فوبیا با احساس ترس یا اضطراب شدید ناشی از موقعیت‌ها، مکان‌ها، حیوانات یا اشیایی خاص مشخص میشود. برخی از موقعیت ها و مکان ها منجر به بروز ترس و اضطراب شدید در افراد میشود. اما این موقعیت‌ها برای همه افراد باعث اضطراب نمی‌شود. فوبیا حداقل شش ماه طول می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشد و ممکن است با حملات پانیک همراه باشد یا نباشد.
انواع مختلفی از فوبیا مانند فوبیای موقعیتی (رعد و برق، فضاهای بسته/باز، تاریکی، پرواز و ارتفاع)، فوبیای حیوانات (عنکبوت و مار)، فوبیای مثله کردن (تزریقات، دندانپزشکان، جراحات) و آگورافوبیا (ترس از مکان های خطرناک، ناراحت کننده یا ناامن، که منجر به تمایل به فرار میشود). فوبیای اجتماعی نیز وجود دارد.
ترس بسیار شایع است و فوبیا در 13 درصد از جمعیت رخ میدهد. همچنین در بین زنان دو برابر بیشتر است. آنها واکنش های غیر ارادی هستند. اما انواع فوبیاها چگونه درمان میشوند؟ ما در این مقاله از پزشکت سعی کرده ایم انواع گزینه های درمانی مربوط به فوبیا را مورد بررسی قرار دهیم.
چه زمانی نیاز به درمان داریم؟
اکثر مردم در برخی شرایط ممکن است ترس را تجربه کنند اما در برخی افراد ممکن است ترس و اضطراب با بروز برخی علائم و عوارض همراه باشد. این علائم عبارتند از:
- کف دست های عرق کرده
- افزایش ضربان قلب
- تنفس سریع
حدود نیمی از افرادی که فوبیای خاص دارند، علائم خود را خفیف توصیف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. نیمی دیگر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند علائم آنها متوسط تا شدید است. گاهی اوقات، صرفاً فکر کردن در مورد منبع فوبیا ممکن است منجر به بروز علائم شود.
برای برخی افراد، اضطراب ناشی از فوبیا آنقدر شدید است که بیمار مجبور میشود زمان و انرژی زیادی را صرف مقابله با محرک ها کند. حتی ترس ممکن است بر زندگی روزمره آنها تاثیر منفی بگذارد و فعالیت آنها را مختل کند. در این شرایط بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
درمان فوبیا
محققان هنوز دقیقاً علت اصلی بروز فوبیا را نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دانند. آخرین بررسی های صورت گرفته نشان میدهد که یک تعامل پیچیده از عوامل از جمله ژنتیک، شیمی مغز، محرک های محیطی و رفتارها ممکن است در بروز آن دخالت داشته باشند. اما به طور کلی دو رویکرد اصلی برای درمان فوبیا استفاده از داروها و روان درمانی است.
دارو
گزینه های درمانی پزشکی برای فوبیا بر مؤلفه‌های شیمی ژنتیکی و مغزی فوبیا تأکید دارد. داروها برای تسکین و کاهش علائم مرتبط با فوبیا تجویز میشوند. بررسی ها نشان میدهد که در درمان فوبیا، گزینه های درمانی شناختی رفتاری نسبت به مصرف داروها در طولانی مدت تاثیر بیشتری دارند.
اما برخی داروهایی که به منظور درمان برخی از فوبیاها تجویز میشوند، عبارتند از:
داروهای ضد افسردگی
دو دسته از داروهای ضد افسردگی وجود دارد که گاهی برای درمان فوبیا استفاده میشود، آنها عبارتند از:
- مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
- مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
در حالی که داروهای ضد افسردگی معمولاً با درمان اختلالات خلقی مانند افسردگی مرتبط هستند، آنها همچنین دارای اثرات ضد اضطرابی هستند که تا حدود زیادی میتوانند در درمان فوبیا مفید باشند.
داروهای SSRI مانند سلکسا (سیتالوپرام)، زولوفت (سرترالین)، پروزاک (فلوکستین) و پاکسیل (پاروکستین) اغلب برای اختلالات اضطرابی استفاده میشوند. اما از طرفی هم عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف آنها، عبارتند از:
- سردرد
- خشکی دهان
- خواب آلودگی
- اختلال عملکرد جنسی
- کاهش میل جنسی
- افزایش وزن
بنزودیازپین ها
بنزودیازپین‌ها، از جمله والیوم (دیازپام)، زاناکس (آلپرازولام)، کلونوپین (کلونازپام) و آتیوان (لورازپام)، معمولاً برای درمان حاد کوتاه مدت اضطراب مرتبط با فوبیا استفاده میشوند.
عوارض جانبی رایج ناشی از مصرف آنها عبارتند از:
- خواب آلودگی
- مسائل شناختی
- اختلال در هماهنگی
مسدود کننده های بتا
مسدودکننده های بتا، از جمله تنورمین (اتنولول) و ایندرال LA (پرپرانولول)، گاهی اوقات به عنوان یک درمان کوتاه مدت برای کمک به کنترل لرزش، تعریق و سایر علائم فیزیکی اضطراب مرتبط با فوبیا تجویز میشوند.
در حالی که مصرف دارو برای درمان فوبیا در برخی افراد ممکن است تا حدودی مفید باشند، اما تعدادی از مصرف کنندگان این داروها معتقدند که عوارض آنها بیشتر از مزایایی درمانی شان است. اگر عوارض جانبی ناخوشایندی از داروی خود را تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید، بهتر است قبل از قطع با پزشک خود مشورت کنید.
کسانی که برای درمان فوبیای خود از داروها استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، باید برای مدیریت دارو به روانپزشک یا پزشک دیگری مراجعه کنند، حتی اگر با یک روانشناس مشورت میگیرند. چون روانشناسان مجاز به تجویز دارو نیستند.
بسیاری از متخصصان بر این باورند که علل اصلی فوبیا، محرک های محیطی و رفتارهای آموخته شده هستند. آنها معتقدند که فوبیا یک پاسخ آموخته شده به یک محرک خاص است. بنابراین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان با «یادگیری» پاسخ، فوبیا را درمان کرد. بنابراین فوبیا را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند با ترکیبی از روش های درمانی دارویی و روان درمانی درمان کرد.
درمان شناختی رفتاری
فردی که فوبیا دارد معتقد است که برخی شرایط کاملا ترسناک و وحشتناک هستند. این باور منجر به افکار خودکار منفی در این افراد میشود. در این شرایط به محض اینکه فرد در برابر عوامل محرک قرار بگیرد، علائم ترس و فوبیا را تجربه میکند و در نهایت افکار منفی باعث بروز یکسری رفتارهای منفی میشود.
درمان شناختی رفتاری (CBT) اولین گزینه درمانی انتخابی برای درمان انواع فوبیا است. CBT به شما کمک میکند تا بر افکار خودکار منفی که منجر به واکنش‌های فوبیا میشوند غلبه کنید و به شما یاد میدهد که به تدریج طرز فکرتان را تغییر دهید و تغییر افکار تان بتوانید بر ترس خود غلبه کنید.
درمان شناختی رفتاری یا CBT شما را قادر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازد تا با کمک به تغییر تدریجی طرز تفکر خود، ترس های خود را مدیریت کنید. برای درمان ترس های خود ممکن است به چندین جلسه درمانی نیاز داشته باشید و درمان طول بکشد. برای انجام این کار، درمانگر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به شما کمک کند تا با مراحل افزایشی بر ترس خود غلبه کنید.
درمان از طریق مواجهه
همانطور که از نامش پیداست، مواجهه درمانی به تدریج شما را در معرض موقعیت هایی قرار میدهد که از آن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترسید. این روش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند حساسیت و اضطراب در شما را کاهش دهد. مواجهه درمانی اغلب بخشی از یک برنامه درمان شناختی رفتاری است، اما می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند در زندگی روزمره شما نیز گنجانده شود.
مواجهه درمانی نوعی رفتار درمانی است. در این روش درمانی، درمانگر معمولاً با آموزش تکنیک‌های تمدد اعصاب به شما شروع میکند که میتوانند شما را در زمانی که تحت استرس زیادی هستید آرام کنند.
رویکرد دیگر برای مواجهه درمانی، حساسیت زدایی سیستماتیک است. حساسیت زدایی، فرآیندی است که به تدریج شما را در معرض موقعیت های ترسناک قرار میدهد. هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که برای آرام کردن خود در هنگام استرس آماده شدید، شما و درمانگرتان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید سلسله مراتبی از تجربیات مرتبط با فوبیای خود را ایجاد کنید.
قبل از شروع این گزینه درمانی، ابتدا بیماران تکنیک‌های آرام‌سازی را یاد میگیرند تا هنگام مواجهه با ترس‌هایشان بتوانند آرام بمانند. این تکنیک ها شامل تنفس عمیق، آرام‌سازی پیشرونده عضلانی، تجسم و تصویرسازی هدایت‌شده هستند. در مراحل بعدی بیماران از روش های تمدد اعصاب استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که به به تدریج در مواجهه با عواملی قرار میگیرند که از آن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترسند و یا مقابله با آنها دچار اضطراب و ترس میشوند.
آموزش ذهن آگاهی
تکنیک های ذهن آگاهی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند سطح استرس شما را کاهش دهند. این تکنیک ممکن است ترس و فوبیا را سریعا در شما درمان نکنند، اما می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند شدت ترس شما را تا حدودی کاهش دهد. در این شرایط بهتر است برای یادگیری تکنیک های ذهن آگاهی با یک روانشناس همکاری کنید.
این تکنیک ها اغلب به تنهایی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند در درمان برخی فوبیاها مناسب باشند. چند تکنیک تمرکز حواس که ممکن است مناسب باشند، عبارتند از:
- مراقبه
- نفس عمیق
- تکنیک آرامش پیشرونده عضلانی
در یک بررسی صورت گرفته تکنیک های ذهن آگاهی همراه با درمان شناختی رفتاری علائم فوبی اجتماعی شرکت کنندگان را در دراز مدت بهبود بخشید. تحقیقات اخیر نشان داده است که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان از تکنیک های تمرکز حواس همراه با مواجهه درمانی برای مهار اثرات اضطراب استفاده کرد.
درمان های جایگزین برای فوبیا
گزینه های درمانی در مراحل بعد از درمان های دارویی و روان درمانی ممکن است موثر باشند و گزینه درمانی اولیه محسوب نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. از طرفی هم برخی از آنها با بروز برخی عوارض جانبی همراه هستند. برخی از درمان های جایگزین، عبارتند از:
- هیپنوتیزم درمانی
- هومیوپاتی
- داروهای گیاهی
در هیپنوتیزم درمانی برای فوبیا از هیپنوتیزم برای تغییر عادات یا درمان برخی شرایط استفاده میشود. هیپنوتیزم شامل قرار دادن شما در یک حالت آرامش عمیق برای دسترسی به باورهای ناخودآگاه، اندیشه ها و خاطرات است.
هیپنوتیزم ممکن است به شما کمک کند تا افکار و رفتارهای ناخواسته خودتان را تغییر دهید. برخی از افراد مبتلا به فوبیا معتقدند که هیپنوتیزم به تسکین علائم آنها کمک میکند.
اگرچه این درمان‌ها تحت آزمایش‌های دقیق قرار نگرفته‌اند، اما بسیاری از افراد اعتراف کرده اند که با استفاده از این روش ها برخی از علائم آنها تسکین پیدا کرده است. هر نوع درمان جایگزین فقط باید با راهنمایی یک متخصص بهداشت روان انجام شود.
سخن آخر
شاید تا حدودی برای شما ناراحت کننده و سخت باشد که برای اضطراب و ترس های خود به دنبال درمان باشید. اما واقعیت این است که بهترین قدم برای کاهش اضطراب و ترس شما، درمان و کمک گرفتن از یک روانشناس و روانپزشک است.
