شاید تا به حال در مورد عوارض سیگار بر روی ریه ها چیزهایی شنیده باشید، اما بهتر است بدانید که مصرف سیگار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند عوارض زیادی بر روی مغز شما داشته باشد. حتی ممکن است منجر به بروز برخی بیماری های روانی شود و علائم ناشی از آنها را تشدید کند. برهمین اساس ما سعی کرده ایم در این مقاله از پزشکت عوارض ناشی از مصرف سیگار بر روی مغز را مورد بررسی قرار دهیم به این امید که با کسب اطلاعات بیشتر، علاقه شما برای ترک آن افزایش پیدا کند و تصمیم جدی به ترک آن بگیرید.
نیکوتین با مغز چکار میکند؟
نیکوتین مانند انتقال دهنده های عصبی در مغز عمل کرده و سیگنال‌های دوپامین را فعال میکند و از این طریق منجر به احساس خوشایندی در مغز شما میشود. با گذشت زمان و مصرف بیشتر سیگار، مغز گیرنده های استیل کولین را کاهش میدهد تا افزایش فعالیت سیگنالینگ را جبران کند. در نتیجه تحمل نیکوتین در مغز ایجاد میشود. مغز در نهایت به نیکوتین بیشتری نیاز دارد. با مصرف بیشتر و حتی طولانی مدت، نیکوتین موجود در سیگار مغز شما را تغییر میدهد. برای همین ممکن است در هنگام ترک سیگار علائم ناشی از ترک مانند احساس تحریک پذیری و اضطراب را تجربه کنید. چون در این شرایط بدن شما میل شدیدی به نیکوتین دارد.
کاهش حجم مغز
به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد ضریب هوشی افراد و عملکرد شناختی آنها تا حدودی به اندازه و حجم مغز بستگی دارد. متوسط حجم مغز در مردان بالغ 1260 سانتی متر مکعب و در زنان بالغ 1130 سانتی متر مکعب است. طبق یک بررسی صورت گرفته در سال 2017، هر چه مدت طولانی‌تری سیگار بکشید، مغز شما حجم بیشتری از بافت‌های حیاتی خودش را از دست میدهد.
سیگار بر نواحی زیر قشری مغز تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد. نواحی زیر قشری مغز با احساس لذت، تولید هورمون و بهبود حافظه مرتبط هستند. بنابراین احتمال کاهش حجم مغز در افراد سیگاری وجود دارد که این وضعیت با افزایش سن بدتر و شدیدتر شده و نهایت ممکن است منجر به بروز علائم آلزایمر در مصرف کنندگان شود.
زوال عقل به دلیل سیگار کشیدن
زوال عقل سندرمی است که با زوال در تفکر، حافظه، رفتار و توانایی انجام فعالیت های روزمره مشخص میشود. به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد این وضعیت عمدتاً افراد مسن را تحت تأثیر قرار میدهد. از آنجایی که سیگار بر نواحی زیر قشری مغز که با حافظه مرتبط هستند تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد، افراد سیگاری ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار بگیرند.
در سال 2015، یک تیم تحقیقاتی 37 افراد سیگاری و غیر سیگاری را با یکدیگر ارزیابی کردند. نتایج این بررسی نشان داد افراد سیگاری 30 درصد بیشتر در معرض ابتلا به زوال عقل هستند. از این رو به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد، ترک سیگار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل را در فرد کاهش دهد.
سیگار کشیدن و زوال شناختی
زوال شناختی معمولاً با بالا رفتن سن افراد اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افتد. اما در افراد سیگاری خیلی زودتر شروع میشود. علائم و نشانه های زوال شناختی عبارتند از:
- توهمات
- علائم اضطراب
- تغییر شخصیت
- علائم افسردگی
- بی تفاوتی (از دست دادن انگیزه)
در سال 2012، داده های شناختی حدود 7000 مرد و زن به مدت 12 سال مورد مطالعه قرار گرفت. محققان دریافتند که افراد سیگاری نسبت به افراد غیرسیگاری زوال شناختی بسیار سریع‌تری را تجربه میکنند. مشخص شد که مردان سیگاری میانسال بیشتر از زنان سیگاری در معرض خطر هستند.
سیگار کشیدن و خطر سکته مغزی
اگر روزانه 20 نخ سیگار بکشید، 6 برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض سکته مغزی قرار دارید. تنباکو حاوی بیش از 7000 ماده شیمیایی مضر از جمله فرمالدئید، سیانید، آرسنیک و مونوکسید کربن است. این مواد شیمیایی سمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌از ریه ها به خون منتقل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. آنها باعث می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند پلاکت ها بیشتر به هم بچسبند. پلاکت ها در صورت از دست دادن خون به لخته شدن خون کمک میکنند، اما اگر پلاکت ها به هم بچسبند، احتمال تشکیل لخته افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد.
افراد سیگاری در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به تصلب شرایین هستند که در آن شریان ها سخت و باریک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. تصلب شرایین، جریان خون صاف را محدود میکند و احتمال تشکیل لخته های خون را افزایش میدهد. تشکیل لخته در شریان منتهی به مغز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند جریان خون بخشی از مغز را مسدود کند و در نتیجه سکته مغزی ایجاد شود. این وضعیت به عنوان سکته مغزی ایسکمیک شناخته میشود. گفته میشود سیگار خطر ابتلا به سکته مغزی ایسکمیک را دو برابر میکند. اگر فردی سیگار را ترک کند، در عرض 5 سال، خطر سکته مغزی او شروع به کاهش میکند و به میزان افراد غیر سیگاری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد.
افزایش خطر ابتلا به سرطان مغز
سیگار مقدار زیادی مواد سمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌را در بدن ما آزاد میکند. حدود 60 ماده سرطان زا در تنباکو وجود دارد. مواد شیمیایی تشکیل دهنده سیگار، عبارتند از:
- پولونیوم 210: یک عنصر رادیواکتیو است.
- متانول: همچنین در صنعت هوانوردی استفاده میشود.
- نیکوتین: این یک مشتق آلکالوئید سمی از تنباکو است.
- متیلامین: معمولا در لوسیون های برنزه کننده نیز یافت میشود.
- استون: این ماده به عنوان یک حلال در پاک کننده لاک ناخن در میان چیزهای دیگر استفاده میشود.
- قطران: این ماده قهوه ای رنگ چسبنده هنگام سرد و متراکم شدن تنباکو تشکیل و باعث سرطان میشود.
- آمونیاک: توسط تولیدکنندگان خاص برای تقویت تأثیر نیکوتین در سیگار استفاده میشود. فوق العاده سمی است.
- تولوئن: یک ماده شیمیایی بسیار سمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌است که در ساخت لاستیک، جوهر، رنگ و مواد منفجره نیز استفاده میشود.
- آرسنیک: آفت‌کش‌های حاوی آرسنیک در کشاورزی کاربرد دارند و آثاری از آن در دود سیگار یافت میشود. آرسنیک معمولاً در سم موش نیز یافت میشود.
- مونوکسید کربن: این گاز سمی است که در نتیجه سوزاندن تنباکو آزاد میشود. وارد جریان خون میشود و بر عملکرد طبیعی مغز و بدن تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد.
سیگار کشیدن و سلامت روان
سیگار بر مغز و در نتیجه بر سلامت روان تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد. از طرفی هم گاهی اوقات، سلامت روانی بد باعث میشود افراد سیگار بکشند و شرایط خود را بدتر کنند. برخی از بیماری های روانی که ممکن است مصرف سیگار بر بروز و یا تشدید علائم آنها تاثیر بگذارند، عبارتند از:
سیگار و اعتیاد
نیکوتین سیگار باعث تغییر در مغز میشود. برای همین ترک سیگار بعد از مدتی سخت میشود زیرا سیگاری ها از علائم ترک رنج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برند. افراد سیگاری با کشیدن سیگار آرامش می‌یابند و برای این احساس سرخوشی ممکن است به مصرف آن اعتیاد پیدا کنند.
سیگار و استرس
چند بار شنیده‌اید که کسی می‌گوید، “احساس استرس دارم، الان باید سیگار بکشم” یا “سیگار باعث میشود احساس آرامش کنم”؟
استرس بسیار رایج است و گاهی اوقات می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند علائمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مانند سردرد، تحریک پذیری، اضطراب و یا تنگی نفس ایجاد کند. سیگار باعث تشدید این علائم میشود. سیگاری ها اگر برای مدت طولانی سیگار نکشند علائمی را احساس میکنند و مصرف سیگار را با تسکین دهنده استرس مرتبط می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دانند.
سیگار و اضطراب
تحقیقات نشان داده است که سیگار باعث افزایش تنش و اضطراب میشود. احساس آرامشی که سیگاری ها بعد از یک دود سریع از آن صحبت میکنند به همان سرعتی که ایجاد میشود، از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود. این احساس آرامش خیلی کوتاه است و فقط باعث ایجاد عصبانیت بیشتر در فرد سیگاری میشود و او را مجبور میکند تا برای از رفع احساس خشم و عصبانیت خود سیگار بعدی را روشن کند.
سیگار و اسکیزوفرنی
گزارش شده است که افرادی که از یک اختلال روانی جدی به نام اسکیزوفرنی رنج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برند، معمولا سیگاری هستند. مبتلایان به این بیماری ادعا کرده اند که مصرف سیگار به آنها کمک میکند تا علائم ناتوان کننده اسکیزوفرنی را تسکین دهند و همچنین عوارض جانبی ناشی از این دارو را کاهش دهند. اما واقعیت این است که تحقیقات اخیر نشان میدهد که مصرف بیش از حد سیگار یکی از دلایل شروع اسکیزوفرنی باشد. با این وجود، برای کاهش خطر ابتلا به چنین اختلالات روانی، بهتر است از مصرف سیگار خودداری کنید.
آیا سیگار الکترونیکی بر مغز تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد؟
بله، سیگارهای الکترونیکی نیز اثرات منفی روی مغز دارند. بخار سیگار الکترونیکی حاوی مواد شیمیایی مضر نیز است.
سخن آخر
بیشتر مردم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دانند که سیگار چگونه بر ریه ها و قلب تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد، اما چیزی که کمتر می دانند تأثیر نیکوتین بر مغز است.
سیگار علاوه بر افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سکته مغزی، سرطان، بیماری های ریوی و بسیاری از بیماری های دیگر، بر مغز شما نیز تأثیر منفی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد.
خبر امیدوارکننده این است که در عرض 5 سال پس از ترک، خطر عوارض ناشی از آن ممکن است به خطر یک فرد غیرسیگاری کاهش یابد.
ترک دخانیات می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند تغییرات ساختاری مثبتی در قشر مغز ایجاد کند. اگرچه این می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند یک فرآیند طولانی باشد. پس بهتر است در هر شرایطی که هستید برای نجات خود و بهبود وضعیت مغزی خود برای ترک سیگار اقدام کنید. درصورتی که برای ترک آن نیاز به کمک و یا راهنمایی یک مشاور نیاز دارید بهتر است با متخصصین پزشکی در زمینه های مختلف در ارتباط باشید.
آخرین دیدگاه‌ها