خس خس سینه کودکان

خس خس سینه کودکان یک مشکل شایع است که پزشکان خانواده با آن روبرو هستند. تقریباً 25 تا 30 درصد از نوزادان حداقل یک دوره خس خس سینه را تجربه می کنند و تقریبا نیمی از کودکان تا شش سالگی دچار آن می شوند. بیشتر نوزادان و کودکانی که دچار خس خس سینه مکرر می شوند، آسم دارند، اما در تشخیص بیماری باید علت اصلی آن را تشخیص داد.

علت خس خس سینه کودکان

خس خس سینه در طول بازدم طولانی با عبور سریع هوا از مجاری هوایی مسدود شده اتفاق میفتد. کودکان به دلیل اختلافات جسمی، بیشتر از بزرگسالان خس خس می کنند و به بیماری هایی دستگاه تنفسی مبتلا می شوند. شایع ترین علل خس خس سینه در کودکان شامل آسم، آلرژی، عفونت، بیماری رفلاکس معده و آپنه انسدادی خواب است.

آلرژی

اگر کودک به یک ماده محرک مانند گرده یا گرد و غبار حساسیت داشته باشد، بدن کودک آن ماده را به عنوان یک جسم خارجی می شناسد و به آن حمله می کند. بخشی از این فرآیند باعث تنگ شدن راه های هوایی و خس خس سینه می شود.

آسم

کودکان مبتلا به آسم دارای مجاری هوایی حساس هستند که در معرض محرک ها و تحریک کننده ها مانند دود سیگار یا آلودگی هوا ممکن است ملتهب شده و منجر به خس خس، سرفه، تنگی نفس و سفتی در سینه به خصوص در شب شوند.

بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)

شرایطی است که اسید معده به درون مری یا لوله غذایی بازمی گردد. مقادیر کمی از این مایع می تواند وارد ریه ها شده و باعث تحریک و تورم مجاری های هوایی و خس خس سینه شود.

عفونت ها

اکثر عفونت های دستگاه تنفسی در نوزادان می توانند در خانه با استراحت و مایعات فراوان درمان شوند، اما در صورت وجود علائم غیرطبیعی یا جدی، باید برای درمان به پزشک مراجعه شود. برخی از این عفونت ها می تواند منجر به ایجاد خس خس سینه در کودکان شود. این موارد شامل عفونت های تنفسی تحتانی، مانند برونشیولیت و ذات الریه است .عفونت های تنفسی فوقانی، همچنین به عنوان سرماخوردگی نیز شناخته می شود و می تواند باعث ایجاد اختلال در تنفس شوند اما منجر به خس خس سینه نخواهند شد مگر اینکه مجاری هوایی تحتانی را تحت تاثیر قرار دهند.

در نوزادان مبتلا به برونشیولیت، ممکن است بعد از گذشت 4 هفته در عین اینکه بیمار سالم به نظر می رسد اما همچنان علائمی از جمله خس خس، سرفه خشک و استفراغ را تجربه کنند.

والدین باید در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک کودک خود مراجعه کنند:

• تب
• رنگ پریدگی
• اختلال در تنفس
• عرق بیش از حد
• کبودی زبان یا لب
• کاهش ادرار کردن کودک

بلع جسم خارجی

استنشاق جسم خارجی در کودکان می تواند منجر به انسداد مجاری هوایی و در پی آن خس خس، سرفه یا خفگی شود. برای جلوگیری از بروز خفگی، به کودکان زیر 4 سال نباید مواد غذایی مانند بادام زمینی، آب نبات سفت، تکه های بزرگ هات داگ یا میوه های سخت یا خام و سبزیجات داده شود. والدین باید کودک را تشویق کنند هنگام غذا خوردن بی سر و صدا بنشیند و هر بار فقط یک قطعه غذای کوچکی را به او بدهد. برای پیشگیری از خفگی نباید به کودکان زیر 3 سال، اسباب بازی هایی در اندازه های کوچک داده شود.

علل کمتر شایع خس خس سینه شامل ناهنجاری های مادرزادی، استشناق جسم خارجی و فیبروز کیستیک می باشد.

علت خس خس کودکان بر اساس علائم

علائم	علت احتمالی
خس خس سینه به صورت مداوم از بدو تولد	نقص مادرزادی
خس خس سینه به طور ناگهانی بیشترین بین هشت ماهگی و چهار سالگی که با سرفه همراه است	استنشاق مواد خارجی
خس خس سینه بر اساس الگو	حاد: آسم مداوم: علت مادرزادی یا ژنتیکی
خس خس سینه همراه با سرفه	GERD، آپنه خواب، آسم، آلرژی
خس خس سینه همراه با غذا خوردن	ریفلاکس معده و بیماری های گوارشی
خس خس سینه همراه با بیماری های تنفسی متعدد	فیبروز کیستیک، نقص ایمنی
خس خس با یک فصل خاص	آلرژی: پاییز و بهار
metapneumovirus انسانی	خس خس سینه فصلی در دی تا اردیبهشت ماه
RSV	بروز علائم در فصل بهار
خناق	شدت علائم در فصل زمستان

در هنگام ایجاد خس خس با تغییرات موقعیتی در شیرخواران، باید تراشه و ناهنجاری عروق بزرگ در نظر گرفته شود.

عوامل خطر خس خس سینه کودکان

سابقه خانوادگی. بیمار های عفونی اخیر در خانواده (مانند بیماری ویروسی تنفسی فوقانی، سیاه گوش، سل) می توانند دلایل احتمالی ایجاد خس خس در کودکان باشند. سابقه خانوادگی آسم، آلرژی یا اگزما می تواند احتمال بروز آسم را در کودکان افزایش دهند.

سن. سن شروع خس خس سینه در کودکان می تواند به تشخیص مادرزادی و غیر مادرزادی بودن آن کمک می کند. در نوزادان، خس خس سینه بیشتر ناشی از ناهنجاری مادرزادی است.

الگوی خس خس سینه

الگوی خس خس سینه می تواند در تشخیص علت بیماری موثر باشد. به طور مثال خس خس اپیزودیک – Episodic بیشتر فصلی است و احتمالاً در اثر آسم ایجاد می شود. از طرفی خس خس مداومی که از بدو تولد شروع می شود احتمالاً نتیجه نقص مادرزادی است.

• خس خس سینه در ارتباط با خناق در پاییز و زمستان بیشتر دیده می شود.
• خس خس سینه ناشی از آسم بیشتر با تغییر وضعیت هوا ایجاد می شوند.
• خس خس سینه مرتبط با آلرژن ها و عوامل محرک زا در فضای باز در بهار و پاییز شایع تر است.
• حساسیت به کنه های گرد و غبار و حیوانات خانگی می تواند باعث ایجاد علائم در طول سال شود.
• خس خس سینه فصلی، عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی می تواند باعث ایجاد خس خس سینه به صورت فصلی شوند.
• ویروس سین‌ سیشیال تنفسی (RSV) یکی از دلایل مهم ایجاد خس خس در کودکان است. بیشتر عفونت های RSV در آذر رخ می دهد  و در ماه های بهمن یا اسفند فعالیت های این ویروس به اوج خودش می رسد.
• متاپنوموویروس انسانی نوع دیگری از ویروس است که با ابتلا کودکان خردسال به عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی به خصوص در ماه های دی تا اردیبهشت می تواند باعث خس خس سینه شود.

تشخیص خس خس سینه کودکان

مواردی که می توانند به تشخیص علت اصلی خس خس سینه در کودکان کمک کنند، عبارتند از:

• سابقه خانوادگی
• سن شروع علائم
• معاینه جسمی و آزمایش تشخیصی
• الگوی خس خس سینه (فصلی، شروع ناگهانی و هنگام تغذیه، خس خس همراه با تغییر وضعیت نوزاد)

معاینه جسمی

کودکانی که دچار خس خس سینه هستند باید از نظر اختلالات متابولیک، نقص سیستم ایمنی بدن و فیبروز کیستیک مورد آزمایش قرار گیرند. خس خس سینه کودکان که بدون استتوسکوپ قابل شنیدن است می تواند نشانه نقص مادرزادی سیستم تنفسی آن هاباشد. پزشک می تواند برای تشخیص و یا رد سایر بیماری ها با علائم مشابه طبق علائم کودک، آزمایشات و روش های تشخیصی زیادی را تجویز کند.

كودكان با خس خس که علائم آن هابعد از یک دوره بهبودی بر می گردند يا به درمان با برونكوديلاتيلاتورها پاسخ نمي دهند بايد تحت راديوگرافي قفسه سينه قرار گيرند. پزشک برای کودکانی که سابقه یا معاینات جسمی آن هاعلائم آسم را نشان می دهند آزمایش عملکرد ریوی تشخیصی را تجویز می کند.

تشخیص افتراقی خس خس سینه کودکان با توجه به علائم

علائم و نشانه ها	تشخیص احتمالی	آزمایشات جانبی
خس خس سینه در هنگام تغذیه همراه با سرفه و استفراغ	بیماری ریفلاکس معده به مری	نظارت 24 ساعته و بلع باریم
خس خس سینه همراه با تغییرات موقعیت کودک	ناهنجاری عروق بزرگ	آنژیوگرافی، برونکوسکوپی، رادیوگرافی CT قفسه سینه، MRI، اکوکاردیوگرافی
ترک های احتمالی، تب	ذات الریه	رادیوگرافی قفسه سینه
الگوی اپیزودیک همراه با سرفه	آسم	آزمایش آلرژی و آزمایش عملکرد ریوی
شدید شدن خس خس با خم شدن گردن کودک	حلقه عروقی	آنژیوگرافی، تست بلع باریم، برونکوسکوپی، و رادیوگرافی قفسه سینه
سوفل قلب یا کاردیومگالی، سیانوز بدون پریشانی تنفسی	بیماری قلبی	آنژیوگرافی، رادیوگرافی قفسه سینه و یا اکوکاردیوگرافی
بیماری های تنفسی متعدد	فیبروز کیستیک یا نقص ایمنی	تست عملکرد سیلاری، تعیین میزان ایمونوگلوبولین
الگوی فصلی	برونشیولیت (RSV)، خناق، آلرژی	رادیوگرافی قفسه سینه
Stridor با افتاب	اپیگلوتیت	رادیوگرافی گردن
شروع ناگهانی خس خس و خفگی	استنشاق خارجی	برونکوسکوپی

آزمایش های تشخیصی خس خس سینه کودکان

آزمایش های تشخیصی با توجه به سن کودک و علت احتمالی خس خس سینه تجویز می شود:

رادیوگرافی قفسه سینه

رادیوگرافی قفسه سینه در کودکانی که خس خس علت مشخص ندارد و یا دچار خس خس های مکرر می شوند انجام می گیرد. رادیوگرافی می تواند ناهنجاری های مادرزادی ریوی و قلبی را تشخیص دهد. اگر رادیوگرافی طبیعی باشد و همچنان خس خس کودک ادامه داشته باشد، پزشک ممکن است برونکوسکوپی را برای رد و یا تایید کردن ناهنجاری مادرزادی تجویز کند. بلع باریم و توموگرافی کامپیوتری و تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی می تواند دلایل غیر طبیعی خس خس در کودکان را تشخیص دهند.

تست در مورد آسم

اگر تاریخچه یا معاینه جسمی نشان دهنده آسم باشد، پزشک می تواند آزمایش عملکرد ریوی را توصیه می کنند. اسپیرومتری در كودكان بزرگتر از 8 سال دقیق تر است و در انسداد دستگاه تنفسی موثر است. دستورالعمل های فعلی برنامه ملی آموزش و پیشگیری از آسم توصیه می کند که اسپیرومتری در کودکان بزرگتر از 5 سال انجام شود.

درمان خس خس در نوزادان

از آنجا که تعداد زیادی عوامل می توانند منجر به خس خس کودک شوند، درمان به علت خاص بیماری بستگی دارد و در صورت مشاهده علائم در وهله اول باید به پزشک مراجعه شود.

تغییر سبک زندگی و درمان خانگی خس خس سینه کودکان

به طور کلی می توانید سرفه های خفیف و خس خس سینه را در خانه تسکین دهید. معمولاً سرفه در چند روز تا چند هفته به خودی خود برطرف می شود. اگر سرفه خفیف به مدت سه هفته ادامه یابد، به پزشک مراجعه کنید.

راهکارهای مراقبت از منزل برای سرفه خفیف و خس خس در کودکان شامل موارد زیر است:

استفاده از رطوبت ساز

یک مرطوب کننده هوا می تواند رطوبت هوا را افزایش داده و به شل شدن هرگونه احتقان در مجاری هوایی و کاهش خس خس سینه کودکان کمک کند.

مصرف آب فراوان

مهمترین راهکار درمانی در کودکانی که به دلیل عفونت دچار خس خس شده اند، مصرف آب و پیشگیری از کم آبی بدن آن هامی باشد. آب کافی می تواند از ضعف کودک پیشگیری و به پاکسازی سوراخ های بینی او کمک کند.

نبولایزر

نبولایزر دستگاهی است که به بیمار اجازه می دهد که به عنوان غبار از آن استفاده شود. اگر خس خس ناشی از آسم باشد، پزشک ممکن است آلبوترول را تجویز کند، که ممکن است با آب نمک مخلوط شود. آلبوترول تنها در صورتی موثر خواهد بود که خس خس کودک ناشی از آسم باشد.

پرهیز از سیگار کشیدن

سیگار کشیدن در خانه یا ماشین خطر بروز مشکلات تنفسی در کودکان را افزایش می دهد.

عدم مصرف خودسرانه دارو

داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها به عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، برونشیولیت یا خناق کمک نمی کنند. داروهای ضد سرفه بدون نسخه، برای نوزادان و کودکان خردسال و بدون توصیه های پزشک مناسب نیستند، زیرا شواهدی وجود دارد که نشان می دهد آن هاممکن است به برخی از کودکان آسیب برساند و علائم بیماری را بدتر کنند.