اگر فرزند شما با مدرسه رفتن مشکل دارد یا از خواندن با صدای بلند، نوشتن مشق شب یا حل مسئله ریاضی می ترسد و در حوزه خاصی از یادگیری مشکلات طولانی مدت دارد، ممکن است به اختلالات یادگیری مبتلا باشد.
مغز کودکان مبتلا به این اختلالات، ساختار متفاوتی در نحوه دریافت و پردازش اطلاعات دارد.
به عبارت ساده، کودکان و بزرگسالان دارای اختلالات یادگیری، چیزهای مختلف را می بینند، می شنوند و درک می کنند.
اما در یادگیری اطلاعات و مهارت های جدید و استفاده از آنها مشکل دارند.
ناتوانی در یادگیری به میزان هوش یا انگیزه فرد ارتباطی ندارد و از طرفی کودکان مبتلا، تنبل و گنگ نیستند.
اکثر بچه ها با اختلالات یادگیری همانند بقیه افراد دارای هوش طبیعی هستند. فقط باید به شیوه هایی مناسب و سبک های یادگیری منحصر به فرد آموزش های لازم را ببینند.
شیوع اختلالات یادگیری
اختلالات یادگیری شایع است. بین 8 تا 10 درصد از کودکان زیر 18 سال ممکن است به نوعی از این اختلالات دچار باشند.
بسیاری از کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری، که به معلولیت یادگیری معروف است، در دوران مدرسه تشخیص داده می شوند که می تواند بر اعتماد به نفس و انگیزه کودک تأثیر بگذارد.
علت اختلالات یادگیری
علت هایی که ممکن است در ایجاد اختلالات یادگیری تأثیر بگذارد، عبارتند از:
تاریخچه خانواده و ژنتیک
سابقه خانوادگی ابتلا به اختلالات یادگیری، خطر ابتلای کودک به اختلال را افزایش می دهد.
خطرات قبل از تولد
رشد ضعیف در رحم، قرار گرفتن در معرض الکل یا مواد مخدر قبل از تولد، تولد زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد می تواند منجر به اختلالات یادگیری شود.
آسیب روانی
آسیب روانی یا سوء استفاده در اوایل کودکی ممکن است بر رشد مغز تأثیر گذاشته و خطر ابتلا به اختلالات یادگیری را افزایش دهد.
آسیب جسمی
آسیب های سر یا عفونت سیستم عصبی می تواند در بروز اختلالات یادگیری نقش داشته باشد.
قرار گرفتن در معرض سموم
قرار گرفتن در معرض مقادیر زیاد سموم مانند سرب با افزایش خطر ابتلا به اختلالات یادگیری مرتبط است.
علائم اختلالات یادگیری
علائم اختلالات یادگیری در کودکان متفاوت هستند. ممکن است یک کودک در خواندن و هجی کردن مشکل داشته باشد، در حالی که کودک دیگری عاشق خواندن کتاب است اما نمی تواند ریاضی را درک کند.
با این حال، برخی از علائم هشدار دهنده برای تشخیص اختلالات یادگیری در سنین مختلف رایج است.
با شناخت و یادگیری این علائم هشداردهنده، می توانید یک اختلال یادگیری را زود تشخیص داده و درمان کنید.
در کودکانی که اختلالات یادگیری ندارند هم ممکن است برخی از این علائم دیده شود ولی زمانی علائم نگران کننده هستند که در طولانی مدت، ادامه پیدا کنند.
علائم اختلال یادگیری در سنین پیش دبستانی
کودکان مبتلا به ناتوانی در یادگیری، در سنین پیش دبستانی برای انجام برخی کارها با مشکل روبرو می شوند.
برخی از این مشکلات عبارتند از:
- تلفظ کلمات
- پیدا کردن کلمه مناسب
- بستن دکمه ها، زیپ و بند کفش
- پیروی از دستورالعمل یا روش های یادگیری
- یادگیری الفبا، اعداد، رنگ ها، اشکال، روزهای هفته
- کنترل مداد رنگی، قیچی یا رنگ آمیزی در خطوط
علائم اختلال یادگیری در سنین 5-9 سالگی
کودکان مبتلا در اختلال یادگیری در سنین 5- 9 سالگی، ممکن است:
- کلمات مشابه هم را اشتباه تلفظ می کند.
- در یادگیری مهارت های جدید کند هستند.
- به طور مداوم کلمات را اشتباه تلفط می کنند.
- در یادگیری مفاهیم پایه ریاضی مشکل دارند.
- در یاد آوردی زمان با مشکل روبرو هستند.
- در برقراری ارتباط بین حروف و صداها مشکل دارند.
- نمی توانند صداها را برای ایجاد کلمات ترکیب کنند.
علائم اختلالات یادگیری در سنین 10-13 سالگی
کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری در این سنین ممکن است:
- بد خط هستند.
- خواندن و نوشتن را دوست ندارند.
- از خواندن با صدای بلند خودداری می کنند.
- در انجام مهارت های سازمان یافته مانند مشق شب ضعیف هستند.
- در درس های تشریحی و بیان افکار خود با مشکل روبرو می شوند.
- در درک مطلب یا یادگیری مهارت های ریاضی مشکل دارند.
تاخیر در رشد، ممکن است علائمی برای اختلال یادگیری تلقی نشود. اما توجه به نقاط عطف رشد کودکان به خصوص در دوران پیش دبستانی، می تواند در شناسایی زود هنگام اختلالات یادگیری کمک کند.
اختلالاتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شوند، قابل درمان هستند.
شما بهتر از هر کس دیگری فرزند خودتان را می شناسید. بنابراین اگر فکر می کنید فرزندتان مشکلی دارد، به پزشک مراجعه کنید.
ارزیابی نمودار رشد کودکتان توسط پزشک متخصص اطفال ضرری ندارد.
انواع اختلالات یادگیری
اختلال یادگیری اغلب توسط مجموعه مهارت های یادگیری در مدرسه گروه بندی می شوند. انواع اختلالات یادگیری که بسیار رایج هستند معمولاً شامل خواندن، نوشتن یا حل مسائل ریاضیات می باشند.
دیسلکسی یا اختلال خواندن
دو نوع اختلال یادگیری در خواندن وجود دارد.
- مشکلات اساسی خواندن، که کودک در درک رابطه بین اصوات، حروف و کلمات مشکل دارد.
- مشکلات درک مطلب، که فرزند شما در توانایی درک مفهوم کلمات، عبارات و پاراگراف ها با مشکل روبرو می شود.
علائم اختلال در خواندن شامل مشکلات زیر است:
- اشکال درک کلمات و عبارات
- عدم تشخیص حرف و صداها
- اختلال در سرعت خواندن و روان خوانی
- نداشتن مهارت های واژگان عمومی
دیسلکسی بر نحوه پردازش زبان تأثیر می گذارد و باعث اختلال در خواندن و نوشتن، یادگیری گرامر و درک مطلب می شود.
کودکان مبتلا به دیسلکسی ممکن است در توصیف خود به صورت کلامی و جمع کردن افکار در طول مکالمه دچار مشکل شوند.
دیسکالکولی یا اختلال در یادگیری ریاضی
اختلالات یادگیری در ریاضیات بسته به نقاط قوت و ضعف کودک، متفاوت است.
دیسکالکولی بر توانایی فرد در انجام حل مسائل ریاضی تأثیر می گذارد.
کودک مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی ممکن است با حفظ و شناسایی اعداد و شماره ها و محاسبات ریاضی و شمارش پول یا حتی در گفتن زمان مشکل داشته باشند.
کودکان مبتلا به دیسکالکولی با افزایش سن ممکن است در حل مشکلات اصلی ریاضی یا به خاطر سپردن چیزهایی مانند جداول ضرب دچار مشکل شود.
دیسگرافیا، اختلال در نوشتن
دیسگرافیا بر توانایی نوشتن یا فعالیت ذهنی درک مطلب و ترکیب اطلاعات شخص تأثیر می گذارد.
مبتلایان احتمال دارد مشکلات مختلفی داشته باشند، از جمله:
- دست خط بد
- مشکل با نوشتن املاء
- مشکل در نوشتن افکار روی کاغذ
- اختلال کپی کردن دقیق حروف و کلمات
سایر اختلالات یادگیری
خواندن، نوشتن و ریاضی تنها مهارت هایی نیستند که تحت تأثیر اختلالات یادگیری قرار می گیرند.
سایر انواع ناتوانی در یادگیری عبارتند از:
- مشکلات مربوط به مهارت های حرکتی یا دیسپراکسیا
- مشکل در درک زبان گفتاری
- اختلال در تمایز بین صداها
- عدم قدرت تفسیر اطلاعات بصری
دیسپراکسی یا اختلال در مهارت های حرکتی
اختلال یادگیری حرکتی، مشکلات مربوط به توانایی های جسمی و هماهنگی بین چشم و دست می باشد.
کودکان مبتلا به دیسپراکسی احتمال دارد در نگه داشتن یک مداد یا بستن بندهای کفش های خودش مشکل داشته باشد.
آفازی / دیسفازی (اختلالات یادگیری در زبان)
دیسفازی، شامل اختلال در درک زبان یا تولید زبان گفتاری است. علائم آن عبارتند از:
- گفتار نادرست
- عدم توانایی درک معنی کلمات
- مشکلات مهارت های کلامی زبان
کودکان مبتلا به دیسفازی در تعریف کردن یک داستان مشکل دارند.
مشکلات پردازش اطلاعات شنوایی و بینایی: اهمیت گوش و چشم
چشم و گوش وسیله اصلی انتقال اطلاعات به مغز هستند، فرایندی که گاهی به آن “ورودی اطلاعات” گفته می شود. اگر چشم یا گوش به درستی کار نکنند، یادگیری می تواند مختل شود.
اختلال پردازش شنوایی به دلیل اختلال شنوایی ایجاد نمی شود و مشکل در نحوه پردازش مغز و صداهایی است که شخص آنها را می شنود.
افراد مبتلا به اختلال پردازش بینایی در تفسیر اطلاعات بصری و چیزی که مشاهده می کند، مشکل دارند.
همچنین فرد ممکن است در خواندن یا گفتن تفاوت بین دو شیء مشابه و هماهنگی دست و چشم دچار اختلال شود.
بیماری های همراه با اختلالات یادگیری
مشکلات کودکان شما در مدرسه همیشه ناشی از اختلال در یادگیری نیست.
اضطراب، افسردگی، حوادث استرس زا، آسیب های عاطفی و سایر شرایط که بر تمرکز کودکتان تاثیر می گذارند، می تواند یادگیری را مختل کند.
به علاوه، ADHD و اوتیسم بعضی اوقات با اختلالات یادگیری اشتباه گرفته می شوند.
اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) اگرچه یک اختلال یادگیری محسوب نمی شود، اما مطمئنا می تواند یادگیری را مختل کند.
كودكان مبتلا به ADHD معمولاً در نشستن، تمركز، پیروی از دستورالعمل ها، سازماندهي و انجام مشق شب مشكل دارند.
اختلال در تسلط و یادگیری مهارت ها می تواند ناشی از اختلالات گسترده ی مانند اوتیسم و سندرم آسپرگر باشد. کودکان مبتلا به اختلالات اوتیسم احتمال دارد در برقراری ارتباط با دیگران، یادگیری مهارت های اساسی و برقراری ارتباط چشمی با مشکل روبرو شوند.
تشخیص اختلالات یادگیری
تشخیص این اختلال می تواند دشوار باشد، زیرا لیست کلی از علائم بیماری وجود ندارد.
علاوه بر آن، بسیاری از کودکان سعی دارند مشکل را مخفی کنند. با این حال، موارد زیر علائم تشخیصی اختلال یادگیری باشد:
- بی نظمی
- مشکل در تمرکز
- مشکل در حفظ کردن
- مهارت های اجتماعی ضعیف
- سرعت عمل پایین در انجام کارها
- عدم اشتیاق به خواندن یا نوشتن
- عدم توجه به جزئیات یا توجه بیش از حد به جزئیات
آگاهی از علائم اولیه اختلالات یادگیری می تواند به شما کمک می کند تا با تشخیص زود هنگام بتوانید به فرزندتان کمک کنید.
به همین دلیل توجه به نقاط و مهارت های رشد فرزندتان بسیار مهم است.
تاخیرهایی مانند دیر راه رفتن یا صحبت کردن یا مشکل در معاشرت می تواند نشانه اختلال یادگیری در کودکان و پیش دبستانی ها باشد.
در کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری، این نکته را در نظر داشته باشید که تشخیص بیماری همیشه آسان نیست.
اگر فکر می کنید فرزند شما در زمینه یادگیری مشکلی دارد حتما به دنبال درمان باشید. اجازه ندهید که کسی به شما بگوید “صبر کنید ” یا “نگران نباشید”.
حتی متخصصان گاهی اوقات اختلالات یادگیری را با ADHD و سایر مشکلات رفتاری اشتباه می گیرند. شاید مجبور شوید با بیش از یک متخصص مشورت کنید.
فرایند های تشخیص
تشخیص ناتوانی یادگیری یک فرایند است. این فرایند شامل آزمایش، بررسی تاریخچه خانوادگی و معاینه فیزیکی توسط یک متخصص آموزش دیده می باشد.
پیدا کردن یک متخصص معتبر مهم است. فرزند شما به احتمال زیاد ابتدا آزمایشاتی برای رد یا تایید کردن مشکلات بینایی یا شنوایی و سایر شرایط پزشکی انجام خواهد داد.
انواع متخصصانی که ممکن است قادر به شناسایی و تشخیص اختلالات یادگیری باشند عبارتند از:
- روانشناسان رشد
- روانشناسان بالینی
- روانشناسان مدرسه
- روانپزشکان کودک
- روانشناسان آموزش
علاوه بر آن، تعیین اختلال یادگیری بر اساس نتایج آزمون ها، بازخورد معلمان، اطلاعات والدین یا سرپرستان و بررسی عملکرد علمی کودک انجام می گیرد.
درمان اختلالات یادگیری
آموزش ویژه، رایج ترین درمان اختلالات یادگیری است. براساس قانون آموزش افراد دارای معلولیت (IDEA)کلیه کودکان که دارای اختلال یادگیری هستند، می توانند در مدارس دولتی به طور رایگان خدمات آموزشی ویژه را دریافت کنند.
پس از انجام ارزیابی برای تشخیص اختلال کودک شما، تیمی از مربیان برای کودک شما برنامه آموزش فردی را ایجاد می کنند که مشخص شود کودکتان به چه خدماتی نیاز دارد.
سپس مربیان به فرزند شما کمک می کنند تا نقاط قوت خود را تقویت کند و راه هایی را برای جبران نقاط ضعف به او یاد می دهند.
بسیاری از منابع خارج از سیستم مدارس دولتی برای درمان نیز موجود است، از جمله:
- برنامه های بعد از مدرسه
- خدمات آموزشی و درمان در منزل
- مدارس خصوصی ویژه کودکان با اختلال یادگیری
یک ناتوانی در یادگیری نباید به عنوان سد راه موفقیت باشد. با ابزار مناسب، این افراد می توانند بر هر مشکلی غلبه کنند.
گزینه های درمان
اگر فرزند شما اختلال یادگیری دارد، پزشک یا معلم فرزند شما ممکن است راهکار های زیر را توصیه کند:
کمک گرفتن از معلم خصوصی
یک معلم خصوصی در زمینه خواندن، ریاضی یا سایر مهارت های آموزشی می تواند تکنیک هایی را برای بهبود مهارت های علمی، سازمانی و یادگیری به فرزند شما آموزش دهد.
برنامه آموزش فردی
این برنامه (IEP)، اهداف یادگیری را تعیین کرده و راهکار ها و خدمات را برای یادگیری کودک در مدرسه مشخص می کند.
روش های درمانی
کودکان مبتلا می توانند از کاردرمانی برای بهبود مهارت های حرکتی و یا از گفتار درمانی برای یادگیری مهارت های زبانی بهره بگیرند.
دارو
پزشک احتمال دارد برای مدیریت افسردگی یا اضطراب شدید کودک، دارو تجویز کند. برخی از داروها اختلال کمبود توجه و بیش فعالی ممکن است تمرکز را بهبود بخشد.
دارو های مکمل و جایگزین در اختلالات یادگیری
تحقیقات بیشتری برای تعیین اثر بخشی درمان های جایگزین از جمله تغییرات رژیم غذایی، استفاده از ویتامین ها، تمرین های چشم، نوروفیدبک و استفاده از دستگاه های تکنولوژیکی لازم است.
برنامه درمانی فرزند شما به احتمال زیاد با گذشت زمان کامل تر می شود. اگر فرزند شما پیشرفت نکند، می توانید به دنبال خدمات جانبی باشید و یا درخواست تجدید نظر در برنامه های آموزشی یا تغییر مدرسه را بدهید.
امید برای ناتوانی در یادگیری
یکی از کشف های مهم برای درمان اختلالات یادگیری، دانش جدید نوروپلاستیسیته است که امید را برای مهارت های یادگیری و درمان اختلالات یادگیری به همراه دارد. نوروپلاستیسیته به توانایی طبیعی و همیشگی تغییر مغز گفته می شود.
مغز در طول زندگی شما، ارتباطات عصبی و سلول های جدیدی را بوجود می آورد و آن ها را تغییر می دهد. نوروپلاستیسیته، از توانایی تغییر مغز بهره می گیرد و با استفاده از اقدامات درمانی جدید و تمرین های استراتژیک، مناطق ضعیف مغز را شناسایی و تقویت می کنند.
عنوان مثال، برای کودکانی که در تمایز صداهای مختلف با یک کلمه مشکل دارند برنامه های جدید مبتنی بر رایانه وجود دارد که صداها را کند کرده تا کودکان بتوانند آنها را درک کنند و به تدریج سرعت درک آن ها را افزایش دهند.
این اکتشافات در مورد نوروپلاستیسیته، امید را برای همه دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری فراهم می کند، و تحقیقات بیشتر ممکن است منجر به درمان های جدید دیگری شود که دلایل اصلی اختلالات یادگیری را درمان کنند.
فرزند آوری با ناتوانی در یادگیری
فهمیدن اینکه فرزند شما دارای ناتوانی در یادگیری است می تواند بسیار سخت باشد.
بهترین کاری که می توانید به عنوان والدین انجام دهید، صرفاً دوست داشتن و حمایت از فرزندتان است. برای حمایت از فرزندتان راهکار های زیر را انجام دهید:
- تمام حقایق مربوط به ناتوانی یادگیری فرزندتان و تأثیر آن بر روند یادگیری را یاد بگیرید.
- در تصمیم گیری در مورد درمان صحیح برای فرزند خود نقش فعالی داشته باشید.
- روی نقاط قوت فرزند خود تمرکز کرده و او را تشویق کنید که علایق خودش را دنبال کند و اعتماد به نفس و انگیزه کودک را افزایش دهید.
- طرفدار فرزند خود باشید. با مدرسه فرزند خود همکار کرده تا یک برنامه آموزش فردی را تهیه کنید.
- از قوانین آموزش ویژه و راهکارهای مدرسه مطلع شوید. بسیاری از خدمات ممکن است در دسترس باشند، اما تا زمانی که درخواست نکنید ارائه نمی دهند.
- مطمئن شوید که فرزند شما عادات سالم دارد. کودکی که شب ها زود به خواب می رود، رژیم غذایی متعادلی دارد و ورزش زیادی می کند، از نظر روحی و جسمی سالم تر است.
- به روحیه فرزندتان توجه کنید. اختلالات یادگیری می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس کودک شود. مراقب علائم افسردگی، تغییر در خواب یا اشتهای کودکتان باشید.
آخرین دیدگاه‌ها