التهاب مثانه

سیستیت، اصطلاح پزشکی برای التهاب مثانه است. بیشتر اوقات، التهاب مثانه ناشی از عفونت باکتریایی است و به آن عفونت ادراری (UTI) گفته می شود. عفونت مثانه می تواند دردناک و آزار دهنده باشد و در صورت شیوع عفونت در کلیه ها می تواند به یک خطر جدی برای سلامتی تبدیل شود. به طور معمول، سیستیت ممکن است به عنوان واکنشی به برخی داروها، پرتودرمانی یا تحریک کننده های احتمالی مانند اسپری بهداشت زنان، ژل های اسپرم کش یا استفاده طولانی مدت از سوند ایجاد شود.

سیستیت ممکن است به عنوان عارضه بیماری دیگری ایجاد شود.

درمان معمول سیستیت باکتریایی، آنتی بیوتیک ها هستند.

درمان سایر انواع سیستیت بستگی به علت اصلی دارد.

انواع سیستیت

سیستیت می تواند حاد یا بینابینی باشد.

• سیستیت حاد موردی از سیستیت است که به طور ناگهانی بروز می کند.
• سيستيت بينابيني(IC) يك مورد مزمن سيستيت است كه بر روي لايه هاي متعدد بافت مثانه تأثير مي گذارد.

انواع سیستیت عبارتند از:

سیستیت باکتریایی

UTI معمولاً هنگامی رخ می دهدکه باکتری های خارج از بدن از مجرای ادراری وارد مجرای ادراری شده و شروع به تکثیر کنند.

بیشتر موارد سیستیت ناشی از نوعی باکتری اشرشیاکلی (E.coli) است.

عفونت های مثانه باکتریایی ممکن است در زنان در نتیجه رابطه جنسی رخ دهد. اما حتی دختران و زنان که رابطه جنسی ندارند، نیز مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند زیرا ناحیه تناسلی زنان اغلب دارای باکتری هایی است که می تواند باعث سیستیت شود.

سیستیت غیر عفونی

اگرچه عفونتهای باکتریایی شایع ترین علت سیستیت است، تعدادی از عوامل غیرعفونی نیز ممکن است باعث ملتهب شدن مثانه شوند.

برخی از نمونه ها عبارتند از:

• سیستیت بینابینی

علت این التهاب مزمن مثانه که به آن سندرم مثانه دردناک نیز گفته می شود، ناشناخته است.

بیشتر موارد در زنان تشخیص داده می شود. تشخیص و درمان این بیماری دشوار است.

• سیستیت ناشی از دارو

برخی از داروهای خاص، به ویژه داروهای شیمی درمانی سیکلوفسفامید و ایفوسفامید، می توانند باعث التهاب مثانه شوند زیرا اجزای تجزیه شده داروها از طریق مثانه از بدن شما خارج می شوند.

• سیستیت تابشی

پرتودرمانی ناحیه لگن می تواند باعث ایجاد تغییرات التهابی در بافت مثانه شود.

• سیستیت ناشی از سوند

استفاده طولانی مدت از سوند می تواند شما را در معرض عفونت های باکتریایی و آسیب بافت قرار دهد که هر دو می توانند باعث التهاب شوند.

• سیستیت شیمیایی

برخی از افراد ممکن است نسبت به مواد شیمیایی موجود در برخی محصولات مانند، اسپری های بهداشتی زنانه یا ژل های اسپرم کش حساس باشند و ممکن است یک واکنش آلرژیک در مثانه ایجاد کرده و باعث التهاب شود.

• سیستیت همراه با سایر شرایط

سيستيت ممكن است به عنوان يك عارضه بيماري هاي ديگر از جمله ديابت، سنگ هاي كليه، بزرگ شدن پروستات يا نخاع رخ دهد.

علائم سیستیت

علائم سیستیت اغلب شامل موارد زیر است:

• تب درجه پایین
• ادرار مکرر و اندک
• احساس ناراحتی لگن
• خون در ادرار (هماچوری)
• عبور ادرار شیری یا بوی تند
• احساس فشار در پایین شکم
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• یک فشار قوی و مداوم برای ادرار کردن

در كودكان، بی اختیاری ادرار در روز نيز ممكن است نشانه عفونت دستگاه ادراری (UTI) باشد.

بی اختیاری ادرار در خواب در شب به خودی خود احتمالاً با UTI همراه نیست.

در صورت بروز علائم درد کمر یا درد جانبی، تب و لرز، تهوع و استفراغ و اگر ادرار فوری، مکرر یا دردناک دارید که چندین ساعت یا بیشتر طول می کشد یا متوجه خون در ادرار شده اید، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر بعد از اتمام دوره آنتی بیوتیک، علائم سیستیت بازگشت، با پزشک خود مشورت کنید، ممکن است به نوع دیگری از دارو نیاز داشته باشید.

علل سیستیت

نوع سیستیت به علت آن بستگی دارد.

علل احتمالی سیستیت شامل موارد زیر است:

• عفونت ادراری (UTI)
• مصرف داروهای خاص
• استفاده مداوم از سوند
• محصولات بهداشتی تحریک کننده

عوامل خطر

برخی از افراد نسبت به دیگران احتمال ابتلا بیشتری به عفونت مثانه یا عفونت های مکرر مجاری ادراری را دارند.

زنان یکی از این گروه ها هستند. دلیل اصلی، آناتومی جسمی است.

زنان دارای مجرای ادرار کوتاه تر هستند، که مسافتی را که باکتری ها باید طی کنند برای رسیدن به مثانه کاهش می یابد.

زنانی که در معرض خطر بالای UTI هستند، شامل:

زنان یائسه: سطح هورمون تغییر یافته در زنان یائسه اغلب با UTI همراه است.

دیافراگم هایی که حاوی مواد اسپرم کش هستند خطر بیشتری دارند.

سایر عوامل خطر در زنان و مردان شامل موارد زیر است:

• کندی جریان ادرار که می تواند در شرایطی مانند سنگ در مثانه یا در مردان، پروستات بزرگ شده رخ دهد.
• تغییرات در سیستم ایمنی بدن که می تواند با شرایط خاصی مانند دیابت، عفونت HIV و درمان سرطان اتفاق بیفتد. سیستم ایمنی بدن ضعیف خطر ابتلا به عفونت های باکتریایی و در بعضی موارد عفونت مثانه را افزایش می دهد.
• استفاده طولانی مدت از سوند (کاتتر) مثانه، این لوله ها ممکن است در افراد مبتلا به بیماری های مزمن یا در افراد مسن مورد نیاز باشد. مصرف طولانی مدت کاتتر مثانه می تواند منجر به افزایش آسیب پذیری در برابر عفونت های باکتریایی و همچنین آسیب بافت مثانه شود.

در مردان بدون هیچ گونه مسائل بهداشتی مستعد، ابتلا به سیستیت نادر است.

عوارض سیستیت

در صورت درمان سریع و صحیح، عفونت مثانه به ندرت منجر به عوارض می شود. اما بدون درمان، آن ها می توانند به خطر جدی تر تبدیل شوند.

عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

عفونت کلیه

• یک عفونت مثانه درمان نشده می تواند منجر به عفونت کلیه شود، که به آن پیلونفریت نیز گفته می شود.
• کودکان خردسال و سالمندان بیشترین خطر آسیب کلیوی را از عفونت مثانه دارند زیرا علائم آن ها غالباً از نظر شرایط دیگر نادیده گرفته یا اشتباه می شوند.

خون در ادرار

• با سیستیت ممکن است سلول های خونی در ادرار وجود داشته باشد که فقط با میکروسکوپ (هماچوری میکروسکوپی) دیده می شود و معمولاً با درمان برطرف می شود. اگر سلول های خونی بعد از درمان باقی بمانند، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید. وجود خون قابل مشاهده در ادرار (هماچوری ناخالص) با سیستیت معمولی و باکتریایی نادر است، اما این علائم بیشتر با شیمی درمانی یا سیستیت ناشی از پرتونگاری شایع است.

پیشگیری از سیستیت

آب زغال اخته یا داروهای که توسط پزشک تجویز می شود اغلب برای کاهش خطر عفونت های مثانه برای برخی از خانم ها توصیه می شود.

با این حال، مطالعات اخیر حاکی از آن است که کمتر از آنچه قبلاً تصور می شد، مؤثر است.

به عنوان یک درمان خانگی، اگر داروی رقیق کننده خون وارفارین (کومادین) مصرف می کنید، از نوشیدن آب زغال اخته خودداری کنید.

فعل و انفعالات احتمالی بین آب زغال اخته و وارفارین می تواند منجر به خون ریزی شود.

اگرچه این اقدامات مراقبت از خود به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است، اما پزشکان گاهی موارد زیر را برای عفونت های مکرر مثانه توصیه می کنند:

• مایعات زیاد به خصوص آب بنوشید: نوشیدن مایعات زیاد، به ویژه در زمان درمان، به خصوص در شیمی درمانی یا پرتودرمانی بسیار مهم است.
• مرتباً ادرار کنید: اگر احساس نیاز به ادرار دارید، استفاده از توالت را به تعویق نیندازید.
• بعد از حرکت روده و دفع از جلو به عقب ناحیه مقعد را پاک کنید: این مانع از انتشار باکتری های ناحیه مقعد به واژن و مجاری ادراری می شود.
• به جای استفاده از وان حمام دوش بگیرید: اگر مستعد ابتلا به عفونت ها هستید؛ دوش گرفتن به جای استفاده از وان می تواند به جلوگیری از بروز عفونت کمک کند.
• به آرامی پوست اطراف واژن و مقعد را بشویید: این کار را بطور روزانه انجام دهید، اما از صابون های سنتی استفاده نکنید و بیش از حد با قدرت شستشو ندهید. با شست وشوی زیاد پوست لطیف اطراف این مناطق می تواند تحریک شود.
• مثانه خود را در اسرع وقت پس از مقاربت خالی کنید: برای کمک به تخلیه باکتری ها، روزانه چند لیوان آب بنوشید.
• از مصرف اسپری های دئودورانت یا محصولات زنانه در ناحیه دستگاه تناسلی خودداری کنید: این محصولات می توانند مجرای ادرار و مثانه را تحریک کنند.
• از یک پد گرمکن استفاده کنید: یک پد گرمکن که روی قسمت تحتانی شکم قرار می گیرد، می تواند احساس فشار یا درد مثانه را تسکین دهد و احتمالاً به حداقل برساند.
• برای عفونت های مکرر مثانه، با پزشک خود همکاری کنید تا راهکاری برای کاهش عود و ناراحتی که سیستیت ایجاد می کند را دریافت کنید.

تشخیص سیستیت

اگر علائم التهاب مثانه یا سیستیت دارید، در اسرع وقت با پزشک خود مشورت کنید.

علاوه بر بحث در مورد علائم تاریخچه پزشکی، پزشک ممکن است آزمایش های خاصی را برای بررسی بیشتر تجویز کند.

از جمله:

آنالیز ادرار

در مورد عفونت مشکوک مثانه، پزشک ممکن است از شما نمونه ادرار بخواهد تا مشخص کند که آیا باکتری، خون یا چرک در ادرار وجود دارد. در این صورت، او ممکن است تجویز کشت باکتری ادرار کند.

سیستوسکوپی

در طی این آزمایش، پزشک یک سیستوسکوپ (یک لوله نازک با نور و دوربین متصل شده) را از طریق مجرای ادرار داخل مثانه شما وارد می کند تا دستگاه ادراری را برای علائم بیماری مشاهده کند. با استفاده از سیستوسکوپ، پزشک نیز می تواند یک نمونه کوچک از بافت (بیوپسی) را برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاه نمونه برداری کند. اما اگر این اولین باری باشد که علائم سیستیت داشته اید، این آزمایش به احتمال زیاد لازم نخواهد بود.

تصویربرداری

آزمایش تصویربرداری معمولاً لازم نیست، اما در بعضی موارد به ویژه هنگامی که هیچ مدرکی از عفونت یافت نشود، تصویربرداری ممکن است مفید باشد. به عنوان مثال، اشعه ایکس یا سونوگرافی ممکن است به پزشک کمک کند علل احتمالی دیگر التهاب مثانه مانند تومور یا ناهنجاری ساختاری را کشف کند.

درمان سیستیت

سیستیت ناشی از عفونت باکتریایی به طور کلی با آنتی بیوتیک ها درمان می شود.

درمان سیستیت غیر عفونی بستگی به علت اصلی دارد.

درمان سیستیت باکتریایی

آنتی بیوتیک ها اولین خط درمانی برای سیستیت ناشی از باکتری ها هستند.

کدام داروها و چه مدت استفاده شود به سلامت کلی شما و باکتری های موجود در ادرار بستگی دارد.

در عفونت بار اول علائم اغلب در طی یک روز یا با درمان آنتی بیوتیکی بهبود می یابد.

با این وجود، بسته به شدت عفونت، به مدت سه روز تا یک هفته نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارید.

مهم نیست که طول مدت درمان چقدر است، تمام آنتی بیوتیک های تجویز شده توسط پزشک خود را مصرف کنید تا اطمینان حاصل شود که عفونت به کلی از بین رفته است.

درمان را در صورت نظر پزشک تکرار کنید: اگر UTI مکرر دارید، ممکن است پزشک معالج دوره های طولانی تر آنتی بیوتیک را توصیه کند یا پزشک شما را به متخصص در زمینه اختلالات دستگاه ادراری (ارولوژی یا نفرولوژیست) برای ارزیابی ارجاع دهد، تا ببیند آیا ناهنجاری های ادراری ممکن است باعث عفونت ها شود. برای برخی از خانم ها، مصرف یک دوز یک آنتی بیوتیک بعد از مقاربت جنسی ممکن است مفید باشد.

عفونت بیمارستانی: عفونت های مثانه بیمارستانی می تواند یک مشکل برای درمان باشد زیرا باکتری های موجود در بیمارستان ها معمولاً در برابر انواع متداول آنتی بیوتیک ها مقاوم هستند. به همین دلیل ممکن است به انواع مختلف آنتی بیوتیک و روش های مختلف درمانی نیاز باشد.

زنان یائسه ممکن است در معرض سیستیت قرار بگیرند. به عنوان بخشی از درمان، ممکن است پزشک داروهایی با ترکیبات استروژن را توصیه کند.

درمان سیستیت بینابینی

در سیستیت بینابینی، علت التهاب نامشخص است، بنابراین هیچ درمان واحدی وجود ندارد که برای همه ی موارد بهتر باشد.

روش های درمانی مورد استفاده برای سهولت در نشانه ها و علائم سیستیت بینابینی شامل موارد زیر است:

داروهایی که به صورت خوراکی یا مستقیماً داخل مثانه شما وارد می شوند.
تحریک عصب، که از امواج الکتریکی خفیف برای تسکین درد لگن استفاده می کند و در برخی موارد، دفعات ادرار را کاهش می دهد.

درمان اشکال دیگر سیستیت غیر عفونی

اگر نسبت به مواد شیمیایی خاصی در محصولاتی مانند اسپرم کش ها حساسیت دارید، اجتناب از این محصولات ممکن است به سهولت در علائم و جلوگیری از قسمت های بعدی سیستیت کمک کند. درمان سیستیت که به عنوان یک عارضه شیمی درمانی یا پرتودرمانی ایجاد می شود، بر مدیریت درد، معمولاً با داروها و هیدراتاسیون برای شست و شوی محرک های مثانه متمرکز است.