اورمیا یا افزایش اوره خون یک بیماری پزشکی خطرناک است که باعث تجمع اوره در خون می شود. اوره ماده اصلی زائد نیتروژن دار متابولیسم است و از تجزیه پروتئین ها در بدن تولید می شود. این ماده تقریباً به طور انحصاری توسط کلیه ها در ادرار از بدن دفع می شود و اندازه گیری غلظت آن، ابتدا در ادرار و بعداً در خون، بیش از 150 سال است که در ارزیابی عملکرد کلیه کاربرد بالینی دارد.
به طور کلی، کلیه ها مسئول تصفیه و سم زدایی اوره در بدن هستند. بروز هر گونه اختلال در عملکرد کلیه منجر به تجمع اوره در خون و بروز اورمیا می شود.
اورمیا عارضه جانبی نارسایی کلیه است، بنابراین درمان این بیماری نیاز به درمان نارسایی کلیه دارد. افرادی که از این وضعیت رنج می برند معمولاً پروتئین، کراتین و سایر مواد در خون دارند. این آلودگی می تواند تقریباً روی همه سیستم های بدن تأثیر بگذارد.
بیشتر افراد مبتلا به اورمیا علائمی را تجربه می کنند. با این حال، افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه که عامل اصلی خطر ابتلا به اورمی است، ممکن است تا زمان پیشرفت بیماری هیچ علائم خاصی نداشته باشند.
علائم افزایش اوره در خون چیست؟
بی حسی و احساس سوزن سوزن شدن در دست ها یا پاها ممکن است در اثر نوروپاتی اورمیک، یک علامت بالقوه اورمی ایجاد شود.
علائم اورمی مانند علائم بیماری مزمن کلیه است. علت تشابه علائم این دو وضعیت با همدیگر این است که افراد مبتلا به بیماری کلیوی که به نارسایی کلیه مبتلا می شوند ممکن است از بالا رفتن اوره خود اطلاعی نداشته باشند.
افراد مبتلا به بیماری کلیه باید به طور منظم تحت آزمایش خون و آزمایش ادرار قرار بگیرند تا وضعیت کلیه های خود را بررسی کنند. توجه به این نکته مهم است که علائم بروز این بیماری در افرادهای مختلف، کاملا متفاوت است. حتی شدت و نوع علائم در طول دوران بیماری می تواند تغییر کند، به طوری که ابتدا بهبود و سپس دوباره بدتر شود.
بیماری کلیه یک بیماری خطرناک و جدی است، بنابراین افرادی که گمان می کنند یا به بیماری کلیوی مبتلا شده اند یا به علائم اورمیا را دارند، باید سریع به پزشک مراجعه کنند.
برخی از علائم قابل مشاهده افزایش سطح اوره در خون، عبارتند از:
- فشار خون بالا
- پوست خشک و خارش پوست
- تورم، به ویژه در اطراف پا و مچ پا
- تکرر ادرار، چون کلیه ها برای دفع مواد زائد بیشتر کار می کنند.
- تغییر در آزمایش خون. اغلب، اولین علامت اورمیا، وجود اوره در خون در طی آزمایش خون معمول است.
- ضعف، خستگی و گیجی. این علائم با گذشت زمان بدتر می شوند و با استراحت یا بهبود تغذیه از بین نمی روند.
- حالت تهوع، استفراغ و از دست دادن اشتها. برخی از افراد ممکن است به دلیل این مشکلات با کاهش وزن روبرو شوند.
- مجموعه ای از علائم به نام نوروپاتی اورمیک یا آسیب عصبی به دلیل نارسایی کلیه. نوروپاتی می تواند باعث گزگز، بی حسی یا احساس الکتریکی در بدن، به ویژه دست ها و پاها شود.
علت بالا رفتن اوره خون چیست؟
فشار خون بالا ممکن است باعث بروز مشکلات کلیوی و در نتیجه اورمیا شود. بیماری مزمن کلیه یا CKD می تواند باعث نارسایی کلیه شده و فیلتر کردن مواد زائد و تمیز نگه داشتن خون را برای کلیه ها دشوار می کند.
چندین بیماری می تواند باعث CKD شود، اما از شایع ترین علت بروز بیماری مزمن کلیه می توان به دیابت و فشار خون بالا اشاره کرد. دیابت به طور خطرناکی باعث افزایش سطح قند خون می شود که می تواند به کلیه ها، رگ های خونی، قلب و سایر اندام ها آسیب برساند.
فشار خون بالا ممکن است به عروق خونی کلیه آسیب برساند و آنها را ضعیف یا سفت کند. این آسیب ها حتی می تواند عملکرد کلیه ها را مختل کرده و در نهایت منجر به نارسایی کلیه شود. سایر دلایل بیماری کلیه که می تواند منجر به اورمی شود، عبارتند از:
- بیماری های خود ایمنی، مانند لوپوس
- عفونت های مزمن دستگاه ادراری یا کلیوی
- بیماری های کلیوی ژنتیکی، مانند بیماری پلی کیستیک کلیه
- مشکلاتی در شکل یا ساختار کلیه ها، معمولاً هنگامی رخ می دهد که کودک هنوز در رحم رشد می کند.
- انسداد در کلیه یا اطراف آن مانند شرایطی که سنگ های بزرگ کلیه، تومورهای کلیه یا بزرگ شدن پروستات می توانند به کلیه ها آسیب برسانند.
- گروهی از بیماری ها به نام گلومرولونفریت که به کلیه ها آسیب می رساند و باعث التهاب مزمن می شود، فیلتر کردن اوره را برای کلیه ها دشوار می کند.
چه عواملی خطر بروز اورمیا را افزایش می دهد؟
بیماری مزمن کلیه عامل اصلی خطر ابتلا به اورمی است. علاوه بر آن، شرایطی که ممکن است خطر بیماری کلیوی را افزایش دهد شامل موارد زیر است:
- دیابت
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
- سابقه خانوادگی بیماری کلیه
سالمندان بیشتر از افراد جوان مستعد نارسایی کلیه و اورمی هستند. افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه که دیالیز نمی شوند و یا از توصیه های درمانی خود پیروی نمی کنند، احتمال دارد بیش از سایرین دچار نارسایی کلیه و اورمی شوند.
فرق بین اورمیا و ازتمیا چیست؟
آزوتمیا بیماری دیگری است که می تواند در صورت عدم عملکرد صحیح کلیه ها رخ دهد. این دو شرایط می توانند همزمان اتفاق بیفتند. در حالی که اورمیا تجمع اوره در خون است، ازوتمی تجمع مواد زائد نیتروژن در خون محسوب می شود.
ابتلا به اورومیا چه عوارضی دارد؟
اورمیا در صورت عدم درمان می تواند منجر به نارسایی کلیه شود. ممکن است فرد مبتلا به اورمیا دچار تشنج، از دست دادن هوشیاری، حملات قلبی و سایر علائم خطرناک شود. برخی نیاز به پیوند کلیه دارند. نارسایی کلیه ممکن است به اندام های دیگر نیز آسیب برساند، بنابراین اورمیا درمان نشده می تواند منجر به نارسایی کبدی یا قلبی شود.
افزایش اوره خون چگونه درمان می شود؟
اورمیا یک فوریت پزشکی است که نیاز به درمان فوری دارد. افراد مبتلا به اورمیا ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند. درمان اورمی در خانه امکان پذیر نیست.
درمان بر روی علت اصلی بروز این بیماری متمرکز است. پزشک ممکن است داروهای فرد را برای برخی بیماری های خود ایمنی تنظیم و یا انسداد، مانند سنگ کلیه را با جراحی برطرف کند. علاوه بر آن، پزشک ممکن است برای کنترل وضعیت بیمار برخی داروهای فشار خون و دیابت را تجویز کند.
دیالیز
بیشتر مبتلایان به اورمیا به دیالیز احتیاج دارند. کلیه ها با از بین بردن سموم و مایعات اضافی از بدن، خون را پاکسازی می کنند. این سموم به مثانه فرستاده می شود تا هنگام ادرار کردن از بدن دفع شود. در صورت نارسایی کلیه، دیالیز عملکرد کلیه ها را انجام می دهد. براساس بنیاد ملی کلیه، نارسایی کلیه در مرحله انتهایی زمانی اتفاق می افتد که کلیه ها تنها 10 تا 15 درصد از عملکرد طبیعی خود را انجام می دهند. دیالیز درمانی است که خون را با استفاده از دستگاه فیلتر و تصفیه می کند.
هنگامی که کلیه های به دلیل بیماری یا آسیب دیدگی نمی توانند عملکرد خودش را انجام دهند، دیالیز به حفظ عملکرد بدن در حد معمول کمک می کند. بدون دیالیز، نمک ها و سایر مواد زاید در خون جمع می شوند، بدن را مسموم می کنند و به اندام های دیگر آسیب می رسانند.
پیوند کلیه
برخی از بیماران مبتلا به اورمیا ممکن است به پیوند کلیه نیاز داشته باشند که با جایگزینی کلیه بیمار با یک کلیه سالم، ممکن است از مشکلات بعدی کلیه جلوگیری کند. افراد اغلب مجبورند سالها برای کلیه منتظر بمانند و ممکن است در حین انتظار به دیالیز احتیاج داشته باشند.
بیماران با نارسایی کلیه، معمولاً تحت درمان دیالیز قرار می گیرند و یا ممکن است واجد شرایط پیوند کلیه شوند. پیوند کلیه یک روش جراحی است که یک کلیه فرد بیمار با کلیه فرد اهدا کننده جایگزین می شوند. در مقایسه با دیالیز، پیوند کلیه کیفیت بهتر، خطر مرگ پایین تر، محدودیت های غذایی کمتری و هزینه درمان پایین تری دارد.
اما برای افراد خاصی که نارسایی کلیه دارند، پیوند کلیه ممکن است از دیالیز خطرناک تر باشد. شرایطی که ممکن است پیوند کلیه برای بیمار سخت و غیر ممکن باشد، شامل موارد زیر است:
- کهولت سن
- اضافه وزن زیاد
- بیماری شدید قلبی
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- سرطان فعال یا اخیراً درمان شده
- دمانس یا بیماری روانی ضعیف کنترل شده
- مصرف کننده داروهای موثر بر سیستم ایمنی بدن
چگونه از افزایش سطح اوره در خون پیشگیری کنیم؟
افراد مبتلا به بیماری کلیوی با پیروی از برنامه درمانی تجویز شده توسط پزشک، ممکن است بتوانند از بروز اورمی جلوگیری کنند. با این حال، بهترین راهکار برای پیشگیری از اورمی، در درجه اول جلوگیری از ابتلا و بروز نارسایی کلیه است.
می توان با یک سبک زندگی سالم خطر ابتلا به فشار خون و دیابت را کاهش داد. حفظ شاخص توده بدنی یا BMI سالم، داشتن یک رژیم غذایی متعادل و تحرک بدنی می تواند در پیشگیری از این وضعیت موثر باشد.
میزان موفقیت در درمان اورمیا چه میزان است؟
بیماری کلیه یک بیماری مزمن است که می تواند بسیاری از مشکلات سلامتی بالقوه را به وجود آورد. افرادی که به اورمیه مبتلا می شوند، ممکن است در اثر نارسایی کلیه بمیرند، به خصوص اگر تحت درمان قرار نگیرند. افرادی که پیوند کلیه می کنند، به عنوان درمانی برای نارسایی کلیه، بیشتر از کسانی که دیالیز می شوند زنده می مانند.
برخی افراد به دلیل شرایط موقتی و قابل درمان مانند انسداد در کلیه ها یا بزرگ شدن پروستات، دچار اورمی می شوند. میزان موفقیت در درمان این بیماران به وضعیت و سلامت کلیه ها و دستگاه های ادراری بستگی دارد.
حرف آخر
اورمیا یک بیماری پزشکی بالقوه کشنده است که معمولاً نشانه یک بیماری مزمن می باشد. بقای طولانی مدت و کیفیت زندگی فرد به عواملی از جمله سن، سلامت کلی، کیفیت درمان و علت اورمی بستگی دارد. در صورت درمان سریع افراد می توانند از بروز عوارض جانبی این بیماری نجات پیدا کنند.
آخرین دیدگاه‌ها