هیچ علامتی ندارند. در بعضی موارد نیز، اولین علامت ممکن است ایست قلبی ناگهانی باشد. با این وجود، هر چه علائم و نشانه‌های بیشتری وجود داشته، احتمال بروز سکته قلبی در فرد بیشتر خواهد بود.

برخی از حملات قلبی به طور ناگهانی بروز پیدا می کند، اما بسیاری از افراد ساعت ها، روزها یا هفته ها قبل از علائم و نشانه های هشدار دهنده خوهند داشت. اولین هشدار ممکن است درد یا فشار مکرر در قفسه سینه (آنژین) باشد که فرد دچار احساس فشار در قفسه سینه خود شده و با استراحت بهبود پیدا می کند. آنژین در اثر کاهش موقتی جریان خون به قلب ایجاد می شود.

زمان مراجعه به پزشک در سکته قلبی

• در صورت بروز علائم فوراً نسبت به آن واکنش نشان دهید.
• برخی افراد صبر می کنند زیرا علائم و نشانه های مهم در بروز سکته قلبی را به درستی تشخیص نمی دهند.

در صورت بروز علائم بهتر است بلافاصله این اقدامات را انجام دهید:

• با اورژانس تماس بگیرید. اگر گمان می کنید که دچار سکته قلبی شده اید، به هیچ وجه صبر نکنید و بلافاصله با شماره 125 یا شماره اضطراری محلی خود تماس بگیرید. اگر به خدمات فوریت های پزشکی دسترسی ندارید از دیگران بخواهید تا شما را هر چه سریع تر به نزدیک ترین بیمارستان برسانند. فقط در صورتی که هیچ راه دیگری نداشته و تنها هستید. اینکه خودتان به پزشک مراجعه کنید تنها راه ممکن خواهد بود. با این حال ممکن است در حین رانندگی حال شما بدتر شده و زندگی دیگران را به خطر بیندازید، به همین خاطر به عنوان آخرین گزینه ممکن به این مورد نگاه کنید.
• در صورت تجویز پزشک، نیتروگلیسیرین مصرف کنید. در حالی که منتظر کمک اضطراری و رسیدن اورژانس هستید، آن را طبق دستور العمل پزشک مصرف کنید.
• در صورت تجویز پزشک، آسپرین مصرف کنید. مصرف آسپرین در هنگام سکته قلبی می تواند با کمک به جلوگیری از لخته شدن خون، احتمال آسیب قلبی را کاهش دهد. البته آسپرین می تواند با سایر داروها تداخل داشته باشد، بنابراین بهتر است تا حد امکان آسپیرین مصرف نکنید مگر اینکه پزشک یا پرسنل فوریت های پزشکی آن را توصیه کرده باشد. ابتدا برای کمکهای اضطراری تماس گرفته و سپس در صورت نیاز به سراغ آسپرین بروید.

اقدامات لازم در صورت بروز سکته قلبی

اگر فردی را دیدید که بیهوش  و دچار سکته قلبی شده است ابتدا با اورژانس تماس گرفته و سپس بررسی کنید که آیا فرد نفس می کشد یا نبض دارد. اگر فرد نفس نمی کشد یا نبض او نمی زند، فقط باید CPR را شروع کنید تا خون جریان پیدا کند. با سرعت و فشار قفسه سینه فرد را فشار داده و در دقیقه 100 تا 120 بار این کار را انجام دهید. اگر دوره CPR را آموزش ندیده باشید، پزشکان فقط انجام فشرده سازی قفسه سینه را توصیه می کنند. اگر آموزش CPR دیده اید ، می توانید با باز کردن راه هوایی و تنفس فرد را از خطر مرگ نجات دهید.

عوارض سکته قلبی

عوارض جانبی اغلب مربوط به صدماتی است که در هنگام حمله به قلب فرد وارد می شود. این صدمات معمولاً منجر به موارد زیر می شود:

ضربان قلب غیر طبیعی (آریتمی)

“مدارهای کوتاه” الکتریکی ممکن است توسعه پیدا کرده و منجر به ضربان قلب غیرطبیعی شوند که برخی از آنها حتی می تواند جدی و کشنده باشد.

نارسایی قلبی

یک حمله ممکن است آنقدر به بافت قلب آسیب برساند که عضله قلب باقیمانده نتواند خون کافی در داخل قلب پمپاژ کند. نارسایی قلبی می تواند موقتی یا یک بیماری مزمن باشد که در نتیجه آسیب های گسترده و دائمی به قلب فرد به وجود آمده باشد.

ایست قلبی ناگهانی

• در بعضی از موارد قلب بدون هیچ هشداری به دلیل اختلال الکتریکی کاملاً متوقف شود.
• حملات قلبی خطر بروز ایست قلبی ناگهانی را افزایش می دهد.
• اگر چنین مواردی به سرعت تحت درمان قرار نگیرد می تواند باعث مرگ فرد شود.

پیشگیری سکته قلبی

هیچ زمانی برای انجام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز سکته قلبی دیر نیست. حتی اگر به تازگی دچار سکته قلبی شده باشید. مصرف بعضی از داروها می تواند خطر سکته قلبی بعدی را کاهش داده و به عملکرد قلب آسیب دیده کمک کند. تمام داروهایی را که پزشک برایتان تجویز می کند را ادامه داده و در مورد ویزیت های بعدی خود با پزشک صحبت کنید.

سبک زندگی. برای داشتن یک سبک زندگی سالم بهتر است:

• سیگار نکشید.
• مرتباً ورزش کنید.
• وزن سالم خود را حفظ کنید.
• رژیم غذایی مناسب را انتخاب کنید.
• استرس و شرایط استرسی و تنش زا را کنترل کنید.
• به فکر درمان بیماری های زمینه ای بوده و آن ها را تحت کنترل داشته باشید.

تشخیص سکته قلبی

در حالت ایده آل، پزشک باید در معاینات بدنی منظم وضعیت شما را از نظر عوامل خطری که می تواند منجر به سکته قلبی شود، مورد بررسی قرار دهد. اگر از نظر علائم سکته قلبی در شرایط اضطراری قرار دارید، از شما درمورد علائم سؤال شده و فشار خون، نبض و دمای بدنتان مورد بررسی قرار خواهد گرفت. وضعیت بدنی شما بر روی مانیتور وضعیت قلبی به نمایش درآمده و برای بررسی احتمالی سکته قلبی، آزمایشات مختلفی برای شما تجویز خواهد شد.

این آزمایشات شامل موارد زیر می شود:

الکتروکاردیوگرام (ECG)

ECG اولین آزمایشی است که برای تشخیص سکته قلبی انجام می شود.

در این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب شما از طریق الکترودهای متصل به پوست شما ثبت خواهد شد.

تکانه ها به صورت موج هایی که روی مانیتور نمایش داده می شوند ضبط شده یا روی کاغذ چاپ می شوند. از آنجا که عضله قلب آسیب دیده به طور عادی ضربان های الکتریکی را انجام نمی دهد، نوار قلب می تواند نشان دهنده بروز سکته قلبی در فرد باشد.

آزمایش خون

برخی از پروتئین های قلبی پس از آسیب در اثر سکته قلبی، به آرامی در داخل خون شما نشت پیدا می کنند. پزشکان اورژانس از خون شما نمونه برداری می کنند تا از نظر وجود این آنزیم ها آن را آزمایش کنند.

آزمایش های دیگر

اگر دچار سکته قلبی شده باشید، پزشکان اقدامات فوری را برای درمان وضعیت شما انجام خواهند داد. همچنین ممکن است برای تشخیص این وضعیت، آزمایشات دیگری انجام شود.

اشعه ایکس قفسه سینه

این آزمایش به پزشک اجازه می دهد اندازه قلب و رگ های خونی را بررسی کرده و به دنبال مایعات در ریه های شما باشد.

اکوکاردیوگرام

امواج صوتی از دستگاه wandlike (مبدل) که روی قفسه سینه شما قرار داده می شود به قلب منتقل شده و برای تهیه تصاویر ویدئویی از قلب مورد پردازش قرار خواهند گرفت. اکوکاردیوگرام می تواند به تشخیص اینکه آیا قسمت یا تمام بخش های قلب شما آسیب دیده است و نمی تواند خون کافی را پمپاژ کند، کمک می کند.

کاتتریزاسیون کرونر (آنژیوگرام)

در حین این آزمایش مایعی رنگی از طریق یک لوله بلند و نازک (کاتتر) که از طریق شریان، معمولاً در ساق پا یا کشاله ران قرار گرفته به شریان های قلب تزریق خواهد شد. این رنگ باعث می شود شریانها روی اشعه X قابل مشاهده بوده و نواحی انسداد را آشکار کنند.

آزمایش فشار ورزش

در روزها یا هفته ها پس از سکته قلبی، ممکن است از فرد آزمایش فشار گرفته شود تا میزان درگیری قلب و رگ های خونی در حین فشار اندازه گیری شود. ممکن است در هنگام اتصال به دستگاه ECG بر روی تردمیل یا دوچرخه ثابت پدال زده یا بدوید. در بعضی از موارد نیز ممکن است دارویی را به صورت داخل وریدی دریافت کنید که قلب شما را شبیه به روشی که ورزش می کنید تحریک کرده و عملکرد قلب و رگ های عروقی را نشان خواهد داد. یکی دیگر از آزمایشات احتمالی، آزمایش فشار هسته ای است که بسیار شبیه آزمایش فشار ورزش است. اما از رنگ تزریق شده و تکنیک های تصویربرداری ویژه برای تولید تصاویر دقیق از قلب شما هنگام ورزش استفاده می کنند.

CT قلبی یا MRI

این آزمایشات می تواند برای تشخیص مشکلات قلبی از جمله میزان آسیب ناشی از حملات قلبی استفاده شود.

در سی تی اسکن قلبی، شما روی یک میز داخل یک دستگاه دونات شکل قرار می گیرید. یک لوله اشعه ایکس داخل دستگاه به دور بدن شما چرخیده و تصاویری از قلب و سینه شما خواهد گرفت. در یک ام آر آی قلبی شما روی یک میز در داخل یک دستگاه بزرگ لوله ای شکل قرار خواهید گرفت. سپس یک میدان مغناطیسی در اطراف بدنتان تولید خواهد شد. میدان مغناطیسی، ذرات اتمی را در بعضی از سلول های شما تراز می کند. هنگامی که امواجه رادیویی به سمت این ذرات هم تراز پخش می شوند. سیگنال هایی تولید می شود که بسته به نوع بافتی که در آن قرار دارد متفاوت خواهد بود. در نهایت این سیگنال ها تصاویری از قلب فرد ایجاد خواهد کرد.

درمان سکته قلبی

درمان سکته قلبی در بیمارستان

• هر دقیقه پس از بروز سکته قلبی مهم بوده و با گذشت زمان بافت قلبی بیشتری آسیب دیده یا از بین خواهد رفت.
• بازگرداندن جریان خون با سرعت زیاد به جلوگیری از آسیب قلبی کمک زیادی  می کند.

داروها

داروهایی که برای درمان سکته قلبی مصرف می شود شامل موارد زیر است:

• آسپرین. آسپرین لخته شدن خون را کاهش می دهد. بنابراین به حفظ جریان خون از طریق شریان های باریک شده کمک خواهد کرد.
• ترومبولیتیک. این داروها که به آن لخته های چسبنده نیز گفته می شود ، به حل لخته خونی که مانع جریان خون به قلب شما می شود کمک می کنند. هرچه قبل از سكته قلبی داروی ترومبولیتیك دریافت كنید، احتمال زنده ماندن بیشتر و احتمال آسیب قلبی كمتر خواهد بود.
• عوامل ضد پلاکت. پزشکان اتاق اورژانس ممکن است برای جلوگیری از لخته شدن جدید و جلوگیری از بزرگتر شدن لخته های موجود، داروهای دیگری را به عنوان مهار کننده تجمع پلاکت در اختیارتان قرار دهند.
• سایر داروهای رقیق کننده خون. به احتمال زیاد به شما داروهای دیگری مانند هپارین داده می شود تا خون شما “چسبناک” شده و احتمال لخته شدن آن کمتر شود. هپارین به صورت داخل وریدی به داخل بدن شما تزریق خواهد شد.
• مسکن ها. ممکن است به شما مسکن هایی مثل مورفین داده شود.
• نیتروگلیسیرین. این دارو که برای درمان درد قفسه سینه (آنژین) استفاده می شود. با گسترده تر شدن (گشاد شدن) رگ های خونی می تواند به بهبود جریان خون به قلب کمک کند.
• مسدود کننده های بتا. این داروها به آرامش عضله قلب، کند شدن ضربان قلب و کاهش فشار خون کمک کرده و نهایتاً کار قلب شما را آسان تر می کنند. مسدود کننده های بتا می توانند میزان آسیب دیدگی عضلات قلب را محدود کرده و از حملات قلبی در آینده جلوگیری کنند.
• مهار کننده های ACE. این داروها فشار خون را کاهش داده و فشار روی قلب را کاهش می دهند.
• استاتین ها. این داروها به کنترل کلسترول خون شما کمک می کنند.

عمل جراحی و دیگر فرآیندها

علاوه بر داروها ، ممکن است از یکی از این روشها برای درمان سکته قلبی استفاده شود:

آنژیوپلاستی و استنتینگ کرونر

در این روش که به عنوان مداخله عروق کرونر (PCI) نیز شناخته می شود، پزشکان یک لوله باریک و نازک (کاتتر) را که از طریق شریان در کشاله ران یا مچ وارد بدن کرده و سپس وارد شریان مسدود شده در قلب خواهند کرد. اگر دچار سکته قلبی شده اید، این روش اغلب بلافاصله پس از سوند قلبی، روشی که برای یافتن انسداد انجام می شود، صورت خواهد گرفت. این سوند دارای یک بالون مخصوص است که پس از قرار گرفتن در موقعیت، برای باز شدن شریان مسدود شده عروق کرونر، متورم می شود. سپس استنت مش فلزی ممکن است وارد شریان شود تا در طولانی مدت باز شده و جریان خون را به قلب بازگرداند.

جراحی بای پس عروق کرونر

در بعضی موارد، پزشکان در هنگام سکته قلبی جراحی بای پس اضطراری را انجام می دهند.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:

• لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.
• اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.
• لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.
• دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
• سؤالات خود را یادداشت کنید و همراه خود به مطب ببرید.

نتیجه گیری

سکته قلبی هنگامی اتفاق میفتد که  مسیر جریان خون به قلب به هر دلیلی مسدود شود.

این انسداد اغلب به صورت تجمع چربی، کلسترول و سایر موادی است که در شریان هایی که قلب را تغذیه می کنند، باعث ایجاد پلاک می شود. این پلاک به وجود آمده سرانجام شکسته شده و به شکل یک لخته در خواهد آمد. اختلال جریان خون به وجود آمده نیز می تواند به عضلات قلبی آسیب زده یا آن ها را تخریب کند. سکته قلبی که آن انفاکتوس میوکارد نیز گفته می شود بسیار خطر بوده و حتی می تواند باعث مرگ فرد مبتلا شود.