استفراغ خونی

استفراغ خونی، (hematemesis) که به آن همماتز نیز گفته می شود، به مقدار قابل توجهی خون در استفراغ اشاره دارد. رگه های کوچک یا لکه های خون در موادی که ممکن است از دندان، دهان یا گلو ناشی شود معمولاً هماتمز محسوب نمی شود. خون در استفراغ خونی ممکن است قرمز روشن و یا قهوه سیاه یا قهوه ای به نظر برسد. خون قهوه ای اغلب هنگام استفراغ شبیه قهوه است. رنگ خون استفراغ شده اغلب می تواند منبع و شدت خون ریزی را به پزشک نشان دهد.

به عنوان مثال، خون تیره تر به طور کلی نشان می دهد که خون ریزی از یک منبع فوقانی دستگاه گوارش مانند معده ناشی می شود. از طرف دیگر خون قرمز روشن اغلب نشانگر یک قسمت خون ریزی حاد از مری یا معده است و احتمال دارد یک منبع خون ریزی فوری باشد.

استفراغ خونی، بازگرداندن محتویات معده می باشد که با خون مخلوط شده، و یا فقط خون است. هماتمز می تواند نگران کننده باشد و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

خون ریزی دستگاه گوارش فوقانی (دهان، مری، معده و روده کوچک فوقانی) از زخم های معده (معده یا اثنی عشر) و یا رگ های خونی پاره شده یک دلیل شایع در استفراغ خونی است.

شرایطی که شخص باعث استفراغ خون می شود نیز می تواند باعث بروز خون در مدفوع هم شود.

اگر مقدار زیادی خون، به طور معمول 500 سی سی یا اندازه یک فنجان کوچک را استفراغ می کنید، یا هماتمز بیمار با سرگیجه یا تغییر در تنفس، همراه است سریعا به پزشک مراجعه کنید.

علت استفراغ خونی

علت های زیادی برای هماتمزوجود دارد. از نظر شدت آن ها متفاوت هستند و معمولاً نتیجه آسیب، بیماری یا استفاده از دارو می باشد.
استفراغ خونی می تواند در اثر شرایط جزئی ایجاد شود، مانند:

• بلع خون
• خون دماغ
• سوزش مری
• بلع یک شی خارجی
• پارگی در مری به دلیل سرفه مزمن یا استفراغ

سایر دلایل شایع استفراغ خونی، عبارتند از:

• پانکراس
• زخم معده
• عوارض جانبی آسپرین
• گاستریت یا التهاب معده
• عوارض جانبی ضد التهابی غیر استروئیدی

دلایل جدی تر آن عبارتند از:

• سیروز
• ازوفاژیت (التهاب مری)
• فشار خون بالا در ورید پورتال
• استفراغ طولانی مدت یا شدید
• گاستریت (التهاب سلول های پوشش معده)
• تومورهای خوش خیم معده یا مری
• نقص در رگ های خونی دستگاه گوارش
• فرسایش معده (شکسته شدن بافت معده)
• واریس معده (رگهای بزرگ شده در معده)
• واریس مری (رگ های بزرگ شده در مری)
• دئودنیت (التهاب در قسمت اول روده کوچک)
• ضایعه دیولافوی (شریانی که از دیواره معده بیرون می زند).

در نوزادان و کودکان خردسال، استفراغ خون نیز ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• جسم بلعیده
• کمبود ویتامین K
• نقائص هنگام تولد
• حساسیت به شیر
• اختلالات لخته شدن خون
• خون بلعیده شده، مانند بینی

الکل و استفراغ خونی

مصرف زیاد الکل می تواند باعث بروز برخی عوارض و استفراغ خونی شود، از جمله:

پارگی در دستگاه گوارش: افزایش فشار در مری، معده و روده در اثر فشار استفراغ می تواند منجر به پارگی در روده شود، که بسیار خطرناک است. علائم همراه استفراغ خونی ناشی از پارگی در دستگاه گوارش می تواند شامل درد ناگهانی و شدید قفسه سینه باشد که می تواند در ناحیه کمر، تعریق، تنگی نفس و درد معده انتشار یابد.

سیروز: مصرف بیش از حد منظم الکل ممکن است باعث زخم شدن کبد و همچنین سایر شرایط پزشکی و یا پارگی رگ های خونی و باعث استفراغ خونی شدید شود. ضعف، غش و خون ریزی روده نیز احتمال دارد همراه با هماتز رخ دهد.

زخم ها: الکل می تواند به تحریک در معده و ایجاد زخم منجر شود. سایر علائم زخم های معده شامل خون ریزی شدید روده، مدفوع قرمز تیره یا سیاه، درد معده یا درد در قسمت تحتانی سینه است.

علائم استفراغ خونی

علائم متعددی ممکن است همراه با استفراغ خونی وجود داشته باشد. این علائم شامل موارد زیر است:

• غش
• گیجی
• سرگیجه
• درد شکم
• تاری دید
• حالت تهوع
• ناراحتی شکم
• تغییر در تنفس
• درد شدید شکم
• ضربان قلب سریع
• سرما یا پوست کدر

تشخیص استفراغ خونی

پزشک احتمال دارد یک آزمایش تصویربرداری را توصیه کند تا داخل بدن بیمار را مورد بررسی قرار دهد. اسکن های تصویربرداری، ناهنجاری های موجود در بدن مانند پارگی اندام ها یا رشد غیر طبیعی را نشان می دهد.

پزشک همچنین ممکن است آزمایش خون را تجویز کند تا تعداد کامل خون بیمار را بررسی کند. آزمایش خون به ارزیابی مقدار خون از دست رفته کمک می کند. همچنین بیوپسی برای تشخیص منبع خون ریزی که نشان دهنده منبع التهابی، عفونی یا سرطانی است، احتمالا انجام می شود. پزشک می تواند آزمایشات جانبی را بر اساس نتیجه بیماررش خون بیمار سفارش دهد.

ممکن است از آزمایش خون برای بررسی میزان اکسیژن و آهن استفاده شود. آزمایشات همچنین می تواند لخته شدن خون بیمار را به خوبی نشان دهد.

از آنجایی که ممکن است بیماری ایجاد شده توسط همماتز ویروسی یا باکتریایی باشد، تشخیص ممکن است شامل آزمایش و نمونه گیری از مدفوع باشد.

تست های تصویربرداری متداول که برای این اهداف استفاده می شوند، عبارتند از:
سی تی اسکن، عکس های CT یا اشعه ایکس ممکن است منبع خون ریزی را نشان دهند. تصاویر می تواند انسداد یا توموری را نشان دهد که باعث استفراغ خونی شده است.

 آندوسکوپی، روشی است که برای معاینه دستگاه گوارش فوقانی بیمار استفاده می شود. پزشک از آندوسکوپ (لوله نازک و قابل خم شدن با نور در انتها) استفاده کرده و آن را به سمت پایین و به شکم بیمار منتقل می کند. وی همچنین ممکن است یک نمونه بافت را برای بررسی بیشتر نمونه برداری کند. یک دوربین فیبر نوری در آندوسکوپ به پزشک اجازه می دهد تا محتویات معده بیمار را ببیند و از نظر داخلی هرگونه منبع خون ریزی را معاینه کند.

عوارض استفراغ خونی

خفگی یا آسپیراسیون، یکی از عوارض اصلی استفراغ خونی است. خفگی می تواند منجر به تجمع خون در ریه ها شود و توانایی بیمار در تنفس صحیح را مختل کند. آسپیراسیون خون در استفراغ، اگرچه به ندرت دیده می شود، اگر بلافاصله درمان نشود، می تواند خطرناک باشد.
افراد با شرایط زیر در معرض خطر آسپیراسیون محتوای معده قرار دارند:

• افراد مسن
• مصرف کنندگان الکل
• افراد مبتلا به سکته مغزی
• افراد با سابقه اختلالات موثر بر توانایی بلع

بسته به علت، استفراغ خونی ممکن است باعث عوارض سلامتی دیگری شود.
کم خونی یکی دیگر از عوارض خون ریزی بیش از حد است. کم خونی کمبود گلبول های قرمز سالم است و به ویژه هنگام از دست رفتن خون سریع و ناگهانی رخ می دهد.
با این حال، در شرایطی که خون ریزی به تدریج رخ می دهد، مانند گاستریت، یا افرادی که از داروی مزمن NSAID استفاده می کنند ممکن است در طی چند هفته تا چند ماه دچار کم خونی شوند. در این حالت، کم خونی می تواند بدون علائم باقی بماند تا زمانی که هموگلوبین یا تعداد گلبول های خون آن ها بسیار کم باشد.
استفراغ خونی ناشی از خون ریزی بیش از حد نیز می تواند منجر به شوک شود. علائم زیر نشانگر شوک هستند:

• کاهش ادرار
• سریع، تنفس کم عمق
• سرما و پوست کم رنگ
• سرگیجه هنگام ایستادن

اگر شوک بلافاصله درمان نشود، می تواند منجر به کاهش فشار خون و به دنبال آن اغما و مرگ شود.

پیش آگهی استفراغ خونی

پیش آگهی استفراغ خونی به عوامل مختلفی مانند علل خون ریزی و تشخیص و درمان زودرس بستگی دارد. کسی که خون را استفراغ می کند باید مستقیماً به اورژانس مراجعه کرده یا به دنبال فوریت های پزشکی باشد.

 درمان استفراغ خونی

در ابتلا به استفراغ خونی بسته به میزان خون از دست رفته، ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشید. خون از طریق یک خط IV وارد رگ بیمار می شود.
همچنین ممکن است نیاز به مایعات از طریق IV برای تجدید آب در بدن داشته باشد. پزشک می تواند برای جلوگیری از استفراغ یا کاهش اسید معده، دارو تجویز کند.
در موارد شدیدتر از خون ریزی دستگاه گوارش فوقانی، پزشک ممکن است بیمار را به یک متخصص گوارش ارجاع دهد.
متخصص گوارش برای تشخیص علت خون ریزی و منبع آن و درمان احتمالی می تواند آندوسکوپی فوقانی را انجام دهد.

برای جستجو و متوقف کردن خون ریزی از شریان، آنژیوگرام انجام می شود. در آنژیوگرام، مایع کنتراست به شریان تزریق می شود و اشعه X از جریان خون بیمار گرفته می شود. بیمار باید اگر تاکنون واکنش آلرژیک به مایع کنتراست داشته، به پزشک بگوید.

در موارد شدید مانند سوراخ شدن معده یا روده ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. موارد شدید شامل زخم در محل خون ریزی یا جراحات داخلی می باشد.
برخی غذاها و نوشیدنی ها احتمال استفراغ خونی را افزایش می دهند. این موارد به غذاهای بسیار اسیدی و مشروبات الکلی محدود نمی شود. اگر مرتباً این غذاها یا نوشیدنی ها را مصرف می کنید، پزشک می تواند در ایجاد یک رژیم غذایی خاص برای کاهش این خطر به بیمار کمک کند.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

آنچه بیمار می تواند قبل از مراجعه به پزشک انجام دهد، عبارتند از:

• علائمی را که تجربه کرده و در مورد تغییرات ظاهری بدن خودش اگر علائمی مشاهده کرده، مثل افزایش وزن، را به پزشک بگوید.
• لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی را که مصرف کرده همراه با دوز مصرفی و مدت زمان مصرف آن ها را به پزشک اطلاع دهد.

در مورد استفراغ خونی، برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک پرسیده شوند، عبارتند از:

• به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
• محتمل ترین علایم من کدامند؟
• آیا نیاز به تغییر رژیم غذایی دارم؟
• چه درمانی را پیشنهاد می کنید؟
• چه مدت به مصرف دارو نیاز دارم؟
• آیا این شرایط احتمالاً موقت یا مداوم هستند؟
• آیا درمان و وضعیت بیماری من عوارض جانبی دارند؟
• شرایط پزشکی دیگری دارم. چگونه می توانم به بهترین شکل شرایط را با هم مدیریت کنم؟

پزشک ممکن است سؤالاتی از بیمار بپرسد، از قبیل:

• چه شرایط پزشکی دارید؟
• چقدر خون استفراغ کردید؟
• چه دارویی مصرف می کنید؟
• آیا الکل می نوشید یا سیگار می کشید؟
• آیا قبلاً هم این علائم اتفاق افتاده است؟
• رنگ خون قرمز روشن یا تیره بوده است؟
• آیا در مدفوع یا ادرار خود، خونی را مشاهده کرده اید؟
• چه زمانی برای اولین بار استفراغ خونی را شروع کردید؟