قوس قرنیه یا Arcus senilis نیم دایره خاکستری، سفید یا زرد رنگی در لبه خارجی قرنیه، لایه خارجی شفاف بر روی چشم شکل گرفته و بخشی از آن را می پوشاند. این نیم دایره به وجود آمده ممکن است از جنس چربی و کلسترول باشد. بیماری قوس پیری چشم در افراد مسن شایع تر است.
در بعضی از موارد به قوس پیری، قوس پیری قرنیه نیز گفته می شود.
قوس پیری یا قوس پیری قرنیه یک حلقه یا منحنی خاکستری رنگ است که در اطراف قرنیه چشم به وجود می آید.
ساختار قرنیه چشم
- قرنیه چشم یک ساختار شفاف و مخروطی شکل در بخش جلوی چشم است.
- قرنیه چشم از 6 لایه مجزا تشکیل شده و به طور طبیعی شفاف است.
- قرنیه مسئولیت برگرداندن نور و متمرکز کردن آن بر روی شبکیه را دارد.
- حلقه یا قوس پیری در نتیجه تجمع لیپیدها (چربی ها) بویژه کلسترول در قرنیه به وجود می آید.
علت قوس پیری قرنیه
قوس پیری معمولاً در نتیجه جمع شدن لیپیدها (چربی) در قسمت خارجی قرنیه به وجود می آید.
کلسترول و تری گلیسریدها دو نوع از چربی های موجود در داخل خون هستند. بعضی از این لیپیدها در داخل خون در نتیجه خوردن غذاهایی مثل گوشت و محصولات لبنی به وجود آمده و مابقی آن توسط کبد تولید می شود. البته صرفاً وجود حلقه ای در اطراف قرنیه نشان دهنده بالا بودن کلسترول خون نیست. بیماری قوس پیری بیشتر در سالمندان شایع است. علت این شیوع در سنین بالا به خاطر گشاد تر شدن عروق با بالا رفتن سن افراد است. زیرا با گشاد تر شدن رگ های خونی کلسترول و چربی های بیشتری به سمت قرنیه حرکت کرده و در نتیجه باعث بروز بیماری قوس پیری در افراد با سن بالا خواهد شد.
عوامل خطر قوس پیری قرنیه
سن: قوس قرنیه معمولاً در نتیجه افزایش سن افزایش می آید.
افراد جوان هم ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
سطح کلسترول: سطح کلسترول بالا ممکن است منجر به بروز این بیماری شود.
شیوع قوس پیری قرنیه
حدود 60 درصد از افراد با سن 50 تا 60 سال مبتلا به بیماری قوس پیری بوده و بعد از سن 80 سال تقریباً 100 درصد از افراد مسن به این بیماری مبتلا شده و شاهد بروز منحنی در اطراف قرنیه شان خواهند بود. بیماری قوس پیری (Arcus senilis) در مردان شایع تر از زنان است.
احتمال ابتلا افراد آفریقایی- آمریکایی به این بیماری بسیار بیشتر از دیگر نژاد ها است.
البته بیماری قوس پیری فقط در افراد مسن به وجود نیامده و افراد زیر 40 سال نیز ممکن است به این بیماری دچار شوند. کافی است فرد مبتلا به بیماری ارثی باشد که سطح تری گلیسرید و کلسترول خون را افزایش دهد تا احتمال بروز بیماری قوس پیری در او تا حد قابل توجهی افزایش یابد.
- اما بروز بیماری قوس قرنیه در کودکان و نوزادان تازه به دنیا آمده نادر بوده و کمتر اتفاق میفتد.
- بیماری قوس پیری قرنیه ممکن است در افراد مبتلا به دیستروفی بلوری مرکزی اشنایدر نیز به وجود بیاید.
- بعضی از بیماری های نادر ارثی نیز می تواند باعث انباشت کلسترول در قرنیه چشم و بروز قوس پیری شود.
علائم قوس پیری قرنیه
اگر فردی دچار قوس پیری شده باشد، یک نیم دایره یا منحنی خاکستری رنگ بر روی چشم ایجاد خواهد شد. این منحنی یا نیم دایره ممکن است در قسمت های بالایی یا پایینی قرنیه فرد مبتلا به وجود بیاید. نهایتاً این نیم دایره ممکن است به شکل یک دایره کامل درآمده و تمامی قسمت های رنگی چشم یا همان عنبیه چشم را در بر بگیرد. بعد از بروز قوس پیری بینایی فرد مبتلا تحت تأثیر قرار نگرفته و علائم و نشانه ها در قدرت بینایی او را تحت تأثیر قرار نخواهد داد.
تشخیص قوس پیری قرنیه
زمانی که پزشک مشغول معاینه چشم می شود، عوامل متعددی برای ارزیابی وضعیت چشم برای تشخیص بیماری قوس پیری مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به عنوان مثال زمانی که پزشک با بیمار جوان مبتلا به قوس پیری مواجه می شود، توجه ویژه ای به یافته ها از شبکیه چشم خواهد داشت. در حین انجام آزمایش و معاینه قطره های چشمی به خصوصی برای گشاد شدن مردمک به داخل چشم ریخته شده و پس از گشاد شدن مردمک، رگ های خونی شبکیه برای مشاهده علائم و نشانه های بیماری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ظاهر و ضخامت رگ های خونی می تواند نشانه هایی از بالا رفتن سطح لیپید خون و آترو اسکلروزیس باشد.
اگر پزشک متوجه بیماری آترو اسکلروزیس رگ های خونی شبکیه و قوس شود، احتمالاً برای درمان او را به یک پزشک داخلی یا پزشک قلب و عروق ارجاع خواهد داد.
درمان قوس پیری قرنیه
بیماری قوس پیری نیازی به درمان نخواهد داشت. با این حال پزشک ممکن است بررسی و نظارت بر روی سطح کلسترول خون را به فرد بیمار توصیه کند. علی الخصوص اگر فرد زیر 40 سال باشد، قطعاً یکی از توصیه های پزشک کنترل سطح کلسترول خواهد بود. کلسترول بالای خون را می توان به چندین روش درمان کرد. پزشک برای این کار ممکن است تغییر در سبک زندگی مثل ورزش کردن بیشتر و خوردن غذاهای با چربی اشباع شده کمتر، چربی های ترانس و کلسترول را به فرد مبتلا به قوس پیری توصیه کند. اما برای حلقه یا نیم دایره خاکستری رنگ به وجود آمده بر روی چشم، راه حلی وجود نداشته و متأسفانه نمی توان آن را محو کرد.
در بعضی از افراد ممکن است تتو داخل چشم را برای پوشاندن این حلقه پیشنهاد کنند، اما جامعه پزشکی این موضوع را تأیید نکرده و آن را اقدامی خطرناک می داند.
در صورتی که رژیم غذایی و ورزش برای درمان سطح لیپید کارساز نبود می توان از داروهای زیر استفاده نمود:
داروهای استاتین
استفاده از این دارو مانع از ساخت کلسترول توسط کبد فرد مبتلا خواهد شد.
رزین های اتصال اسید صفراوی
مصرف این داروها کبد را مجبور به استفاده بیشتر از کلسترول کرده و در نتیجه اسیدهای صفراوی بیشتری ترشح خواهد شد. این اسیدها کلسترول کمتری در داخل جریان خون باقی گذاشته و در نتیجه مانع از بروز انواع بیماری های مربوط خواهد شد.
مهار کننده های جذب کلسترول
مصرف این داروها مانع از جذب کلسترول در خون بیمار خواهند شد.
قوس پیری قرنیه و کلسترول بالا
رابطه بین ابتلا به قوس پیری و سطح کلسترول غیر عادی در افراد مسن همیشه موضوعی بحث بر انگیز بوده است. بعضی از مطالعات نشان می دهند که بیماری قوس قرنیه با بیماری های کلسترولی و بیماری های قلبی در افراد مسن ارتباط مستقیمی دارد.
قوس پیری یکی از نشانه های طبیعی افزایش سن بوده و هیچ ارتباطی به بیماری های قلبی و عروقی ندارد.
زمانی که بیماری قوس پیری قبل از سن 45 سال اتفاق میفتد، اغلب بروز آن به علت بیماری به نام هیپرکلسترولمی فامیلی (نوع وراثتی کلسترول بالا) است. این بیماری از طریق ژنتیک به افراد دیگر خانواده انتقال پیدا می کند. در حقیقت افراد مبتلا به این بیماری دارای سطح غیر طبیعی کلسترول یا تری گلیسرید در خون بوده و در نتیجه در معرض بروز بیماری های قلبی هستند.
عوارض قوس پیری قرنیه
بیماری قوس پیری معمولاً به تنهایی باعث بروز عوارض جانبی نمی شود. اما کلسترول و تری گلیسرید خون بالا بدون شک احتمال بروز بیماری های قلبی را افزایش خواهد داد. اگر فردی قبل از سن 40 سالگی دچار بیماری قوس پیری شود احتمال بروز بیماری های عروق کرونر یا بیماری های قلبی و عروقی تا حد قابل توجهی در فرد افزایش خواهد یافت.
نتیجه گیری
قوس پیری یا قوس پیری قرنیه یک حلقه یا منحنی خاکستری رنگ است که در اطراف قرنیه چشم به وجود می آید. حلقه ممکن است از جنس چربی و کلسترول باشد. این بیماری در افراد سالمند شایع تر بوده و معمولاً در نتیجه افزایش سن به وجود می آید. البته بیماری قوس پیری فقط در افراد مسن به وجود نیامده و افراد زیر 40 سال نیز ممکن است به این بیماری دچار شوند. کافی است فرد مبتلا به بیماری ارثی باشد که سطح تری گلیسرید و کلسترول خون را افزایش دهد تا احتمال بروز بیماری قوس پیری در او تا حد قابل توجهی افزایش یابد.
- بیماری قوس پیری نیازی به درمان نخواهد داشت.
- پزشک می تواند بررسی و نظارت بر روی سطح کلسترول خون را به فرد بیمار توصیه کند.
- اگر بیماری در افراد زیر 40 سال شروع، قطعاً یکی از توصیه های پزشک کنترل سطح کلسترول خواهد بود.
