به طور معمول علل مرگ در خواب، از کار افتادن چند عضو وابسته به طور همزمان است. با این حال در اغلب موارد، نارسایی قلبی و نارسایی ریوی علل اصلی بروز مرگ در خواب هستند. یکی از این اندام‌ها که از کار می‌افتد، دیگری احتمالاً در کوتاه مدت از کار می‌افتد.
تغییرات ریتم قلب که باعث ایست قلبی ناگهانی و از دست دادن عملکرد قلب و بروز شرایط نارسایی احتقانی قلب (CHF) می‌شود، از جمله بیماری های زمینه ای است که می‌تواند خطر بروز مرگ در خواب افزایش دهد. علاوه براین این شرایط به عنوان مرگ شبانه نیز شناخته می‌شود.
مرگ در خواب می‌تواند به علت یک رویداد غیر منتظره مانند سکته مغزی، تشنج یا مصرف بیش از حد مواد مخدر رخ داده باشد. همچنین در صورتی که فرد در مرحله نهایی بیماری است، این احتمال وجود دارد که بیمار در خواب بمیرد. در این مقاله به بررسی علل مختلف مرگ افراد در خواب می‌پردازیم.
علت های مرگ ناگهانی در خواب
ایست قلبی
ایست قلبی زمانی رخ می‌دهد که قلب به طور ناگهانی از تپش باز ایستد. بدون انجام پروتکل درمانی فوری پزشکی، مرگ ناگهانی قلبی در عرض چند دقیقه رخ خواهد داد. علاوه براین در این شرایط خطر مرگ در هنگام خواب بیشتر است. زیرا پاسخ فوری پزشکی در طول خواب غیر ممکن است.
از بین همه علل احتمالی مرگ شبانه (مرگ هنگام خواب)، ایست قلبی ناگهانی از شایع ترین آنهاست. طبق نتایج حاصل از یک مطالعه که در سال 2021 در مورد ریتم قلب انجام شد، تقریباً 22٪ از این موارد بین ساعات 10:00 شب تا 6:00 صبح رخ می‌دهد. چندین بیماری وجود دارد که می‌توانند منجر به بروز ایست قلبی ناگهانی شوند. از جمله این موارد عبارت‌اند از:
- نارسایی احتقانی قلب
- حمله قلبی
- آریتمی
- سکته
این موارد می‌توانند باعث بروز مرگ در خواب شوند.
حمله قلبی
حملات قلبی، که به عنوان انفارکتوس میوکارد نیز شناخته می‌شوند، زمانی رخ می‌دهد که رگ خونی تامین کننده نیازهای عضله قلب دچار انسداد شود و بافت آن قسمت یا آسیب ببیند یا بمیرد. انفارکتوس میوکارد ممکن است از رویدادهای جزئی که کمی عملکرد رگ را به خطر می‌اندازند تا انسدادهای فاجعه بار که منجر به ایست قلبی و مرگ می‌شوند، متغیر باشد.
بروز یک حمله قلبی شدید می‌تواند جریان خون را به بخشی از مغز که تنفس را کنترل می‌کند، کاهش دهد و منجر به بروز ایست تنفسی (قطع تنفس) شود.
آریتمی‌ها
علاوه براین موارد، قلب می‌تواند بی نظمی‌هایی را در ضربان تجربه کند که بر سیستم الکتریکی آن تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال شارژی که برای انقباض ماهیچه به صورت هماهنگ لازم است، ممکن است مختل شود. انقباضات ممکن است نامنظم، خیلی سریع یا خیلی کند شوند و کارایی پمپاژ قلب به خطر بیفتد.
آریتمی ممکن است یکی از علل مکرر مرگ در هنگام خواب باشد. آسیستول، ریتم ایست قلبی است که در آن فعالیت الکتریکی قلب قابل تشخیص نیست. فیبریلاسیون دهلیزی یا فلوتر ممکن است عملکرد قلب را تضعیف کند. ریتم‌های بطنی مشابه، از جمله تاکی کاردی بطنی، ممکن است کشنده باشند.
بلوک‌های قلبی که بر الگوی الکتریکی تأثیر می‌گذارند نیز ممکن است منجر به اختلال عملکرد قلب و بروز مرگ شوند.
نارسایی احتقانی قلب
نارسایی احتقانی قلب ممکن است به تدریج منجر به نارسایی قلب و در موارد شدید، ایست قلبی شود. درصورت نارسایی سمت چپ قلب به سرعت سمت راست قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به تجمع مایع در ریه‌ها و تورم پاها می‌شود که به آن ادم محیطی می‌گویند. این وضعیت می‌تواند منجر به بروز ایست تنفسی شود.
اگر قلب دچار اضافه بار حجمی شود، توانایی آن در گردش خون ممکن است به طور کامل متوقف شود. علائمی که نشان می‌دهند فرد مبتلا به CHF به پایان عمر خود نزدیک می‌شود، عبارت‌اند از:
- درد
- ضعف
- یبوست
- تنگی نفس
- خستگی مفرط
- سرفه‌های مداوم
- حالت تهوع مزمن
- از دست دادن اشتها
- افسردگی و اضطراب
این علائم می‌توانند هشدار دهنده باشند.
سکته
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید، این است که قلب ممکن است بر سایر سیستم‌هایی که به توانایی قلب در به جریان انداختن گردش خون متکی هستند، تأثیر بگذارد. مهم‌تر از همه، نامنظم شدن ریتم قلب ممکن است منجر به ایجاد لخته شود که به مغز وارد و باعث بروز سکته می‌شود. ابتلا به فشار خون بالا ممکن است که این خطر را افزایش دهد.
سکته مغزی می‌تواند تنفس، باز شدن چشم، کنترل عضلات و هوشیاری را به خطر بیندازد. این سکته‌ها ممکن است کشنده باشند و در خواب رخ دهند.
ایست تنفسی
در ابتدایی ترین سطح، ریه‌ها مسئول تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن با محیط هستند. هنگامی که ریه‌ها به درستی عمل نمی‌کنند، سطح اکسیژن کاهش و سطح دی اکسید کربن افزایش می‌یابد و تغییرات خطرناکی در تعادل اسید و باز بدن رخ می‌دهد. هنگامی که عدم تعادل به اندازه کافی جدی باشد، ممکن است که ایست تنفسی رخ دهد.
همچنین این شرایط می‌تواند فشار بیش از حدی را بر قلب وارد کند و باعث از کار افتادن تدریجی آن شود. نارسایی تنفسی ممکن است به علت ابتلا به یک بیماری مزمن و دژنراتیو رخ دهد. این مشکل می‌تواند ناشی از نارسایی خود ریه‌ها باشد. از جمله این موارد، عبارت‌اند از:
- آسم
- آمفیزم
- ذات الریه
- سرطان ریه
- فیبروز ریوی
- فیبروز سیستیک
- بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
- آمبولی ریه (لخته شدن خون در ریه‌ها)
علاوه براین ممکن است که ریه‌ها به علت بروز تغییرات در ماهیچه‌ها یا سیستم عصبی، مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS یا بیماری لو گریگ) یا میاستنی گراویس از کار بیفتند. حتی اختلالات مادرزادی مانند سندرم هیپوونتیلاسیون مرکزی مادرزادی وجود دارند که بر توانایی فرد برای تنفس تأثیر می‌گذارد.
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) ناشی از ناتوانی در تنفس طبیعی در طول خواب است. هنگامی که فرآیند مرگ به آرامی نزدیک می‌شود، یک الگوی مشخص از تنفس (به نام تنفس Cheyne-Stokes) رخ می‌دهد. این حالت اغلب در موارد ابتلا به نارسایی قلبی، استفاده از داروهای مخدر و آسیب به ساقه مغز دیده می‌شود. این وضعیت ممکن است که نشان دهنده قطع تنفس قریب الوقوع و مرگ باشد.
سموم
در برخی موارد، مرگ در شب با در خواب ممکن است به علت آلودگی با سموم رخ دهد. به عنوان مثال، مسمومیت با مونوکسید کربن ناشی از تهویه معیوب هوای اتاق، ممکن است که باعث بروز مرگ در اثر خفگی شود. یعنی شرایطی مشابه استنشاق داروهای تفریحی مانند “پوپرها” (آمیل نیترات، بوتیل نیترات) یا “گاز خنده” (اکسید نیتروژن) رخ می‌دهد، که هر دو می‌توانند باعث ایجاد بی نظمی در ضربان قلب و ایست قلبی ناگهانی شوند.
برخی از داروهایی که برای درمان درد و بی خوابی استفاده می‌شوند، ممکن است با افسرده کردن (سرکوب) بخش‌هایی از مغز که تنفس را تنظیم می‌کنند، خطر مرگ را افزایش دهند. این امر زمانی بروز پیدا می‌کند که یک دارو بیش از حد مصرف شود یا با سایر داروهای افسردگی از جمله الکل ترکیب شود.
داروهایی که به احتمال زیاد در صورت مصرف بیش از حد باعث بروز ایست تنفسی می‌شوند، عبارت‌اند از:
- کوکائین
- آمفتامین‌ها مانند مت آمفتامین و ریتالین (متیل فنیدات)
- بنزودیازپین‌ها مانند والیوم (دیازپام) و زاناکس (آلپرازولام)
- مواد افیونی مانند فنتانیل، مورفین، اکسی کانتین (اکسی کدون)
- داروهای آرام بخش مانند آمبین (زولپیدم) و اولترام (ترامادول)
مصرف بیش از حد این داروها می‌تواند مضر باشد.
ترومای مغزی
ترومای شدید مغزی می‌تواند باعث بروز مرگ ناگهانی شود. این نوع مرگ در اغلب موارد در حالی که فرد در خواب است، رخ می‌دهد. گاهی اوقات علائمی مانند حالت تهوع، سردردهای مداوم و گشاد شدن مردمک چشم ممکن است که تشخیص داده نشوند یا به دنبال آسیب سر نادیده گرفته شوند. سپس ممکن است فرد در طول شب دچار خونریزی مغزی شود و بمیرد.
خفگی
گاهی اوقات بروز خفگی در طول خواب می‌تواند باعث مرگ شود. اگر فرد در طول تشنج شبانه یا پس از مصرف بیش از حد الکل، استفراغ کند، چنین مرگی ممکن است که رخ دهد. همچنین اگر با باقی ماندن غذا یا پاستیل در دهان به خواب بروید و به طور تصادفی آن را استنشاق کنید، ممکن است این اتفاق بیفتد.
اختلالات خواب
ممکن است که مرگ در خواب به علت چند اختلال دیگر از جمله برخی شرایط خواب رخ دهد. به طور خاص، تشنج ممکن است کشنده باشد. وضعیتی به نام مرگ ناگهانی در اثر صرع (SUDEP) وجود دارد که به طور کامل شناخته نشده است. آپنه انسدادی خواب (OSA) ممکن است شرایط پزشکی دیگری را تشدید کند که در نهایت ممکن است کشنده باشد.
این موارد عبارت‌اند از سکته مغزی، حملات قلبی، نارسایی قلبی و آریتمی که همگی می‌توانند منجر به بروز مرگ ناگهانی شوند. همچنین اگرچه بعید است، اما ممکن است OSA باعث خفگی کشنده شود.
همچنین ممکن است که فرد در اثر برخی اختلالات خواب به نام پاراسومنیا بمیرید. راه رفتن در خواب می‌تواند فرد را به سمت موقعیت‌های خطرناکی سوق دهد، از جمله این موارد می‌توان به افتادن از پنجره‌های طبقات بالا یا سرگردانی در خیابان و در شرایط ترافیک اشاره کرد.
اختلال خواب REM ممکن است منجر به افتادن از رختخواب و وارد شدن ضربه به سر شود. این شرایط می‌تواند باعث بروز خونریزی داخلی شود. هماتوم اپیدورال می‌تواند به سرعت تبدیل به یک شرایط کشنده شود. حتی اگر اختلال خواب بلافاصله کشنده نباشد، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند بی خوابی خطر خودکشی را افزایش می‌دهد.
محرومیت مزمن از خواب ممکن است مرگ و میر کلی را پس از سال‌ها کم خوابی افزایش دهد. به منظور پیشگیری از بروز مرگ در شب در اثر اختلال خواب، از سایر علائم (از جمله بی خوابی و بیدار شدن زودهنگام در صبح) یا علائم آپنه خواب (مکث در تنفس، خروپف، شب ادراری، دندان قروچه، خواب آلودگی بیش از حد در طول روز، خلق و خو و علائم شناختی) آگاه باشید. خوشبختانه اختلالات خواب قابل درمان هستند.
علائم تشخیص احتمال مرگ در خواب
نشانه‌های متعددی وجود دارد که نشان می‌دهند فردی که در مرحله پایانی بیماری قرار دارد، نزدیک به زمان مرگ خود است. تعدادی از این علائم، عبارت‌اند از:
- افزایش درد همراه با ناله
- شکاف در تنفس، تنفس پر سر و صدا یا سرفه
- کاهش دمای بدن، نبض، فشار خون و تعداد تنفس
- تغییر رنگ پوست به ارغوانی یا خاکستری، به ویژه در دست‌ها و پاها
در این افراد احتمال مرگ در طول خواب وجود دارد.
آیا مرگ در طول خواب دردناک است؟
پاسخ به این سوال، بستگی به علت بروز مرگ دارد. اگر یک حادثه جدی مانند سکته مغزی شدید یا پارگی آنوریسم وجود داشته باشد، ممکن است درد آنقدر شدید باشد که فرد را از خواب بیدار کند. اما، در صورت وجود برخی از بیماری‌ها یا رویدادهای لاعلاج مانند مصرف بیش از حد دارو یا مسمومیت با مونوکسید کربن، کاهش عملکرد اندام ممکن است به قدری تدریجی باشد که فرد بیهوش بماند و “در آرامش” بمیرد.
آخرین دیدگاه‌ها