متفورمین معمولاً یک داروی بی خطر برای دیابت بارداری در نظر گرفته میشود، اگرچه مصرف و تجویز انسولین اولین گزینه انتخابی برای درمان آن است. متفورمین هیدروکلراید یک داروی تجویزی است که به صورت قرص خوراکی با رهش فوری یا طولانی رهش برای درمان دیابت نوع 2 مورد استفاده قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد.
مصرف متفورمین در دوران بارداری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند سطح گلوکز خون را کاهش دهد. متفورمین با بهبود پاسخ بدن به انسولین این کار را انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. این دارو همچنین دارای مزایای ثابت شده در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) در زنان در سنین باروری و بهبود نتایج بارداری است. اما باز هم ممکن است مصرف آن در بارداری خطرات و عوارضی داشته باشد.
بر همین اساس ما سعی کردیم تمام مباحث مربوط به مصرف متفورمین در بارداری را مورد بررسی قرار دهیم. برای اطلاع از ایمنی و اثربخشی متفورمین در دوران بارداری بهتر است ادامه این مقاله از پزشکت را تا انتها بخوانید.
چگونه متفورمین به بارداری کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند؟
در صورتیکه بدن به هورمون انسولین که توسط سلول های پانکراس ترشح می شود پاسخ مناسبی ندهد، پزشکان متفورمین را تجویز می کنند. این پدیده به عنوان مقاومت به انسولین شناخته میشود و در دیابت نوع 2 و دیابت بارداری (گلوکز خون بالا در دوران بارداری) دیده میشود. این وضعیت در PCOS، یکی از علل اصلی ناباروری زنان، نیز دیده میشود. بنابراین، متفورمین ممکن است قبل از لقاح یا در دوران بارداری به روش های زیر مفید باشد:
درمان باروری زنان مبتلا به PCOS
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی شایع (باعث افزایش سطح هورمون های مردانه) است که بر ترشح تخمک از تخمدان تأثیر منفی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد.
متفورمین به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به طور موثر تخمک گذاری را تحریک کند، به ویژه در زنان غیر چاق مبتلا به PCOS. علاوه بر این، متفورمین در کاهش خطر سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (تورم دردناک تخمدان ها به دلیل تحریک بیش از حد) در زنان مبتلا به PCOS که تحت لقاح آزمایشگاهی (IVF) قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند مفید تلقی میشود.
برخی از مطالعات همچنین نشان می‌دهند که درمان همزمان با متفورمین ممکن است نرخ حاملگی بالینی را افزایش دهد.
مطالعه بیشتر: مصرف داروها در بارداری
اگر در رابطه با مصرف متفورمین در بارداری سؤالی دارید،24 ساعته با متخصص زنان آنلاین مشورت نمایید.
درمان دیابت بارداری
افزایش سطح قند خون کنترل نشده در دوران بارداری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بر بارداری تأثیر منفی بگذارد و عوارضی را به همراه داشته باشد. حتی ممکن است منجر به ماکروزومی یا افزایش وزن جنین در زمان تولد شود که در این شرایط تولد نوزاد نیاز به سزارین دارد.
حتی خطر سقط جنین یا مرده زایی نیز ممکن است افزایش یابد. عوارض مادری ممکن است شامل فشار خون بالا، پره اکلامپسی و افزایش خطر ابتلا به دیابت شیرین در آینده باشد.
اگرچه بسیاری از پزشکان انسولین را به عنوان گزینه اول برای درمان دیابت بارداری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسند، اما بررسی های صورت گرفته مصرف متفورمین و تغییرات رژیم غذایی برای کنترل قند خون بالا در زنان باردار را بیشتر توصیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. در مقایسه با انسولین، درمان متفورمین نشان داده است که باعث افزایش وزن کمتری در زنان باردار میشود و سازگاری بیشتری در بیماران دارد و مقرون به صرفه‌تر است.
مطالعه بیشتر: رژیم غذایی برای دیابت بارداری
درمان دیابت نوع 2 از قبل در زنان باردار
پیش از این، زمانی که یک زن مبتلا به دیابت نوع 2 از قبل باردار شد، متفورمین با انسولین جایگزین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شد، زیرا پزشکان از ایمنی آن مطمئن نبودند. با این حال، چندین مطالعه فعلی نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که متفورمین به طور موثری قند خون را در دوران بارداری کنترل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. علاوه بر این، مشخص شده است که درمان ترکیبی متفورمین و انسولین در مقایسه با درمان انسولین به تنهایی به انسولین کمتری نیاز دارند.
آیا مصرف متفورمین در دوران بارداری بی خطر است؟
متفورمین ممکن است قبل یا در طول بارداری تجویز شود و معمولاً بی خطر در نظر گرفته میشود. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) متفورمین را در رده B قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. یعنی بررسی های صورت گرفته بر روی تولید مثل حیوانی هیچ گونه خطر جنینی را نشان نداده است. حتی مطالعات کنترل شده کافی روی زنان باردار انجام نشده است.
اکنون که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دانید متفورمین چقدر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند برای دیابت نوع 2 و PCOS مفید باشد، باید به این موضوع هم توجه داشته باشید که مصرف آن در دوران بارداری به طور کلی بی خطر است. در حالی که متفورمین از جفت عبور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، با افزایش خطر نقایص مادرزادی یا عوارض مرتبط نیست.
بنابراین، اگر قبلاً قبل از بارداری متفورمین مصرف میکنید، ممکن است پزشک شما را به ادامه مصرف دارو در طول بارداری تشویق کند. با این حال، خط اول درمان دیابت در دوران بارداری، انسولین است. پزشک بر اساس سابقه پزشکی شخصی شما و آنچه که فکر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند برای سلامتی شما و کودک شما بهترین است، دارویی را تجویز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
مطالعه بیشتر: عوارض مصرف متفورمین
متفورمین در بارداری
در صورتیکه قبل از بارداری متفورمین مصرف نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کردید، پزشک ممکن است آن را برای استفاده در دوران بارداری تجویز کند. به عنوان مثال، اگر در حال حاضر برای دیابت نوع 2 انسولین مصرف میکنید، ممکن است پزشک متفورمین را همراه با انسولین برای کنترل بهتر سطح قند خون شما تجویز کند.
در صورتی که خطر ابتلا به دیابت بارداری در شما بیشتر باشد، ممکن است پزشک متفورمین را نیز تجویز کند. متفورمین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند این خطر را در شما کاهش دهد. عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری شامل اضافه وزن، داشتن پیش دیابت یا ابتلا به دیابت بارداری در بارداری های قبلی است.
یک نکته دیگر در مورد فواید متفورمین در دوران بارداری وجود دارد. برخی بررسی ها نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که در زنان مبتلا به PCOS که این دارو را در دوران بارداری مصرف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند خطر سقط جنین را کاهش دهند.
مطالعه بیشتر: تست غربالگری گلوکز در بارداری
همین الان با متخصص تغذیه آنلاین درباره رژیم غذایی خود در دیابت بارداری مشورت کنید.
دوز متفورمین در بارداری چیست؟
دوز متفورمین در دوران بارداری بهتر است توسط پزشک بر اساس وضعیت پزشکی شما تعیین شود. با این حال، درمان با متفورمین برای دیابت بارداری معمولاً با دوز 500 میلی‌گرم شروع میشود. اما بسته به نحوه واکنش بدن شما به آن از نظر کنترل قند خون و عوارض جانبی، ممکن است تا 2500 میلی‌گرم افزایش یابد.
آیا مصرف متفورمین در بارداری عوارضی دارد؟
به طور کلی عوارض جانبی رایج متفورمین شامل موارد زیر است:
- نفخ
- اسهال
- گرفتگی معده
- حالت تهوع و استفراغ
برای افراد باردار، این علائم ممکن است احساس تهوع صبحگاهی را بدتر کند. پزشک ممکن است کمترین دوز موثر را برای کمک به کاهش یا جلوگیری از عوارض جانبی متفورمین تجویز کند. برخی از عوارض جانبی که نادر هستند اما ممکن است پیامدها و عوارض شدیدتری داشته باشند، عبارتند از:
- هیپوگلیسمی یا کاهش ناگهانی سطح گلوکز خون
- تجمع لاکتات در بدن که باعث اسیدوز لاکتیک میشود.
- اختلالات کبدی یا کلیوی از قبل خطر ابتلا به آن را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
- کاهش سطح ویتامین B12 در بدن به دلیل استفاده طولانی مدت
- در صورت بروز علائمی مانند مشکلات تنفسی، لرز، خستگی و درد عضلانی نیاز به مراقبت فوری پزشکی است.
جایگزین های متفورمین در بارداری چیست؟
در مواردی که استفاده از متفورمین در دوران بارداری نامناسب است، ممکن است از عوامل درمانی زیر به عنوان جایگزین استفاده شود:
- در میان داروهای خوراکی ضد هیپرگلیسمی، گلیبورید ممکن است در دوزهای 2.5 تا 20 میلی گرم استفاده شود.
- انجمن دیابت آمریکا، انسولین را برای درمان دیابت بارداری توصیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. این درمان استاندارد برای شرایط و زمانی در نظر گرفته میشود که تغییرات رژیم غذایی و ورزش برای مدیریت سطح قند خون بالا کافی نیست.
سوالات متداول
آیا مصرف متفورمین در دوران بارداری بر نوزادان تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد؟
متفورمین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از جفت عبور کرده و به جنین در حال رشد برسد، اما با بروز ناهنجاری های مادرزادی ارتباطی نداشته است. نوزادانی که از مادران تحت درمان با متفورمین متولد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند ممکن است وزن بدن طبیعی داشته باشند و در مقایسه با نوزادانی که تحت درمان با انسولین قرار دارند، کمتر در معرض خطر قند خون پایین تری قرار بگیرند.
آیا متفورمین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث بارداری دوقلو شود؟
القای تخمدان با درمان ترکیبی حاوی متفورمین به عنوان یک عامل ممکن است باعث افزایش بروز حاملگی های دوقلو یا چند قلو شود. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تعیین شیوع آن مورد نیاز است.
مطالعه بیشتر: چگونه دوقلو باردار شویم؟
آیا متفورمین از سقط جنین جلوگیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند؟
درمان با متفورمین ممکن است به کاهش شیوع سقط جنین در زنان مبتلا به PCOS و دیابت کمک کند.
آیا متفورمین باعث کاهش وزن در بارداری میشود؟
هیچ مدرکی نشان نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که متفورمین باعث کاهش وزن در دوران بارداری میشود، اما مطالعات نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که این دارو ممکن است از افزایش وزن در زنان باردار چاق جلوگیری کند.
مصرف متفورمین در دیابت بارداری از چه زمانی شروع میشود؟
پزشک ممکن است به محض دریافت تشخیص، متفورمین را برای فرد مبتلا به دیابت بارداری تجویز کند.
یک فرد ممکن است با دوز اولیه شروع کند500 میلی گرم و یک یا دو بار در روز شروع کند. پزشک ممکن است این دوز را بسته به شدت دیابت بارداری تنظیم کند.
چرا برخی از افراد باردار به دیابت بارداری مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند؟
دیابت بارداری زمانی که بدن نتواند در دوران بارداری انسولین کافی بسازد یا زمانی که بدن نسبت به انسولینی که تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند مقاوم تر میشود رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. انسولین هورمونی است که گلوکز یا قند را به سلول ها منتقل و سلول ها از آن به عنوان انرژی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. بدن فرد در دوران بارداری هورمون هایی ترشح می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند که منجر به تغییراتی مانند افزایش وزن میشود. این منجر به واکنش کمتر بدن به انسولین میشود که به آن مقاومت به انسولین گفته میشود. این بدان معناست که بدن بیش از حد معمول به انسولین نیاز دارد.
سخن آخر
متفورمین فقط برای درمان دیابت نوع 2 مورد تایید FDA است. استفاده از آن برای PCOS و دیابت بارداری خارج از دستورالعمل آن است. PCOS باعث مقاومت به انسولین و در نتیجه هیپرانسولینمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. با این حال، متفورمین سطح انسولین را نرمال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و سطح هورمون لوتئینیزه کننده و آندروژن را برای بهبود چرخه قاعدگی کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
مصرف متفورمین در دوران بارداری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به کنترل موثر دیابت بارداری کمک کند و مزایای مصرف آن در بارداری بیشتر از خطرات آن است. با این حال، تصمیم برای شروع درمان با متفورمین باید توسط پزشک شما گرفته شود.
