زخم معده

زخم معده یا Stomach Ulcer زخم های باز هستند که در قسمت داخلی معده و قسمت بالای روده کوچک شما ایجاد می شود. شایع ترین علامت زخم معده، درد معده است. زخم های معده شامل: زخم معده (در قسمت داخلی معده) و زخم های اثنی عشر  که در قسمت داخلی قسمت بالای روده کوچک (اثنی عشر) اتفاق می افتد، می باشند.

علائم زخم معده

شایع ترین علامت زخم گوارشی سوزش و درد معده است. اسید معده، زمانی که معده خالی می باشد، درد را بدتر می کند.

این درد اغلب با خوردن غذاهای خاصی که باعث افزایش اسید معده می شود درد تشدید یافته و در صورت استفاده از یک داروی کاهش دهنده اسید، درد تسکین می یابد، اما ممکن است دوباره برگردد. ممکن است درد بین وعده های غذایی و شب ها بدتر شود.

زخم معده می تواند علائم دیگری هم بروز دهد که عبارتند از:

• حالت تهوع
• سوزش سر دل
• تغییر اشتها
• احساس ضعف
• مشکلات تنفسی
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• عدم تحمل مواد غذایی چرب
• احساس پر بودن معده، نفخ شکم
• مشاهده خون تیره در مدفوع یا مدفوع سیاه یا تار
• استفراغ خونی (که ممکن است قرمز یا سیاه به نظر برسد)

اگر علائم شدید ذکر شده در بالا را دارید و یا آنتی اسیدهای بدون نسخه و مسدود کننده های اسید درد شما را تسکین می دهند اما درد دوباره برمی گردد، به پزشک مراجعه کنید.

مطالعه بیشتر: 9 چای برای تسکین ناراحتی معده

علل شایع زخم معده

دستگاه گوارش شما با یک لایه مخاطی که به طور معمول از اسید محافظت می شود، پوشیده شده است. اما اگر مقدار اسید افزایش یافته یا میزان مخاط کاهش یابد، می تواند زخم ایجاد شود.

زخم معده می‌تواند به دلیل چندین عامل ایجاد شود، آنها عبارتند از:

عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری

عفونت ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) یکی از شایع ترین علل زخم معده است. هنوز نحوه انتشار عفونت H.pylori مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که ممکن است از طریق تماس نزدیک از فردی به فرد دیگر منتقل شود. باکتری H.pylori همچنین ممکن است از طریق غذا و آب وارد بدن شود.

هلیکوباکتر پیلوری منجر به زخم معده می شود. این نوع باکتری ها معمولاً در لایه مخاطی زندگی می کنند که بافت های پوشاننده معده و روده کوچک را می پوشاند و از آنها محافظت می کند. آنها می توانند در محیط اسیدی که در طول فرآیند هضم رخ می دهد زنده بمانند. رشد بیش از حد این باکتری ها باعث تحریک در لایه داخلی معده و ضعیف شدن پوشش محافظ می شود. این وضعیت می تواند منجر به التهاب و عفونت و در نهایت منجر به زخم شود.

علائم عفونت H.pylori ممکن است شامل درد معده و التهاب، حالت تهوع و سرگیجه باشد. بسیاری از افراد مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری هیچ علامت مشخصی ندارند. اما علائم زخم معده ممکن است شامل درد شدید یا سوزش در ناحیه فوقانی شکم باشد. گاهی اوقات درد در شب یا هنگامی که معده خالی است، بدتر می شود و با مصرف یک آنتی اسید به طور موقت تسکین می یابد اما ممکن است علائم دوباره عود کنند و برگردند.

با این حال، افرادی که ممکن است به H.pylori مبتلا شوند، همیشه دچار زخم نخواهند شد. تنها چند نفر از مبتلایان به هلیکوباکتر پیلوری در روزهای آینده دچار زخم می شوند.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی

استفاده منظم از داروهای تسکین دهنده درد مثل مصرف آسپرین و همچنین مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، که معمولاً به عنوان NSAIDs شناخته می شوند، یکی دیگر از علل شایع زخم است. NSAID های بدون نسخه و با نسخه می توانند مخاط معده و روده کوچک را تحریک یا ملتهب کرده و در نهایت منجر به زخم شوند.

همانطور که NSAID های تجویز شده اغلب برای هفته ها یا ماهها مصرف می شوند، در مقایسه با NSAID های بدون نسخه که برای مدت زمان کوتاهی مصرف می شوند، آسیب بیشتری به دیواره دستگاه گوارش وارد می کنند. استفاده طولانی مدت می تواند باعث خونریزی و زخم شود. برخی از NSAID های مضر برای سیستم گوارشی شامل ایبوپروفن و ناپروکسن هستند.

زخم های گوارشی در افراد مسن که مکرر داروهای ضد درد یا داروهایی که در دمان آرتروز مصرف می کنند، بیشتر دیده شود. مصرف داروهای NSAID، اگر با عوامل دیگر مانند مصرف سیگار، الکل، غذاهای تند و استرس همراه شود می تواند احتمال ابتلا به زخم معده را افزایش دهند.

مصرف الکل و سیگار

مصرف مکرر و بلندمدت الکل و سیگار نیز به تخریب لایه مخاطی معده و ایجاد زخم معده می‌انجامد.

سندرم زولینگر-الیسون

یکی از علل نادر زخم معده سندرم زولینگر-الیسون است. این یک بیماری نادر است که در آن یک یا چند تومور در لوزالمعده یا قسمت فوقانی روده کوچک ایجاد می شود، که به آن اثنی عشر نیز گفته می شود. این تومورها مقادیر اضافی هورمون گاسترین را ترشح می کنند. در نتیجه معده اسید بیش از حد ایجاد می کند و به پوشش داخلی آسیب می رساند. اسید اضافی منجر به زخم معده و همچنین اسهال و علائم دیگر می شود. تخمین زده می شود که 90 تا 95 درصد از افراد مبتلا به سندرم زولینگر-الیسون دچار زخم معده شدید یا عود کننده می شوند.

مطالعه بیشتر: شایع ترین علل معده عصبی

مصرف نمک زیاد

مصرف زیاد نمک یکی دیگر از علل اصلی زخم معده است. مصرف زیاد نمک در رژیم غذایی باعث تغییرات ژنتیکی در H. pylori شده و آن را قوی تر می کند. عفونت باکتری H. pylori یکی از دلایل اصلی ایجاد زخم است. به همین دلیل است که به افرادی که از زخم رنج می برند توصیه می شود از رژیم غذایی کم نمک استفاده کنند تا از تحریک بیشتر جلوگیری شود.

استرس بیش از حد

در حالی که هیچ شواهد علمی وجود ندارد که استرس را از نظر احساسی یا روانی با زخم مرتبط می کند، کارشناسان معتقدند که استرس احتمال ابتلا به زخم معده را افزایش می دهد. استرس، به ویژه استرس طولانی مدت، می تواند بر تولید اسید معده تأثیر بگذارد. این می تواند باعث افزایش ترشح اسید معده و افزایش التهاب شود.

در حالی که استرس به تنهایی می تواند در برخی موارد زخم ایجاد کند، اغلب استرس همراه با عفونت باکتریایی یا استفاده از داروهای ضدالتهابی است که منجر به زخم می شود. استرس حتی ممکن است از التیام زخم های موجود جلوگیری کند.

مصرف زیاد کافئین

مصرف زیاد کافئین یکی دیگر از عوامل موثر در ایجاد زخم است. کافئین تولید اسید معده را افزایش می دهد. این وضعیت حتی شما را در برابر زخم معده آسیب پذیرتر می کند. کافئین روند تخلیه معده را سرعت می بخشد. حتی منجر به محتوای اسید زیاد در معده می شود. این اسید سریع تر از حالت عادی وارد روده کوچک می شود. این نه تنها خطر ابتلا به زخم را افزایش می دهد. بلکه علائم افرادی را که دارای زخم موجود هستند نیز بدتر می کند.

سابقه خانوادگی ابتلا به زخم معده

سابقه شخصی یا خانوادگی زخم یکی دیگر از عوامل خطر شایع برای زخم معده است. داشتن سابقه خانوادگی اکثر بیماری ها معمولاً شانس ابتلا به همان شرایط را افزایش می دهد و زخم ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در حقیقت، اکثر افرادی که از زخم رنج می برند دارای اعضای خانواده خود هستند که از این بیماری رنج می برند. با این حال، متخصصان مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می افتد زیرا زخم ها یک بیماری ژنتیکی نیستند.

هایپرکلسمی

هایپرکلسمی، که به معنی تولید بیش از حد کلسیم است، یکی دیگر از عوامل ایجاد زخم محسوب می شود. هنگامی که فرد از هیپرکلسمی رنج می برد، خون حاوی سطح کلسیم بالاتر از حد نرمال است. هیپرکلسمی طولانی مدت باعث افزایش سطح گاسترین می شود. به نوبه خود ممکن است به بیماری زخم معده کمک کند. حتی ممکن است منجر به پانکراتیت یا رسوب کلسیم در بافت نرم شود.

اگر سطح کلسیم خون شما بیشتر از تقریباً 15 میلی گرم در دسی لیتر باشد، این یک فوریت پزشکی محسوب می شود و باید به صورت تهاجمی مورد درمان قرار بگیرد.

سطح پایین ملاتونین

یکی دیگر از علل زخم، سطح پایین ملاتونین است. نور کم باعث تولید ملاتونین در غده صنوبری می شود. با این حال، به دلیل تغییر در شیوه زندگی مانند کار در اواخر شب، استفاده از نور مصنوعی و غیره می تواند باعث شود که بدن ملاتونین کمتری از آنچه لازم است تولید کند. کاهش تولید ملاتونین می تواند چندین بیماری مانند زخم را ایجاد کند. در حقیقت، حتی افزایش جزئی سطح ملاتونین می تواند تأثیر شگرفی در بهبود و جلوگیری از زخم های ناشی از استرس داشته باشد.

در صورت بروز هر گونه علائم مربوط به زخم معده و یا حتی شایع ترین بیماری های دستگاه گوارش بهتر است به دنبال درمان وضعیت خود باشید و از یک متخصص گوارش با تجربه و خوب مشورت بگیرید.

مطالعه بیشتر: کلاریترومایسین برای زخم معده

عوارض زخم معده 

زخم معده بدون درمان، منجر به عوارض دیگری شامل موارد زیر می شود:

خون ریزی داخلی

خون ریزی می تواند به عنوان از دست دادن تدریجی خون اتفاق بیفتد که منجر به کم خونی یا همان افت شدید خون شود که ممکن است به بستری شدن در بیمارستان یا تزریق خون نیاز داشته باشد.

افت شدید خون ممکن است باعث استفراغ سیاه یا خونین یا مدفوع سیاه یا خونین شود.

عفونت

زخم های گوارشی می توانند سوراخی را در دیواره معده یا روده کوچک شما ایجاد کنند و شما را در معرض عفونت جدی حفره شکمی (پریتونیت) قرار بدهد.

انسداد (Obstruction)

زخم های گوارشی می توانند عبور غذا از طریق دستگاه گوارش را مسدود کنند و باعث می شود تا معده شما پر شود، استفراغ کنید و انسداد از طریق تورم ناشی از التهاب یا زخم باعث کاهش وزن می شود.

تشخیص زخم معده

درمان زخم معده

درمان زخم معده به علت آن بستگی دارد. معمولاً درمان شامل از بین بردن باکتری H. پیلوری می باشد.

دارو درمانی

اگر هلیکوباکتر پیلوری در دستگاه گوارش شما یافت شود، پزشک ممکن است ترکیبی از آنتی بیوتیک ها را برای از بین بردن باکتری توصیه کند.

آنتی بیوتیک های مورد استفاده با توجه به محل زندگی و میزان مقاومت آنتی بیوتیکی فعلی مشخص می شوند.

به احتمال زیاد به مدت دو هفته باید آنتی بیوتیک مصرف کنید و همچنین مصرف داروهایی برای کاهش اسید معده ضروریست.

داروهایی که تولید اسید را مسدود کرده و باعث بهبودی می شوند.

مهار کننده های پمپ پروتون (PPI) با مسدود کردن عملکرد قسمت هایی از سلول های تولیدکننده اسید، اسید معده را کاهش می دهد.

استفاده طولانی مدت از مهارکننده های پمپ پروتون، به ویژه در دوزهای زیاد، ممکن است خطر شکستگی لگن، مچ و ستون فقرات را افزایش دهد.

از پزشک خود بپرسید که آیا می توانید از مکمل کلسیم برای کاهش خطر استفاده کنید یا نه.

مسدود کننده های اسید که به آن انسداد کننده هیستامین (H-2) نیز گفته می شود میزان اسید معده موجود در دستگاه گوارش شما را کاهش می دهد، که باعث تسکین دردهای زخم و بهبودی می شود.

زخمهای معده که با درمان بهبود نمی یابند، زخم های مقاوم نامیده می شوند.

دلایل ایجاد زخم های مقاوم عبارتند از:

• سرطان معده
• عفونت غیر از H. پیلوری
• استفاده مکرر از دخانیات
• بیماری کرون یا التهاب روده
• عدم مصرف دارو طبق دستورالعمل ها
• استفاده مکرر از داروهای تسکین دهنده درد (NSAID و آسپیرین)
• تولید بیش از حد اسید معده (مواردی که در سندرم زولینجر-الیسون رخ می دهد.)

اگر همراه با زخم معده علایم دیگری مانند خون ریزی حاد یا سوراخ شدن معده داشته باشید، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.

با این حال، عمل جراحی به دلیل داروهای مؤثر موجود در حال حاضر بسیار کمتر از قبل مورد نیاز است.

درمان های خانگی زخم معده

هلیکو باکتر پیلوری شواهدی وجود دارد که هلیکوباکتر پیلوری می تواند از شخص به شخص دیگر یا از طریق غذا و آب منتقل شود. با شستن مکرر دستان خود با صابون و آب و با خوردن غذاهایی که کاملاً پخته شده اند می توانید از ابتلا به عفونت های مانند هلیکوباکتر پیلوری جلوگیری کنید.

داروهای تسکین دهنده درد را با احتیاط استفاده کنید.

برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات معده خود، داروها را طبق دستور مصرف کنید.

هنگام مصرف دارو از نوشیدن الکل خودداری کنید، زیرا این دو می توانند  حتی باعث التهاب و خونریزی شود.

رژیم غذایی سالم و پر از میوه، به ویژه با ویتامین های A و C، سبزیجات و غلات کامل را انتخاب کنید.

 سیگار کشیدن باعث افزایش اسید معده نیز می شود. سعی کنید خواب کافی داشته باشید.

خواب می تواند به سیستم ایمنی بدن شما کمک کند. قبل از خواب از خوردن غذا خودداری کنید.

اثر ماست بر زخم معده

ماست حاوی پروبیوتیک است که به بازگرداندن تعادل باکتریهای دستگاه گوارش کمک می کند. ماست ممکن است میزان باکتری موجود را کاهش دهند، روند بهبودی را تسریع کرده و برخی علائم را بهبود بخشند. پروبیوتیک ها در کنار سایر درمان ها، ممکن است به ریشه کن کردن باکتری های مضر کمک کنند. بعضی اوقات نوشیدن شیر باعث می شود درد زخم شما بهتر شود اما بعداً باعث اسید اضافی می شود که باعث افزایش درد می شود.

یک بررسی از سال 2013 نشان می دهد که زنجبیل می تواند به بهبود زخم معده ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری کمک کند.خوردن زنجبیل همچنین ممکن است از زخم های ناشی از NSAIDs جلوگیری کند.برخی افراد از آن برای درمان معده و شرایط گوارشی مانند یبوست، نفخ و گاستریت استفاده می کنند.

اثر فلاونوئیدها بر زخم معده

طبق بررسی سال 2011، پلی فنول ها می توانند به زخم معده کمک کنند. آن ها همچنین می توانند به طیف وسیعی از مشکلات گوارشی دیگر، از جمله اسپاسم و اسهال کمک کنند. فلاونوئیدها از ایجاد معده در برابر ایجاد زخم محافظت می کنند. آن ها این کار را با افزایش مخاط معده انجام می دهند، که مانع از رشد پیلوری می شود. فلاونوئیدها همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی دارند. فلاونوئیدها در میوه هایی مانند سیب، بلوبری یا تمشک، گیلاس، لیمو و پرتقال و آجیل به وفور یافت می شود.

برخی افراد برای درمان اضطراب جزئی، اسپاسم روده و التهاب از گل بابونه و چای بابونه استفاده می کنند. یک مطالعه مروری که در سال 2012 منتشر شد، این گزارش نشان داد که عصاره بابونه نیز ممکن است دارای خاصیت ضد زخم باشد. برخی محققان فکر می کنند ممکن است زخم معده را مهار کرده و زمان بهبودی آن ها را کاهش دهد.

سیر دارای خاصیت ضد میکروبی و ضد باکتریایی است که باعث می شود در مبارزه با عفونت ها مفید واقع شود. طبق بررسی سال 2015، سیر ممکن است به جلوگیری از رشد هلیکوباکتر پیلوری نیز کمک کند.مطالعات نشان می دهد که خوردن دو تکه سیر با یک وعده غذایی، دو بار در روز، می تواند اثرات ضد باکتریایی در برابر H. pylori داشته باشد.