تست مشخصات بیوفیزیکی آزمایشی است که بعد از هفته 28 بارداری انجام می شود. این آزمایش تشخیصی، غیر تهاجمی می باشد و به ارزیابی جنین کمک می کند. تست مشخصات بیوفیزیکی به پروفایل بیوفیزیکی (BPP) هم معروف است و در اصل یک سونوگرافی قبل از تولد است که از یک سیستم امتیاز دهی برای ارزیابی سلامت کودک در دوران بارداری استفاده می کند. تست مشخصات بیوفیزیکی با تست غیر استرس غیر ترکیبی، ترکیب می کند. تست غیر استرس برای ارزیابی شتاب ضربان قلب جنین در پاسخ به حرکت انجام می شود.
BPP برای ارزیابی چهار مؤلفه طراحی شده است:
- حجم مایعات آمنیوتیک
- حرکات جداگانه بدن یا اندام ها در جنین
- حرکات تنفس جنین و بررسی وضعیت تنفسی
- تون (میزان توانایی) عضله جنین، باز یا بسته شدن دست و دهان، باز شدن و انعطاف پذیری اندام ها، یا جابجایی و یا چرخش تنه بدن
کاربرد تست مشخصات بیوفیزیکی
در دوران بارداری، سلامتی مادر و نوزاد برای به حداکثر رساندن میزان موفقیت زایمان و به حداقل رساندن عوارض آن بسیار مهم هستند. یک روش برای تعیین بهزیستی کودک استفاده از پروفایل بیوفیزیکی است.
پزشک در برخی موارد زیر ممکن است از این تست استفاده کند:
- انتظار چند قلو زایی
- کاهش حرکت جنین
- حاملگی هایی بیش از 40 هفته
- ابتلا مادر به آسم متوسط یا شدید
- محدودیت احتمالی رشد داخل رحمی
- مایع آمنیوتیک بیش از حد یا خیلی کم
- ارزیابی سلامت کودک، به ویژه در مادران با سابقه عوارض بارداری قبلی
- احتمال وجود بیماری مرتبط با بارداری مانند پره اکلامپسی یا خونریزی غیر قابل توضیح
- ابتلا مادر به بیماری های مانند پرکاری تیروئید، لوپوس، فشار خون بالا، دیابت نوع 1 یا دیابت حاملگی که ممکن است در دوران بارداری منجر به بیماری مزمن کلیه شود.
- برای زنانی که دارای حاملگی پرخطر و یا دیررس هستند.
در بعضی موارد، یک پروفایل بیوفیزیکی اصلاح شده ممکن است به جای مشخصات کامل بیوفیزیکی انجام شود.
تست مشخصات بیوفیزیکی اصلاح شده از یک تست غیر استرس همراه با ارزیابی فراصوت برای بررسی میزان مایعات آمنیوتیک استفاده می کند.
نحوه تست مشخصات بیوفیزیکی
- در حین انجام تست مشخصات بیوفیزیکی، حرکات و لحن عضلانی جنین طی مدت زمان حداقل 30 دقیقه بررسی می شود.
- تست مشخصات بیوفیزیکی شامل یک تست غیر استرس و یک تست سونوگرافی است.
تست غیر استرس
- در تست غیر استرس، از یک مانیتور برای اندازه گیری ضربان قلب جنین استفاده می شود.
- برای انجام این تست، در حالی که مادر دراز کشیده است، کمربندی با گیرنده های الکترونیکی در اطراف شکم او قرار می گیرد و ضربان قلب جنین اندازه گیری و ثبت می شود. این آزمایش معمولاً حدود 20 دقیقه طول می کشد و ممکن است جنین با وزوز یا صدای بلند تحریک شود. تست غیر استرس در مطب پزشک یا بیمارستان انجام می شود.
معاینه سونوگرافی
در معاینه سونوگرافی در حالی که مادر دراز کشیده وسیله ای به نام مبدل به آرامی روی شکم او حرکت داده می شود تا امواج صوتی ایجاد گردند. مبدل این امواج را به تصاویری که در مانیتور قابل مشاهده هستند، تبدیل می کند. معاینه سونوگرافی حدود 30 دقیقه طول می کشد.
نتایج پروفایل بیوفیزیکی
در صورت رضایت پزشک از کلیه معیارهای اندازه گیری شده در طول تست مشخصات بیوفیزیکی، حداکثر 10 امتیاز به عنوان نتیجه مثبت و رضایت بخش تست در نظر گرفته می شود. مطلوب بودن هر یک از مؤلفه ها، دو امتیازی در نظر گرفته می می شود.
| معیارهای مربوط به هر مؤلفه | |
| تست غیر استرس | |
| سه یا چند حرکت جداگانه از بدن یا اندام جنین در طی 30 دقیقه | حرکت ناخالص بدن جنین، |
| یک یا چند قسمت فعالیت و خم شدن بازو یا پا یا باز و بسته شدن یک دست، در طی 30 دقیقه | تون عضله جنین |
| حداقل یک تنفس 30 ثانیه ای مداوم جنین در طول 30 دقیقه تست | حرکات تنفس جنین
|
| وجود حجم مایع آمنیوتیک در هر جیب به اندازه حداقل یک سانتی متر در طول و دو سانتی متر در عرض | حجم مایعات آمنیوتیک |
برای نتیجه گیری آخر تست تست مشخصات بیوفیزیکی، هر یک از مؤلفه های بالا به عنوان معیارهای اندازه گیری در نظر گرفته می شوند که اگر از معیار مورد نظر کمتر باشند، غیر طبیعی تلقی می شوند و نمره صفر امتیاز را دریافت می کنند.
اشکالات پروفایل بیوفیزیکی
انجام تست مشخصات بیوفیزیکی نیازی به اشعه ندارد و تهاجمی محسوب نمی شود. در این روش ضربان قلب کودک با تکانه های الکتریکی کنترل شده و از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر استفاده می شود به همین علت خطری برای سلامتی مادر و یا کودک ندارد. در حالی که تست مشخصات بیوفیزیکی در به حداقل رساندن خطر جنین و مادر بسیار مفید می باشد، می تواند باعث بروز مشکلاتی هم شود.
این مشکلات در صورت بروز عبارتند از:
- در صورتی که جنین زیاد نارس باشد، ممکن است نتایج به دست آمده از تست مشخصات بیوفیزیکی زیاد قابل اطمینان نباشد. به همین علت آزمایش نباید قبل از هفته 24 بارداری انجام شود.
- نتایج تست می تواند تحت تاثیر مصرف کورتیکواستروئیدها قرار بگیرد. میزان تنفس و حرکت جنین برای چند روز پس از مصرف این دارو ها توسط زنان باردار کاهش می یابد.
- ممکن است این آزمایش در بعضی موارد مجدداً توصیه و تکرار و حتی منجر به تست های اضافی و بعضا غیر ضروری شود.
قبل از آزمون
BPP به آمادگی نسبتاً کمی احتیاج دارد. قبل از انجام آزمایش، پزشک از زنان در مورد تاریخچه سلامتی او سؤالاتی می پرسد و دستورالعمل های را برای انجام آن تجویز می کند. به طور مثال به زنان توصیه شود مایعات زیادی بنوشند تا مثانه آن ها در حین تست پر باشد. آزمایش ممکن است بین 30 الی 20 دقیقه طول بکشد.
در بسیاری از موارد، و نتایج بلافاصله پس از اتمام تست آماده شود. تست مشخصات بیوفیزیکی می تواند در بیمارستان، کلینیک یا مطب پزشک انجام گیرد و بیشتر متخصص زنان و زایمان آزمایش را انجام می دهند، اما این تست می تواند توسط سایر پزشکان مراقبت های بهداشتی مانند تکنسین سونوگرافی یا رادیولوژیست نیز صورت بگیرد. زنان بهتر است برای انجام این تست لباس های گشاد و راحتی بپوشند. همچنین زنان سیگاری باید حداقل دو ساعت قبل از آزمایش از مصرف سیگار خودداری کنند چون استعمال سیگار ممکن است بر میزان فعالیت کودک تأثیر بگذارد.
در طول آزمون
برای انجام آزمایش غیر استرس، کمربند اندازه گیری ضربان قلب کودک در شکم مادر قرار می گیرد و ضربان قلب او ثبت می شود. بعضی اوقات ممکن است کودک خواب باشد، بنابراین ارائه دهنده خدمات بهداشتی می تواند برای ادامه آزمایش کودک را از خواب بیدار و یا به آرامی تحریک کند. بخش بعدی آزمایش شامل سونوگرافی است که در آن الگوهای تنفس کودک، حرکات، لحن عضلات و حجم مایعات آمنیوتیک ارزیابی خواهد شد. در اینجا، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ماده ای مانند ژل را روی شکم مادر قرار داده و یک دستگاه کوچک (مبدل) را روی شکم قرار می دهد تا از کودک عکس بگیرید.
بعد از آزمون
پس از اتمام آزمایش، ارائه دهنده خدمات بهداشتی ژل را از شکم زن پاک کرده و به او اجازه می دهد به خانه برگردد و نیازی به بستری شدن ندارد.
نتایج تست مشخصات بیوفیزیکی
دانشگاه مراکز پزشکی میشیگان توضیح می دهد که BPP پنج منطقه از سلامت کودک (ضربان قلب، تنفس، حرکت، لحن عضلات و مایع آمنیوتیک) را در مقیاس عددی صفر تا دو اندازه گیری می کند. وقتی نمرات با هم ترکیب می شوند، نتایج حاکی از موارد زیر است
- نمره کل و طبیعی تست مشخصات بیوفیزیکی 10 امتیاز یا 8 از 10 امتیاز با حجم مایع آمنیوتیک طبیعی می باشد و کودک سالم است.
- در مجموع از شش تا هشت امتیاز زن مجبور به تکرار تست در 12 تا 24 ساعت آینده می باشد.
- نمره کمتر از هشت احتمالا نشان دهنده این است که جنین اکسیژن کافی دریافت نمی کند (آسفایکسی جنین) و می توان با مصرف داروهای خاص مانندکورتیکواستروئیدها در دوران بارداری این شرایط را کنترل کرد.
- نمره شش نشان می دهد ممکن است مشکلاتی وجود داشته باشد که مادر نیاز به ارزیابی یا نظارت بیشتر دارد.
- اگر بارداری در 37 هفته یا بیشتر از آن باشد، پزشک می تواند زایمان نوزاد را توصیه کند.
- اگر بارداری کمتر از 37 هفته باشد، باید تست مشخصات بیوفیزیکی 24 ساعت بعد تکرار شود.
- نمره چهار یا کمتر باشد، نشان می دهد کودک دچار مشکل شده است و به آزمایش و بررسی های بیشتری لازم است.
- اگر دوره حاملگی کمتر از 32 هفته باشد و نتیجه تست تست مشخصات بیوفیزیکی چهار باشد، زن به ارزیابی و نظارت بیشتر نیاز دارد.
- به طور کلی، نمره پایین نشان دهنده خطر بیشتر برای زایمان و آسفایکسی جنین می باشد.
برای تست مشخصات بیوفیزیکی اصلاح شده، زمانی که تست فشار خون غیر مادر طبیعی و جیب مایعات آمنیوتیک بیش از دو سانتی متر باشد نتیجه تست طبیعی تلقی می شود.
نتایج کلی تست مشخصات بیوفیزیکی |
|
| میزان امتیاز کسب شده | نتیجه |
| کسب امتیاز 8 الی 10 | تایید سلامت کودک |
| امتیاز 8 الی 6 | کودک اکسیژن کافی دریافت نمی کند، تجویز کورتیکواستروئیدها |
| امتیاز 6 در هفته 37 بارداری و یا بیشتر | توصیه به انجام زایمان |
| امتیاز 6 در کمتر از هفته 37 بارداری | تکرار دوباره تست بعد از 24 ساعت |
| امتیاز 4 و یا کمتر از آن | ضرورت ارزیابی و نظارت بیشتر |
در بیشتر موارد، نتایج بلافاصله پس از اتمام آزمون آماده می شوند.
آخرین دیدگاه‌ها