شایعترین عوارض مصرف متفورمین حالت تهوع، استفراغ و اسهال است. متفورمین باعث برخی عوارض جانبی می شود. عوارض متفورمین می توانند هنگام شروع مصرف آن رخ دهند؛ اما معمولاً با گذشت زمان به تدریج از بین می روند.
متفورمین یک داروی تجویزی است که برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می شود. این دارو متعلق به دسته ای از داروها به نام بیگوانید است. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 سطح قند خون (گلوکز) بالاتر از حد طبیعی دارند. متفورمین دیابت را درمان نمی‌کند. در عوض سطح قند خون را در یک حد استاندارند نگه می دارد.
متفورمین باید در طولانی مدت مصرف شود. بر همین اساس متفورمین می تواند عوارض جانبی خفیف و جدی ایجاد کند که در مردان و زنان یکسان هستند.
برخی از شایع ترین عوارض جانبی متفورمین عبارت‌اند از:
- دل درد
- اسهال
- سردرد
- یبوست
- نفخ شکم
- کاهش وزن
- سوزش سردل
- حالت تهوع یا استفراغ
- طعم ناخوشایند فلز در دهان
حالت تهوع، استفراغ و اسهال از مهمترین عوارض جانبی افراد در هنگام شروع مصرف متفورمین است. این مشکلات معمولاً با گذشت زمان برطرف می شوند. با مصرف متفورمین به همراه یک وعده غذایی می توانید این اثرات را کاهش دهید.
برای کاهش خطر اسهال شدید، پزشک احتمالاً میزان مصرف دارو را با دوز کم متفورمین شروع کرده و سپس آن را به تدریج افزایش می دهد. متفورمین گاهی اوقات برای پیشگیری از دیابت در زنان مبتلا به بیماری تخمدان پلی کیستیک (PCOS) استفاده می شود.
دریافت بهترین خدمات پزشکی غیرحضوری برای تجویز میزان و نحوه مصرف دارو از پزشکت
عوارض مصرف متفورمین
متفورمین علاوه بر بروز برخی عوارض خفیف می تواند منجر به عوارض خطرناک تر شود. برخی از عوارض مصرف متفورمین که نیاز به مراجعه به پزشک دارند، در ادامه بیان شده است.
1. اسیدوز لاکتیک
جدی ترین در حتی غیر طبیعی ترین اثر جانبی متفورمین، می تواند اسیدوز لاکتیک باشد. در حقیقت متفورمین دارای یک جعبه است که به آنجعبه سیاه نیز گفته می شود. تولیدکنندگان این دارو در مورد خطر بروز اسیدلاکتیک، بر روی جعبه سیاه هشدار می دهند. هشدار جعبه سیاه، شدیدترین هشدار درباره سازمان غذا و دارو (FDA) است.
اسیدوز لاکتیک یک مشکل نادر؛ اما جدی است که می تواند به دلیل تجمع متفورمین در بدن ایجاد شود. این یک فوریت پزشکی است که باید فوراً در بیمارستان درمان شود. در صورت مشاهده علائم اسیدوز لاکتیک که از عوارض مصرف متفورمین است، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید، از جمله:
- ضعف
- سرگیجه
- استفراغ
- حالت تهوع
- درد عضلانی
- کاهش اشتها
- خستگی شدید
- احساس سرما
- اختلال در تنفس
- ضربان قلب سریع یا آهسته
- درد معده با هر یک از این علائم دیگر
- گرگرفتگی یا قرمز شدن ناگهانی و گرمای پوست
2. کم خونی
یکی دیگر از عوارض مصرف متفورمین این است که متفورمین می تواند سطح ویتامین B-12 را در بدن کاهش دهد. در موارد نادر حتی می تواند باعث کم خونی یا کاهش سطح گلبول های قرمز خون شود. افرادی که از این دارو مصرف می کنند، اگر از طریق رژیم غذایی خود ویتامین B-12 یا کلسیم مورد نیاز بدن خودشان را تامین نکنند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به کمبود ویتامین B-12 قرار بگیرند.
در صورت قطع مصرف متفورمین یا مصرف مکمل های ویتامین B-12، سطح ویتامین B-12 این افراد می تواند بهبود یابد. تحت هیچ شرایطی بدون مشورت با پزشک و خودسرانه، مصرف متفورمین را قطع نکنید.
علائم شایع کم خونی عبارتند از:
- خستگی
- سرگیجه
- سبکی سر
3. افت قند خون
یکی دیگر از عوارض مصرف متفورمین این است که مصرف متفورمین در برخی موارد نادر همراه با شرایط زیر می تواند منجر به افت قند خون شود:
- ورزش سنگین
- یک رژیم غذایی ضعیف
- مصرف بیش از حد الکل
- تداخل سایر داروهای دیابت
بهتر است همزمان با مصرف این دارو، برای پیشگیری از بروز افت قند خون راهکارهای زیر رعایت شوند:
- رعایت رژیم غذایی متعادل
- مصرف دارو طبق دستور پزشک
- ورزش و تمرینات ورزشی طبق مشورت با پزشک
در صورت مشاهده علائم افت قند خون که می تواند شامل موارد زیر باشد، با پزشک خود تماس بگیرید.
- ضعف
- استفراغ
- دل درد
- سرگیجه
- خستگی
- سبکی سر
- حالت تهوع
- ضربان قلب غیر طبیعی سریع یا کند
موارد منع مصرف متفورمین چیست؟
از دیگر عوارض مصرف متفورمین این است که همزمان با مصرف متفورمین، چندین عامل خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش می دهد. اگر هر یک از این شرایط را دارید، حتماً قبل از مصرف این دارو با پزشک خود در میان بگذارید.
1. مشکلات کلیوی
کلیه ها متفورمین را از بدن دفع می کنند. عملکرد نادرست کلیه ها می تواند منجر به افزایش سطح بالاتری از متفورمین در بدن شود. همین وضعیت ممکن است خطر اسیدوز لاکتیک را افزایش دهد. بر همین اساس مبتلایان به بیماری های کلیوی خفیف یا متوسط حتما باید مصرف متفورمین را با دوز کمتری شروع کنند.
با توجه به عوارض مصرف متفورمین، مصرف این دارو ممکن است در افراد با سابقه بیماری کلیوی شدید یا بالاتر از 80 سال سن مناسب نباشد. در این شرایط پزشک احتمالاً عملکرد کلیه بیمار را قبل از شروع مصرف متفورمین و سپس به طور سالانه بررسی می کند.
2. مشکلات قلبی
بیماران مبتلا به نارسایی حاد قلبی یا افرادی که سابقه حمله قلبی دارند نباید متفورمین مصرف کنند. در این شرایط احتمال داد قلب توانایی لازم برای پمپاژ خون به سمت کلیه ها را نداشته باشند. این امر باعث می شود کلیه ها نتوانند متفورمین را از بدن دفع کنند و معمولاً باعث افزایش خطر اسیدوز لاکتیک در بدن فرد بیمار می شود.
3. مشکلات کبدی
بر اساس موارد مربوط به عوارض مصرف متفورمین، مبتلایان به مشکلات کبدی شدید نباید متفورمین مصرف کنند. کبد اسید لاکتیک را از بدن دفع می کند. مشکلات شدید کبدی می تواند منجر به تجمع اسید لاکتیک شود. تجمع اسید لاکتیک خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش می دهد؛ بنابراین در صورت بروز مشکلات کبدی مصرف آن خطرناک است.
4. مصرف الکل
نوشیدن الکل همزمان با مصرف متفورمین، خطر هیپوگلیسمی و اسیدوز لاکتیک را افزایش می دهد. تداخل این دو با هم دیگر می تواند منجر به افزایش سطح اسید لاکتیک در بدن شود. هنگام مصرف متفورمین نباید الکل و مشروبات الکلی بنوشید.
5. روش های جراحی یا رادیولوژیک
اگر قصد انجام جراحی یا یک روش رادیولوژی را دارید که در آن روش از ماده حاوی ید استفاده می شود، باید 48 ساعت قبل از انجام جراحی مصرف متفورمین را متوقف کنید؛ بنابراین افراد تحت عمل جراحی باید از عوارض مصرف متفورمین آگاه باشند.
برخی از جراحی ها یا رادیولوژی همراه با ید ممکن است دفع متفورمین را از بدن کاهش و خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش دهند. فقط در صورت نرمال بودن آزمایشات عملکرد کلیه، باید مصرف متفورمین را پس از عمل جراحی دوباره شروع کنید. اگر پزشک متفورمین را برای شرایط فعلی شما تجویز کرده و نگران بروز عوارض احتمالی آن هستید با پزشک خود مشورت کنید.
اگر داروی متفورمین را مصرف می‌کنید و به کرونا مبتلا شده‌اید، بهتر است روی لینک تاثیر متفورمین بر کرونا چیست؟ کلیک کنید.
نحوه و زمان مصرف متفورمین چگونه است؟
بهتر است قرص های متفورمین همراه با وعده غذایی مصرف شود تا عوارض مصرف متفورمین کاهش یابد. قرص های متفورمین را به طور کامل با یک لیوان آب ببلعید. آنها را نجوید. حداکثر دوز روزانه 2000 میلی گرم در روز است. قرص های متفورمین قدرت های مختلفی دارند؛ بنابراین از خوردن زیاد قرص متفورمین پرهیز کنید، زیرا پزشک به شما می گوید که چند قرص در روز مصرف کنید.
متفورمین به صورت 2 نوع مختلف قرص وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- قرص های با انتشار استاندارد، متفورمین را به سرعت در بدن آزاد می کنند. بسته به دوز مصرفی، ممکن است لازم باشد چندین بار در روز این دارو را مصرف کنید.
- قرص های آهسته رهش به آهستگی حل می شوند بنابراین مجبور نیستید آنها را به دفعات زیاد مصرف کنید. یک دوز معمولاً کافی است و آن را همراه با وعده غذایی عصرانه مصرف می شوند.
پزشک یا داروساز توضیح می دهد که شما از چه نوع قرص متفورمین استفاده و چگونه آن را مصرف می کنید. متفورمین همچنین به عنوان محلول در دسترس کودکان و افرادی است که بلعیدن قرص برای آنها مشکل است.
اگر دوز متفورمین را فراموش کردید، دوز بعدی را در زمان معمول مصرف کنید. برای جبران دوز فراموش شده دوز دوز مصرف نکنید. مصرف بیش از حد مقدار زیادی قرص متفورمین می تواند مشکلات جدی در سلامتی ایجاد کند. علائم شدید و سریع نمایان می‌شوند.
علائم و عوارض مصرف متفورمین در صورت مصرف بیش از حد عبارتند از:
- دل درد
- اسهال
- احساس سرما
- خستگی یا ضعف
- تنفس سریع یا کم عمق
- خواب آلودگی غیرمعمول
علاوه بر آن، مصرف متفورمین معمولاً به تنهایی یا همراه با انسولین در دوران بارداری بی خطر است؛ همچنین مصرف آن، در دوران شیردهی مشکلی ایجاد نمی کند. متفورمین به شیر مادر منتقل می شود؛ اما مقدار آن خیلی کم است و کودک را تحت تأثیر قرار نمی دهد.
اگر باردار هستید و نمی‌دانید که مصرف متفورمین به شما آسیبی می‌رساند یا نه، مقاله متفورمین در بارداری را مطالعه کنید.
مصرف متفورمین با چه داروهایی تداخل دارد؟
مصرف برخی از داروها ممکن با عملکرد متفورمین تداخل ایجاد کند. در صورت مصرف هر یک از داروهای زیر قبل از مصرف متفورمین با پزشک مشورت کنید، ممکن است لازم باشد سطح قند خون شما بیشتر بررسی و دوز دارو تنظیم شود:
- سایر داروهای دیابت
- قرص های استروئیدی، مانند پردنیزولون
- داروهایی برای درمان مشکلات قلبی و فشار خون بالا
- هورمون های زنانه و مردانه مانند: تستوسترون، استروژن و پروژسترون
- قرص هایی که باعث می شوند شما بیشتر ادرار کنید (ادرار آورها)، مانند فوروزماید
برخی از خانم ها ممکن است پس از شروع مصرف قرص های ضد بارداری، به مقدار کمی در دوز متفورمین نیاز داشته باشند. به این دلیل که قرص های جلوگیری از بارداری، نحوه متابولیسم قند در بدن را تغییر می دهند.
آیا لازم است دوز مصرفی متفورمین تغییر کند؟
پزشک مرتباً سطح قند خون بیمار را بررسی می کند و در صورت لزوم ممکن است دوز متفورمین را تغییر دهد. هنگامی که شما برای اولین بار از قرص های استاندارد متفورمین استفاده می کنید، به شما توصیه می شود که دوز دارو را به آرامی افزایش دهید. این احتمال ابتلا به عوارض مصرف متفورمین را کاهش می دهد.
برای جلوگیری از عوارض متفورمین بهتر است این دارو را طبق موارد زیر مصرف کنید:
- یک قرص 500 میلی گرمی همراه یا بعد از صبحانه حداقل به مدت 1 هفته
- یک قرص 500 میلی گرم همراه یا بعد از صبحانه و وعده عصرانه حداقل به مدت 1 هفته
- یک قرص 500 میلی گرم همراه یا بعد از صبحانه، ناهار و وعده عصرانه
اگر متوجه شدید که نمی توانید عوارض مصرف متفورمین با روش استاندارد را تحمل کنید، پزشک ممکن است دارو را جایگزین کند.
عوارض و میزان مصرف انواع دارو با مشاوره فوری پزشکی در پزشکت
اگر شما هم در مورد عوارض مصرف متفورمین و یا دیگر داروها تردید دارید، ما در پزشکت با یک مشاوره پزشکی فوری وضعیت شما را بررسی کرده و شما را از خطرات احتمالی آگاه میکنیم؛ همچنین نحوه و میزان دوز مصرفی دارو را نیز برای شما تجویز میکنیم؛ پس همین حالا با ما در ارتباط باشید.
