تست CO2 در خون

پزشکان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند خون افراد را از نظر طبیعی یا غیرطبیعی بودن سطح دی اکسید کربن یا CO2 بررسی کنند. تست CO2 در خون می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند در تشخیص بسیاری از بیماری های زمینه ای موثر باشد. به عنوان مثال، آزمایش CO2 می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند در تشخیص بیماری های سیستم کلیوی و تنفسی بسیار موثر باشد.

آزمایش CO2 یک آزمایش خون ساده است که میزان گاز CO2 در خون فرد را اندازه گیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. معمولاً بخشی از یک آزمایش جامع و کلی تر به نام پانل الکترولیت در نظر گرفته می شود.

اما به طور کلی، کلیه ها و ریه ها غلظت CO2 را در خون حفظ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. اگر سطح CO2 خون فرد بالاتر از محدوده طبیعی باشد، پزشک ممکن است آزمایش های بیشتری را برای بررسی عملکرد کلیه و ریه، ارزیابی سایر گازهای موجود در خون یا بررسی وضعیت احتباس مایعات در بدن تجویز کند.

مطالعه بیشتر: آزمایش خون و 10 مورد از مهمترین آن

گاز CO2 خون چیست؟

فرایند های متابولیک بدن شما یک ماده زائد به نام دی اکسید کربن (CO2) تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، گازی که هیچ بو یا رنگی ندارد. خون شما مسئول حمل CO2 به ریه های شماست که بدون تلاش آگاهانه آن را بازدم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید. اکثر CO2 موجود در خون از فرمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به نام بی کربنات (HCO3) تشکیل شده است. بی کربنات یک هدف حیاتی در خون شما انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که به کنترل اسیدها و بازهای بدن کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

در یک فرد سالم، وجود CO2 در خون در محدوده طبیعی باقی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماند و هیچ مشکلی ایجاد نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. با این حال، اگر سطح CO2 شما خیلی بالا رفته یا خیلی پایین بیاید، این ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه ای باشد که باید به آن رسیدگی شود. آزمایش خون دی اکسید کربن ممکن است به نام های دیگری شناخته شود، از جمله:

• کل CO2
• TCO2
• HCO3
• محتوای CO2
• سرم تست CO2
• آزمایش بی کربنات
• آزمایش خون بی کربنات
• محتوای دی اکسید کربن

مطالعه بیشتر: آزمایش گازهای خون 

آزمایش خون CO2 چیست؟

اندازه گیری سطح CO2 خون فرد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به تشخیص برخی از بیماری های زمینه ای موثر باشد. آزمایش خون CO2 میزان دی اکسید کربن خون را که به شکل CO2، بی کربنات (HCO3) و اسید کربنیک (H2CO3) وجود دارد، اندازه گیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. عمدتاً به شکل بی کربنات وجود دارد.

بدن انسان به عنوان بخشی از عملکرد طبیعی خود، به طور طبیعی اسیدها و بازهای خاصی تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند که یکدیگر را متعادل تر سازد. هر گونه عدم تعادل در بین اسید و باز ها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند نشانه اولیه یک بیماری زمینه ای باشد.

دی اکسید کربن یک جزء “اسیدی” است زیرا با آب ترکیب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و اسید کربنیک را تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. این باعث اسیدی شدن خون می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. آزمایش خون CO2 تغییراتی که باعث اسیدی شدن خون می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند را تشخیص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.

یک متخصص مراقبت های بهداشتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند با استفاده از یک آزمایش خون ساده، سطح CO2 در خون فرد را اندازه گیری کند. آنها ممکن است از شریان (خونگیری شریانی) یا ورید (خونگیری وریدی) خون بگیرند.

خون وریدی اندازه گیری سطح بی کربنات را مشخص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. خون شریانی فشار ذرات دی اکسید کربن را اندازه گیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. هر دو جزء شاخص های اکسیژن خون هستند.

روش آزمایش معمولاً حدود 2 تا 5 دقیقه طول می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشد. یک پرستار یا متخصص مراقبت های بهداشتی یک سوراخ کوچک در بازوی فرد ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و خون را در یک لوله آزمایش جمع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند تا برای آزمایش بفرستد. احساس ناراحتی خفیف از جایی که پرستار خون گرفته است طبیعی است، اما این امر موقتی بوده و خود به خود برطرف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

مطالعه بیشتر: آزمایش آلبومین چیست؟

چه زمانی افراد به آزمایش CO2 نیاز دارند؟

پزشک معالج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند تست CO2 در خون را به عنوان بخشی از یک معاینه معمول یا برای بررسی علت زمینه ای برخی علائم تجویز کند. آنها همچنین ممکن است آن را در موارد اورژانس پزشکی یا درست قبل از جراحی توصیه کنند. افرادی که علائم زیر را تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند ممکن است آزمایش خون CO2 دریافت کنند:

• تنگی نفس
• مشکلات تنفسی
• گیجی یا احساس غش
• حالت تهوع یا استفراغ

یک متخصص مراقبت های بهداشتی احتمالاً آزمایش خون CO2 را به عنوان بخشی از یک پانل الکترولیت برای بررسی سطوح بی کربنات یک فرد، نوعی CO2، انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.

این آزمایش سطوح الکترولیت ها از جمله سدیم، کلرید و پتاسیم در خون را به همراه سطوح بی کربنات اندازه گیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. الکترولیت ها تعادل مایعات بدن را کنترل کرده و به حفظ ریتم قلب، انقباضات عضلانی و عملکرد مغز کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

پانل الکترولیت در تشخیص عملکرد و وضعیت سلامت کلیه ها بسیار موثر است. افزایش و یا کاهش سطوح بی کربنات می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند نشان دهنده ابتلا فرد به ترتیب آلکالوز متابولیک یا اسیدوز باشد. هر دو خون شریانی و وریدی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند وضعیت الکترولیت فرد و تعادل اسیدها و بازها در خون او نشان دهند.

اگه از نتایج آزمایشت مطمئن نیستی، همین الان با متخصص آنلاین در پزشکت تماس بگیر تا برات تفسیر کنه.

محدوده طبیعی CO2

نتایج آزمایش CO2 به سن، جنس و سابقه پزشکی فرد، و همچنین روش تجویز آزمایش و داروهای مصرفی فرد بستگی دارد. انجمن شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ بالینی آمریکا محدوده طبیعی CO2 کل خون را به شرح زیر گزارش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. اندازه گیری ها به میلی اکی والان در لیتر (mEg/l) برای واحدهای معمولی و میلی مول در لیتر (mmol/l) برای سیستم بین المللی واحدها (واحد SI) است:

رده سنی	واحدهای متعارف	واحدهای SI
18-59	23-29 mEq/l	23-29 میلی مول در لیتر
60-89	23-31 mEq/l	23-31 میلی مول در لیتر
90+	20-29 mEq/l	20-29 میلی مول در لیتر

طبق یک مطالعه در سال 2018 در مجله بالینی انجمن نفرولوژی آمریکا، سطح HCO3 در زنان تقریبا 1 میلی اکیوالان در لیتر کمتر از سطوح در مردان است.

نتایج غیرعادی و معنای آنها

سطح CO2 بالاتر از حد طبیعی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند نشان دهنده اختلالات و بیماری های تنفسی باشد. نتیجه آزمایش CO2 غیرطبیعی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند نشان دهنده افزایش و یا کاهش سطوح CO2 در بدن باشد. تغییرات در سطح CO2 ممکن است نشان دهد که فردی در حال از دست دادن یا حفظ مایعات طبیعی بدن است. این وضعیت به عدم تعادل در سیستم الکترولیت بدن اشاره دارد.

سطح CO2 کمتر از حد طبیعی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

• اسهال
• بیماری کلیوی
• بیماری آدیسون
• مسمومیت با اتیلن گلیکول، مانند مسمومیت با ضد یخ
• سمیت سالیسیلات، مانند مصرف بیش از حد آسپرین
• کتواسیدوز، که در آن بدن اسیدهای خون زیادی تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند
• اسیدوز لاکتیک یا تجمع لاکتات در بدن: شروع اسیدوز لاکتیک ممکن است سریع باشد و در عرض چند دقیقه یا چند ساعت یا تدریجی و در طی چند روز رخ دهد. بهترین راه برای درمان اسیدوز لاکتیک این است که بفهمید چه چیزی باعث آن شده است.

سطح CO2 بالاتر از حد طبیعی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

• اختلالات تنفسی
• عفونت دستگاه تنفسی
• هیپرآلدوسترونیسم زمانی رخ می دهد که غدد فوق کلیوی آلدوسترون بیش از حد آزاد کنند. هیپرآلدوسترونیسم اولیه به دلیل مشکل خود غدد فوق کلیوی است. بیشتر موارد ناشی از تومور غیر سرطانی (خوش خیم) غده فوق کلیوی است.
• سندرم کوشینگ: شایع ترین علت سندرم کوشینگ مصرف بیش از حد داروهای گلوکوکورتیکوئید یا کورتیکواستروئید است. به این شکل از سندرم کوشینگ، سندرم کوشینگ اگزوژن گفته می شود. پردنیزون، دگزامتازون و پردنیزولون نمونه هایی از این نوع داروها هستند. گلوکوکورتیکوئیدها عملکرد هورمون طبیعی بدن کورتیزول را تقلید می کنند. این داروها برای درمان بسیاری از بیماری ها مانند آسم، التهاب پوست، سرطان، بیماری روده، درد مفاصل و آرتریت روماتوئید استفاده می شود.

مطالعه بیشتر: تست عملکرد کلیه

عوارض احتمالی و خطرات آزمایش CO2

مانند هر خونگیری ساده، افراد ممکن است عوارض جانبی جزئی را از آزمایش CO2 تجربه کنند که ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سبکی سر
• سرگیجه یا احساس ضعف
• خونریزی در محل نیش سوزن
• تشکیل هماتوم یا یک توده خون در زیر سطح پوست

اگر این علائم شما بیش از یک روز ادامه پیدا کرد، حتما به پزشک معالج خود تان اطلاع دهید.

چگونه برای تست CO2 در خون آماده شویم؟

قبل از خونگیری، از پزشک خود بپرسید که آیا باید مصرف دارو، ویتامین یا مکمل را متوقف کنید. چون گاهی اوقات، مصرف برخی از داروها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند بر نتایج آزمایش خون تأثیر بگذارند. همیشه قبل از قطع هر دارویی از پزشک معالج خود سوال کنید.

قبل از انجام آزمایش خون CO2 نیازی به قطع خوردن یا نوشیدن (سریع) یا ناشتا بودن ندارید. اما ممکن است آزمایش‌های خون دیگری همراه با آزمایش خون CO2 انجام دهید که احتمالا آنها نیاز به ناشتا بودن داشته باشد. از قبل از انجام آزمایش از پزشک خود بپرسید که آیا باید ناشتا باشید یا نیازی نیست.

پیش آگهی تست CO2 در خون

CO2 یک گاز طبیعی در بدن است. سطوح CO2 ممکن است به دلیل عفونت ها، داروها یا بیماری های زمینه ای افزایش یا کاهش یابد. انجام آزمایش خون CO2 ممکن است هر گونه بیماری زمینه ای که منجر به عدم تعادل الکترولیت در بدن شده را مشخص کند. اگر احساس خستگی، مشکل در تنفس، ضعف، یا استفراغ بیش از حد و اسهال دارید، پزشک ممکن است آزمایش خون CO2 را تجویز کند. این خونگیری سریع به پزشک شما کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند تا ببیند آیا بدن شما الکترولیت ها را به درستی متعادل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند یا خیر.

سوالات متداول

چگونه سطح دی اکسید کربن را در خون خود کاهش دهید؟

اگر شرایطی مانند COPD دارید، گاهی اوقات اکسیژن درمانی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند سطح دی اکسید کربن را در خون متعادل کند. توانبخشی ریوی و برخی داروها نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند کمک کننده و تا حودی موثر باشد. اگر سطح CO2 شما بالاتر از حد طبیعی است، با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در مورد بهترین گزینه های درمانی برای خود مشورت کنید.

چگونه سطح دی اکسید کربن را در خون خود افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهید؟

برخی از مطالعات نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که درمان با بی کربنات سدیم یا قرص سیترات سدیم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به بهبود اسیدوز متابولیک کمک کند. خوردن میوه ها و سبزیجات بیشتر (و گوشت، تخم مرغ، پنیر و غلات کمتر) نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند کمک کننده باشد.