تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:
تست سرولوپلاسمین یک آزمایش خون برای بررسی سطح سرولوپلاسمین موجود در خون شما است. سرولوپلاسمین پروتئینی است که در کبد ساخته می شود و یکی از مهمترین پروتئین های پلاسمای خون است. سرولوپلاسمین در خون به مس متصل می شود و آن را در سراسر بدن حمل می کند. پایین بودن سطح سرولوپلاسمین خون، به یک بیماری ژنتیکی به نام بیماری ویلسون منجر می شود. این بیماری در اثر کمبود مس بدن رخ می دهد.
آزمایش سرولوپلاسمین یک آزمایش خون برای تشخیص کمبود مس بدن است. در این آزمایش سطح سرولوپلاسمین خون اندازه گیری می شود. سرولوپلاسمین یکی از پروتئین ها مهم پلاسما است که کبد وظیفه ساختن آن را بر عهده دارد. این پروتئین به گردش مس در سراسر بدن کمک می کند. مس یکی از عناصر بسیار ضروری و مورد نیاز بدن است. بدن شما برای کمک به حفظ انرژی و سلامت استخوان ها به مس نیاز دارد. همچنین مس در تولید رنگدانه ها یا ملانین پوست نیز نقش مهمی دارد.
همچنین یکی از وظایف مهم سرولوپلاسمین کمک به ذخیره سازی آهن و تبدیل آهن فروس به آهن فریک است. به همین علت سرولوپلاسمین با نام دیگر فرواکسیداز نیز شناخته می شود.
مطالعه بیشتر: آزمایش پروتئین پلاسما چیست؟
هدف از آزمایش سرولوپلاسمین چیست؟
اگر پزشک احتمال بدهد که شما به بیماری ژنتیکی به نام بیماری ویلسون مبتلا باشید، آزمایش سرولوپلاسمین را برای شما تجویز می کند. نتایج این آزمایش در تشخیص قطعی بیماری به پزشک کمک می کند. بیماری ویلسون مانع انتقال موثر مس در بدن می شود. اگر به بیماری ویلسون مبتلا هستید، احتمالاً سطح مس در خونتان کمتر از حد طبیعی است، اما سطح مس در ادرار تان بالاتر از حد طبیعی خواهد بود.
همچنین پزشک در برخی موارد آزمایش سرولوپلاسمین را برای تشخیص دقیق علت کاهش مس بدن تجویز می کند.
به عنوان مثال ابتلا به بیماری های زیر می تواند باعث کمبود مس بدن شود:
سوء جذب. به وضعیتی گفته می شود که بدن شما مواد مغذی را به درستی جذب نمی کند.
سوء تغذیه. وضعیتی است که در آن رژیم غذایی شما حاوی مواد مغذی کافی برای بدن نیست.
بیماری منکس. یک بیماری ژنتیکی نادر است که در آن بدن شما نمی تواند مس را به درستی جذب کند.
تغذیه تزریقی. زمانی که تمام غذا و مواد مغذی را به صورت داخل وریدی و از طریق IV دریافت می کنید.
سطوح بالای روی در رژیم غذایی. روی یکی از عناصر ضروری بدن است اما با این حال زیاد بودن روی در رژیم غذایی مانع جذب کامل مس در روده ها می شود.
مطالعه بیشتر: شایعترین علائم کمبود مس چیست؟
چه زمانی نیاز به آزمایش سرولوپلاسمین داریم؟
افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری ویلسون را دارند، ممکن است به آزمایش سرولوپلاسمین نیاز داشته باشند. همچنین در صورت داشتن علائم بیماری ویلسون، پزشک آزمایش سرولوپلاسمین را برای شما تجویز خواهد کرد. مهمترین علائم بیماری ویلسون عبارتند از:
- درد شکم
- کم خونی
- حالت تهوع
- لرزش بدن
- دیسفاژی یا اختلال در بلع
- مشکل در راه رفتن و حفظ تعادل
- زرد شدن رنگ پوست یا سفیدی چشم
در صورت داشتن علائم کمبود مس، پزشک ممکن است سطح سرولوپلاسمین خون شما را آزمایش کند. مس یکی از عناصر بسیار ضروری بدن است و کمبود آن می تواند باعث اختلال در بسیاری از عملکردهای طبیعی بدن شود. برخی از مهمترین علائمی که نشان می دهند شما به کمبود مس مبتلا هستید، عبارتند از:
- خستگی
- رنگ پریدگی
- پوکی استخوان
- سوزن سوزن شدن یا احساس بی حسی در دست ها یا پاها
چرا برخی نوزادان به آزمایش سرولوپلاسمین نیاز دارند؟
نوزادان یا کودکان خردسالی که علائم بیماری منکس را دارند ممکن است به آزمایش سرولوپلاسمین نیاز داشته باشند. این آزمایش باید حتما در اولین ماه پس از تولد نوزادان انجام شود. درمان زودهنگام می تواند نتایج را بهبود بخشد و خطر تأخیر رشد شدید را در نوزادان کاهش دهد.
علائم بیماری منکس، عبارتند از:
- تشنج
- تاخیر در رشد
- مشکل در تغذیه
- شکننده شدن موها
- عدم ایجاد تون عضلانی
منکس یک نوع اختلال ژنتیکی نادر و در عین حال کشنده است اما در صورت تشخیص و درمان به موقع 95 درصد از نوزادان زنده می مانند.
روش آزمایش سرولوپلاسمین چگونه است؟
آزمایش سرولوپلاسمین یک آزمایش خون ساده برای تشخیص کمبود مس بدن است. این آزمایش به آمادگی خاصی نیاز ندارد و معمولا کمتر از 5 دقیقه زمان می برد. روش انجام آزمایش به صورت زیر است:
پزشک ابتدا تورنیکه یا رگ بند را چند سانتی متر بالاتر از محل خون گیری می بندد. سپس محل خونگیری با استفاده از پنبه و الکل ضدعفونی می شود.
پزشک سوزن کوچک را در رگ بازوی شما فرو می کند. مقدار کمی خون در لوله آزمایش که به آن ویال نیز گفته می شود جمع آوری می شود.
در پایان پزشک سوزن را از ورید خارج می کند و پنبه و بانداژ را روی ناحیه قرار می دهد. پس از پایان آزمایش باید پنبه را در محل نمونه گیری فشار دهید تا خونریزی متوقف شود.
اگر پزشک به گرفتن نمونه خون از نوزاد شما نیاز داشته باشد، از ورید دست یا بازو خون می گیرد. آزمایش سرولوپلاسمین برای اکثر افراد نسبتاً بدون درد است. این آزمایش معمولا بیشتر از 5 دقیقه زمان نمی برد.
اگر از نمونه گیری و تصور فرورفتن سوزن در دست خود احساس اضطراب یا ترس می کنید، حتما این مساله را به پزشک خود اطلاع دهید. به این وضعیت در اصلاح پزشکی تریپانوفوبیا یا سوزن هراسی گفته می شود. نگاه نکردن به سوزن، تمرین تنفس عمیق یا دراز کشیدن می تواند به کاهش این ترس کمک کند.
مطالعه بیشتر: آزمایش خون و 10 مورد از مهمترین آن
چگونه برای آزمایش سرولوپلاسمین آماده شوم؟
در طول آزمایش سرولوپلاسمین، متخصصان اغلب بخشی از خون به نام پلاسما را تجزیه و تحلیل می کنند. برای تهیه پلاسما، متخصص آزمایشگاه ابتدا نمونه خون را در یخچال قرار می دهد تا آنزیم های انعقادی موجود در نمونه خون غیر فعال شوند. پس از آن با استفاده از سانتریفیوژ پلاسما را از سرم خون جدا می کند تا بتواند بررسی های لازم را بر روی پلاسما انجام بدهد.
هیچ آمادگی خاصی برای آزمایش سرولوپلاسمین نیاز نیست. به طور کلی، نوشیدن مقدار زیادی آب قبل از انجام آزمایش می‌تواند به نمونه گیری بهتر خون کمک کند. دریافت مایعات کافی در طول روز علاوه بر آنکه باعث آبرسانی به رگ های بدن می شود، از انقباض رگ ها نیز پیشگیری می کند. همچنین نوشیدن 8 لیوان آب در طول روز می تواند فشار خون را به مقدار قابل توجهی کاهش دهد.
خطرات آزمایش سرولوپلاسمین چیست؟
آزمایش سرولوپلاسمین نیز درست مانند سایر آزمایش های خون، بسیار ساده و راحت بوده و خطرات کمی دارد. ممکن است در جایی که سوزن در بازوی شما فرورفته است، درد خفیف، قرمزی یا کبودی جزئی داشته باشید. این علائم معمولا در عرض 24 ساعت از بین می روند.
آزمایش سرولوپلاسمین نشان می دهد که سطح سرولوپلاسمین در خون شما کم، متوسط یا زیاد است. نتایج این آزمایش به پزشک شما کمک می کند تا بتواند علت بیماری شما را به طور قطعی تشخیص بدهد.
سرلوپلاسمین کم نشان دهنده چیست؟
سطوح پایین سرولوپلاسمین احتمالا به این معنا است که بدن شما نمی تواند به طور موثر از مس استفاده کند. مهمترین عواملی که می توانند باعث کمبود مس بدن شوند عبارتند از:
- 1.بیماری کبد
- 2.بیماری منکس
- 3.بیماری کلیوی
- 4.بیماری ویلسون
- 5.سوء جذب یا سوءتغذیه
گاهی اوقات، پایین بودن سطح سرولوپلاسمین خون فقط به معنای کمبود مس بدن است و نشان دهنده ابتلا به یک بیماری زمینه ای نیست.
به طور کلی کاهش غلظت مس خون و افزایش سطح مس ادرار می تواند نشان دهنده ابتلا به بیماری ویلسون باشد. برخی از افراد مبتلا به بیماری ویلسون که دارای علائم عصبی هستند، سطح سرولوپلاسمین طبیعی دارند، و همچنین این علائم در بیماران مبتلا به آسیب های کبدی نیز دیده می شود.
هر چیزی که در تامین مس یا توانایی بدن در متابولیسم مس اختلال ایجاد کند، پتانسیل تاثیرگذاری بر غلظت سرلوپلاسمین و مس خون را دارد.
مطالعه بیشتر: بیماری های ناشی از سوء تغذیه کدامند؟
سرولوپلاسمین بالا به چه معناست؟
سطوح بالای سرولوپلاسمین به این معنا است که مقدار مس موجود در خون شما بیش از مقدار مجاز است. این وضعیت می تواند نشانه ای از ابتلا به بیماری های زیر باشد:
- بیماری قلبی
- سرطان خون
- لنفوم هوچکین
- روماتیسم مفصلی
سطوح بالاتر از حد طبیعی سرولوپلاسمین می تواند نشانه یک عفونت جدی، بیماری قلبی، آرتریت روماتوئید، لوسمی یا لنفوم هوچکین باشد. به خاطر داشته باشید که گاهی سطوح سرلوپلاسمین خون در اثر عوامل مختلفی مانند نوع تغذیه به طور طبیعی افزایش پیدا می کند. بنابراین این وضعیت الزاما نشانه ابتلا شما به یک بیماری زمینه ای نیست. قرص های بارداری و ضد بارداری هر دو می توانند منجر به افزایش سرولوپلاسمین خون شوند. همچنین سطح سرولوپلاسمین ممکن است به دلیل التهاب، عفونت یا آسیب افزایش یابد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائم کمبود احتمالی مس حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید، برخی از علائم عبارتند از:
- رنگ پریدگی شدید پوست
- خستگی مزمن و طولانی مدت
- بی حسی در اندام ها یا سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها
- استخوان های شکننده یا ضعیف که به راحتی دچار شکستگی می شوند.
پزشک در صورت تشخیص احتمالی کمبود مس آزمایش سرولوپلاسمین را برای شما تجویز خواهد کرد. مس یکی از عناصر بسیار ضروری بدن است که کمبود آن در بدن باعث بیماری به نام ویلسون می شود. در صورت داشتن علائم و نشانه هایی از بیماری ویلسون پزشک ممکن است آزمایش سرولوپلاسمین را به تنهایی و یا همراه با آزمایش خون و ادرار 24 ساعته برای شما تجویز کند. برخی از مهمترین علائم بیماری ویلسون عبارتند از:
- زردی
- خستگی
- کم خونی
- لرزش بدن
- مشکل در راه رفتن
- مشکل در بلع یا صحبت کردن
- احساس درد شکم و حالت تهوع
- حلقه های قهوه ای تیره اطراف عنبیه چشم
- انقباضات غیرارادی عضلانی که باعث حرکات مکرر یا پیچشی به نام دیستونی می شود.
همچنین علائم کمبود مس شامل رنگ پریدگی پوست، پوکی استخوان، خستگی و احساس سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها است. نوزادان نیز در صورت داشتن علائمی مانند سندرم موی گره خورده، مشکلات تغذیه، نارسایی در رشد، تشنج، تاخیر در رشد یا تون عضلانی پایین نیاز به آزمایش سرولوپلاسمین داشته باشند.
سرولوپلاسمین ممکن است به صورت دوره ای برای نظارت بر کمبود مس و به طور دوره ای برای ارزیابی اثربخشی درمان تجویز شود.
آیا می توان آزمایش سرولوپلاسمین را در مطب پزشک انجام داد؟
خیر این یک آزمایش تخصصی است که توسط هر آزمایشگاهی ارائه نمی شود. ممکن است لازم باشد نمونه خون شما به آزمایشگاه مرجع ارسال شود.
در مجموع باید گفت که آزمایش سرولوپلاسمین عمدتاً همراه با آزمایش خون و یا ادرار برای کمک به تشخیص بیماری ویلسون استفاده می‌شود. بیماری ویلسون یک اختلال ارثی نادر مرتبط با ذخیره بیش از حد مس در چشم، کبد، مغز و سایر اندام‌ها است که منجر به کاهش سطح سرولوپلاسمین در خون می شود.
به طور کلی آزمایش سرولوپلاسمین سطح سرولوپلاسمین خون را اندازه گیری می کند. سرولوپلاسمین پروتئینی است که به مس متصل می شود و آن را به سلول های سراسر بدن منتقل می کند. اگر سطح سرولوپلاسمین خون شما پایین است، احتمالا می تواند ناشی از شرایطی مانند کمبود مس، بیماری ویلسون، آرتریت روماتوئید یا بیماری منکس باشد. آزمایش سرولوپلاسمین که به تشخیص دقیق کمبود مس بدن کمک می کند معمولا کمتر از پنج دقیقه زمان می برد و عوارض خاصی نیز ندارد.
