خوابگردی یا سامبنابولیسم، و یا راه رفتن در خواب رفتاری است که به نظر می رسد شما در طول شب از خواب بیدار می شوید و راه می روید یا فعالیت های دیگری را انجام می دهید، بدون اینکه هیچ گونه خاطره ای از انجام فعالیت ها بعد از بیدار شدن داشته باشید. راه رفتن در خواب ممکن است به طور متوسط بین 5 تا 15 دقیقه طول بکشد. خوابگردی در کودکان نسبت به بزرگسالان شایع تر است و حوادث ناشی از خوابگری معمولاً خطرناک نیستند برای همین معمولا خوابگردی نیاز به درمان ندارد. خوابگردی در بزرگسالان احتمال دارد بیشتر با سردرگمی و گیجی همراه باشد و به سایر اختلالات خواب و همچنین بیماری ها مربوط باشد. محافظت و نگهداری فرد در برابر صدمات احتمالی هنگام راه رفتن در خواب ، خیلی مهم است.
علائم خوابگردی
راه رفتن در خواب معمولاً در اوایل شب (یک تا دو ساعت بعد از خوابیدن) رخ می دهد. حتی خوابگردی در هنگام چرت زدن هم امکان دارد اتفاق بیفتد.
بارزترین علائم خوابگردی، بلند شدن از رختخواب و راه رفتن است.
راه رفتن در خواب می تواند طیف وسیعی از رفتارهای دیگر را شامل شود، که عبارتند از :
- خیره شدن
- حرف زدن در خواب
- مشکل در بیدار شدن
- ادرارکردن در مکان های نامناسب
- عدم برقراری ارتباط با اطرافیان و پاسخ دادن به محرک های بیرونی
- نشستن در رختخواب و انجام حرکات تکراری مانند مالیدن چشمان
- رانندگی
- ترک کردن خانه
- فعالیت های جنسی بدون آگاهی
- پایین آمدن از پله ها یا پریدن از پنجره
- سردرگمی خشونت آمیز اما کوتاه مدت پس از بیدار شدن
- انجام فعالیت های روزمره مانند لباس پوشیدن، صحبت کردن یا غذا خوردن در هنگام خواب
خوابگردی هایی که گاهی اتفاق می افتند معمولاً نگران کننده نیستند و به خودی خود برطرف می شوند.
مراجعه به پزشک در خوابگردی
- شروع راه رفتن در خواب در بزرگسالی
- راه رفتن در خواب همراه با ایجاد اختلال در خواب دیگران
- راه رفتن در خواب همراه با ایجاد اختلال در زندگی روزمره
- طولانی شدن راه رفتن در خواب بیش از یک یا دو بار در هفته یا چند بار در شب
- راه رفتن در خواب همراه با رفتارهای خطرناک یا آسیب دیدگی فردی یا صدمه به دیگران
به نظر می رسد استرس، اضطراب یا سایر عوامل روان شناختی در اختلالات خواب نقش دارند. بنابراین اگر به اختلال تشنج مشکوک هستید یا اختلال حرکتی اندامی در هنگام خواب دارید، برای بررسی بیشتر ممکن است به یک نوار مغز یا یک مطالعه خواب نیاز داشته باشید.
علت خوابگردی
عوامل زیادی می توانند در خوابگردی نقش داشته باشند، از جمله:
- فشار عصبی
- اختلال در برنامه خواب
- کمبود خواب یا خستگی
- بیماری یا تب
- استرس، اضطراب
- مصرف داروهای خاص
- رفتن به رختخواب با مثانه پر
- محیط خواب پر سر و صدا یا محیط خواب نامناسب
بعضی اوقات شرایط خواب آور باعث راه رفتن در خواب می شود مانند:
- سندرم پاهای بی قرار
- مصرف مواد اعتیادآور مانند الکل
- بیماری ریفلاکس معده (GERD)
- مصرف داروهای خاص مانند داروهای خواب آور، آرام بخش یا برخی داروهای مورد استفاده برای اختلالات روان پزشکی
- اختلالات تنفسی در خواب (گروهی از اختلالات که دارای الگوهای تنفس غیرطبیعی در هنگام خواب هستند مانند آپنه انسدادی خواب)
عوامل خطر خوابگردی
عواملی که ممکن است خطر خوابگردی را افزایش دهند، عبارتند از:
ژنتیک: به نظر می رسد خوابگردی در خانواده ها ژنتیکی و ارثی باشد. اگر یکی از والدین شما سابقه خوابگردی داشته باشد احتمال وقوع خوابگردی در شما زیاد است و اگر هم پدر و هم مادر شما سابقه این اختلال را داشته باشند احتمال بروز خوابگردی در شما بیشتر خواهد بود.
سن: خوابگردی بیشتر در بزرگسالان و کودکان اتفاق می افتد اما اگر خوابگردی در بزرگسالی برای اولین بار رخ دهد به احتمال زیاد با شرایط دیگر و بیماری های زمینه ای ارتباط دارد و احتیاج به مراجعه به پزشکتان و درمان دارد.
عوارض خوابگردی
خوابگردی به خودی خود نگران کننده نیست، اما شما در حالت خوابگردی احتمال دارد:
- خواب دیگران را مختل کنید.
- باعث ایجاد احساس خجالت و بروز مشکلات در روابط اجتماعی شما گردد.
- اختلال در خواب باعث خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و ایجاد اختلال در زندگی روزمره شما شود.
- در حین خوابگردی به دیگران آسیب برسانید، البته آسیب به دیگران در حین خوابگردی به ندرت رخ می دهد.
- به خودتان آسیب برسانید (به ویژه اگر در نزدیکی پله ها راه بروید، از خانه خارج شوید، رانندگی کنید یا چیز نامناسبی بخورید.)
تشخیص خوابگردی
برای تشخیص راه رفتن در خواب ، پزشک تاریخچه پزشکی و علائم شما را بررسی می کند. ارزیابی شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
معاینه بدنی: پزشکتان می تواند معاینه جسمی را برای تایید یا ردکردن شرایطی که ممکن است با خوابگردی اشتباه گرفته شود، مانند تشنج در شب، سایر اختلالات خواب یا حملات هراس توصیه کند.
مشورت در مورد علائم شما: در صورتی که شما تنها زندگی می کنید شاید از راه رفتن در خواب خودتان بی اطلاع باشید و خوابگردی بیشتر توسط اطرافیان شما دیده می شود. برای همین پزشکتان ممکن است از اطرافیان شما بخواهد پرسشنامه ای راجع به رفتارهای خواب شما پر کنند. در صورت داشتن سابقه خانوادگی در مورد خوابگردی حتما به پزشکتان بگویید.
مطالعه خواب شبانه (پلی مونوگرافی): در بعضی موارد، پزشکتان احتمال دارد یک مطالعه شبانه را در یک محیط آزمایشگاهی خواب توصیه کند. در پلی مونوگرافی، گیرنده های قرار داده شده بر روی بدن شما امواج مغزی، میزان اکسیژن موجود در خون، ضربان قلب و تنفس و حرکات چشم و پا را هنگام خواب ضبط و کنترل می کنند. حتی امکان دارد از شما فیلم گرفته شود تا بتوانید رفتار خود را در طول خواب مشاهده کنید.
درمان خوابگردی
راه رفتن در خواب معمولا به درمان نیازی ندارد و در کودکان، معمولاً در سال های نوجوانی به خودی خود از بین می رود و برطرف می شود.
اگر راه رفتن در خواب منجر به آسیب شود و یا برای اعضای خانواده اختلال ایجاد کند، یا منجر به اختلال در خواب برای اطرافیان شما شود، احتمال دارد به درمان نیاز داشته باشد.
درمان به طور کلی در بالا بردن ایمنی و از بین بردن علل یا محرک ها متمرکز است.
درمان شامل موارد زیر باشد:
درمان عامل خوابگردی: اگر شرایط خواب آور، کمبود خواب، اختلال خواب اساسی و یا وضعیت پزشکی عامل خوابگردی باشد، معالجه هر یک از شرایط زمینه ای می تواند خوابگردی را درمان کند. حتی اگر تشخیص داد شود که خوابگردی ناشی از مصرف یک دارو خاص است، پزشکتان می تواند دوز مصرفی دارو را کاهش دهد.
یادگیری خود هیپنوتیزم: در طول یادگیری خود هیپنوتیزم، که توسط یک متخصص باتجربه انجام می شود، افراد امکان دارد با رسیدن به یک حالت عمیق آرامش از این طریق بتوانند فعالیت های ناخواسته در هنگام خوابگردی را تغییر دهند.
مشاوره: یک روانشناس می تواند با راهکارهای در مورد بهبود خواب، تکنیک های مدیریت استرس، خود هیپنوتیزم و آرامش به درمان خوابگردی شما کمک کند.
بیداری برنامه ریزی شده: برای کودکانی که بیشتر اوقات خوابگردی دارند، پزشک ممکن است یک روش درمانی به نام بیداری برنامه ریزی شده را توصیه کند. برای چند شب بین زمان خواب کودک و شروع رویداد خوابگردی را کنترل کنید. سپس برای چند شب متوالی، کودک را 15 دقیقه قبل از زمان خوابگردی مورد انتظار بیدار کنید. نیازی نیست کودک را بطور کامل بیدار کنید. این امر چرخه خواب را به صورت موقت مختل می کند و می تواند در بعضی موارد خوابگردی را درمان کند.
درمان خانگی خوابگردی
محیط منزل را ایمن کنید: اگر امکان دارد خوابگردی منجر به آسیب شوند، این موارد احتیاطی را در نظر بگیرید:
- قبل از خواب تمام پنجره ها و درهای بیرونی را ببندید و قفل کنید. حتی در صورت امکان درهای داخلی را قفل کرده یا آلارم یا زنگ روی درها قرار دهید.
- درها یا راه پله ها را مسدود کنید و سیم های برقی و سایر خطرات را از دسترس دور کنید. در صورت امکان در طبقه همکف بخوابید. اگر کودک شما دچار خوابگردی است، اجازه ندهید که او تنها بخوابد.
- به آرامی فرد را که در حال خوابگردی است به رختخواب هدایت کنید. لازم نیست فرد را بیدار کنید. چون احتمال سردرگمی و آشقتگی فرد وجود دارد و می تواند دردسر ساز باشد.
- خواب کافی داشته باشید. خستگی می تواند در بروز خوابگردی نقش داشته باشد. در صورت امکان، از سر و صدای اضافی هنگام خواب یا سایر محرک های مختل کننده خواب، خودداری کنید.
- قبل از خواب یک روال منظم و آرامش دهنده مانند خواندن کتاب، حمام آب گرم انجام دهید. قبل از خوابیدن تمرین مراقبه را امتحان کنید چون می توان برای داشتن یک خواب آرام و راحت به شما کمک کند.
- استرس را از بین ببرید. مواردی که باعث استرس می شود و راه های مقابله با استرس را شناسایی کنید. در مورد آنچه شما را آزار می دهد با اطرافیان خود صحبت کنید.
- از مصرف الکل خودداری کنید. نوشیدن الکل می تواند در خواب شبانه اختلال ایجاد کرده و محرکی برای خوابگردی باشد.
روش های مفید دیگری که ممکن است بتوانید خوابگردی در کودکان را کاهش دهید، عبارتند از:
- از مصرف کافئین نزدیک به زمان خواب خودداری کنید.
- برنامه خواب منظمی را تنظیم کنید و کنار آن ها بخوابید.
- به کودک خود آموزش دهید تا با گوش دادن به موسیقی آرام در به هنگام خواب آرام باشد.
- اطمینان حاصل کنید که اتاق خواب کودک شما ساکت، آرام و به اندازه کافی تاریک است.
- اگر تصور می شود استرس در بروز این مشکل نقش دارد، مشاوره ممکن است کمک کند. ممکن است هیپنوتیزم یا بیوفیدبک نیز مورد بررسی قرار گیرد.
- مقدار مایعاتی که فرزندتان در شب مصرف می کند را کم کنید و مطمئن شوید که او قبل از خواب به دستشویی می رود (مثانه پر خوابگردی را تحریک می کند.)
- در موارد نادر، پزشکتان ممکن است برای کمک به خواب کودک شما دارویی تجویز کنند.
آمادگی برای مراجعه به پزشکتان
اگر هنگام خواب، خوابگردی دارید و در مورد ایمنی یا شرایط زیر نگران هستید، به پزشکتان مراجعه کنید. شما ممکن است بخواهید در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را به همراه داشته باشید تا اطلاعات بیشتری درباره خوابگردی خود ارائه دهید. تهیه کردن دفتر یادداشت از علائم خواب شما به مدت دو هفته قبل از مراجعه، می تواند به پزشکتان کمک کند تا اطلاعات بیشتری در مورد، عوامل مؤثر در خواب و هنگام وقوع خوابگردی داشته باشد. صبح که از خواب بلند می شوید تمام علائم و کیفیت خواب و هر چیزی را که می دانید، یادداشت کنید. در پایان روز، رفتارهایی خودتان که ممکن است بر خواب تأثیر بگذارد، مانند اختلال در برنامه روزمره، مصرف الکل و مصرف هر نوع را بنویسید.
قبل از قرار ملاقات، لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم و اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله هرگونه فشارهای اساسی یا تغییرات اخیر زندگی
- تمام داروها، ویتامین ها، گیاهان و یا مکمل های دیگر، و دوزمصرفی آن ها
برخی از سؤالاتی که باید از پزشکتان بپرسید عبارتند از:
- بهترین دوره درمان چیست؟
- علل احتمالی دیگر چیست؟
- چه نوع آزمایشاتی لازم است؟
- آیا مراجعه به متخصص لازم است؟
- چه عاملی باعث ایجاد علائم یا بیماری می شود؟
- گزینه های درمانی که پیشنهاد می کنید چیست؟
- آیا محدودیت هایی وجود دارد که باید کنترل شود؟
- آیا خوابگردی احتمالاً موقتی است یا مزمن خواهد بود؟
پزشکتان ممکن است از شما سوالات زیر را بپرسد:
- چه زمانی شروع به تجربه خوابگردی و یا متوجه علائم شدید؟
- آیا شما یا فرزندتان در گذشته دچار مشکلات خواب داشته اید؟
- آیا شخص دیگری در خانواده شما دارای مشکلات خواب، می باشد؟
- چه مشکلی در رابطه با خوابگردی، مانند بیدار شدن در مکان های غیر معمول خانه، مشاهده کرده اید؟
- آیا علائم آپنه انسدادی خواب، مانند خروپف با صدای بلند، قطعی نفس، تنفس شدید در هنگام خواب، خواب آلودگی در روز یا تغییرات رفتاری دارید؟
آخرین دیدگاه‌ها