سیالوره چیست؟ بزاق بیش از حد در کودکان یکی از نگرانی‌های شایعی است که بسیاری از والدین با آن مواجه می‌شوند. ریختن آب دهان یا ترشح زیاد بزاق در سنین پایین معمولاً طبیعی است؛ اما اگر این وضعیت بعد از سه تا چهار سالگی ادامه پیدا کند یا همراه با مشکلات گفتاری، بلع یا تنفسی باشد، می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای باشد که نیاز به بررسی دارد.
اگر نگران هستید که ترشح بزاق فرزندتان بیش از حد طبیعی است، بهتر است موضوع را جدی بگیرید. در پزشکت می‌توانید با مشاوره مستقیم از پزشکان متخصص اطفال، علت اصلی این مشکل را شناسایی کرده و راهکارهای درمانی مناسب مثل تمرینات گفتاردرمانی، روش‌های توانبخشی دهانی یا درمان دارویی را دریافت کنید.
علائم بزاق بیش از حد در کودکان
بزاق بیش از حد در کودکان قابل تشخیص است. شما ممکن است که متوجه لباس و پوسته های مرطوب، به ویژه روی صورت، گردن و سینه کودک خود شوید. بزاق کودک هنگام خوابیدن، باعث خیس شدن تخت و بالش می شود.
در برخی شرایط هم، بزاق بیش از حد ممکن است قابل مشاهده نباشد؛ اما می تواند منجر به خفگی، سرفه و پنومونی تنفسی مکرر در کودکان شود.
علائم بیماری های زمینه ای ناشی از سیالوره می توانند شامل موارد زیر باشند:
- اختلالات حرکتی و حسی در کودکان مبتلا به اختلال عملکرد سیستم عصبی مرکزی.
- اختلال بلع، بلع دردناک و سوزش سر دل معمولاً با مشکلات حلق و مری همراه است که عضلات روده را درگیر می کند.
چه موقع از آبریزش دهان نوزاد باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر متوجه بزاق بیش از حد در کودکان و نوزادان شدید یا اگر همراه با علائم زیر بروز پیدا کرد، باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:
- تب
- خفگی و ناتوانی در تنفس
- تاول داخل دهان یا لب ها
- تشنج یا از دست دادن هوشیاری
علت آب دهان زیاد در کودکان
بزاق بیش از حد در کودکان به هر یک از دلایل زیر ممکن است رخ دهد:
- تولید بیش از حد بزاق
- کنترل ضعیف عضلات برای مهار بزاق
- عدم بلع بزاق قبل از اینکه از دهان بریزد.
شرایط مختلف می توانند علت غلیظ شدن بزاق دهان در کودکان باشند، مانند:
- جسم خارجی در مری
- صدمات مری یا تنگی در اثر ضربه
- رانش زبان، یعنی بلع معکوس یا نا کامل
- مسمومیت با جیوه و سموم ارگانوفسفات ها
- آسیب های شیمیایی یا ضربه ای ناحیه حلق
- تنفس دهانی هنگام خواب ناشی از احتقان بینی یا التهاب
- مشکلات گوارشی، مانند ریفلاکس اسید یا ریفلاکس معده و مری
- نوجوانان به دلیل سوء مصرف از موادی مانند کوکائین، ممکن است مستعد این وضعیت شوند.
- برخی از داروها از جمله کلوزاپین، هالوپریدول و مورفین ممکن است باعث ریزش بیش از حد بزاق شوند.
- اختلالات عضلانی مانند میاستنی گراویس، پلی میوزیت و غیره می تواند باعث عملکرد ضعیف حرکتی دهان شود.
- عقب ماندگی ذهنی و تأخیر در رشد ممکن است باعث ریزش بیش از حد بزاق غیرموثر شود.
- ضایعات یا عفونت در دهان یا گلو به دلیل بیماری هایی مانند التهاب لثه، اپی گلوتیت، التهاب لوزه و آبسه های لوزه ها.
- اختلالات و آسیب های سیستم عصبی، مانند فلج مغزی، سکته، آسیب مغزی و ناهنجاری های مادرزادی مغز. این شرایط ممکن است باعث بزاق بیش از حد در کودکان به دلیل مهارت و احساسات حرکتی دهان ضعیف شود. کودکان مبتلا به فلج مغزی ممکن است به دلیل کنترل ضعیف سر، دچار ریزش زیاد بزاق شوند.
- بیماری های ژنتیکی مانند بیماری ویلسون، سندرم رت، و سندرم Riley-Day نیز می تواند به دلیل اختلال در عملکرد سیستم عصبی خودمختار (سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک) تولید و ترشح بزاق را کنترل کند و اختلال عملکرد حرکتی را ایجاد کند.
این شرایط حاد، مزمن یا ارثی می تواند منجر به تغییر در عملکردهای بدن شده و در نتیجه باعث ریزش بیش از حد بزاق می شود. برای شناسایی دقیق علت اب دهان زیاد کودک و جلوگیری از عوارض بعدی به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
خطر و عوارض بزاق بیش از حد در کودکان
بزاق بیش از حد می تواند منجر به مسائل جسمی، روانی و اجتماعی و عوارض جانبی دیگری شود، از جمله:
- بوی نامطبوع
- عفونت باکتریایی
- صدمه به پوست اطراف دهان از بزاق
- کمبود آب بدن در اثر از دست دادن مایعات
- پنومونی آسپیراسیون به دلیل استنشاق بزاق، غذا یا نوشیدنی به ریه ها
- بیماری التهاب قوز گوش (angular cheilitis) که ایجاد زخم در زاویه لب ها است.
سیالوره می تواند مشکلات عاطفی ایجاد کند. ریزش مکرر بزاق می تواند باعث خیس شدن لباس، اسباب بازی و غیره شود؛ همچنین ممکن است کودک بیشتر اوقات به تعویض لباس احتیاج داشته باشد.
تمسخر اجتماعی و قلدری از طرف همسالان به دلیل ریزش مکرر بزاق ممکن است بر سلامت روان کودکان تأثیر بگذارد. این امر همچنین ممکن است که باعث تأخیر در شروع گفتار در برخی از کودکان شود.
تشخیص بزاق بیش از حد در کودکان
متخصص اطفال کودک می تواند با مشاهده بیمار، بزاق بیش از حد را تشخیص دهد. آنها ممکن است سابقه بیمار را در مورد سرفه، خفگی و ذات الریه را برای تشخیص سیالوره خلفی بررسی کنند.
پزشکان ممکن است آزمایش خون را برای یافتن عفونت هایی که باعث افزایش بزاق می شود، تجویز کنند. آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی و رادیوگرافی هنگام بلع ممکن است که انجام شده تا علت دقیق ریزش بیش از حد مشخص شود. آزمایشات جانبی مانند MRI مغز، CT و غیره هم ممکن است که براساس علائم بیمار انجام شود.
آیا می توان بزاق بیش از حد در کودکان را درمان کرد؟
از بین بردن کامل سیالوره به دلیل مشکلات عصبی یا شرایط مزمن همیشه امکان پذیر نیست. با این حال اقدامات درمانی می تواند تا حدودی مثمر ثمر باشند. تمام روش های درمانی سیالوره با هدف به حداقل رساندن تولید بزاق و در نتیجه کنترل ریزش بیش از حد انجام می شود.
برداشتن کامل غدد امکان پذیر نیست؛ زیرا باعث خشکی دهان می شود که ممکن است مشکلات دیگری از جمله عفونت مکرر دهان یا زخم ایجاد کند. اما کودکانی که به دلیل شرایط حادی مانند التهاب لوزه، پوسیدگی دندان و غیره دچار ریزش بیش از حد بزای می شوند، پس از رفع بیماری زمینه ای می توانند کاملاً بهبود یابند.
درمان بزاق بیش از حد در کودکان
مداخلات دارویی و غیر دارویی برای کنترل ریزش بیش از حد در کودکان توصیه می شود. اگر این بیماری مزمن باشد، برخی از انواع داروی کاهش ترشح بزاق با روش های درمانی پیشنهاد می شوند. روش های غیر تهاجمی زیر برای درمان اثبات نشده است؛ اما می تواند در برخی موارد تولید بزاق را کاهش دهد.
راهکارهای درمان بزاق بیش از حد در کودکان شامل موارد زیر می‌شوند:
- آموزش موقعیت: وضعیت بدن مناسب با کنترل خوب سر و تنه ممکن است به بهبود مشکلات ریزش و بلع ناشی از کنترل ناکافی دهان کمک کند.
- آموزش مهارت های خوردن و آشامیدن: این آموزش با هدف بستن لب ها و حرکات زبان به مهارت های خوب خوردن و آشامیدن کودک کمک می کند. اینها ممکن است در کاهش ترشح بزاق موثر باشند.
- روش های تسهیل دهان صورت: این روش ها به کنترل حرکات حرکتی و احساس عضله دهان و فرکانس بلع کمک می کند. این آموزش معمولاً با استفاده از عضلات هایپر و هیپوتونیک توسط گفتار درمانگر انجام می شود. این روش ها ممکن است شامل یخ زدن، مسواک زدن، لرزش یا دستکاری هایی مانند نوازش برای بهبود آگاهی و کنترل دهان باشد.
- گفتاردرمانی: گفتار درمانی می تواند به بهبود تحرک، قدرت و بلع زبان کمک کند. همچنین ممکن است به بسته شدن لب در کودک کمک کند. نتایج خوبی اغلب در کودکانی دیده می شود که زود آموزش می بینند.
- رفتار درمانی: این روش کودکان را تشویق و آموزش می دهد تا بزاق اضافی را قورت داده و پاک کنند.
- دستگاه های خوراکی یا دستگاه های مصنوعی: دستگاه هایی برای دستیابی به بسته شدن لب و ثبات فک پایین ممکن است به کاهش بزاق بیش از حد کمک کنند.
گزینه های درمانی پزشکی و جراحی زیر نیز می تواند تولید بزاق بیش از حد در کودکان را کنترل کنند که به شرح زیر هستند:
- داروهای خوراکی: این داروهای روزانه ممکن است به کاهش میزان بزاق تولید شده کمک کنند. اینها کاملاً تحت راهنمایی و نظارت پزشک استفاده می شوند.
- تزریق بوتاکس: در این روش تزریق از سم بوتولینوم انجام می شود و می تواند باعث کاهش بزاق توسط غده بزاقی شود.
- فرسایش غدد بزاقی: این یک روش از راه پوست است و با تزریق عواملی مانند الکل به غده باعث جمع شدن غده می شود. این می تواند منجر به کاهش تولید بزاق و فرکانس افتادن شود.
- جراحی: برداشتن غدد بزاقی (برداشتن غده) برای کاهش بزاق انجام می شود. جراحی زیاد توصیه نمی شود و فقط در شرایط شدید صورت می گیرد.
جراحی و فرسایش غدد بزاقی نیاز به بیهوشی دارد. فرسایش غدد بزاقی معمولاً در یک طرف صورت انجام می شود. در صورت عدم کاهش سیالوره، پزشک وی ممکن است در هنگام ویزیت های بعدی، تزریق هایی را برای طرف دیگر صورت در نظر بگیرد. این روش اغلب ممکن است منجر به تورم صورت بدون درد شود.
حذف غدد بزاقی ممکن است به عنوان آخرین چاره در نظر گرفته شود. این روش زمانی ممکن است در نظر گرفته شود که مزایای جراحی بیشتر از خطرات احتمالی باشد. پزشک متخصص اطفال ممکن است برای ارزیابی، مدیریت و درمان بزاق بیش از حد به یک تیم چند رشته ای متخصص مراجعه کند.
پیشگیری از بزاق بیش از حد در کودکان
با تشخیص و درمان به موقع می توان از سیالوره حاد ناشی از التهاب و عفونت های دهان، گلو و مشکلات دندانی جلوگیری کرد. می توانید روش های زیر را به کودک خود آموزش دهید تا در صورت امکان از بزاق بیش از حد جلوگیری کند.
برای پیشگیری از بروز علت بزاق زیاد دهان نوزاد و کودکان می‌توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید:
- بهداشت دهان و دندان را به خوبی حفظ کنید.
- دستکش، آتل آرنج تهیه کنید یا نگذارید کودک انگشت یا اشیا را در دهان خودش قرار دهد. این راهکار به کودک کمک می کند تا از تولید بزاق به دلیل دهان زدن انگشتان یا اشیا جلوگیری شود.
- از نوشیدنی های گازدار و شیرین و غذاهای اسیدی مانند لیمو و سرکه که ممکن است ترشح بزاق را تحریک کنند خودداری شود.
- اگر کودک شما بزرگتر است، پس می توانید از او بخواهید به پشت بخوابد تا باعث کاهش ریزش بزاق در هنگام خواب شود.
- نوشیدن آب کافی می تواند خطر کمبود آب بدن را کاهش دهد؛ همچنین از تولید بزاق به دلیل خشکی دهان جلوگیری می کند. علاوه بر این ممکن است که طبق توصیه های پزشک، آنها را به استفاده از دستگاه فک پایین، دستگاه دهان و دندان تشویق کنید تا از ریزش بزاق بیش از حد در کودکان جلوگیری شود.
از فرزند خود حمایت کرده و او را تشویق کنید تا با نگرشی مثبت با مشکلش کنار بیاید. برای کودک بزرگتر می توانید توضیح دهید که ریزش بزاق هیچ تاثیری در توانایی و سلامتی او ندارد.
بگذارید فرزندتان در صورت اذیت و آزار توسط دوستان و همکلاسی هایش، با شما حرف بزند. این ممکن است به شما کمک کند قبل از اینکه فرزندتان از نظر احساسی تحت تاثیر قرار بگیرد، اقدامات لازم را انجام دهید و از او حمایت کنید.
تشخیص علت زیاد شدن بزاق دهان در کودک با مشاوره آنلاین متخصصان پزشکت
اگر کودک شما نیز با مشکل ترشح بیش از حد بزاق روبه‌رو است و به دنبال راه‌حلی مطمئن و علمی هستید، همین حالا در پزشکت یک مشاوره آنلاین با متخصص اطفال یا گفتار درمانگر رزرو کرده و مسیر درمان فرزندتان را سریع و مطمئن آغاز کنید.
نتیجه‌گیری
بزاق بیش از حد در کودکان اگرچه مشکل شایعی است؛ اما نباید آن را نادیده گرفت. این وضعیت می‌تواند ناشی از یک عامل ساده مثل درآمدن دندان‌ها باشد یا با مشکلات پیچیده‌تری مانند تأخیر گفتاری یا اختلالات عصبی همراه باشد؛ بنابراین تشخیص دقیق علت زیاد شدن بزاق دهان کودکان، شرط اول درمان موثر است.
رسیدگی به این مشکل نه‌تنها سلامت جسمی کودک، بلکه اعتمادبه‌نفس و روابط اجتماعی او را نیز بهبود می‌بخشد. با اقدام به‌موقع می‌توان از بسیاری از عوارض جلوگیری کرده و روند رشد طبیعی کودک را حفظ کرد.
