کمبود آب بدن در هر زمانی می تواند مشکل ساز باشد، به خصوص کم آبی شدید در دوران بارداری نگران کننده است، چون هم مادر و هم جنین به آب بیش از حد طبیعی نیاز دارند و آب یک نقش اساسی در رشد سالم جنین ایفا می کند. بر همین اساس زنان باردار باید در دوران بارداری، خودشان را به درستی هیدراته نگه دارند. بیماری صبحگاهی و همچنین شرایطی که باعث استفراغ بیش از حد می شود نیز ممکن است در کم آبی بدن در دوران بارداری نقش داشته باشد.
علت کم آبی شدید
کم آبی بدن نتیجه از دست دادن سریعتر آب در مقایسه با مصرف آن و مایعات دیگر است. در این شرایط بدن مجبور می شود برای انجام فعالیت های روزانه بیشتر تلاش کند. در صورتی که مایعات از دست رفته بدن به موقع جایگزین نشوند، بدن دچار کم آبی خواهد شد.
دلایل کم آبی در دو دسته کلی قرار می گیرد:
عدم نوشیدن آب کافی
اگرچه توصیه‌های زیادی در مورد میزان مصرف آب وجود دارد، اما نیازهای افراد به آن متفاوت است. بارداری فشارهای زیادی را به بدن وارد می کند. بنابراین زنان به طور کلی در دوران بارداری نیاز به نوشیدن آب بیشتری نسبت به قبل از بارداری دارند. به طور کلی کسی که از نظر جسمی فعال است یا در آب و هوای گرم سکونت دارد و بیشتر عرق می کند، به آب بیشتری احتیاج دارد. افرادی که به طور ناگهانی سطح فعالیت خود را تغییر می دهند یا به سمت آب و هوای گرم تر حرکت می کنند ممکن است به آب بیشتری نسبت به گذشته احتیاج داشته باشند. بر همین اساس افراد اگر مقدار نوشیدنی خود را تنظیم نکنند، می توانند کم آب شوند. افراد مبتلا به اختلالات خوردن، به ویژه بولیمیا ممکن است در معرض کم آبی بدن باشند.
آب به اندازه کافی جذب نمی شود.
برخی شرایط پزشکی، به ویژه مواردی که باعث استفراغ و اسهال می شود، جذب آب مورد نیاز بدن را دشوار می کند. حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری بیشتر از سایر مواقع است. مبتلایان به hyperemesis gravidarum، که در 3 درصد از بارداری ها رخ می دهد، ممکن است منجر به استفراغ شدید، کاهش وزن و کم آبی بدن شود.
مواردی که بر متابولیسم تأثیر می گذارد، می تواند باعث کمبود آب بدن شود، از جمله:
- نارسایی کلیه
- برخی از اختلالات متابولیک نادر
- اختلالات روده ای مانند بیماری کرون یا سلیاک که جذب مواد مغذی را دشوار می کند
مبتلایان به بیماری پزشکی در هوای گرم، به دنبال ورزش شدید یا هنگامی که آب کافی نمی نوشند، در معرض خطر کمبود آب بدن هستند.
علت کم آبی در دوران بارداری
هنگامی که کمبود آب بدن به دلیل عدم نوشیدن آب کافی اتفاق میفتد، معمولاً فقط با نوشیدن بیشتر آب به خصوص در مراحل اولیه کم آبی بدن، این مشکل برطرف می شود.
برخی از دلایل عمده کم آبی در دوران بارداری عبارتند از:
تب
دمای بدن که بالاتر از حد طبیعی است (تب) می تواند باعث استفراغ و از بین رفتن مایعات شود و زن را در معرض خطر کم آبی بدن قرار دهد.
مسافرت هوایی
هوا در داخل کابین رطوبت کمی دارد و ممکن است باعث کمبود آب بدن شود. زنان باردار باید سعی کنند هنگام مسافرت آب زیادی بنوشند.
اسهال
تغییرات هورمونی، عادت های غذایی و استفاده بیش از حد بعضی از غذاها ممکن است منجر به اسهال بخصوص در سه ماهه سوم بارداری شود. اسهال می تواند منجر به از بین رفتن بیش از حد مایعات و الکترولیت ها شود.
بیماری شدید صبحگاهی
بیماری شدید صبحگاهی همچنین با نام Hyperemesis Gravidarum احتمالاً در بارداری دوقلو (بارداری چند قلویی) رخ می دهد. علائم آن، همانند بیماری صبحگاهی، در تمام دوران بارداری باقی می ماند. علائم هیپرمیس همچنین ممکن است باعث از دست رفتن شدید آب و الکترولیت ها، تب، همراه با حالت تهوع و استفراغ، تعریق بیش از حد و کم آبی بدن می شود.
بیماری صبحگاهی
این بیماری در طول ماه اول ظاهر می شود و تا هفته چهاردهم یا شانزدهم ادامه دارد. علائم این بیماری شامل تهوع و استفراغ است که با رسیدن به سه ماهه دوم باردای ممکن است از بین برود. در برخی موارد، زنان همچنان بیماری صبحگاهی را بعد از سه ماهه دوم دارند. علائم بیماری صبحگاهی باعث از بین رفتن مایعات و الکترولیت های بدن و کم آبی می شود. علاوه بر این، حالت تهوع ممکن است به زنان این امکان را ندهد که بتوانند مایعات دیگری را مصرف کنند، که در این شرایط بازیابی آب از دست رفته بدن برای بدن سخت تر می شود. از طرفی هم هر چه زنان بیشتر به ماه های دوران بارداری خود پیش می روند، احساس گرمای بیشتری می کنند که گرما می تواند یکی دیگر از پیش زمینه های کم آبی بدن باشد.
علائم کم آبی شدید در دوران بارداری
معمولاً اولین علامت کم آبی بدن احساس تشنگی است. علاوه بر آن، گرمای بیش از حد مادر می تواند نشانه شایع کم آبی شدید در دوران بارداری باشد. رنگ ادرار زرد پررنگ نشانه هشدار دهنده دیگر برای کم آبی بدن است.
کم آبی می تواند منجر به بروز علائم خفیف تا متوسط شود، از جمله:
- یبوست
- کاهش ادرار
- خشکی دهان
- خواب آلودگی
- فشار خون پایین
- چشم های گود رفته
- ضربان قلب سریع و تنفس
- احساس تشنگی بیش از حد
- سردرد، به ویژه سردردهای میگرنی
- خشکی پوست و پوستی فاقد خاصیت ارتجاعی
- استفراغ و حالت تهوع همراه با درد و گرفتگی شکم
- سرگیجه، معمولاً هنگام ایستادن، زانو زدن یا خم شدن
همچنین کم آبی بدن در دوران بارداری می تواند منجر به بروز انقباضات Braxton-Hicks شود. این انقباضات که معمولاً فقط یک یا دو دقیقه طول می کشند باعث سفت شدن رحم می شوند و در سه ماهه سوم بارداری رایج هستند، اما ممکن است زنان باردار در سه ماهه دوم نیز آن ها را احساس کنند. بروز این انقباضات شدید می تواند نشانه کم آبی بدن باشد. کم آبی بدن می تواند باعث شوک و نارسایی اندام شود. همچنین ممکن است به کودک آسیب برساند. کمبود آب تا حدودی با نوشیدن آب قابل مدیریت و درمان است. اما کم آبی شدید، نیاز فوری به مراجعه به پزشک دارد.
زمان ضرورت مراجعه به پزشک کم آبی شدید در بارداری
تشخیص بیماری کمبود آب بدن خفیف یا شدید می تواند دشوار باشد. در مواردی که نوشیدن آب به سرعت باعث بهبود علائم نمی بخشد، زنان باردار بهتر است به پزشک خود یا ماما مراجعه کنند.
زنان باید در صورت بروز علائم زیر به دلیل کمبود آب بدن به بیمارستان مراجعه کنند:
- خونریزی یا نشت مایعات
- ادرار بسیار کم یا بدون ادرار
- ضعف، تشنج یا احساس گیجی
- احساس تغییر الگوی حرکت کودک
- استفراغ و اسهال مداوم بیش از 12 ساعت
- انقباضاتی را که فکر می کنند ممکن است نشانه زایمان زودرس باشد.
عوارض کم آبی شدید در بارداری
کمبود آب خفیف در بارداری خطرناک نیست اما کم آبی شدید هم برای مادر و هم برای کودک می تواند خطرناک باشد. کم آبی بدن می تواند منجر به کاهش سطح مایعات آمنیوتیک شده و رشد کودک را تحت تاثیر قرار دهد و خطر زایمان زودرس و کاهش شیر مادر را در پی داشته باشد. کمبود آب بدن می تواند باعث کمبود مواد مغذی شود که برای سلامتی زن باردار و نوزاد در حال رشد بسیار حیاتی است. با این حال، کمبود آب بدن علت اصلی زایمان زودرس نیست. اما یک بررسی نشان می دهد زنانی که علائم زایمان زودرس دارند، احتمالاً بیشتر دچار کمبود آب بدن می شوند.
در طول سه ماهه اول بارداری، کمبود آب بدن ممکن است به دو خطر منجر شود:
- کم آبی بدن ناشی از بیماری صبحگاهی می تواند منجر به تهوع و مشکل گوارشی شود.
- کمبود آب بدن در طول سه ماهه دوم و سوم بارداری، منجر به خطر زایمان زودرس می شود.
کم آبی در دوران بارداری می تواند عوارض بسیار جدی ایجاد کند، از جمله:
- زایمان زودرس
- کاهش شیر مادر
- نقص لوله عصبی
- کاهش مایع آمنیوتیک
- نقائص هنگام تولد یا نقص های مادرزادی
پیشگیری کم آبی شدید در بارداری
زنان باردار بهتر است برای جلوگیری از کم آبی، میزان مایعات خود را تا زمانی که ادرار روشن یا زرد بسیار کم رنگ شود، افزایش دهند و به طور مداوم در حال استراحت هم آب زیادی بنوشند. بهترین راه برای هیدارته ماندن مناسب در دوران بارداری نوشیدن مقدار زیادی آب است. زنان سعی کنند حداقل هشت تا 12 لیوان در روز آب بنوشند. خانم های که ویار باداری و یا بیماری صبحگاهی دارند که باعث استفراغ آن ها می شود در مواقعی که احساس تهوع نمی کنند، مایعات زیادی بنوشند. علاوه بر آن از مصرف کافئین که می تواند نیاز به ادرار کردن را افزایش دهد، خودداری شود.
مصرف آب برای کاهش کم آبی بدن ایده آل است، اما می توان آن را با شیر، آب میوه های طبیعی و سوپ نیز جایگزین کرد. همچنین از انجام هر نوع فعالیتی مانند ورزش شدید که باعث گرم شدن بیش از حد می شود، بهتر است خودداری کنند. بهترین راه برای جلوگیری از کم آبی بدن خفیف، متوسط و شدید تمرکز روی هیدراتاسیون است. برای تمرکز روی این عادت خانم های باردار بهتر است هنگام خارج شدن از منزل یک بطری آب همراه خود داشته باشند.
مراقبت در دوران بارداری
مراقبت در دوران بارداری نقش اساسی در جلوگیری از کم آبی بدن دارد. کم آبی بدن اغلب به دلیل یک بیماری زمینه ای مانند مشکل متابولیک یا hyperemesis gravidarum ایجاد می شود. یک پزشک می تواند به جلوگیری از بروز این بیماری کمک کند. اگر زنی سابقه کم آبی و یا وضعیتی که باعث کم آبی بدن می شود را دارد بهتر است در مورد راه های جلوگیری از کم آبی بدن با پزشک خود مشورت کند.
- نوشیدن یک فنجان آب در هر ساعت، راهی عالی برای دریافت آب کافی است.
- زنانی که ممکن است نوشیدن آب آشامیدنی برای آن ها دشوار است می توانند چند برش لیمو، زغال اخته، هندوانه یا نارنج را به رژیم روزمره خود اضافه کنند.
- از مصرف محصولات مرتبط با کافئین، آب میوه های فرآوری شده و سدیم خودداری شود زیرا این مواد می توانند باعث افزایش میزان ادرار و کم آبی بدن شوند.
- مایعات مانند سوپ، آب میوه و اسموتی نیز جزئی از نیاز روزانه آب به بدن هستند. بنابراین، اگر نوشیدن آب آشامیدنی خسته کننده است می توان این موارد را جایگزین کرد.
- خستگی ناشی از کم آبی ممکن است سطح انرژی را پایین بیاورد و باعث می شود زنان باردار احساس کسل کننده و بی حالی داشته باشند. برای جلوگیری از این امر حتماً زنان باردار هر روز آب کافی بنوشند.
درمان کم آبی شدید در بارداری
درمان کم آبی شدید شامل تزریق مایعات داخل وریدی (IV) است. بعضی از خانم هایی که کمبود آب بدن دارند ممکن است به الکترولیت ها مانند سدیم و منیزیم نیز نیاز داشته باشند تا به بدن در جذب مناسب مایعات کمک کنند. برخی از افراد برای نظارت بیشتر نیاز به چند روز بستری در بیمارستان دارند.
زنان باردار بهتر است موارد زیر را در نظر بگیرند:
- حذف مشروبات الکلی
- آب، چای گیاهی و قهوه بدون کافئین
- آب میوه ها، نوشابه ها، شیر، سوپ ها در مقادیر کم
پیش آگهی کم آبی شدید بدن در بارداری
به طور معمول، کم آبی بدن یک ناراحتی موقتی است که با نوشیدن مایعات بیشتر برطرف می شود. با این حال، زنان باردار باید کم آبی بدن را جدی بگیرند زیرا این امر می تواند منجر به بروز بسیاری از مشکلات در دوران بارداری شود. حتی اگر زنان مطمئن هستند که علائم آنها به اندازه کافی جدی نیست باید به بیمارستان مراجعه کنند.
آخرین دیدگاه‌ها