خون از انواع مختلف سلول های خونی از جمله گلبول های سفید یا لکوسیت ها تشکیل شده است. گلبول های سفید بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن هستند و به بدن در مقابله با بیماری ها و عفونت ها کمک می کنند. به کاهش بیش از حد تعداد گلبول های سفید خون در جریان خون، لوکوپنی گفته می شود. لوکوپنی با آزمایش خون به نام شمارش کامل خون یا CBC تشخیص داده می شود. تعداد گلبول های سفید خون سالم بین 3500 تا 11000 گلبول سفید در هر میکرولیتر است. فرد مبتلا به لوکوپنی ممکن است کمتر از 3500 گلبول سفید در هر میکرولیتر داشته باشد.
گلبول های سفید در مغز استخوان ساخته شده و برای سیستم ایمنی بدن بسیار مهم است. کاهش تعداد آن ها نشان می دهد که بدن توانایی مقابله با عفونت ها و بیماری ها را ندارد، به همین علت لوکوپنی ا خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد.
انواع گلبول های سفید
پنج نوع گلبول سفید وجود دارند. هر کدام از بدن در برابر انواع مختلف عفونت ها محافظت می کنند. انواع مخلتف گلبول ها ی سفید عبارتند از:
نوتروفیل ها
55 تا 70 درصد از کل گلبول های سفید را تشکیل می دهند. آن ها به سیستم ایمنی بدن در مقابله با عفونت های قارچی و باکتریایی کمک می کنند.
لنفوسیت ها
لنفوسیت ها، دومین نوع رایج گلبول های سفید هستند و بدن را در برابر عفونت های ویروسی محافظت می کنند.
بازوفیل ها
بازوفیل، کمترین نوع گلبول های سفید می باشند. آن ها در بروز واکنش های التهابی در برابر محرک ها نقش دارند.
مونوسیت ها
مونوسیت ها، بزرگترین سلول های سفید خون محسوب می شوند و در مبارزه با باکتریها، قارچ ها و ویروس ها نقش دارند. آن ها همچنین در بهبود بافت هایی که در اثر التهاب آسیب دیده اند، کمک می کنند.
ائوزینوفیل ها
ائوزینوفیل ها در دفاع بدن در برابر انگل ها و شرایط آلرژیک مانند آسم نقش دارند.
انواع لکوپنی
پنج نوع لوکوپنی وجود دارد که بسته به نوع گلبول سفید خونی که تحت تاثیر آن ها قرار می گیرد، طبقه بندی می شوند. نوتروپنی، نوعی لوکوپنی است که نشان می دهد بدن فرد با کمبود نوتروفیل ها مواجهه شده است. یکی دیگر از انواع متداول لوکوپنی ، لنفوسیتوپنی است، که نشان دهنده کاهش بیش از لنفوسیت در خون فرد می باشد. لنفوسیت ها گلبول های سفید خون هستند که فرد را از عفونت های ویروسی محافظت می کنند.
لکوپنی در مقابل نوتروپنی
اصطلاحات لوکوپنی و نوتروپنی اغلب به صورت متقابل به جای هم مورد استفاده قرار می گیرند. با این حال، آن ها تا حدودی با هم فرق دارند. لوکوپنی اصطلاح کلی برای کاهش انواع گلبول های سفید خون می باشد. نوتروپنی نوعی لوکوپنی است اما به طور خاص به کاهش نوتروفیل ها اشاره دارد. کاهش تعداد نوتروفیل یک فرد، مهمترین عامل خطر برای ابتلا به عفونت می باشد. تعداد مطلق نوتروفیل ها (ANC) آزمایشی است که ممکن است پزشکان برای ارزیابی سلامت کلی فرد انجام دهند. این آزمایش می تواند به تشخیص و به ارزیابی واکنش بدن به درمان ها از جمله شیمی درمانی کمک کند.
علت لوکوپنی
برخی بیماری ها می توانند با تداخل در تولید گلبول های سفید خون در مغز استخوان و یا تخریب آن ها باعث ایجاد کاهش بیش از حد گلبول سفید شوند. لوکوپنی همچنین ممکن است عوارض برخی از درمان ها و داروها باشد.
بسیاری از بیماری ها و شرایط می توانند باعث کاهش بیش از حد گلبول های سفید خون و لوکوپنی شوند، از جمله:
- بیماری های عفونی مانند HIV، AIDS و سل
- اختلالات مادرزادی، مانند سندرم كوستمان و میلوكاتكسی
- برخی از اختلالات خود ایمنی، مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید
- سرطان خون و سایر سرطان های که ممکن است به مغز استخوان آسیب برساند.
- سوء تغذیه و کمبودهای ویتامین و مواد معدنی مانند کمبودهای ویتامین B-12، فولات، مس و روی
- اختلالات خون و مغز استخوان، مانند کم خونی آپلاستیک، طحال بیش فعال و سندرم های میلوددیپلاستیک
- عفونت های ویروسی، عفونت های حاد ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا ممکن است منجر به لوکوپنی موقت شوند. در کوتاه مدت، یک عفونت ویروسی می تواند تولید گلبول های سفید در مغز استخوان را مختل کند.
- سارکوئیدوز که یک بیماری سیستمیک است که در اثر واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به وجود می آید و با تشکیل گرانولوم یا التهاب مناطق کوچک سیستم های مختلف بدن بر روی مغز استخوان تاثیر می گذارد و منجر به لوکوپنی می شود.
علل درمانی و دارویی لوکوپنی
درمان سرطان مانند شیمی درمانی، پرتودرمانی و پیوند مغز استخوان می تواند بر تعداد گلبول های سفید خون فرد تأثیر بگذارد و منجر به لوکوپنی شود. همچنین احتمال دارد مصرف برخی از داروهای خاص بر تعداد گلبول های سفید خون تأثیر بگذارند و منجر به لوکوپنی شود. برخی از این دارو ها، عبارتند از:
- پنی سیلین
- استروئیدها
- کلوزاپین، داروی ضد روان پریشی
- اینترفرون ها برای درمان مولتیپل اسکلروز
- مینوسیکلین، به عنوان یک آنتی بیوتیک رایج
- بوپروپیون، داروی ضد افسردگی و ترک سیگار
- لاموتریژین و سدیم والپروات برای صرع و به عنوان تثبیت کننده خلقی
- سرکوب کننده های سیستم ایمنی مانند سیرولیموس، مایکوفنولات مفتیل، تاکرولیموس و سیکلوسپورین
عوامل خطر لوکوپنی
بروز هریک از علت های اصلی لوکوپنی می تواند عامل خطری برای این بیماری باشد. اما از آنجایی که لوكوپنی منجر به بروز علائم خاصی نمی شود، پزشک در صورت وجود هر یک از بیماری های مربوط به خون می تواند، آزمایش خون را برای بررسی تعداد سلول های خون و لوکوپنی تجویز کند.
علائم لوکوپنی
لوکوپنی به ندرت باعث بروز علائم در بدن بیمار می شود. اما کاهش تعداد گلبول های سفید می تواند باعث عفونت، تب بالاتر از 38 درجه سانتی گراد، لرز و تعریق می گردد.
تشخیص لوکوپنی
پزشک برای تشخیص لوکوپنی، شمارش گلبول های سفید خون را تجویز می کند. ارزیابی اولیه باید شامل یک تاریخچه کامل و معاینه جسمی باشد.
تعداد طبیعی گلبول های سفید یا WBC
نوزادان اغلب با تعداد بسیار بیشتری از WBC متولد می شوند، که به تدریج حتی با افزایش سن نیز از بین می روند. طبق اطلاعات مرکز پزشکی دانشگاه روچستر (UMRC)، محدوده طبیعی WBC در هر میکرولیتر خون (میلی لیتر) طبق جدول زیر می باشد:
| رده سنی | تعداد WBC به ازای هر میلی لیتر خون |
| نوزادان | 9000 تا 30،000 |
| کودکان زیر 2 سال | 6200تا17،000 |
| کودکان بالای 2 سال و بزرگسالان | 5000 تا 10،000 |
این محدوده طبیعی با توجه به آزمایشگاه های مختلف می تواند متفاوت باشد. اندازه گیری متداول دیگر برای حجم خون، میلی متر مکعب یا mm3 است.
طبق آمار انجمن لوسمی و لنفوم LLS، درصد طبیعی انواع WBCs در تعداد کلی شما معمولاً در این محدوده است:
| نوع WBC | درصد عادی تعداد کل WBC است |
| نوتروفیل | 55 تا 73 درصد |
| لنفوسیت ها | 20 تا 40 درصد |
| ائوزینوفیل | 1 تا 4 درصد |
| مونوسیت | 2 تا 8 درصد |
| بازوفیل | 0.5 تا 1 درصد |
داشتن درصد بالاتر یا پایین از نوع خاصی از WBC همچنین می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد.
عوارض لوکوپنی
برخی از جدی ترین عوارض لوکوپنی، عبارتند از:
- نیاز به تأخیر در درمان سرطان به دلیل وجود حتی یک عفونت خفیف
- عفونت های خطرناک و جدی مانند سپتی سمی
-
مرگ
درمان لوکوپنی
درمان لوکوپنی بستگی به نوع و علت بیماری می تواند متفاوت باشد، اما به طور کلی رایج ترین درمان ها عبارتند از:
داروها
با مصرف برخی از داروها، می توان بدن را تحریک کرد تا سلول های خونی بیشتری بسازد، حتی می توان از آن ها برای درمان علت اصلی بیماری استفاده کرد. پزشک می تواند داروهای ضد قارچ برای درمان عفونت های قارچی یا آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های باکتریایی را تجویز کند.
در صورتی که لوکوپنی ناشی از درمان بیماری مانند شیمی درمانی و یا پرتو درمانی باشد، بیمار مجبور است این روند های درمانی را متوقف کند تا به بدن فرصت داده شود سلول های خونی بیشتری بسازد. به خاطر داشته باشید که مدت زمان لازم برای تکمیل گلبول های سفید در افراد مختلف، متفاوت است.
عوامل رشد
در صورتی که علت لوکوپنی ژنتیکی یا ناشی از شیمی درمانی باشد، فاکتور تحریک کننده کلونی گرانولوسیت و سایر فاکتورهای رشد حاصل از مغز استخوان می توانند در درمان این بیماری مفید باشند.
رژیم غذایی
یک رژیم غذایی سازگار با سیستم ایمنی، که به رژیم کم باکتری یا رژیم نوتروپنی معروف است می تواند در درمان کاهش تعداد گلبول های سفید خون مفید و موثر باشد. به طور معمول برای جلوگیری از عفونت های ناشی از غذا در افرادی که سیستم ایمنی بدن به شدت ضعیف دارند، مانند کسانی که تحت شیمی درمانی قرار می گیرند، استفاده می شود. رژیم نوتروپنی شامل تغییرات رژیم غذایی است که به شما در جلوگیری از مصرف باکتری های مضر در مواد غذایی و نوشیدنی کمک می کند.
برخی از غذاهایی که بیماران مجاز به خوردن آن ها در رژیم نوتروپنی هستند، عبارتند از:
- لبنیات. کلیه شیر و محصولات لبنی پاستوریزه شامل پنیر، ماست، بستنی و خامه ترش.
- نشاسته. همه نان ها، پاستا های پخته شده، چیپس، نان تست فرانسوی، پنکیک، غلات، سیب زمینی شیرین پخته شده، لوبیا، ذرت، نخود فرنگی، غلات کامل و سیب زمینی سرخ شده و سیب زمینی سرخ شده.
- سبزیجات. همه سبزیجات پخته شده یا یخ زده.
- میوه. کلیه آب میوه های کنسرو شده و یخ زده و میوه ای. میوه های ضخیم پوست مانند موز، پرتقال و گریپ فروت را کاملا شسته و پوست کنده کنید.
- پروتئین گوشت و مواد غذایی کنسرو شده کاملاً پخته شده (خوب)، تخم مرغ های سخت پخته یا آب پز و جایگزین های تخم مرغ پاستوریزه.
- نوشیدنی مانند آب شیر، بطری یا مقطر. نوشیدنی های کنسرو یا بطری، نوشابه های کنسرو شده به صورت جداگانه و چای و قهوه فوری یا دم کرده.
سبک زندگی و درمان خانگی لوکوپنی
بیمار همچنان می تواند با رعایت راهکارهای زیر از ابتلا به عفونت خودداری کند:
رژیم غذایی مناسب
بدن برای بهبودی به ویتامین ها و مواد مغذی نیاز دارد. برخی بیماران مبتلا به لوکوپنی ممکن است دچار زخم دهان یا حالت تهوع شوند در این صورت بهتر است برای یافتن غذاهای متناسب با شرایط خود با پزشک مشورت کنند.
استراحت کافی
استراحت کافی به عنوان یک بخش درمان لوکوپنی در نظر گرفته می شود که بیمار به آن نیاز دارد. همچنین بهتر است فرد در انجام فعالیت های که نیاز به صرف انرژی زیادی دارد از دیگران کمک بگیرد.
مراقبت بیماران لکوپنی
مبتلایان به لوکوپنی باید شدیدا از خودشان مراقبت کرده و سعی کنند حتی کوچکترین بریدگی یا آسیبی به بدن آن ها وارد نشود زیرا هر بریدگی کوچکی می تواند زمینه را برای شروع و ابتلا به عفونت ایجاد کند. در صورت نیاز به تراشیدن صورت، از ماشین برقی استفاده و از تیغ زدن صورت خودداری شود. بیماران باید دندان های خود را به آرامی مسواک بزنند تا از تحریک لثه جلوگیری کنند و در طول روز دستان خود را بشویند یا از ضدعفونی کننده دست استفاده کنند. از تماس با افرادهای بیمار و حضور در مکان های شلوغ پرهیز شود.
پیش آگهی لوکوپنی
در صورت ابتلا شما به لوکوپنی، پزشک به طور معمول تعداد گلبول های سفید خون را بررسی می کند تا از ابتلا به عوارض جلوگیری کرده یا احتمال بروز آن ها را کاهش دهد. انجام آزمایش خون منظم به شما کمک می کند تا قبل از بروز عوارض، لوکوپنی شناسایی شود و تحت درمان قرار گیرد.
آخرین دیدگاه‌ها