کبد بزرگ شده یا هپاتومگالی، کبد بزرگتر از حد طبیعی می شود. درمان آن شامل شناسایی و کنترل علت اصلی و بیماری زمینه ای است. کبد بزرگ شده یا هپاتو مگالی به جای این که یک بیماری باشد، ممکن است نشان دهنده بیماری هایی مانند بیماری کبد، نارسایی احتقانی قلب یا سرطان باشد.
کبد بزرگ شده می تواند نشانه بیماری های زیر باشد:
- عفونت
- بیماری های کبد
- بیماری های ژنتیکی
- مسمومیت با سموم
- سرطان، سرطان خون
- بیماری های قلبی و عروقی
بسیاری از علائمی که باعث بزرگ شدن کبد می شوند احتمال دارد منجر به اختلال در عملکرد کبد و حتی بدن هم شوند.
علت کبد بزرگ شده
کبد بزرک شده یا هپاتومگالی اغلب نشانه عدم عملکرد درست و صحیح بافت درون کبد می باشد. مصرف برخی داروهای خاص مانند آمیودارون و استاتین نیز ممکن است باعث آسیب کبدی شود. علت های شایع آن عبارتند از:
- سرطان کبد
- هموکروماتوز یا تجمع آهن در کبد
- بیماری ویلسون یا ایجاد مس در کبد
- لوسمی، نوعی سرطان مغز استخوان
- مجرای صفراوی یا انسداد کیسه صفرا
- لنفوم یا سرطان خون در سیستم لنفاوی
- بیماری گچر یا اختلال ایجاد مواد چربی در کبد
- سیروز یا آسیب کبد به دلیل سموم مانند الکل
- کیست های کبدی یا کیسه های پر از مایعات در کبد
- هپاتیت سمی یا التهاب کبد به دلیل مسمومیت شیمیایی
- هپاتیت ویروسی یا عفونت های مختلف کبدی نشات گرفته از ویروس
- هپاتیت الکلی یا طیف وسیعی از آسیب های کبدی ناشی از مصرف الکل
- بیماری کبد چرب غیر الکلی یا ایجاد چربی در کبد که ناشی از مصرف الکل نباشد.
- مولتیپل میلوما یا نوعی سرطان خون مغز استخوان به ویژه سلول های پلاسما است.
- عفونت، برخی از عفونت ها و شرایط پزشکی خاص می توانند باعث رشد کبد شما شوند.
- سرطان متاستاتیک یا سرطان های که از اندام های دیگر بدن شروع و به کبد منتشر شده اند.
- ناهنجاری های قلب و عروق خونی یا شرایطی که باعث انسداد رگ های کبد یا اختلال در خون رسانی آن می شود.
- نارسایی احتقانی قلب همچنین می تواند باعث بازگشت خون به رگ های کبدی شود. این رگ ها به تخلیه خون از کبد کمک می کنند. هنگامی که آن ها مسدود یا خون رسانی مختل شود، کبد احتقان و بزرگتر می شود. به این عمل کبد احتقانی گفته می شود.
کبد بزرگ شده یا هپاتومگالی می تواند خوش خیم (نه سرطان) یا بدخیم (سرطان) باشد.
عوامل خطر کبد بزرگ شده
بعضی از افراد از نظر ژنتیکی در معرض خطر بیشتری برای بیماری های کبدی قرار دارند. اگر شما یا خانواده تان سابقه ابتلا به این بیماری را دارید ممکن است در معرض ابتلای این بیماری قرار بگیرید. علاوه بر آن، عوامل زیر می تواند خطر مبتلا شدن به این بیماری را افزایش دهند:
- چاقی
- ژنتیک
- سرطان کبد
- بیماری مزمن کبد
- بیماری التهابی روده
- اختلالات سیستم ایمنی بدن
- کم خونی سلول داسی شکل
عوامل سبک زندگی همچنین می توانند خطر ابتلا به کبد بزرگ شده یا هپاتومگالی را در فرد افزایش دهند که عبارتند از:
- مصرف بیش از حد الکل
- خال کوبی، تزریق خون و رابطه جنسی محافظت نشده
- سفر به کشورهای خارجی با شیوع بالای بیماری مالاریا
- مصرف گیاهانی مانند افدرا، کامفری ، دارواش و هماور طبی یا گوش خر
- مصرف بیش از حد استامینوفن، شایع ترین علت نارسایی حاد کبد در ایالات متحده است.
اگر نگرانی در مورد خطرات ناشی از کبد بزرگ شده یا هپاتومگالی دارید به پزشک مراجعه کرده و در مورد دارو های بدون نسخه یا گیاهی که مصرف می کنید، با پزشک مشورت کنید.
علائم کبد بزرگ شده
کبد بزرگ شده یا هپاتومگالی به خودی خود ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اما اگر یک اختلال باعث این بیماری شده باشد، ممکن است بیمار علائم جدی زیر را تجربه کند:
- خارش
- خستگی
- استفراغ
- کبودی بدن
- تورم پاها
- درد شکم
- حالت تهوع
- کاهش وزن
- اشتهای ضعیف
- دردهای عضلانی
- افزایش اندازه شکم
- زردی پوست و چشم
زمان مراجعه به پزشک
بروز هر یک از این علائم نیاز به ارزیابی پزشکی و درمان دارد. در صورت داشتن هر یک از علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
- تنگی نفس
- تب و زردی
- استفراغ خونی
- سیاه شدن مدفوع
- درد شدید شکمی
- تاری یا خون قرمز روشن در مدفوع
عوارض کبد بزرگ شده
کبد بزرگترین اندام داخلی بدن است که برخی از وظایف مهم آن عبارتند از:
- مبارزه با عفونت ها
- کمک به هضم چربی
- کنترل لخته شدن خون
- تجزیه داروها و سموم بدن
- تولید و ترشح پروتئین و هورمون ها
- ذخیره سازی گلوکز به صورت گلیکوژن
کبد همچنین تنها اندام داخلی است که می تواند پس از عمل پیوند کبد، دوباره رشد کند و این امر اهدای کبد را ممکن می کند. یعنی شما اگر بخشی از کبد خود را اهدا کنید، کبد این توانایی و قابلیت را دارد تا به اندازه اصلی خودش برگردد و بازسازی شود. قسمت پیوند شده هم می تواند رشد کند. آسیب به کبد می تواند باعث تجمع مایعات در داخل شکم شود، ممکن است بیمار متوجه شود که خروج و دفع مدفوع بیش از حدی دارد. همچنین احتمال دارد علائم دیگری مانند زردی، کاهش اشتها و درد معده را تجربه کند.
تشخیص کبد بزرگ شده
کبد یک ارگان مثلثی است که در زیر دیافراگم شما قرار دارد. ممکن است پزشک در طول معاینه جسمی بزرگ شدن آن را احساس کند. کبد معمولی را نمی توان با انگشتان و لمس احساس کرد. اندازه و وزن کبد شما به طور طبیعی با افزایش سن، بیشتر می شود. برای کودکان، کبد به طور معمول از قسمت دهانه کبد و ضخامت آن از بالا تا پایین اندازه گیری می شود. کبد بزرگسالان از طول اندازه گیری می شود.
اندازه متوسط کبد با توجه به سن افراد بستگی دارد و می تواند شامل موارد زیر باشد:
- 4 سانتی متر در 1 تا 3 ماهگی
- 6 سانتی متر در 4 تا 9 ماهگی
- 5 سانتی متر در 1 تا 5 سالگی
- 5 سانتی متر در 5 تا 11 سالگی
- 5 سانتی متر برای زنان بزرگسال
- 5 سانتی متر برای مردان بزرگسال
- 5 تا 12.1 سانتی متر در 12 تا 16 سالگی
شکل بدن، وزن و جنسیت نیز می تواند بر اندازه کبد تأثیر بگذارد. پزشک هنگام بررسی علائم احتمالی کبد را ارزیابی می کند. برای تشخیص بیماری کبد بزرگ شده پزشک ممکن است آزمایشات مختلفی را تجویز کند، از جمله:
- اشعه ایکس شکمی برای ارزیابی اندام های شکمی
- آزمایش آنزیم های کبدی برای ارزیابی عملکرد کبد
- سی تی اسکن برای تهیه تصاویر با وضوح بالا از شکم
- MRI برای گرفتن تصاویر با وضوح بالا از اندام های خاص شکمی
- سونوگرافی، استفاده از امواج صوتی برای ارزیابی کبد و سایر اندام های شکمی
- آزمایش خون. برای تعیین سطح آنزیم کبدی و شناسایی ویروس هایی که می توانند باعث بزرگ شدن کبد شوند، یک نمونه خون آزمایش می شود.
اگر پزشک به وضعیت جدی تری شک کند، ممکن است بیوپسی کبد را توصیه کند. بیوپسی کبد یک آزمایش جراحی است که پزشک برای معاینه میکروسکوپی، از کبد شما نمونه برداری می کند.
پیش آگهی کبد بزرگ شده
پیش آگهی بهبودی و کاهش علائم بستگی به علت اصلی بیماری شما دارد. اگر پزشک در مراحل اولیه، هپاتومگالی را تشخیص دهد، ممکن است درمان نتیجه بهتری داشته باشد. داروهایی برای کاهش علائم بیماری ها مانند نارسایی احتقانی قلب و نارسایی کبد در دسترس هستند. در بعضی مواقع علائم کبدی تا مراحل بعدی ظاهر نمی شود. آسیب شدید کبدی می تواند منجر به عوارض مادام العمر شود.
درمان کبد بزرگ شده یا هپاتومگالی
گزینه های درمانی به اختلالات زمینه ای که باعث بزرگ شدن کبد شما می شوند بستگی دارد. برخی از روش های درمانی که پزشک توصیه خواهد کرد شامل موارد زیر است:
- پیوند کبد برای آسیب کبدی
- ترک الکل یا سایر مواد مخدر
- درمان منبع سرطان متاستاتیک
- شیمی درمانی، جراحی یا پرتودرمانی برای سرطان کبد
- داروها و درمان های مربوط به نارسایی کبد یا عفونت هایی مانند هپاتیتC
کبد همچنین تنها اندام داخلی است که می تواند پس از عمل پیوند کبد، دوباره رشد کند و این امر اهدای کبد را ممکن می کند. یعنی شما اگر بخشی از کبد خود را اهدا کنید، کبد این توانایی و قابلیت را دارد تا به اندازه اصلی خودش برگردد و بازسازی شود. قسمت پیوند شده هم می تواند رشد کند.
پیشگیری کبد بزرگ شده
بسیاری از عوامل وجود دارد که می توانند باعث بزرگ شدن کبد شوند. مدیریت این عوامل می تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. علاوه بر آن، کبد شما یک ارگان حیاتی است. بهترین راه برای مدیریت سلامتی کبد، رعایت دستورالعمل پزشکی در مورد اقدامات سالم است. این می تواند شامل راهکارهای زیر باشد:
- مصرف الکل و دخانیات را ترک کنید.
- اگر دیابت دارید قند خون خود را کنترل کنید.
- از یک سبک زندگی سالم پیروی کرده و وزن مناسب خود را حفظ کنید. رژیم غذایی پر از میوه، سبزیجات و غلات کامل را انتخاب کنید.
- قبل از مصرف مکمل های ویتامین و مکمل های گیاهی حتما با پزشک مشورت کنید. بسیاری از گیاهان دارویی که برای پیشگیری از اضطراب، کاهش وزن یا عضله سازی به بازار عرضه می شوند می توانند به کبد آسیب برساند.
- اگر در معرض مواد شیمیایی، مانند حشره کش ها یا پاک کننده های هواساز کار می کنید، مسائل مربوط به ایمنی را رعایت کنید. تماس با مواد شیمیایی را محدود کنید. فقط در صورت استفاده از تهویه مناسب از پاک کننده های آئروسل، حشره کش ها و سایر مواد شیمیایی سمی استفاده کنید. در این صورت دستکش، لباس های آستین بلند و ماسک بپوشید.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
برای آمادگی بهتر قبل از مراجعه به پزشک لیستی از علائمی که تجربه کرده اید و تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های مصرفی از جمله دوز آن ها تهیه کنید.
در مورد بزرگ شدن کبد، برخی از سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید، عبارتند از:
- به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
- چه عاملی باعث ایجاد علائم من می شود؟
- آیا محدودیت هایی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
- گزینه های اصلی برای درمانی که پیشنهاد می کنید چیست؟
- آیا شرایط من احتمالاً موقت است یا در طولانی مدت ممکن است ادامه پیدا کند؟
- من بیماری دیگری دارم. چگونه می توانم به بهترین وجه این دو را با هم کنترل کنم؟
آخرین دیدگاهها